Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động đội ở trường thcs trên địa bàn miền núi

PHÒNG GIÁO DỤC- ĐÀO TẠO TÂY GIANG TRƯỜNG THCS BTCX NGUYỄN BÁ NGỌC SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài: “MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG ĐỘI Ở TRƯỜNG THCS TRÊN ĐỊA BÀN MIỀN NÚI” Tác giả : Lê Văn Chinh Chức vụ: Giáo viên Tổng phụ trách Đội Đơn vị : Trường THCS BTCX Nguyễn Bá Ngọc T©y Giang, th¸ng 02/2011 I. TÊN ĐỀ TÀI: “MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG ĐỘI Ở TRƯỜNG THCS TRÊN ĐỊA BÀN MIỀN NÚI” II. ĐẶT VẤN ĐỀ: 1. Tầm quan trọng của vấn đề được nghiên cứu: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân , đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc” (Luật Giáo dục 2005). Hiện nay đất nước đang tiến hành sự nghiệp đổi mới toàn diện và sâu sắc, với mục tiêu tổng quát của chiến lược phát triển kinh tế xã hội Việt Nam từ năm 2001-2020 theo Nghị Quyết TW2 (khoáVIII) của Đảng đã khẳng định: “Đưa đất nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho nhân dân, tạo nền tảng đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại hoá”. Để tiến hành sự nghiệp đổi mới đó thì chúng ta phải hết sức coi trọng con người, nhân tố con người được đặt vào vị trí trung tâm của chiến lược kinh tế xã hội, xây dựng đất nước. Muốn vậy phải phát triển giáo dục “Coi giáo dục là quốc sách hàng đầu” mà “Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho con người”. Như vậy con người được đặt ở trung tâm chiến lược, trong đó lớp thiếu niên, nhi đồng hôm nay sẽ là những chủ nhân tương lai của đất nước. Đáp ứng yêu cầu về con người, mục tiêu giáo dục đào tạo nói chung và giáo dục học sinh THCS nói riêng có nhiệm vụ đào tạo ra những con người có tính tự chủ, năng động, sáng tạo, có kiến thức văn hoá, đặc biệt phải có lòng nhân ái, yêu đất nước. Trong đó giáo dục là nền tảng nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn, lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học tiếp lên phổ thông trung học hoặc học nghề. Để đạt được mục tiêu trên, chúng ta phải giáo dục cho HS trong một môi trường đồng bộ nghĩa là phải có sự phối kết hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục trong nhà trường.Trong số các lực lượng giáo dục cần đặc biệt chú ý đến tổ chức Đội TNTP Hồ Chí Minh vì nó có vị trí rất quan trọng, Đội là một tổ chức hỗ trợ tích cực với nhà trường, cùng nhà trường thực hiện nội dung, mục tiêu giáo dục. Đội là tổ chức nòng cốt trong các phong trào thiếu nhi, là thể hiện vai trò chủ động tập hợp thiếu nhi vào các hoạt động do Đội tổ chức. Nhiều năm nay, các phong trào của Đội thực sự đã thu hút đông đảo các thế hệ thiếu nhi tham gia và đã trở thành truyền thống của Đội như: Phong trào “Nghìn việc tốt”, “Công tác Trần Quốc Toản”, phong trào “Kế hoạch nhỏ”, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao ... Hoạt động Đội còn là cầu nối giữa nhà trường và xã hội, góp phần thực hiện nguyên lý giáo dục của Đảng. 2. Những thực trạng liên quan đến đề tài: Những năm gần đây được sự lãnh đạo của Đảng, sự dìu dắt của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, phong trào thiếu nhi của cả nước ngày càng phát triển mạnh mẽ, hoạt động Đội đã thực sự trở thành nơi hội tụ của thiếu niên, nhi đồng trong nhà trường, xứng đáng là lực lượng tích cực, góp phần rất lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên trên địa bàn miền núi hiện nay do nhiều lí do khác nhau (chủ quan cũng như khách quan) nên công tác Đội chưa được đẩy mạnh, một số Liên đội hoạt động cầm chừng không đạt hiệu quả cao. Công tác giáo dục truyền thống cách mạng, giáo dục truyền thống “Tôn sư trọng đạo” một số nơi còn xem nhẹ. Tình hình đạo đức học sinh đang xuống cấp, nhiều nơi đã đến mức báo động; tình trạng học sinh vi phạm pháp luật thường thấy ở nhiều nơi như trộm cắp tài sản, đánh lộn, vi phạm Luật giao thông đường bộ… 3. Lí do chọn đề tài: Đứng trước thực tế như đã nêu trên đòi hỏi người giáo viên Tổng phụ trách Đội (TPT Đội) phải phấn đấu không ngừng để hoạt động Đội trở thành môi trường giáo dục lành mạnh có tác dụng giáo dục sâu rộng đến học sinh, thu hút đông đảo học sinh tham gia. Đặc biệt TPT Đội phải nhạy bén, thông minh, linh hoạt tổ chức các hoạt động trong nhà trường. Song, một mình giáo viên TPT Đội không thể làm hết được công việc này, mà TPT Đội phải biết phối kết hợp, tranh thủ sự hỗ trợ ở mọi điều kiện, mọi lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, phải xây dựng đội ngũ phụ trách Đội trong nhà trường có kĩ năng, nghiệp vụ công tác Đội. Phải biết tuyên truyền, lôi cuốn các lực lượng cùng tham gia giáo dục các em học sinh, tổ chức tốt các hoạt động vui chơi, nhiều hình thức sinh hoạt, vui chơi cho các em. Đồng thời phải xây dựng đội ngũ BCH (Ban chỉ huy) Chi đội, BCH Liên đội “vừa hồng, vừa chuyên”. Tổ chức các hoạt động Đội trong nhà trường nếu thiếu sự phối kết hợp đó thì TPT Đội sẽ gặp rất nhiều khó khăn, điều đó sẽ kìm hãm cả quá trình giáo dục và tự giáo dục trong các em học sinh làm ảnh hưởng không ít đến chất lượng giáo dục trong nhà trường. Như vậy mối quan hệ của TPT Đội với các lực lượng giáo dục; chất lượng đội ngũ cán bộ phụ trách; chất lượng BCH chi đội, liên đội trong nhà trường là một yếu tố quyết định đến chất lượng hoạt động của một Liên đội, dẫn đến quyết định chất lượng giáo dục của một trường. Xuất phát từ thực tế đó bản thân tôi mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động Đội ở trường THCS trên địa bàn miền núi” 4. Phạm vi và thời gian nghiên cứu của đề tài: * Phạm vi: Do điều kiện trên địa bàn huyện Tây Giang việc đi lại còn gặp nhiều khó khăn, các liên đội lại ở khoảng cách quá xa nhau, bản thân cũng không đủ điều kiện để đến các Liên đội khác để nghiên cứu nên tôi chỉ nghiên cứu trong phạm vi Trường THCS BTCX Nguyễn Bá Ngọc, xã Bhalêê, Tây Giang. * Thời gian: Từ năm học 2007-2008 đến năm học 2010-2011 III. CƠ SỞ LÍ LUẬN: Đội TNTP Hồ Chí Minh là tổ chức của thiếu nhi Việt Nam, do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phụ trách. Đội TNTP Hồ Chí Minh là lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, là lực lượng dự bị của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, lực lượng nòng cốt trong các phong trào thiếu nhi. Đội TNTP Hồ Chí Minh là người tập hợp, giáo dục thiếu nhi trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, cháu ngoan Bác Hồ. Đội hoạt động trong nhà trường và trên địa bàn dân cư. Đội lấy 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên, nhi đồng làm mục tiêu phấn đấu rèn luyện cho đội viên, giúp đỡ thiếu nhi trong học tập, hoạt động vui chơi; thực hiện quyền và bổn phận theo Luật bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ em. “Từ trước đến nay, qua các thời kỳ cách mạng khác nhau, lúc nào Đảng, Bác Hồ kính yêu và Nhà nước ta cũng luôn ân cần chăm lo sự nghiệp đào tạo, giáo dục các thế hệ thiếu nhi Việt Nam trở thành những công dân gương mẫu, những chiến sĩ cách mạng kiên cường trên mọi lĩnh vực nhằm góp phần cùng cha anh phấn đấu không ngừng cho lý tưởng Độc lập, Tự do và Chủ nghĩa xã hội”- nguyên chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam Trần Đức Lương. Đội TNTP Hồ Chí Minh hoạt động có tính chất đặc trưng đáp ứng nhu cầu của lứa tuổi và đảm bảo các nguyên tắc giáo dục trẻ em. Trong điều 5 chương II điều lệ Đội ghi rõ "Đội tổ chức theo nguyên tắc tự nguyện, tự quản có sự hướng dẫn của phụ trách Đội"; điểm e điều 31 điều lệ trường Trung học qui định nhiệm vụ của giáo viên “… phối hợp với Đội TNTP Hồ Chí Minh trong dạy học và giáo dục học sinh”, điểm b khoảng 2 điều 31 điều lệ trường Trung học qui định “Giáo viên chủ nhiệm còn có nhiệm vụ cộng tác chặc chẽ với Đội TNTP Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong hoạt động giảng dạy và giáo dục học sinh lớp mình chủ nhiệm”. Như vậy Đội hoạt động dưới sự điều hành của Ban chỉ huy liên đội, Ban chỉ huy chi đội, bên cạnh đó là sự phụ trách của GV TPT Đội, GV phụ trách chi đội; GV bộ môn và các lực lượng giáo dục khác trong và ngoài nhà trường là người phối hợp để tổ chức các hoạt động Đội. Trong những năm qua, khi chưa tiến hành đề tài này thì liên đội cũng đã duy trì được các hoạt động, phong trào. Song, các hoạt động còn mang tính chất chung chung, Ban chỉ huy Liên đội cũng như Ban chỉ huy các chi đội, các đội kĩ năng chưa phát huy hết năng lực, chưa sáng tạo trong công việc nên chất lượng hoạt động chưa cao; sự phối hợp của các lực lượng giáo dục trong nhà trường còn mờ nhạt; kĩ năng cũng như kinh nghiệm trong công tác Đội của đội ngũ phụ trách thiếu nhi còn thiếu và yếu do hầu hết đây là những giáo viên mới ra trường lại lên công tác ở miền núi. Tình hình nề nếp của liên đội còn lộn xộn, chưa đi vào khuôn khổ. Ý thức tự quản của các Chi đội và đội viên chưa đáp ứng được yêu cầu chung của Liên đội. Vệ sinh cá nhân và vệ sinh công cộng còn hạn chế; cảnh quan sư phạm trong khuôn viên nhà trường chưa đảm bảo, chưa đáp ứng được yêu cầu của cuộc vận động “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Thành tích của Liên đội cũng còn rất khiêm tốn. IV. CỞ SỞ THỰC TIỄN: Thực tiễn trong những năm qua việc phối kết hợp tổ chức các hoạt động Đội giữa TPT Đội với GVCN, GV bộ môn và với các bộ phận, ban tổ trong nhà trường chưa được thực hiện tốt, chưa thực hiện thường xuyên, đều đặn. Bên cạnh đó các cấp, các ngành, Cán bộ quản lí các trường còn xem nhẹ các hoạt động của tổ chức Đội trong nhà trường đặc biệt là trên địa bàn dân cư, nhiều trường còn có quan niệm và nhận thức chưa đầy đủ về vai trò, vị trí của tổ chức Đội cũng như TPT Đội. Đội ngũ GV TPT Đội ở một số trường thường biến đổi. Chính vì vậy ảnh hưởng rất lớn đến phong trào hoạt động của liên Đội và trong công tác giáo dục thanh thiếu niên trong nhà trường dẫn đến chất lượng giáo dục toàn diện không được nâng cao. Khi tổ chức các hoạt động thì GV TPT Đội là người phải lo từ khâu nội dung, công tác chuẩn bị và tổ chức các hoạt động. GV phụ trách chi đội chưa quan tâm nhiều đến công tác Đội và do mới ra trường phải lên công tác tại miền núi nên kỹ năng và kinh nghiệm trong công tác Đội còn rất khiêm tốn; học sinh là người dân tộc thiểu số chưa ý thức hết ý nghĩa của hoạt động Đội cũng như việc học tập nên ngại tham gia hoặc nếu có tham gia thì chỉ qua loa mang tính đối phó; BCH Chi đội, BCH Liên đội kỹ năng còn yếu do chưa được thường xuyên tập huấn và tham gia các hoạt động, chưa phát huy hết năng lực, chưa sáng tạo trong công việc; vai trò tự quản của Đội cũng chưa được phát huy nên chất lượng hoạt động cũng chưa cao; phụ huynh học sinh thì khoán trắng cho nhà trường việc học tập của con em mình nên hoạt động Đội cũng không quan tâm đến. Trong những năm học qua với đội ngũ giáo viên phụ trách chi đội còn trẻ, đầy nhiệt huyết, các lực lượng giáo dục trong nhà trường được kiện toàn tổ chức và đi vào hoạt động có nề nếp, có kế hoạch; cơ sở vật chất của liên đội tương đối đảm bảo. Được chi ủy chi bộ nhà trường quan tâm chỉ tâm chỉ đạo các hoạt động Đội; được nhà trường đầu tư cơ sở vật chất, hỗ trợ kinh phí kịp thời để tổ chức các hoạt động. Học sinh nhà trường hầu hết có tinh thần kỉ luật, đoàn kết, chăm ngoan, học tập tốt; BCH chi đội, BCH Liên đội cũng từng bước đi vào hoạt động và phát huy vai trò của mình. Chính vì vậy tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp sau nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế, nâng cao chất lượng hoạt động của liên đội Nguyễn Bá Ngọc- một Liên đội THCS ở miền núi. V. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU: Xuất phát từ tình hình thực tiễn như vậy, nhà trường mà trực tiếp là tổ chức Đội ở nhà trường có trách nhiệm hết sức nặng nề nhưng cũng rất vẻ vang nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học tiếp lên THPT hoặc học nghề. Đội viên ở tuổi thiếu niên, nhất là đội viên ở miền núi chưa có nhiều kinh nghiệm trong cuộc sống, kĩ năng sống còn hạn chế, đặc biệt còn thiếu hiểu biết trong lĩnh vực chính trị và xã hội, thiếu sân chơi an toàn và lành mạnh. Vì vậy, các em rất cần có một môi trường giáo dục thân thiện, lành mạnh, một sân chơi bổ ích. Vì vậy hoạt động Đội ở một ngôi trường miền núi cần được quan tâm, đẩy mạnh. Hoạt động Đội sẽ trang bị cho các em những kĩ năng sống cần thiết và đặc biệt giáo dục các em trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, cháu ngoan Bác Hồ và sau này sẽ trở thành người công dân tốt có ích cho xã hội. Để thực hiện và đạt được kết quả tốt trọng trách này nhà trường phải dựa vào nhiều con đường, nhiều mối quan hệ biện chứng với nhau nhưng đóng vai trò hơn cả là hoạt động Đội thiếu niên trong nhà trường. Vậy làm thế nào để đưa hoạt động Đội và phong trào thanh thiếu niên vào hoạt động trong nhà trường một cách có hiệu quả nhất. Đó quả là một vấn đề hết sức khó khăn đối với những giáo viên TPT Đội. Do đó, người TPT Đội phải linh hoạt tham mưu cho nhà trường tổ chức tốt các hoạt động Đội; tranh thủ sự ủng hộ, quan tâm, phối hợp của các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường; tăng cường công tác bồi dưỡng, tập huấn kĩ năng công tác Đội cho đội ngũ chỉ huy Đội để các hoạt động Đội trong nhà trường trở thành một lực lượng giáo dục đạt hiệu quả cao, thu hút đông đảo thiếu nhi tham gia, cụ thể là: 1. GV TPT Đội chủ động tham mưu cho chỉ bộ đảng chỉ đạo các hoạt động Đội, tham mưu tốt cho BGH nhà trường trong việc phân công GVCN và tổ chức tốt các hoạt động Đội trong nhà trường: Trong nhà trường TPT Đội có vai trò vô cùng quan trọng nó gắn với vai trò, vị trí của tổ chức Đội trong việc giáo dục thiếu niên nhi đồng. Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã nói “Cán bộ là cái gốc của công việc”, “Cán bộ tốt là có tất cả”. Điều này hoàn toàn đúng với người GV Tổng phụ trách Đội đặc biệt là vai trò tham mưu của GV TPT Đội. Muốn giải quyết được vấn đề này trước hết GV TPT Đội phải xây dựng mối quan hệ tốt với chi ủy chi bộ Đảng, BGH nhà trường. Trước hết Giáo viên TPT Đội có trách nhiệm tham mưu cho BGH bố trí, sắp xếp những giáo viên đủ năng lực, nhiệt tình vừa có thể làm chủ nhiệm lớp vừa có thể đảm nhận vai trò người phụ trách chi đội. Đồng thời GV TPT Đội phải dự kiến các kế hoạch hoạt động thật tỉ mĩ, có tính khả thi cao sau đó tham mưu về chủ trương đối với chi ủy chi bộ và tham mưu kế hoạch hoạt động, kinh phí hoạt động đối với BGH nhà trường và hội cha mẹ học sinh. Khi đã được thống nhất về chủ trương, được hỗ trợ kinh phí tôi đã ban hành các kế hoạch hoạt động đến các chi đội. Như vậy việc tổ chức các hoạt động đã thành công được một nửa và chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả cao. Trước đây, khi chưa thực hiện tốt việc này thì sẽ chưa được ủng hộ về chủ trương, kinh phí mà kinh phí đóng một vai trò không nhỏ trong việc tổ chức các hoạt động nên các hoạt động gần như là cầm chừng, chưa thu hút đông đảo đội viên tham gia. Khi tổ chức sẽ gặp rất nhiều lúng túng trong khâu chỉ đạo và quá trình thực hiện các kế hoạch. Ví dụ, trong kế hoạch hoạt động tháng 3, có các ngày lễ lớn của đất nước cũng như của tỉnh Quảng Nam như ngày giải phóng tỉnh Quảng Nam 24/3 và ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh 26/3. Khi TPT Đội đã dự kiến tổ chức Hội trại cho học sinh của nhà trường (đây là một hoạt động lớn, rất khó thực hiện ở một trường THCS vùng cao như Tây Giang) thì trước hết TPT Đội phải xin chủ trương của chi ủy chi bộ đảng. Sau khi đã được thống nhất về chủ trương thì TPT Đội tham mưu cho BGH trường xây dựng kế hoạch tổ chức hội trại, trong kế hoạch phải thể hiện rõ các nội dung, các hoạt động sẽ được tổ chức trong hội trại, phân công Ban tổ chức, các tiểu ban như làm sân khấu, tiểu ban lửa trại, tiểu ban trò chơi lớn, tiểu ban các hội thi… Đồng thời dự trù kinh phí tổ chức (khoản 6-8 triệu đồng). Thực tế trong năm 2008 và 2010 nhà trường đã tổ chức thành công 02 hội trại thu hút đông đảo thiếu nhi tham gia, góp phần hạn chế học sinh vắng học, bỏ học; từng bước nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường (Ảnh 1) 2. TPT Đội phối hợp với các lực lượng trong nhà trường như: Công đoàn trường, Chi đoàn thanh niên, các tổ chuyên môn, Ban hoạt động NGLL để tổ chức các hoạt động Đội: Như chúng ta đã biết, nhân tố quyết định xây dựng Liên đội mạnh, thực hiện tốt các hoạt động của Liên đội đó chính là tranh thủ sự phối hợp của của các lực lượng giáo dục khác trong nhà trường; phát huy vai trò của những đội viên ưu tú, phát huy hết khả năng của Ban chỉ huy Liên đội. Tuy nhiên, nếu GV TPT Đội không tích cực trong công tác tham mưu với các ban tổ trong nhà trường, không chỉ đạo sâu sát cho BCH liên đội thì công tác Đội sẽ không đạt kết quả như mong muốn. Xuất phát từ tình hình đó, vào đầu năm học, dưới sự chỉ đạo của Hội đồng Đội và Phòng GD&ĐT huyện Tây Giang, cùng với sự lãnh chỉ đạo của chi ủy chi bộ nhà trường, bản thân tôi cùng với BCH liên đội đã lên kế hoạch tổ chức Đại hội liên đội. Khi tổ chức đại hội liên đội thì liên đội đã mời chi ủy chi bộ, BGH nhà trường, các ban tổ trong trường để để chỉ đạo đại hội và góp văn kiện đại hội; đại hội cũng đã bầu ra Ban chỉ huy Liên đội gồm các đội viên tiêu biểu, được các đại biểu tín nhiệm để điều hành công việc của Liên đội, thực hiện vai trò tự quản của Liên đội dưới sự hướng dẫn của Tổng phụ trách Đội; tiến hành xây dựng chương trình hoạt động của liên đội trong năm học, trong đó có nội dung các hoạt động trọng tâm cũng như các hoạt động cụ thể trong năm học. Sau khi đã xây dựng được kế hoạch năm học, kế hoạch các hoạt động, nhất là các hoạt động lớn như tổ chức hội trại, hội diễn văn nghệ, các hội thi, các hoạt động tuyên truyền GV TPT Đội chủ động làm việc với các ban tổ nhằm bàn bạc việc triển khai thực hiện kế hoạch. Cụ thể là phối hợp việc kêu gọi vận động đoàn viên trong công đoàn nhà trường, các tổ chuyên môn giúp đỡ về con người, giúp đỡ việc thực thi kế hoạch các hoạt động như tham gia vào thành phần ban tổ chức, ban giám khảo, các tiểu ban của các hoạt động; các chi đội thì tích cực chuẩn bị về