Rủi ro trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Môc lôc Trang   Lêi nãi ®Çu ………………………………………………………………...  4   Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n, th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc……………………….  8   1. ThÞ tr­êng chøng kho¸n…………………………………………………  8   1.1. Kh¸i niÖm……………………………………………………………..  8   1.2. Chøc n¨ng, c¬ cÊu vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ………………………………………………………………………  9   1.2.1. Chøc n¨ng……………………………………………………………  9   1.2.2. C¬ cÊu cña thÞ tr­êng chøng kho¸n …………………………………  10   1.2.3. C¸c nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n……………...  12   1.3. C¸c thµnh phÇn tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n …………………….  13   1.3.1. Tæ chøc ph¸t hµnh …………………………………………………..  13   1.3.2. Nhµ ®Çu t­…………………………………………………………...  13   1.3.3. C¸c tæ chøc kinh doanh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ……………….  14   2. Th«ng tin kh«ng c©n xøng……………………………………………….  15   2.1. Kh¸i niÖm vÒ th«ng tin kh«ng c©n xøng………………………………  15   2.2. C©n b»ng thÞ tr­êng trong ®iÒu kiÖn kh«ng c©n xøng vÒ th«ng tin……  19   2.2.1. C©n b»ng thÞ tr­êng trong ®iÒu kiÖn th«ng tin ®Çy ®ñ………………  21   2.2.1.1. C©n b»ng chung……………………………………………………  21   2.2.1.2. C©n b»ng riªng…………………………………………………….  23   2.2.2. C©n b»ng thÞ tr­êng trong ®iÒu kiÖn th«ng tin kh«ng c©n xøng……..  24   2.2.2.1. C©n b»ng chung……………………………………………………  25   2.2.2.2. C©n b»ng riªng…………………………………………………….  26   3. Lùa chän ®èi nghÞch……………………………………………………..  29   3.1. Kh¸i niÖm……………………………………………………………...  29   3.2. Sù h×nh thµnh lùa chän ®èi nghÞch…………………………………….  29   4. Rñi ro ®¹o ®øc…………………………………………………………...  32   4.1. Kh¸i niÖm……………………………………………………………...  32   4.2. Nguyªn nh©n xuÊt hiÖn rñi ro ®¹o ®øc………………………………...  33   5. T¸c ®éng cña th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc ®èi víi nÒn kinh tÕ ………………………………………………..  36   5.1. T¸c ®éng cña th«ng tin kh«ng c©n xøng vµ lùa chän ®èi nghÞch……...  36   5.2. T¸c ®éng cña rñi ro ®¹o ®øc…………………………………………...  37   Ch­¬ng II: VÊn ®Ò th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ………………  40   1. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam tõ khi thµnh lËp ®Õn nay…………………………………………………………………  40   1.1. Tæng quan t×nh h×nh ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam  40   1.2. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n trong hai n¨m gÇn ®©y………………………………………………………………………….  41   1.2.1. ThÞ tr­êng chøng kho¸n trong n¨m 2002……………………………  41   1.2.2. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 10 th¸ng ®Çu n¨m 2003………...  44   1.2.2.1. Bèi c¶nh thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Çu n¨m 2003……….  44   1.2.2.2. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n 10 th¸ng ®Çu n¨m 2003…………………………………………………………………..  44   2. Nh÷ng dÊu hiÖu vÒ th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ………………………………………………………….……….  47   2.1. Nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc c«ng bè th«ng tin vµ qu¶n lý c«ng bè th«ng tin lµ nguyªn nh©n xuÊt hiÖn th«ng tin kh«ng c©n xøng…………………...  47   2.2. Chªnh lÖch gi÷a gi¸ ph¸t hµnh lÇn ®Çu (hoÆc gi¸ ph¸t hµnh thªm) víi gi¸ giao dÞch thÞ tr­êng cña chøng kho¸n. ………………………………...  51   2.3. Gi¸ c¶ cæ phiÕu vµ chØ sè VN-Index kh«ng ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c«ng ty niªm yÕt vµ thùc tÕ giao dÞch trªn thÞ tr­êng ……………………………………………………………………...  53   2.4. Nh÷ng dÊu hiÖu giao dÞch néi gi¸n – mét biÓu hiÖn cña rñi ro ®¹o ®øc  55   3. Nh÷ng t¸c ®éng cña vÊn ®Ò th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc ®Õn ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ……………………………………………………………………….  59   Ch­¬ng III: §Ò xuÊt ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ………………………………………………………….  61   1. KhuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c c«ng ty s¶n xuÊt vµ b¸n th«ng tin…………  61   2. T¨ng c­êng sù ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ ®Ó lµm t¨ng th«ng tin trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ……………………………………………………….  62   3. KhuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c trung gian tµi chÝnh, ®Æc biÖt lµ c¸c quü ®Çu t­ chøng kho¸n………………………………………………………..  63   KÕt luËn……………………………………………………………………  65   Phô lôc 1: BiÓu ®å chØ sè cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam tõ thêi ®iÓm niªm yÕt ®Õn ngµy1/12/2003………..  67   Phô lôc II: C¸c hÖ sè tµi chÝnh cña c¸c c«ng ty niªm yÕt trªn Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n Thµnh phè Hå ChÝ Minh 9 th¸ng ®Çu n¨m 2002…  75   Phô lôc III: XÕp h¹ng tµi chÝnh c¸c c«ng ty niªm yÕt t¹i Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n Thµnh phè Hå ChÝ Minh……………………………….  79   Danh môc tµi liÖu tham kh¶o……………………………………………….  80   Lêi nãi ®Çu Trong c¸c giao dÞch tµi chÝnh nãi chung vµ chøng kho¸n nãi riªng, th«ng tin gi÷ vai trß thiÕt yÕu. Nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh quy m«, h×nh thøc vµ hiÖu qu¶ cña mçi giao dÞch chÝnh lµ møc ®é c©n xøng vÒ th«ng tin gi÷a c¸c bªn liªn quan. XÐt trªn tÇm vÜ m«, nÕu c¸c bªn tham gia cña bÊt kú giao dÞch tµi chÝnh nµo trong nÒn kinh tÕ ®Òu cã ®Çy ®ñ th«ng tin qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai liªn quan ®Õn giao dÞch th× ®ång vèn trong nÒn kinh tÕ lu«n ®Õn ®­îc c¸c dù ¸n ®Çu t­ hiÖu qu¶ nhÊt. ThÞ tr­êng tµi chÝnh khi ®ã thùc hiÖn tèt nhÊt chøc n¨ng huy ®éng vµ ph©n bæ vèn cho nÒn kinh tÕ. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Qu¸ tr×nh C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam ®Æt ra mét yªu cÇu cÊp thiÕt lµ ph¶i ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn hiÖu qu¶ nh»m cung cÊp vèn trung vµ dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ. §Ó cã mét thÞ tr­êng vèn nh­ thÕ, ®ßi hái tr­íc m¾t lµ ph¶i x©y dùng ®­îc mét thÞ tr­êng chøng kho¸n v÷ng m¹nh. ThÞ tr­êng chøng kho¸n sÏ lµm t¨ng tÝnh thanh kho¶n cña c¸c c«ng cô huy ®éng vèn, tõ ®ã thóc ®Èy thÞ tr­êng s¬ cÊp ph¸t triÓn. MÆt kh¸c, thÞ tr­êng chøng kho¸n kh¾c phôc ®­îc ®¸ng kÓ h¹n chÕ vÒ kh«ng gian, thêi gian vµ quy m« trong viÖc huy ®éng vèn. NhËn thøc tÇm quan träng ®ã, sau nhiÒu cè g¾ng thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng ngµy 20/7/2000, ®¸nh dÊu b­íc chuyÓn m×nh cña thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam. Tuy nhiªn sau h¬n ba n¨m ho¹t ®éng, nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ch­a ®¸p øng sù mong mái vµ kú väng cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung vµ giíi ®Çu t­ nãi riªng. Khi bµn vÒ thùc tr¹ng nµy, hÇu hÕt c¸c cuéc héi th¶o, bµi b¸o ®Òu ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò th«ng tin. Cô thÓ, ®ã lµ nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc c«ng bè th«ng tin thÓ hiÖn ë tÝnh kh«ng kÞp thêi, thiÕu chinh x¸c, kh«ng ®Çy ®ñ vµ ch­a thèng nhÊt vÒ c¸ch thøc c«ng bè th«ng tin. ChÊt l­îng th«ng tin cßn thÊp lµ mét yÕu tè k×m h·m cÇu chøng kho¸n. §ã còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc, mét hËu qu¶ tÊt yÕu cña sù kh«ng c©n xøng vÒ th«ng tin. §Ó thÞ tr­êng chøng kho¸n ®i vµo ho¹t ®éng v÷ng m¹nh, mét ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu lµ ph¶i h¹n chÕ tèi ®a sù bÊt c©n xøng vÒ th«ng tin cña c¸c cuéc giao dÞch. §©y lµ vÊn ®Ò ®ang thu hót nhiÒu sù chó ý vµ cÇn ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt mét c¸ch tèi ­u. Môc ®Ých nghiªn cøu Sau khi t×m hiÓu vµ nghiªn cøu häc thuyÕt th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc trªn mét sè ph©n ®o¹n thÞ tr­êng tµi chÝnh cña c¸c nhµ kinh tÕ häc trªn thÕ giíi, t«i nhËn thøc r»ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th«ng tin kh«ng c©n xøng lµ mét yªu cÇu thiÕt thùc vµ xuyªn suèt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. V× vËy, t«i ®· m¹nh d¹n t×m hiÓu, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ møc ®é kh«ng c©n xøng vÒ th«ng tin, kh¶o s¸t thùc tÕ vÊn ®Ò rñi ro ®¹o ®øc trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam tõ khi ho¹t ®éng ®Õn nay. Do nh÷ng h¹n chÕ c¶ vÒ chñ quan vµ kh¸ch quan nªn luËn v¨n chØ h­íng vµo môc tiªu chñ yÕu lµ ph¸t hiÖn vµ ph©n tÝch s¬ bé nh÷ng biÓu hiÖn cña ba néi dung trªn. Dùa trªn c¬ së ®ã, mét sè gi¶i ph¸p ®­îc ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn vÊn ®Ò th«ng tin trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. T«i còng hy väng nh÷ng ph¸t hiÖn nµy xÏ gióp Ých cho c¸c nghiªn cøu s©u h¬n vÒ vÊn ®Ò th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu LuËn v¨n ®Ò cËp ®Õn c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n nhÊt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n, ®ång thêi tr×nh bµy chi tiÕt häc thuyÕt th«ng tin kh«ng c©n xøng vµ c¸c kh¸i niÖm liªn quan. Nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt trªn sÏ ®­îc vËn dông vµo t×nh h×nh cô thÓ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam tõ khi chÝnh thøc ho¹t ®éng cho ®Õn nay (tõ 28/7/2000 ®Õn 31/10/2003). T×nh h×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n­íc Th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc lµ nh÷ng hiÖn t­îng kinh tÕ ®­îc c¸c nhµ kinh tÕ häc trªn thÕ giíi nghiªn cøu tõ nh÷ng n¨m 1960. Tuy nhiªn, ph¶i ®Õn nh÷ng n¨m 2000 vÊn ®Ò nµy míi thùc sù ®­îc quan t©m vµ nghiªn cøu s©u s¾c. C¸c nghiªn cøu gÇn ®©y tËp trung vµo viÖc x©y dùng c¸c m« h×nh to¸n vµ kh¶o s¸t thùc tr¹ng th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc trªn mét sè ph©n ®o¹n cña thÞ tr­êng tµi chÝnh, phæ biÕn nhÊt lµ thÞ tr­êng b¶o hiÓm. C¸c nghiªn cøu ®Òu ®· ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, ®ãng gãp vµo viÖc x©y dùng mét m« h×nh tæng thÓ cña häc thuyÕt th«ng tin kh«ng c©n xøng. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam tõ khi thµnh lËp ®Õn nay ®· thu hót sù quan t©m cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu. §· cã nhiÒu bµi b¸o, luËn v¨n, luËn ¸n vµ c¶ nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu cÊp bé, cÊp nhµ n­íc tham gia ®ãng gãp, hoµn thiÖn ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng. Tuy nhiªn do trong giai ®o¹n míi h×nh thµnh cßn qu¸ nhiÒu viÖc ph¶i lµm nªn ch­a cã nhiÒu nghiªn cøu ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng ®ãng vai trß chñ ®¹o trong luËn v¨n v× nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®Òu dùa trªn c¬ së thùc tÕ kh¸ch quan. Bªn c¹nh ®ã t«i ®· sö dông ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu lý thuyÕt (th«ng qua viÖc tæng hîp vµ ph©n tÝch c¸c nguån tµi liÖu); ph­¬ng ph¸p quy n¹p vµ diÔn dÞch. Víi hy väng m« h×nh ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ, t«i ®· cè g¾ng vËn dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch cung-cÇu th«ng qua c¸c m« h×nh c©n b»ng thÞ tr­êng ë thÞ tr­êng cã th«ng tin kh«ng hoµn h¶o cña mét sè nhµ kinh tÕ häc trªn thÕ giíi. Lîi Ých cña luËn v¨n T«i hy väng luËn v¨n sÏ lµ mét tµi liÖu tham kh¶o cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµ nh÷ng ng­êi quan t©m ®Õn thÞ tr­êng chøng kho¸n, th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc. §©y còng cã thÓ lµ tµi liÖu gióp Ých cho c¸c nghiªn cøu s©u h¬n vÒ c¸c vÊn ®Ò trªn. §èi víi c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, t«i tin t­ëng r»ng nghiªn cøu nµy sÏ gãp phÇn hoµn thiÖn vÊn ®Ò th«ng tin vµ c«ng bè th«ng tin trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam, tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn tr­íc m¾t vµ l©u dµi cho viÖc ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng. KÕt cÊu cña luËn v¨n Víi c¸c néi dung ®· ®Ò cËp trªn ®©y, luËn v¨n ®­îc kÕt cÊu nh­ sau: Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n, th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc. Ch­¬ng II: VÊn ®Ò th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. Ch­¬ng III: Mét sè nhËn xÐt vµ ®Ò xuÊt ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam nh»m thóc ®Èy thÞ tr­êng ph¸t triÓn. NhËn ®­îc sù h­íng dÉn vµ gióp ®ì nhiÖt t×nh tõ Th¹c sü Ph¹m Song H¹nh cïng víi nhiÒu cè g¾ng trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, t«i ®· hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Tuy nhiªn do h¹n chÕ vÒ n¨ng lùc, thêi gian vµ nguån tµi liÖu trong khi vÊn ®Ò nghiªn cøu cßn kh¸ míi mÎ vµ tinh tÕ nªn nh÷ng thiÕu sãt vµ nhÇm lÉn lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. T«i rÊt c¶m ¬n vµ mong nhËn ®­îc sù phª b×nh, gãp ý vµ ph¸t triÓn thªm tõ c¸c ThÇy C« gi¸o, nh÷ng nhµ nghiªn cøu, b¹n bÌ nh»m hoµn thiÖn vÊn ®Ò nghiªn cøu. Ch­¬ng I Lý luËn chung vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n, th«ng tin kh«ng c©n xøng, lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc ThÞ tr­êng chøng kho¸n Kh¸i niÖm Kh¸i niÖm thÞ tr­êng chøng kho¸n h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn theo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i, thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi viÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Cho ®Õn nay, c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn ®Òu cã thÞ tr­êng chøng kho¸n nh­ng ®Þnh nghÜa vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n th× cã nhiÒu c¸ch kh¸c nhau: ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét thÞ tr­êng cã tæ chøc n¬i c¸c chøng kho¸n ®­îc mua b¸n theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh (theo Longman Dictionary of Business English, 1985 – nguyªn v¨n: ”Securities market is an organized market where securities are bought and sold under fixed rules”) Theo gi¸o tr×nh “ThÞ tr­êng chøng kho¸n” cña tr­êng ®¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, 1998, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc ®Þnh nghÜa lµ “mét thÞ tr­êng mµ ë n¬i ®ã ng­êi ta mua b¸n, chuyÓn nh­îng, trao ®æi chøng kho¸n nh»m môc ®Ých kiÕm lêi”. NghÞ ®Þnh 48/CP ngµy 11/7/1998 quy ®Þnh: “ThÞ tr­êng giao dÞch tËp trung lµ ®Þa ®iÓm hoÆc hÖ thèng th«ng tin, t¹i ®ã c¸c chøng kho¸n ®­îc mua, b¸n hoÆc lµ n¬i tham kh¶o ®Ó thùc hiÖn c¸c giao dÞch chøng kho¸n”. Kh¸i niÖm thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét kh¸i niÖm cã tÝnh lÞch sö nªn trong thùc tÕ, thuËt ng÷ thÞ tr­êng chøng kho¸n th­êng cã c¸ch hiÓu s¸t thùc h¬n vµ cã thÓ cã rÊt nhiÒu néi dung míi. Chøc n¨ng, c¬ cÊu vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. Chøc n¨ng. Huy ®éng vèn ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ Khi nhµ ®Çu t­ mua chøng kho¸n do c¸c c«ng ry ph¸t hµnh, sè tiÒn nhµn rçi cña hä ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ qua ®ã gãp phÇn më réng s¶n xuÊt x· héi. B»ng c¸h hç trî c¸c ho¹t ®äng ®µu t­ cñ c«ng ty, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· cã nh÷ng t¸c ®éng quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n, chÝnh phñ vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng còng huy ®éng ®­îc c¸c nguån vèn cho môc ®Ých sö dông vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ t»ng kinh tÕ, phôc vô c¸c nhu cÇu vhung cña x· héi. Cung cÊp m«i tr­êng ®Çu t­ cho c«ng chóng ThÞ tr­êng chøng kho¸n cung cÊp cho c«ng chóng mét m«i tr­êng ®Çu t­ lµnh m¹nh víi c¸c c¬ héi lùa chän phong phó. C¸c lo¹i chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng rÊt kh¸c nhau vÒ thêi h¹n, tÝnh chÊt vµ ®é rñi ro, cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ lùa chän cho lo¹i hµng ho¸ phï hîp víi kh¶ n¨ng, môc tiªu vµ së thÝch cña m×nh. ChÝnh v× vËy, thÞ tr­êng chøng kho¸n gãp phÇn ®¸ng kÓ lµm t¨ng møc tiÕt kiÖm quèc gia. T¹o tÝnh thanh kho¶n cho c¸c chøng kho¸n Nhê cã thÞ tr­êng chøng kho¸n, c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ chuyÓn ®æi c¸c chøng kho¸n hä së h÷u thµnh tiÒn mÆt hoÆc c¸c lo¹i chøng kho¸n kh¸c khi hä muèn. Kh¶ n¨ng thanh kho¶n lµ mét trong nh÷ng ®Æc tÝnh hÊp dÉn cña chøng kho¸n ®èi víi nhµ ®Çu t­. §©y lµ yÕu tè cho thÊy tÝnh linh ho¹t, an toµn cña vèn ®Çu t­. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng cµng n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶ th× cµng cã kh¶ n¨ng n©ng cao tÝnh thanh kho¶n cña c¸c chøng kho¸n giao dÞch trªn thÞ tr­êng. §¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp Th«ng qua gi¸ chøng kho¸n, ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc ph¶n ¸nh mét c¸ch tæng hîp vµ kÞp thêi, gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ vµ so s¸nh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc nhanh chãng vµ thuËn tiÖn, tõ ®ã còng t¹o ra mét m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh nh»ng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, kÝch thÝch ¸p dông c«ng nghÖ míi, c¶i tiÕn s¶n phÈm. T¹o m«i tr­êng gióp chÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. C¸c dÊu hiÖu cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶n ¸nh ®éng th¸i cña nÒn kinh tÕ mét c¸ch nh¹y bÐn vµ chÝnh x¸c. Gi¸ c¸c chøng kho¸n t¨ng lªn cho thÊy ®Çu t­ ®ang më réng, nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng, vµ ng­îc l¹i gi¸ chøng kho¸n gi¶m sÏ cho thÊy c¸c dÊu hiÖu tiªu cùc cña nÒn kinh tÕ. V× thÕ, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc gäi lµ phong vò biÓu cña nÒn kinh tÕ vµ lµ mét c«ng cô quan träng gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. Th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n, ChÝnh phñ cã thÓ mua vµ b¸n tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®Ó t¹o ra nguån thu bï ®¾p ng©n s¸ch vµ qu¶n lý l¹m ph¸t. Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng cã thÓ sö dông mét sè chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p t¸c ®éng vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n nh»m ®Þnh h­íng ®Çu t­ ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ. C¬ cÊu cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Cã nhiÒu c¨n cø ph©n lo¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n nh­ng phæ biÕn vµ quan träng nhÊt lµ c¨n cø vµo sù lu©n chuyÓn c¸c nguån vèn, theo ®ã thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc chia thµnh thÞ tr­êng s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng thø cÊp. ThÞ tr­êng s¬ cÊp ThÞ tr­êng s¬ cÊp lµ thÞ tr­êng mua b¸n c¸c chøng kho¸n míi ph¸t hµnh. Trªn thÞ tr­êng nµy, vèn tõ nhµ ®Çu t­ sÏ ®­îc chuyÓn sang nhµ ph¸t hµnh th«ng qua viÖc nhµ ®Çu t­ mua c¸c chøng kho¸n míi ph¸t hµnh do ®ã ®©y lµ n¬i duy nhÊt ®em l¹i vèn ®Çu t­ cho tæ chøc ph¸t hµnh. ViÖc mua b¸n trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp th­êng diÔn ra gi÷a c¸c ng©n hµng, c«ng ty ph¸t hµnh, vµ c¸c tËp ®oµn tµi chÝnh lín… gi¸ chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp do tæ chøc ph¸t hµnh Ên ®Þnh vµ th­êng ®­îc in ngay trªn chøng kho¸n. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy r»ng, thÞ tr­êng s¬ cÊp ®ãng vai trß chøng kho¸n ho¸ c¸c nguån vèn cÇn huy ®éng ®ång thêi chu chuyÓn vèn tõ n¬i thõa vèn tíi n¬i cÇn vèn vµ chuyÓn nã thµnh vèn dµi h¹n. ThÞ tr­êng thø cÊp ThÞ tr­êng thø cÊp lµ n¬i giao dÞch c¸c chøng kho¸n ®· ®­îc ph¸t hµnh trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp. ThÞ tr­êng thø cÊp ®ãng vai trß ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n cho c¸c chøng kho¸n ®· ph¸t hµnh vµ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: Thø nhÊt, trªn thÞ tr­êng thø cÊp, c¸c kho¶n tiÒn thu ®­îc tõ viÖc b¸n chøng kho¸n thuéc vÒ c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n chø kh«ng ph¶i nhµ ph¸t hµnh. Nãi c¸ch kh¸c, c¸c luång vèn kh«ng ch¶y vµo nh÷ng ng­êi ph¸t hµnh chøng kho¸n mµ vËn chuyÓn gi÷a nh÷ng ng­êi ®Çu t­ chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng thø cÊp lµ mét bé phËn quan träng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, g¾n bã chÆt chÏ víi thÞ tr­êng s¬ cÊp. Thø hai, giao dÞch trªn thÞ tr­êng thø cÊp thÓ hiÖn nguyªn t¾c c¹nh tranh tù do, gi¸ chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng thø cÊp do quan hÖ cung cÇu quyÕt ®Þnh. Thø ba, thÞ tr­êng thø cÊp lµ thÞ tr­êng ho¹t ®éng liªn tôc, c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ mua vµ b¸n c¸c chøng kho¸n nhiÒu lÇn trªn thÞ tr­êng nµy. Ngoµi c¸ch ph©n lo¹i trªn, cã thÓ ph©n lo¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n theo tÝnh chÊt tËp trung cña thÞ tr­êng, theo ®ã thÞ tr­êng chøng kho¸n bao gåm Së giao dÞch chøng kho¸n (thÞ tr­êng tËp trung) vµ thÞ tr­êng OTC (thÞ tr­êng phi tËp trung). T¹i së giao dÞch, c¸c giao dÞch ®­îc tËp trung t¹i mét ®Þa ®iÓm, c¸c lÖnh ®­îc chuyÓn ®Õn sµn giao dÞch vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh khíp lÖnh ®Ó h×nh thµnh gi¸ giao dÞch. Trªn thÞ tr­êng OTC, c¸c giao dÞch (c¶ s¬ cÊp vµ thø cÊp) ®­îc tiÕn hµnh qua m¹ng l­íi c¸c c«ng ty chøng kho¸n ph©n t¸n kh¾p quèc gia vµ ®­îc nèi víi nhau b»ng m¹ng m¸y tÝnh. Gi¸ c¶ h×nh thµnh theo ph­¬ng thøc tho¶ thuËn. C¸c nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Nguyªn t¾c c¹nh tranh Theo nguyªn t¾c nµy, gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶n ¸nh quan hÖ cung cÇu vÒ chøng kho¸n vµ thÓ hiÖn t­¬ng quan c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty. Trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp, c¸c tæ chøc ph¸t hµnh c¹nh tranh nhau ®Ó b¸n chøng kho¸n cña m×nh cho nhµ ®Çu t­, c¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc tù do lùa chän c¸c chøng kho¸n theo c¸c môc tiªu cña riªng m×nh. Trªn thÞ tr­êng thø cÊp, c¸c nhµ ®Çu t­ còng c¹nh tranh tù do ®Ó t×m kiÕm cho m×nh mét lîi nhuËn cao nhÊt vµ gi¸ c¶ ®­îc h×nh thµnh theo ph­¬ng thøc ®Êu gi¸. Nguyªn t¾c c«ng b»ng Nguyªn t¾c nµy nh»m ®¶m b¶o lîi Ých cho tÊt c¶ nh÷ng ng­êi tham gia thÞ tr­êng. C«ng b»ng cã nghÜa lµ mäi ng­êi tham gia thÞ tr­êng ®Òu ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh chung, ®­îc b×nh ®¼ng trong viÖc chi sÎ th«ng tin vµ trong viÖc g¸nh chÞu c¸c h×nh thøc xö ph¹t nÕu vi ph¹m vµo nh÷ng quy ®Þnh ®ã. Nguyªn t¾c c«ng khai Chøng kho¸n lµ lo¹i hµng ho¸ cã tÝnh trõu t­îng, ng­êi ®Çu t­ kh«ng thÓ kiÓm tra trùc tiÕp ®­îc c¸c chøng kho¸n nh­ c¸c hµng ho¸ th«ng th­êng mµ ph¶i dùa trªn c¬ së c¸c th«ng tin cã liªn quan. V× vËy thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶i ®­îc x©y dùng trªn c¬ së hÖ