Thảo luận những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác- Lênin I

Thảo luận những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác- Lênin IMã lớp học phần: 1459MLNP0111PCS.TS.PHƯƠNG KỲ SƠNNhóm: 14phân tích mối quan hệ biện chứng giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất (hay quy luật QHSX phải phù hợp với trình độ phát triển của LLSX). Sự vận dụng quy luật này trong công cuộc đổi mới, xây dựng đất nước như thế nào?I: Khái niệm phương thức sản xuất, lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất.II: Nội dung quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất.II: Sự vận dụng vào quá trình đổi mới đất nước. I. Khái niệm phương thức sản xuất, lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất.Phương thức sản xuất là chỉ những cách thức mà con người sử dụng để tiến hành quá trình sản xuất của xã hội ở những giai đoạn lịch sử nhất định. Mỗi xã hội ở mỗi giai đoạn lịch sử nhất định đều có phương thức sản xuất của nó với những đặc điểm riêng.I. Khái niệm phương thức sản xuất, lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất.Lực lượng sản xuất là tổng hợp các yếu tố vật chất và tinh thần tạo thành sức mạnh thực tiễn cải biến giới tự nhiên theo nhu cầu sinh tồn, phát triển của con người.Quan hệ sản xuất là mối quan hệ giữa người với người trong quá trình sản xuất nó bao gồm sản xuất và sự tái sản xuất xã hội , nó còn là sự thống nhất của ba mặt: Quan hệ giữa người với người về sở hữu tư liệu sản xuất.Quan hệ giữa người với người trong quản lí tổ chức xã hội.Quan hệ trong việc phân phối sản phẩm.II. Nội dung quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất.Trình độ của LLSXThủ côngCơ khí hoáHiện đại hoáCông cụ LĐCầm tayN.suất thấpMáy mócN.suất caoC.nghệ caoN.suất rất caoQuy mô SXNhỏ, hẹpKhép kínLớn, công xưởng, ngành, quốc giaRất lớn, tính chất toàn cầuTrình độ PCLĐĐơn giảnSâu sắcRất sâu sắc, tính chất toàn cầuTrình độ NLĐThấp,kinh nghiệmCó hiểu biết KH - KT (áo xanh)Có hiểu biết cao (áo trắng)2. Lực lượng sản xuất giữ vai trò quyết định đối với quan hệ sản xuất.LLSX là nội dung của PTSX, thường biến đổi nhanh còn QHSX là hình thức của PTSX, thường ổn định và biến đổi chậm hơn so với LLSXKhi LLSX phát triển cao, sinh ra LLSX mới, làm cho QHSX hiện có trở nên lỗi thời, lạc hậu.Mâu thuẫn này tất yếu đòi hỏi QHSX cũ phải được thay thế bằng QHSX mới, phù hợp với trình độ phát triển của LLSX mới ( khi đó ra đời một PTSX mới cao hơn ).Lực lượng sản xuất thường biến đổi nhanh còn quan hệ sản xuất thường biến đổi chậm hơn so với lực lượng sản xuất => mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất mới và quan hệ sản xuất đã trở nên lỗi thời, lạc hậuDo yêu cầu khách quan tất yếu đòi hỏi quan hệ sản xuất cũ phải được thay thế bằng quan hệ sản xuất mới phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất => phương thức sản xuất mới, cao hơn ra đời, thay thế PTSX cũ3. Quan hệ sản xuất tác động tích cực trở lại sự phát triển của lực lượng sản xuất.QHSX không phải hoàn phụ thuộc vào LLSX mà nó có thể tác động tích cực trở lại đối với sự phát triển của LLSX, vì nó quy định phạm vi, khuynh hướng và động lực của sản xuất. QHSX tác động trở lại đối với LLSX theo 2 hướng: - Nếu QHSX phù hợp với trình độ phát triển của LLSX thì sẽ thúc đẩy LLSX phát triển. - Nếu QHSX không phù hợp (lỗi thời hay tiến tiến giả tạo) với trình độ phát triển của LLSX thì sẽ kìm hãm sự phát triển của LLSX.Ví dụ: Trước đây, nước ta xây dựng QHSX sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể nên không phù hợp, kiềm hãm sự phát triển của LLSX. Hiện nay ý thức được LLSX vẫn còn kém nên nước ta xây dựng QHSX đa sở hữu, đa thành phần kinh tế, từ đó thúc đẩy phát triển của LLSX.4. Sự phát triển kế tiếp nhau của 5 PTSX trong lịch sử.CMXHCMXHCMXHCMXHPTSXCHNL PTSX P/K PTSX TBCNPTSXCSNTPTSXCSCNSự tác động biện chứng giữa LLSX và QHSX như trên làm cho các PTSX phát triển từ thấp đến cao, thay thế kế tiếp nhau trong lịch sử, theo quy luật (5PTSX) như sau:III. Sự vận dụng vào quá trình đổi mới đất nước.1.Đảng ta lựa chọn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội không qua chế độ TBCN, coi đó là lựa chọn duy nhất đúng đắn . Trong thực tiễn quá trình đổi mới, chúng ta ngày càng công nhận rõ hơn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. “ Con đường đi lên của nước ta là sự phát triển quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa, tức là bỏ qua việc xác lập vị trí thống trị của quan hệ xã hội và kiến trúc thượng tầng tư bản chủ nghĩa, nhưng tiếp thu kế thừa những thành tựu mà nhân loại đã đạt được dưới chế độ tư bản chủ nghĩa, đặc biệt là về khoa học và công nghệ, để phát triển nhanh lực lượng sản xuất, xây dựng nền kinh tế hiện đại”.III. Sự vận dụng vào quá trình đổi mới đất nước.1.Đảng ta lựa chọn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội không qua chế độ TBCN, coi đó là lựa chọn duy nhất đúng đắn . Trong thực tiễn quá trình đổi mới, chúng ta ngày càng công nhận rõ hơn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. “ Con đường đi lên của nước ta là sự phát triển quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa, nhưng tiếp thu kế thừa những thành tựu mà nhân loại đã đạt được dưới chế độ tư bản chủ nghĩa, đặc biệt là về khoa học và công nghệ, để phát triển nhanh lực lượng sản xuất, xây dựng nền kinh tế hiện đại”.Quá trình định hướng xã hội chủ nghĩa trên đất nước ta là quá trình xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội- cốt lõi của quá trình xã hội hóa sản xuất trong thực tế. Để có được nền móng của chủ nghĩa xã hội chúng ta chỉ có thể rút ngắn cái phải trải qua theo quy luật lịch sử tự nhiên, chứ không thể bỏ qua cái phải trải qua. Cái phải trải qua ấy là cái gì? Là phát triển mạnh lực lượng sản xuất, là xã hội hóa sản xuất trong thực tế thông qua các quá trình chuyển hóa nền kinh tế nông nghiệp sang nền kinh tế công nghiệp, từ mô hình nông thôn sang mô hình đô thị, từ tổ chức cộng đồng xóm, sang tổ chức cộng đồng dân tộc, quốc tế.III. Sự vận dụng vào quá trình đổi mới đất nước.1.Đảng ta lựa chọn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội không qua chế độ TBCN, coi đó là lựa chọn duy nhất đúng đắn .Nhận định chung về quá trình định hướng xã hội chủ nghĩa sau những năm đổi mới Đảng ta khẳng định: về cơ bản việc hoạch định và thực hiện đường lối đổi mới qua những năm là đúng đắn, đúng định hướng xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện có một số khuyết điểm, lệch lạc kéo dài dẫn đến chệch hướng ở mức độ này hay mức độ khác. Nhận định đó là đúng đắn và sáng suốt, phản ánh tinh thần trách nhiệm của Đảng ta đối với vận mệnh của dân tộc, của hàng triệu quần chúng nhân dân lao động- nền tảng của chế độ ta. Từ đó môt mặt cổ vũ nhân dân ta phát triển tinh thần tự lực tự cường để đưa đất nước ra khỏi danh sách nghèo nàn lạc hậu, mặt khác đòi hỏi mọi người phát huy tinh thần trách nhiệm khắc phục trở ngại trên con đường đi tới một chế độ do nhân dân lao động làm chủ.2. Đổi mới về QHSX:a. Đổi mới về quan hệ sở hữu đối với TLSX.Xây dựng cơ cấu kinh tế nhiều thành phần. Hiện nay nước ta đang duy trì 5 thành phần kinh tế là kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư bản tư nhân, kinh tế tư bản nhà nước và kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo.Việc chuyển đổi từ nền kinh tế với hai thành phần kinh tế chủ yếu là kinh tế quốc doanh và kinh tế tập thể trước đây sang nền kinh tế nhiều thành phần như hiện nay phù hợp với thực trạng thấp kém và không đồng đều của LLSX trong thời kỳ quá độ. Sự phù hợp này có tác dụng thúc đẩy tăng năng suất lao động, tăng trưởng kinh tế, tạo điều kiện nâng cao hiệu quả kinh tế trong các thành phần kinh tế và trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Mặt khác cơ cấu kinh tế nhiều thành phần tạo tiền đề khắc phục tình trạng độc quyền, tạo ra quan hệ cạnh tranh, động lực quan trọng thúc đẩy cải tiến kỹ thuật, phát triển LLSX. 2. Đổi mới về QHSX:b. Đổi mới về quản lý sản xuất xã hội.Phát triển kinh tế thị trường là tất yếu kinh tế đối với nước ta. Một nhiệm vụ kinh tế cấp bách để chuyển nền kinh tế lạc hậu của nước ta thành nền kinh tế hiện đại, hội nhập vào sự phân công lao động quốc tế. Đó là con đường đúng đắn để phát triển lực lượng sản xuất, khai thác có hiệu quả tiềm năng của đất nước vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Nước ta đang thực hiện chuyển đổi nền kinh tế, chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường. Mô hình kinh tế của Việt Nam được xác định là nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị trường, có sự quản lí của nhà nước, theo định hướng XHCN. Thực tiễn những năm đổi mới đã chứng minh rằng, việc chuyển sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần là hoàn toàn đúng đắn. Nhờ phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, chúng ta đã khai thác được tiềm năng trong nước và thu hút được vốn, kĩ thuật, công nghệ nước ngoài, giải phóng được năng lực sản xuất, góp phần quyết định vào việc đảm bảo tăng trưởng kinh tế với nhịp độ tương đối cao trong thời gian qua.2. Đổi mới về QHSX: Sự biến đổi lịch sử của LLSX và QHSX kéo theo sự biến đổi của quan hệ phân phối. Đồng thời quan hệ phân phối có tác động trở lại đối với quan hệ sở hữu và do đó đối với LLSX. Phân phối thực sự theo lao động có vai trò đảm bảo tái sản xuất sức lao động, kích thích sản xuất phát triển, khuyến khích tài năng, khuyến khích làm giàu chính đáng đi đôi với xóa đói giảm nghèo thực hiện tốt các chính sách xã hội.. Trước đây do chỉ áp dụng một hình thức phân phối duy nhất đã kìm hãm động lực phát triển của nền sản xuất, làm người lao động không có động lực phát triển. Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng khủng hoảng nền kinh tế Việt Nam những năm 1980, việc thực hiện nhiều hình thức phân phối sẽ kích thích lực lượng lao động trong mọi thành phần kinh tế góp phần đẩy mạnh sự phát triển của LLSX.c. Đổi mới về phân phối3. Đổi mới về LLSX.a. Đổi mới về công nghệ.Đại hội đã biểu lần thứ VIII của Đảng đã khẳng định “xây dựng nước ra thành một nước công nghiệp có cơ sở vật chất – kỹ thuật hiện đại, cơ cấu kinh tế phù hợp, quan hệ sản xuất tiến bộ và phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, đời sống vật chất và tinh thần phải được nâng cao, quốc phòng an ninh vững chắc dân giàu nước mạnh xã hội công bằng văn minh. Để xây dựng một tiềm lực khoa học công nghệ thích ứng với đòi hỏi của sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa thì Đảng và nhà nước ta đã có những chính sách như sau: 3. Đổi mới về LLSX.b. Đổi mới về lực lượng lao động: Nhận thức rõ vị trí, vai trò của giai cấp công nhân trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, ngày 28-1-2008, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) đã ban hành Nghị quyết số 20-NQ/TW về “Tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”3. Đổi mới về LLSX.a. Đổi mới về công nghệĐẩy mạnh công tác nghiên cứu để đánh giá chính xác tài nguyên quốc gia, nắm bắt các công nghệ cao cùng những thành tựu của khoa học và công nghệ. Mở rộng quan hệ hợp tác Khoa học – công nghệ với các nước và tổ chức kinh tế nhằm tiếp cận kế thừa các thành tựu KH –CN của thế giới, tranh thủ sự ủng hộ và giúp đỡ quốc tế.Xây dựng tiềm lực nhằm phát triển một nền khoa học tiên tiến, bao gồm các hình thức đào tạo, tăng cường cơ sở vật chất- kỹ thuật cho các ngành khoa học và công nghệ. 3. Đổi mới về LLSX.b. Đổi mới về lực lượng lao động: Các cấp ủy Đảng và chính quyền luôn quan tâm phát triển đội ngũ CNVC-LĐ của , thông qua các cơ chế, chính sách, chỉ đạo các tổ chức công đoàn tạo điều kiện nâng cao trình độ về mọi mặt, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần và bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng cho công nhân, người lao động.Tạo điều kiện để các doang nghiệp tổ chức các lớp dạy nghề cho công nhân, đồng thời liên tục tuyển dụng các đội ngũ công nhân kỹ sư có trình độ cao. Cải cách căn bản chương trình giáo dụcXây dựng hệ thống các trường học trường dạy nghề rộng khắp Mở rộng quan hệ hợp tác giáo dục, đào tạo với nước ngoài như : Đức, Nga, Trung Quốc , tạo điều kiện để những kỹ sư có khả năng được ra nước ngoài học tập nâng cao khả năngThường xuyên phát động các phong trào thi đua yêu nước trong CNVC-LĐ đã được các cấp công đoàn 3. Đổi mới về LLSX:c. Đổi mới về cơ sở hạ tầng:Cầu Mỹ Thuận - cây cầu dây văng lớn nhất Đông Nam Á- Ngay từ khi bắt đầu công cuộc Đổi mới, Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (1986) xác định: “GTVT là khâu quan trọng nhất của kết cấu hạ tầng’’ và “GTVT phải đi trước một bước để đáp ứng yêu cầu phát triển của nền kinh tế quốc dân’’. 3. Đổi mới về LLSX:c. Đổi mới về cơ sở hạ tầng: * Giao thông vận tải: - Từ năm 1986 trở lại đây, nhiều công trình giao thông đã được triển khai:+ Đường bộ: nâng cấp toàn tuyến Quốc lộ 1 từ Lạng Sơn đến Cần Thơ xây dựng 02 công trình qui mô và hiện đại là Hầm đường bộ đèo Hải Vân và cầu Mỹ Thuận. Đường mòn Hồ Chí Minh cũng được hoàn thành ngay sau đó. + Đường sắt: Từng bước nâng cấp các tuyến đường sắt hiện có, nâng cao an toàn và rút ngắn đáng kể thời gian chạy tàu, các cầu và ga trên đường sắt Thống Nhất đã được cải tạo và nâng cấp+ Đường sông: đã hoàn thành nâng cấp 2 tuyến đường thuỷ phía Nam (TP HCM - Cà Mau, TP HCM - Kiên Lương); đồng thời từng bước nâng cấp các tuyến sông chính yếu khác.+ Hàng không: Từ chỗ chỉ có các máy bay thế hệ cũ của Liên Xô (trước đây) như TU, AN..., đội máy bay của Vietnam Airlines thuê 10 chiếc máy bay Airbus A320 và mua các máy bay như ATR72, Fokker70 để đưa vào khai thác.3. Đổi mới về LLSX:c. Đổi mới về cơ sở hạ tầng: * Hệ thống thông tin liên lạc: -Ngày 15/11/1990, tổng đài điện thoại E.10B của hãng ALCATEL (Pháp) dung lượng 15.000 số, công nghệ kỹ thuật số đầu tiên được đưa vào khai thác tại Hà Nội- Tháng 10/1993, tuyến cáp quang dung lượng 34Mbps đầu tiên Hà Nội - TP Hồ Chí Minh được đưa vào hoạt động. -5 giờ 17 phút sáng ngày 19/4/2008 phóng thành công vệ tinh Vinasat 1 - đây là quả vệ tinh viễn thông đầu tiên của Việt Nam được phóng lên vũ trụ - Ngày 12/10/2009, tại Hà Nội Vinaphone chính thức khai trương mạng Vinaphone 3G 3. Đổi mới về LLSX:d. Đổi mới về tài nguyên môi trường:Tăng cường quản lý đảm bảo khai thác và sử dụng tài nguyên đất nước 1 cách hợp lý, tiết kiệm và đi đôi với việc bảo vệ môi trường đảm bảo phát triển bền vững. Theo chỉ thị số 36-CT/TW “Chỉ thị về tăng cường công tác bảo vệ môi trường trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”. Ngày 25-06-1998. Đảng ta đã đề ra 7 giải pháp chính sau đây: 3. Đổi mới về LLSX:b. Đổi mới về tài nguyên môi trường:1 - Thường xuyên giáo dục, tuyên truyền, xây dựng thói quen, nếp sống và các phong trào quần chúng bảo vệ môi trường.2- Hoàn chỉnh hệ thống văn bản pháp luật bảo vệ môi trường, ban hành các chính sách về phát triển kinh tế phải gắn với bảo vệ môi trường, nghiêm chỉnh thi hành Luật bảo vệ môi trường.3- Chủ động phòng chống ô nhiễm và sự cố môi trường, khắc phục tình trạng suy thoái môi trường.4- Khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ đa dạng sinh học, bảo tồn thiên nhiên.5- Tăng cường và đa dạng hoá đầu tư cho hoạt động bảo vệ môi trường.6- Tăng cường công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường từ trung ương đến địa phương.7- Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và công nghệ, đào tạo cán bộ, chuyên gia về lĩnh vực bảo vệ môi trường.