Thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may vào thị trường Hoa Kỳ khi Việt Nam chưa gia nhập WTO và còn áp dụng hạn ngạch (quota)

Lêi më ®Çu Hoa kú lµ mét thÞ tr­êng lín, ®a d¹ng vµ phøc t¹p, sau 10 n¨m b×nh th­êng ho¸ quan hÖ ViÖt Nam - Hoa Kú, thÞ tr­êng nµy ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh. ChuyÕn th¨m lÞch sö cña Thñ t­íng Phan V¨n Kh¶i kh«ng chØ ®iÓm l¹i sù ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c trong 10 n¨m b×nh th­êng ho¸ quan hÖ gi÷a hai n­íc mµ môc ®Ých chÝnh lµ t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p, x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng ®Ó ®­a quan hÖ 2 n­íc b­íc lªn mét tÇm cao míi. §iÒu nµy ®­îc cô thÓ ho¸ th«ng qua hµng lo¹t c¸c cuéc tiÕp xóc cÊp cao cña Thñ t­íng Phan V¨n Kh¶i víi Tæng thèng Bush, Th­îng viÖn, H¹ viÖn Hoa Kú, giíi doanh nghiÖp, giíi truyÒn th«ng vµ c¸c tÇng líp x· héi. C¸c cuéc gÆp cÊp cao lµ ®Ó thÕ giíi, n­íc Mü vµ ng­êi Mü hiÓu ®óng ®¾n h¬n, vÒ ®Êt n­íc ViÖt Nam, con ng­êi ViÖt Nam. Thµnh c«ng cña chuyÕn th¨m cßn lµ sù x¸c nhËn mèi quan hÖ gi÷a hai n­íc lµ ®èi t¸c tin cËy - hîp t¸c vÒ nhiÒu mÆt - æn ®Þnh l©u dµi trªn nguyªn t¾c t«n träng lÉn nhau. §©y lµ tiÒn ®Ò ®Ó hai n­íc thóc ®Èy m¹nh mÏ quan hÖ vÒ nhiÒu mÆt trong ®ã cã quan hÖ th­¬ng m¹i. Quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i hai n­íc sau 10 n¨m b×nh th­êng ho¸ ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh vÒ nhiÒu lÜnh vùc thÓ hiÖn sù nghiÖp ®æi míi kinh tÕ cña ta vµ héi nhËp s©u s¾c vµo th­¬ng m¹i thÕ giíi, gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp W.T.O cña ViÖt Nam. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn h¬n n÷a mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú, em xin ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi: "Thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng Hoa Kú khi ViÖt Nam ch­a gia nhËp W.T.O vµ cßn ¸p dông h¹n ng¹ch (quota)". Néi dung cña ®Ò tµi ®­îc chia lµm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: ThÞ tr­êng Hoa Kú vµ c¬ héi xuÊt khÈu cña ViÖt Nam Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Hoa Kú Ch­¬ng 3: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng Hoa Kú. DÖt may lµ mÆt hµng xuÊt khÈu cã kim ng¹ch lín vµo thÞ tr­êng Hoa Kú, lµ mÆt hµng cã nhiÒu tiÒm n¨ng nh­ng ®ang bÞ c¹nh tranh gay g¾t. Em hy väng r»ng ®Ò tµi sÏ gãp phÇn quan träng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Hoa Kú. Ch­¬ng 1 thÞ tr­êng hoa kú vµ c¬ héi xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 1. §¸nh gi¸ thÞ tr­êng Hoa Kú vµ ph©n tÝch tiÒm n¨ng réng lín cña thÞ tr­êng Hoa Kú ®èi víi s¶n phÈm chÕ t¹o tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung vµ s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam nãi riªng Hoa Kú lµ mét c­êng quèc hµng ®Çu thÕ giíi c¶ vÒ kinh tÕ, khoa häc c«ng nghÖ, cã tµi nguyªn rÊt phong phó. HiÖn nay víi d©n sè kho¶ng trªn 293 triÖu ng­êi, trong ®ã 75% sèng ë thµnh thÞ, tæng s¶n phÈm quèc néi trªn 10.000 tû USD, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi hµng n¨m lµ 36.000 USD hµng n¨m Hoa Kú nhËp khÈu trªn 1.300 tû USD, chiÕm kho¶ng 1/5 tæng kim ng¹ch nhËp khÈu trªn toµn thÕ giíi. ViÖc th©m nhËp thÞ tr­êng Hoa Kú - mét thÞ tr­êng réng lín nhÊt thÕ giíi víi møc thu nhËp cao vµ nhu cÇu tiªu dïng ®a d¹ng vÒ nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸ víi khèi l­îng lín - thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo còng nh­ bÊt cø quèc gia nµo trªn thÕ giíi. §óng nh­ lêi nhËn xÐt vÒ thÞ tr­êng Hoa Kú, §¹i Sø - Tr­ëng ph¸i ®oµn ViÖt Nam t¹i Liªn Hîp Quèc ®· nãi: "…®©y lµ thÞ tr­êng kh«ng ®¸y….". Khi nghiªn cøu vÒ thÞ tr­êng nµy cã thÓ kh¸i qu¸t nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt nh­ sau: Thø nhÊt, tÝnh më cöa kh¸ cao cña thÞ tr­êng: §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn ë chç quy chÕ xuÊt - nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng Hoa Kú phï hîp víi nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (W.T.O). Hoa Kú lµ n­íc nhËp khÈu lín c¸c mÆt hµng cã hµm l­îng lao ®éng cao nh­ dÖt may, giÇy dÐp, ®å dïng gia ®×nh…. , trong ®ã cã nh÷ng mÆt hµng tiªu dïng th«ng th­êng hÇu nh­ Hoa Kú kh«ng cßn s¶n xuÊt n÷a. Hoa Kú ph¶i nhËp c¸c mÆt hµng nµy tõ c¸c n­íc Ch©u ¸, ®Æc biÖt lµ Trung Quèc, NhËt B¶n, Hµn Quèc. C¸c s¶n phÈm chÕ t¹o, cã hµm l­îng vèn vµ c«ng nghÖ cao ®­îc nhËp tõ Ch©u ¢u vµ NhËt B¶n. Ngoµi ra Hoa Kú còng nhËp khÈu hµng ho¸ tõ rÊt nhiÒu n­íc ë c¸c Ch©u lôc kh¸c. §iÒu nµy còng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hoµn toµn cã thÓ t×m thÊy chç ®øng t¹i thÞ tr­êng Hoa Kú. Thø hai, tÝnh quy chuÈn vµ thèng nhÊt cao ®é cña s¶n phÈm ®­a vµo thÞ tr­êng Hoa Kú. Hµng ho¸ xuÊt khÈu vµo Hoa Kú ®ßi hái thùc hiÖn nghiªm tóc vµ chÆt chÏ, nhÊt lµ ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu chÊt l­îng mét c¸ch nghiªm ngÆt vµ ®ång bé. C¸c nhµ nhËp khÈu Hoa Kú lu«n cã Ên t­îng vµ ®ßi hái cã uy tÝn ph¶i ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu tõ khi b¾t ®Çu cã mèi quan hÖ hîp t¸c. Hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Hoa Kú th­êng ph¶i cã khèi l­îng lín, ®óng quy chuÈn, ®¶m b¶o ®óng thêi h¹n, vµ kh«ng ph­¬ng h¹i lîi Ých kinh tÕ cña c¸c C«ng ty Hoa Kú. Tõ ®ã cho thÊy chØ nªn lùa chän vµ tËp trung ®Çu t­ vµo mét sè mÆt hµng vµ ngµnh hµng xuÊt khÈu chñ lùc, kh«ng dµn tr¶i. (Ngay c¶ mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ còng cÇn ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vµ cã khèi l­îng ®ñ lín). Thø ba, tÝnh ph¸p lý cao cña c¸c quan hÖ thÞ tr­êng. M«i tr­êng ph¸p lý cña Hoa Kú lµ hÕt søc phøc t¹p, nhiÒu khi cã sù kh¸c biÖt gi÷a luËt cña Liªn Bang, Bang vµ cßn c¶ nh÷ng quy ®Þnh riªng biÖt cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. HÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng ë Hoa Kú ®­îc thùc thi kh¸ tèt v× thÕ hµng ho¸ b¸n ra ë ®©y ph¶i ®­îc b¶o hµnh tèt vµ an toµn trong thêi gian cam kÕt ®Ó t¹o uy tÝn vµ niÒm tin. Do ®ã viÖc hiÓu biÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸p lý liªn quan lµ ®iÒu kiÖn mÊu chèt khi x©m nhËp vµo thÞ tr­êng Hoa Kú vµ viÖc sö dông c¸c C«ng ty t­ vÊn nãi chung trong ®ã cã C«ng ty t­ vÊn Hoa Kú lµ ®iÒu cÇn chó träng. Thø t­, tÝnh thèng nhÊt, æn ®Þnh cao cña hÖ thèng ph©n phèi. HÖ thèng ph©n phèi hµng ho¸ ë Hoa Kú ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao, cã tæ chøc hoµn chØnh, nÕu kh«ng dùa vµo c¸c hÖ thèng ph©n phèi hiÖn cã th× kh«ng thÓ ®­a hµng ho¸ vµo thÞ tr­êng nµy (kh«ng cã bu«n b¸n tiÓu ng¹ch hoÆc bu«n b¸n ®­êng biªn nh­ cã thÓ thÊy trong mét sè tr­êng hîp kh¸c). Ng­êi d©n Mü cã thãi quen mua s¾m t¹i c¸c siªu thÞ hay cöa hµng lín. HÖ thèng ph©n phèi nµy võa lµ c¬ héi, võa lµ th¸ch thøc lín cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi th©m nhËp thÞ tr­êng Hoa Kú. NÕu ch­a tham gia vµo c¸c kªnh ph©n phèi lín th× kh«ng nh÷ng kh«ng ph¸t triÓn ®­îc thÞ tr­êng mµ cßn c¶n trë ®Õn thÞ phÇn tiªu thô vµ gÆp nh÷ng v­íng m¾c vµo hÖ thèng luËt ph¸p cña Mü. Muèn ®i ®óng kªnh c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i lùa chän ®­îc nhµ ph©n phèi cã uy tÝn vµ ®¶m b¶o ®­îc sè l­îng vµ quy c¸ch hµng ho¸ ®óng víi thÞ hiÕu vµ yªu cÇu cña kh¸ch hµng Mü. Thø n¨m, thÞ tr­êng cã søc c¹nh tranh rÊt cao. Hoa Kú lµ n­íc nhËp khÈu lín nhÊt thÕ giíi, trªn thÞ tr­êng Hoa Kú cã ®Çy ®ñ c¸c nhµ cung cÊp lín nhá ë hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, v× thÕ møc ®é c¹nh tranh lµ v« cïng gay g¾t. Trong cuéc c¹nh tranh nµy, gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng lµ hai yÕu tè c¬ b¶n, nh­ng kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng yÕu tè kh¸c nh­ bao b×, mÉu m·, xuÊt xø, nh·n hiÖu s¶n phÈm…. §èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam th× ®©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn míi mÎ. Theo c¸c luËt s­ Mü, vô kiÖn c¸ ba sa ®èi ViÖt Nam nÆng vÒ khÝa c¹nh chÝnh trÞ vµ lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. §©y lµ bµi häc ®¾t gi¸ cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ sÏ cßn cã nhiÒu vô kiÖn kh¸c cã thÓ x¶y ra n÷a trong qu¸ tr×nh bu«n b¸n víi thÞ tr­êng Hoa Kú. Thø s¸u, c¸c hiÖp héi kinh doanh cã vai trß kh«ng nhá. ë Hoa Kú cã rÊt nhiÒu hiÖp héi cña c¸c nhµ kinh doanh, c¸c hiÖp héi nµy cã vai trß lín trong viÖc h­íng dÉn vµ phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp víi lîi Ých céng ®ång doanh nghiÖp t¹i Hoa Kú, trong ®ã cã doanh nghiÖp võa vµ nhá. §iÒu ®ã cho thÊy r»ng viÖc thiÕt lËp quan hÖ víi c¸c hiÖp héi kinh doanh ë Hoa Kú lµ con ®­êng h÷u hiÖu ®Ó tiÕp cËn vµ x©m nhËp thÞ tr­êng Hoa Kú, thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam . Thø b¶y, lùc l­îng ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi t¹i Hoa Kú cã vai trß quan träng trong viÖc xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ t¹i Hoa Kú. Lùc l­îng ng­êi ViÖt t¹i Hoa Kú rÊt ®«ng lªn ®Õn 1,3 triÖu ng­êi cã kh¶ n¨ng hßa nhËp víi d©n c­ së t¹i, nh­ng tÝnh céng ®ång ch­a cao. Vai trß cÇu nèi cña ng­êi ViÖt lµ hÕt søc quan träng nh­ng trong thùc tÕ cßn cÇn ®­îc rÌn luyÖn vµ thö th¸ch. Phong c¸ch lµm viÖc vµ ph­¬ng thøc hîp t¸c gi÷a hä víi doanh nghiÖp trong n­íc cßn nhiÒu ®iÒu ph¶i ®­îc rót kinh nghiÖm. TiÒm n¨ng lùc l­îng sinh viªn ViÖt Nam ®ang du häc t¹i Hoa Kú ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc, tÝnh céng ®ång ViÖt Nam rÊt yÕu nªn kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng t¸c xóc tiÕn vµ ®Çu t­ bÞ h¹n chÕ. Bëi vËy mét mÆt ph¶i thËn träng tr¸nh véi vµng khi tiÕp xóc víi c¸c doanh nghiÖp Hoa Kú. Giai ®o¹n ®Çu cÇn cã sù m«i giíi cña ViÖt kiÒu. MÆt kh¸c ph¶i t×m vµ lùa chän ®­îc kh¸ch hµng tin cËy, thu hót nhiÒu doanh nghiÖp cã uy tÝn vµo kinh doanh vµ ®Çu t­ ë ViÖt Nam. Thø t¸m, chi phÝ dÞch vô trong c¬ cÊu gi¸ thµnh s¶n phÈm chiÕm tû träng cao. Hµng ho¸ ®­a vµo b¸n lÎ t¹i Hoa Kú kh¸ cao bëi chi phÝ dÞch vô lín lµm h¹n chÕ c¬ héi th©m nhËp cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi vµo thÞ tr­êng Hoa Kú. Thø chÝn, hÖ thèng t­ vÊn t¹i Hoa Kú gi÷ vai trß quan träng ®Æc biÖt lµ t­ vÊn ph¸p luËt. §©y lµ ®ßi hái kh¸ch quan bëi ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng nµy, chi phÝ t­ vÊn t¹i Hoa Kú rÊt cao. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i biÕt sö dông t­ vÊn cña c¸c C«ng ty t­ vÊn ph¸p luËt Hoa Kú, mÆt kh¸c ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i nhanh chãng x©y dùng ®­îc nh÷ng C«ng ty t­ vÊn cña ViÖt Nam cã tr×nh ®é chuyªn m«n ngang tÇm quèc tÕ nh­ c¸c c«ng ty Hoa Kú. ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn mét chiÕn l­îc c«ng nghiÖp hãa h­íng vÒ xuÊt khÈu, thÞ tr­êng Hoa Kú cã tÇm quan träng ®Æc biÖt, lµ ®iÓm ®Õn cña c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o xuÊt khÈu. Víi viÖc dµnh cho ViÖt Nam quyÒn xuÊt khÈu sang Hoa Kú trªn c¬ së MFN, HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú ®· më ra nh÷ng c¬ héi to lín ®Ó ph¸t triÓn hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. §Ó cã thÓ tËn dông ®­îc c¬ héi, biÕn kh¶ n¨ng thµnh hiÖn thùc, tøc lµ cã thÓ thùc sù th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng réng lín, phøc t¹p vµ xa x«i nh­ Hoa Kú, ViÖt Nam cÇn ho¹ch ®Þnh mét chÝnh s¸ch tæng thÓ víi c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé c¶ vÒ phÝa Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp. Thùc tÕ cho thÊy Hoa Kú kh«ng chØ lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín nhÊt mµ cßn th«ng tho¸ng nhÊt thÕ giíi ®èi víi s¶n phÈm chÕ t¹o tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. NhËp khÈu hµng ho¸ cña Hoa Kú tõ Ch©u ¸ lµ 422 tû USD (n¨m 2000), nhiÒu h¬n 50% so víi nhËp khÈu EU tõ Ch©u ¸. N¨m 2000, hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú ®· t¨ng 128% so víi n¨m 2001, trong khi ®ã møc xuÊt khÈu cïng kú nãi chung cña ViÖt Nam ra thÞ tr­êng thÕ giíi chØ t¨ng 10%. Møc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o tr­íc ®©y ®· bÞ h¹n chÕ bëi thuÕ suÊt cao cña Hoa Kú tr­íc HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i, ®· t¨ng ®Æc biÖt nhanh víi tèc ®é 50% n¨m. Trong c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o, s¶n phÈm xuÊt khÈu t¨ng m¹nh nhÊt lµ hµng may mÆc, t¨ng tíi 900 triÖu USD trong n¨m 2002 (gÊp 18 lÇn so víi kim ng¹ch xuÊt khÈu trong n¨m 2001). N¨m 2002 còng ghi nhËn sù t¨ng lªn nhanh chãng cña nhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu kh¸c nh­ ®å ®iÖn (270%), ®å gç (50%), hµng ho¸ du lÞch (5422%) vµ c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp hçn hîp kh¸c 847% kh«ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn khi Hoa Kú lµ mét thÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ yÕu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o v× Hoa Kú chØ ®øng thø hai sau EU vÒ quy m« (®­îc x¸c ®Þnh b»ng GNP tæng thu nhËp quèc gia). Tuy nhiªn ®èi víi hµng xuÊt khÈu Ch©u ¸, Hoa Kú cßn lín h¬n EU. Theo b¶ng 1 d­íi ®©y, nhËp khÈu hµng ho¸ cña Hoa Kú tõ Ch©u ¸ n¨m 2000 lµ 422 tû USD, nhiÒu h¬n 50% so víi nhËp khÈu EU tõ Ch©u ¸ B¶ng 1: XuÊt khÈu cña Ch©u ¸ vµo Hoa Kú vµ EU n¨m 2000 §¬n vÞ tÝnh: tû USD MÆt hµng  XuÊt khÈu vµo Hoa Kú  XuÊt khÈu vµo EU  Tû lÖ Hoa Kú/EU   N«ng s¶n  13,9  14,8  0,9   Kho¸ng s¶n  6,6  7,2  0,9   Nhiªn liÖu  3,4  3,2  1,1   Hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o  396  249,4  1,6   S¶n phÈm « t«  54,7  19,8  2,8   ThiÕt bÞ v¨n phßng vµ viÔn th«ng  131,9  88,9  1,5   ThiÕt bÞ vËn t¶i vµ m¸y mãc kh¸c  63,1  47,6  1,3   May mÆc  35,8  20,8  1,7   Hµng tiªu dïng kh¸c  59,7  33,5  1,8   Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸  422,7  277,6  1,5   Nguån: Sè liÖu thèng kª cña Bé Th­¬ng m¹i - 2001 PhÇn lín hµng nhËp khÈu cña Hoa Kú tõ Ch©u ¸ ®Òu lµ hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o, tæng kim ng¹ch lªn tíi gÇn 400 tû USD trong n¨m 2000, nhiÒu h¬n 60% vÒ gi¸ trÞ so víi kim ng¹ch nhËp khÈu t­¬ng øng cña EU tõ Ch©u ¸. VÒ c¸c mÆt hµng sö dông nhiÒu lao ®éng (vÝ dô nh­ hµng may mÆc vµ hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o tiªu dïng c¸c lo¹i), nhËp khÈu cña Hoa Kú tõ Ch©u ¸ cao h¬n nhËp khÈu cña EU tõ Ch©u ¸ tõ 70 ®Õn 80%. May mÆc lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng chñ yÕu mµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn xuÊt khÈu víi khèi l­îng lín, vµ ®èi víi hÇu hÕt c¸c n­íc, Hoa Kú lµ thÞ tr­êng chñ yÕu tr­íc tiªn. Víi søc tiªu thô khæng lå, Hoa Kú lu«n lµ thÞ tr­êng hÊp dÉn vµ quan träng cña ngµnh may mÆc c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam. B¶ng 2: NhËp khÈu hµng dÖt may cña Hoa Kú theo xuÊt xø, n¨m 2000 (triÖu USD). Quèc gia  Tæng   Trung Quèc  10.536   Hång K«ng  4.816   Hµn Quèc  3.518   §µi Loan  3.065   Ên §é  3.056   Th¸i Lan  2.541   In®«nªsia  2.440   Philippine  2.316   Bangla®Ðt  2.230   Pakixtan  1.865   Xrilanca  1.708   Macao  1.168   Malaysia  895   Singapore  365   ViÖt Nam  50   C¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn nhÊt ch©u ¸  40.518   C¸c n­íc kh¸c  40.920   ThÕ giíi  81.438   Nguån: W.T.O-2001 Cã thÓ nãi r»ng kinh tÕ Mü lµ nÒn kinh tÕ hµng ®Çu thÕ giíi, ®ã lµ ®iÒu kh«ng thÓ phñ nhËn. Nã lín gÊp 2,5 lÇn so víi nÒn kinh tÕ cña NhËt B¶n, 6 lÇn so víi §øc vµ 8 lÇn so víi Trung Quèc - Víi thÞ tr­êng tiªu thô hµng hãa rÊt ®a d¹ng vµ phong phó - Hoa Kú ®· trë thµnh "miÒn ®Êt høa" cho bÊt kú doanh nghiÖp nµo còng nh­ bÊt kú quèc gia nµo trªn thÕ giíi muèn xuÊt khÈu hµng ho¸ vµo Hoa Kú. HiÖn nay, ViÖt Nam chóng ta còng ®· trë thµnh b¹n hµng th­¬ng m¹i lín thø 44 cña Hoa Kú vµ lµ n­íc xuÊt khÈu lín thø 38 vµo thÞ tr­êng nµy, trong ®ã hµng dÖt may xuÊt khÈu t¨ng rÊt nhanh. DÖt may lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Hoa Kú n¨m 2004 ®¹t 2,7 tØ USD chiÕm h¬n 50% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nµy vµ t¨ng 5,56% so víi cïng kú n¨m tr­íc. Mü lµ thÞ tr­êng tiªu thô lín cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng 4 d­íi ®©y: B¶ng 4: XuÊt khÈu cña ViÖt Nam. N­íc  N¨m 2003  N¨m 2004  Tû träng   Mü  4,5  5.5  22.4%   EU  3.4  3.4  13.8%   ASEAN  3  3.2  13.0%   NhËt  2.9  3  12.2%   Trung Quèc  1.7  1.9  7.7%   óc  1.4  1.6  6.5%   C¸c n­íc kh¸c  4  6  24.4%   Tæng sè  20.9  24.6  100.0%   Nguån: B¸o c¸o Tæng kÕt Bé Th­¬ng m¹i - 2004 2. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam khi th©m nhËp thÞ tr­êng Hoa Kú. a. Nh÷ng c¬ héi. Nh×n chung, kÕt qu¶ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Hoa Kú lµ rÊt kh¶ quan vµ ®· t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may, ®· më ra cho hä mét tÇm nh×n míi, mét h­íng ®i míi, kh«ng nh÷ng ph¸t huy c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng nh­ NhËt B¶n vµ EU mµ cßn h­íng tíi thÞ tr­êng míi ®Çy tiÒm n¨ng nh­ Hoa Kú bëi c¸c yÕu tè sau: Thø nhÊt, Hoa Kú lµ mét quèc gia ®a s¾c téc, ®a nÒn v¨n hãa, sù ph©n hãa giµu nghÌo kh¸ râ…. ®iÒu nµy t¹o nªn nhu cÇu hÕt søc phong phó, nhÊt lµ nhu cÇu hµng tiªu dïng (dÖt may, giµy dÐp…) rÊt ®a d¹ng vµ do ®ã hµng ho¸ cña ViÖt Nam vÉn cã nhiÒu c¬ héi chiÕm lÜnh thÞ tr­êng khæng lå nµy, ®Æc biÖt lµ hµng dÖt may mét mÆt hµng nhËp khÈu víi khèi l­îng lín cña Hoa Kú. C¸c ®¬n ®Æt hµng tõ Hoa Kú cã qui m« lín h¬n nhiÒu so víi c¸c thÞ tr­êng kh¸c, kÓ c¶ Ch©u ¢u vµ NhËt B¶n, mét phÇn v× Hoa Kú cã l­îng d©n sè ®«ng trªn 293 triÖu ng­êi, mét phÇn lµ do ®Æc ®iÓm vµ tÝnh c¸ch cña ng­êi Mü lµ "cµng lín cµng tèt" kh¸c h¼n víi cung c¸ch kinh doanh cña ng­êi Ch©u ¸ th­êng ban ®Çu míi quan hÖ bu«n b¸n hä chØ ®Æt ®¬n hµng víi khèi l­îng nhá sau ®ã nÕu tèt th× míi ®Æt víi sè l­îng lín. Nãi nh­ thÕ kh«ng cã nghÜa lµ ng­êi Mü dÔ dµng trong chuyÖn mua b¸n mµ hä rÊt chÆt chÏ vµ kh¾t khe trong viÖc so¹n th¶o vµ ký kÕt hîp ®ång. V× thÕ khi lµm ¨n víi c¸c doanh nghiÖp Mü, cÇn ph¶i xem xÐt c¸c hîp ®ång mét c¸ch cÈn thËn. ë Mü, mét hîp ®ång ®­îc ký kÕt bëi c¸c bªn liªn quan sÏ cã søc m¹nh toµn n¨ng, trong khi ®ã mét tháa thuËn miÖng th× hÇu nh­ kh«ng cã gi¸ trÞ Thø hai, hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú (Bilateral Trade agreement - BTA) ®­îc ký kÕt th¸ng 7/2000 ®· gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Hoa Kú t¨ng nhanh. ChØ qua h¬n 1 n¨m thùc hiÖn BTA, thÞ tr­êng Hoa Kú ®· trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu sè mét cña ViÖt Nam . Hoa Kú ®ang nhËp trªn 22% hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam . Hoa Kú võa lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu sè 1 võa lµ thÞ tr­êng xuÊt siªu lín nhÊt cña ViÖt Nam.C¸c ngµnh kinh tÕ ViÖt Nam ®ang t¹o ®­îc ®µ ph¸t triÓn míi nh­ may mÆc, giµy dÐp, thñy s¶n, ®å gç, hµng ®iÖn tö, thñ c«ng mü nghÖ… BTA võa rµng buéc, võa lµm c¬ së ®Ó ViÖt Nam bæ sung, ®iÒu chØnh vµ hoµn thiÖn toµn bé hÖ thèng luËt ph¸p cña m×nh, lµm cho hÖ thèng luËt ph¸p ViÖt Nam ®ång bé, thèng nhÊt, æn ®Þnh vµ t­¬ng thÝch víi hÖ thèng luËt ph¸p quèc tÕ hiÖn ®¹i t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc trao ®æi bu«n b¸n hµng ho¸ gi÷a hai n­íc nãi riªng vµ quèc tÕ nãi chung dÔ dµng h¬n. H¬n thÕ n÷a BTA sÏ t¹o cho ViÖt Nam nh÷ng b­íc ®i trong héi nhËp quèc tÕ v÷ng vµng, tù tin vµ hiÖu qu¶ h¬n vµ khai th¸c tèt h¬n kh¶ n¨ng cña nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, gióp ViÖt Nam sím gia nhËp W.T.O . ViÖc ¸p dông qui chÕ MFN (Most Favoured Nation) trong hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú ®· thóc ®Èy xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Hoa Kú t¨ng lªn nhanh chãng. ThuÕ nhËp khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam gi¶m b×nh qu©n tõ 40 - 70% xuèng cßn 3-7%, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ®· t¨ng ngo¹n môc: tõ 50 triÖu USD n¨m 2001 lªn 2,5 tû USD n¨m 2003 vµ 2004. ¦u ®·i lín nhÊt cña qui chÕ MFN lµ gi¶m vµ miÔn thuÕ c¸c s¶n phÈm tõ nh÷ng n­íc ch­a ®­îc h­ëng qui chÕ MFN vµo Hoa Kú chÞu thuÕ xuÊt - nhËp khÈu gÇn 6 ®Õn 12 lÇn s¶n phÈm xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®­îc h­ëng qui chÕ nµy. Nhê ®­îc h­ëng quy chÕ MFN nªn nhiÒu n­íc vµ l·nh thæ ®ang ph¸t triÓn ë Ch©u ¸ ®· thµnh c«ng trªn cßn ®­êng ph¸t triÓn kinh tÕ víi tiÕn ®é rÊt nhanh, ®iÓn h×nh lµ Singapore, Th¸i Lan, Hµn Quèc, §µi Loan,….. ViÖc dµnh ®­îc quy chÕ MFN trong hiÖp ®Þnh BTA ®· më ra triÓn väng cho ViÖt Nam ®­îc h­ëng quy chÕ GSP (Generalized System of Preferences) cña Hoa Kú .C¸c n­íc ®­îc h­ëng quy chÕ GSP cña Hoa Kú sÏ ®­îc phÐp xuÊt khÈu mét sè s¶n phÈm vµo thÞ tr­êng Hoa Kú víi ­u ®·i thuÕ quan b»ng O. HiÖn cã h¬n 100 n­íc ®­îc h­ëng quy chÕ GSP cña Hoa Kú trong ®ã cã Th¸i Lan, Malaysia, Philipine, Ên §é,… Vµ nÕu ViÖt Nam ®­îc h­ëng GSP th× hµng dÖt may ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi ®Ó c¹nh tranh víi hµng dÖt may cña Trung Quèc, Hång K«ng, §µi Loan…trªn thÞ tr­êng Hoa Kú. Thø ba, Hoa Kú hiÖn t¹i lµ mét thÞ tr­êng lín cho ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ViÖt Nam, ®©y lµ triÓn väng kh¸ s¸ng sña bëi v× nhu cÇu nhËp khÈu hµng dÖt may cña Hoa Kú rÊt lín. Tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu hµng dÖt may cña Hoa Kú vµo n¨m 2002 lµ 72.18 tØ USD, vµo n¨m 2003 lµ 77.43 tØ USD… Hoa Kú lµ n­íc nhËp khÈu hµng ho¸ víi khèi l­îng vµ quy m« lín, quan ®iÓm trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña hä lµ nhËp siªu hµng ho¸ vµ xuÊt siªu dÞch vô. Do vËy, ViÖt Nam chóng ta cÇn ph¶i tÝch cùc h¬n n÷a trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn l­îc ®Ó th©m nhËp vµ më réng thÞ tr­êng nµy ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may - dù ®Þnh biÕn Hoa Kú thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh trong t­¬ng lai. b. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may khi th©m nhËp thÞ tr­êng Hoa Kú. * C¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña ViÖt Nam rÊt lín nh­: Trung Quèc, Hång K«ng, §µi Loan, Ên §é… ®©y lµ nh÷ng quèc gia dÉn ®Çu vÒ xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng Hoa Kú còng nh­ EU… kÓ tõ ngµy 1/1/2005, c¸c n­íc Trung Quèc, Ên §é… ®­îc b·i bá h¹n ng¹ch khi xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo Hoa Kú. Ngoµi ra c¸c n­íc nµy cßn ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp GSP (Generalized System of Preferences) cña Hoa Kú nªn søc c¹nh tranh hµng dÖt may cña hä rÊt lín, mµ ®iÓn h×nh lµ Trung Quèc cã sè l­îng hµng dÖt may xuÊt khÈu vµo Hoa K