Thực tế tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Xây dựng số 7 - Vinaconex

Phần1 Những vấn đề lý luận chung về hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩn xây lắp trong các doanh nghiệp xây lắp 1.Đặc điểm của hoạt động xây dựng cơ bản. 1.1. Đặc điểm của hoạt động xây dựng cơ bản. Xây dựng cơ bản là một ngành sản xuất vật chất độc lập có chức năng tái sản xuất tài sản cố định cho tất cả các ngành trong nền kinh tế quốc dân. Xây dựng cơ bản tạo nên cơ sở vật chất kỹ thuật cho x• hội. Một đất nước muốn phát triển thì phải có nền cơ sở hạ tầng vững chắc. Như vậy, so với các ngành sản xuất vật chất khác thì ngành xây dựng luôn đi trước một bước. Hiện nay, ở nước ta đang tồn tại các tổ chức xây dựng như : Tổng công ty, công ty, xí nghiệp, đội xây dựng …thuộc các thành phần kinh tế. Tuy các đơn vị này khác nhau về quy mô sản xuất, hình thức quản lý nhưng đều là tổ chức nhận thầu, hoặc theo đơn đặt hàng. Sản phẩm xây lắp có đặc điểm riêng biệt khác với các ngành sản xuất khác cụ thể như sau: -Sản phẩm xây lắp là những công trình xây dựng, vật kiến trúc…có quy mô đa dạng, kết cấu phức tạp mang tính đơn chiếc, thời gian sản xuất sản phẩm xây lắp lâu dài… Đặc điểm này đòi hỏi việc tổ chức quản lý và hạch toán sản phẩm xây lắp nhất thiết phải lập dự toán (dự toán thiết kế, dự toán thi công). Quá trình sản xuất xây lắp phải so sánh với dự toán, lấy dự toán làm thước đo, đồng thời để giảm bớt rủi ro phải mua bảo hiểm cho công trình xây lắp. -Sản phẩm xây lắp được tiêu thụ theo giá dự toán hoặc theo giá thoả thuận với chủ đầu tư (giá đấu thầu), do đó tính chất hàng hoá của sản phẩm xây lắp không thể hiện rõ (vì đ• quy định giá cả, người mua, người bán sản phẩm xây lắp có trước khi xây dựng thông qua hợp đồng giao nhận thầu) -Sản phẩm xây lắp cố định tại nơi sản xuất, còn các điều kiện để sản xuất (xe máy, thiết bị thi công, nhân công…) phải di chuyển theo địa điểm đặt sản phẩm. -Sản phẩm xây lắp từ khi khởi công đến khi hoàn thành công trình bàn giao đưa vào sử dụng thường kéo dài. Nó phụ thuộc vào quy mô, tính phức tạp về kỹ thuật của từng công trình. Quá trình thi công được chia thành nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn lại được chia thành nhiều công việc khác nhau, các công việc này thường diễn ra ngoài trời nên chịu tác động rất lớn của các nhân tố môi trường như nắng, mưa, b•o, lụt… Đặc điểm này đòi hỏi việc tổ chức quản lý, giám sát chặt chẽ sao cho bảo đảm chất lượng công trình đúng như thiết kế, dự toán: Các nhà thầu có trách nhiêm bảo hành công trình (chủ đầu tư giữ lại một tỉ lệ nhất định trên giá trị công trình, khi hết thời hạn bảo hành công trình mới trả lại cho đơn vị xây lắp …) -Các công trình được ký kết tiến hành thi công đều dựa trên đơn đặt hàng cụ thể hoặc hợp đồng cụ thể do đó khối lượng xây lắp, thiết kế mỹ thuật, tiến độ thi công của công trình… phải được thực hiện đúng hợp đồng, Công ty không thể tự ý thay đổi được. 1.2.Đặc điểm của hoạt động xây dựng cơ bản ảnh hưởng đến công tác kế toán. Đặc điểm của sản xuất xây lắp ảnh hưởng đến tổ chức công tác kế toán trong đơn vị xây lắp thể hiện chủ yếu ở nội dung, phương pháp trình tự hạch toán chi phí sản xuất, phân loại chi phí, cơ cấu giá thành xây lắp, cụ thể như sau: -Đối tượng hạch toán chi phí có thể là hạng mục công trình, các giai đoạn công việc của hạng mục công trình hoặc nhóm các hạng mục công trình …, từ đó xác định phương pháp hạch toán chi phí cho thích hợp. -Xuất phát từ đặc điểm của phương pháp lập dự toán trong xây dựng cơ bản, dự toán được lập theo từng hạng mục chi phí. Để có thể so sánh kiểm tra chi phí sản xuất xây lắp thực tế phát sinh so với dự toán, chi phí sản xuất xây lắp được phân loại theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công , chi phí sản suất chung. -Chi phí nhân công trực tiếp trong các doanh nghiệp sản xuất bao gồm cả các khoản trích theo lương (BHXH, BHYT, KHCĐ) nhưng những khoản chi phí này không được đưa vào chi phí nhân công trực tiếp trong doanh nghiệp xây lắp mà dược đưa vào chi phí sản suất chung (TK627). 1.3.Nhiệm vụ của kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp xây lắp. Trong công tác quản lý doanh nghiệp, chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là những chỉ tiêu kinh tế quan trọng luôn luôn được các nhà quản trị doanh nghiệp quan tâm. Thông qua nhữg thông tin về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm do bộ phận kế toán cung cấp, những nhà quản trị doanh nghiệp nắm được chi phí và giá thành trực tiếp của từng hoạt động, từng công trình, hạng mục công trình cũng như kết quả của toàn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp , để phân tích, đánh giá tình hình thực hiện các định mức chi phí và dự toán chi phí, tình hình sử dụng tài sản, vật tư lao đông, tiền vốn, tình hình thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm để có các quyết định quản lý hợp lý. Để đáp ứng đầy đủ, trung thực và kịp thời yêu cầu quản lý chi phí sản xuất và giá thành của doanh nghiệp kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm cần thực hiện các nhiệm vụ sau: -Căn cứ vào đặc điểm quy trình công nghệ, đặc điểm tổ chức sản xuất sản phẩm của doanh nghiệp để xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành thích hợp. -Tổ chức hạch toán và phân bổ từng loại chi phí sản xuất theo đúng đối tượng bằng phương pháp thích hợp đ• chọn cung cấp kịp thời, chính xác những số liệu thông tin tổng hợp về các khoản mục chi phí và yếu tố chi phí quy định, xác định đúng đắn chi phí của sản phẩm dở dang cuối kỳ. -Vận dụng phương pháp tính giá thành thích hợp để tính giá thành của từng công trình, hạng mục công trình theo đúng các khoản mục quy định và đúng kỳ tính giá thành đ• xác định 2.chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp. 2.1.Khái niệm và bản chất chi phí sản xuất xây lắp. Quá trình sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp là quá trình chuyển biến của vật liệu xây dựng thành sản phẩm dưới tác động của máy móc thiết bị cùng sức lao động của công nhân. Nói cách khác, các yếu tố về tư liệu lao động, đối tượng lao động dưới sự tác động có mục đích của sức lao động qua quá trình thi công sẽ trở thành sản phẩm xây dựng. Tất cả những hao phí này được thể hiện dưới hình thái giá trị thì đó là chi phí sản xuất. Chi phí sản xuất bao gồm nhiều loại khác nhau, công dụng và mục đích khác nhau song chung quy gồm có chi phí về lao động sống như chi phí về tiền lương và các khoản trích theo lương; chi phí về lao động vật hoá như nguyên vật liệu, khấu hao về TSCĐ… Đứng trên góc độ quản lý các thông tin về chi phí là hết sức quan trong vì nó ảnh hưởng trực tiếp tới lợi nhuận , do đó việc quản lý và giám sát chặt chẽ chi phí là hết sức cần thiết. Để có thể giám sát và quản lý tốt chi phí cần phải phân loại chi phí theo các tiêu thức thích hợp.

75 trang | Chia sẻ: dansaran | Lượt xem: 1613 | Lượt tải: 0

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Thực tế tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Xây dựng số 7 - Vinaconex, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

PhÇn1 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈn x©y l¾p trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng x©y dùng c¬ b¶n. 1.1. §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng x©y dùng c¬ b¶n. X©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp cã chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh cho tÊt c¶ c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. X©y dùng c¬ b¶n t¹o nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho x· héi. Mét ®Êt níc muèn ph¸t triÓn th× ph¶i cã nÒn c¬ së h¹ tÇng v÷ng ch¾c. Nh vËy, so víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt kh¸c th× ngµnh x©y dùng lu«n ®i tríc mét bíc. HiÖn nay, ë níc ta ®ang tån t¹i c¸c tæ chøc x©y dùng nh : Tæng c«ng ty, c«ng ty, xÝ nghiÖp, ®éi x©y dùng …thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Tuy c¸c ®¬n vÞ nµy kh¸c nhau vÒ quy m« s¶n xuÊt, h×nh thøc qu¶n lý nhng ®Òu lµ tæ chøc nhËn thÇu, hoÆc theo ®¬n ®Æt hµng. S¶n phÈm x©y l¾p cã ®Æc ®iÓm riªng biÖt kh¸c víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c cô thÓ nh sau: - S¶n phÈm x©y l¾p lµ nh÷ng c«ng tr×nh x©y dùng, vËt kiÕn tróc…cã quy m« ®a d¹ng, kÕt cÊu phøc t¹p mang tÝnh ®¬n chiÕc, thêi gian s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p l©u dµi… §Æc ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n s¶n phÈm x©y l¾p nhÊt thiÕt ph¶i lËp dù to¸n (dù to¸n thiÕt kÕ, dù to¸n thi c«ng). Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p ph¶i so s¸nh víi dù to¸n, lÊy dù to¸n lµm thíc ®o, ®ång thêi ®Ó gi¶m bít rñi ro ph¶i mua b¶o hiÓm cho c«ng tr×nh x©y l¾p. - S¶n phÈm x©y l¾p ®îc tiªu thô theo gi¸ dù to¸n hoÆc theo gi¸ tho¶ thuËn víi chñ ®Çu t (gi¸ ®Êu thÇu), do ®ã tÝnh chÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm x©y l¾p kh«ng thÓ hiÖn râ (v× ®· quy ®Þnh gi¸ c¶, ngêi mua, ngêi b¸n s¶n phÈm x©y l¾p cã tríc khi x©y dùng th«ng qua hîp ®ång giao nhËn thÇu) - S¶n phÈm x©y l¾p cè ®Þnh t¹i n¬i s¶n xuÊt, cßn c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt (xe m¸y, thiÕt bÞ thi c«ng, nh©n c«ng…) ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm ®Æt s¶n phÈm. - S¶n phÈm x©y l¾p tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh c«ng tr×nh bµn giao ®a vµo sö dông thêng kÐo dµi. Nã phô thuéc vµo quy m«, tÝnh phøc t¹p vÒ kü thuËt cña tõng c«ng tr×nh. Qu¸ tr×nh thi c«ng ®îc chia thµnh nhiÒu giai ®o¹n, mçi giai ®o¹n l¹i ®îc chia thµnh nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau, c¸c c«ng viÖc nµy thêng diÔn ra ngoµi trêi nªn chÞu t¸c ®éng rÊt lín cña c¸c nh©n tè m«i trêng nh n¾ng, ma, b·o, lôt… §Æc ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc tæ chøc qu¶n lý, gi¸m s¸t chÆt chÏ sao cho b¶o ®¶m chÊt lîng c«ng tr×nh ®óng nh thiÕt kÕ, dù to¸n: C¸c nhµ thÇu cã tr¸ch nhiªm b¶o hµnh c«ng tr×nh (chñ ®Çu t gi÷ l¹i mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh trªn gi¸ trÞ c«ng tr×nh, khi hÕt thêi h¹n b¶o hµnh c«ng tr×nh míi tr¶ l¹i cho ®¬n vÞ x©y l¾p …) - C¸c c«ng tr×nh ®îc ký kÕt tiÕn hµnh thi c«ng ®Òu dùa trªn ®¬n ®Æt hµng cô thÓ hoÆc hîp ®ång cô thÓ do ®ã khèi lîng x©y l¾p, thiÕt kÕ mü thuËt, tiÕn ®é thi c«ng cña c«ng tr×nh… ph¶i ®îc thùc hiÖn ®óng hîp ®ång, C«ng ty kh«ng thÓ tù ý thay ®æi ®îc. §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng x©y dùng c¬ b¶n ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n. §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¾p ¶nh hëng ®Õn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n trong ®¬n vÞ x©y l¾p thÓ hiÖn chñ yÕu ë néi dung, ph¬ng ph¸p tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, ph©n lo¹i chi phÝ, c¬ cÊu gi¸ thµnh x©y l¾p, cô thÓ nh sau: - §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ cã thÓ lµ h¹ng môc c«ng tr×nh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc cña h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc nhãm c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh …, tõ ®ã x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ cho thÝch hîp. - XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p lËp dù to¸n trong x©y dùng c¬ b¶n, dù to¸n ®îc lËp theo tõng h¹ng môc chi phÝ. §Ó cã thÓ so s¸nh kiÓm tra chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p thùc tÕ ph¸t sinh so víi dù to¸n, chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p ®îc ph©n lo¹i theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng , chi phÝ s¶n suÊt chung. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt bao gåm c¶ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (BHXH, BHYT, KHC§) nhng nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy kh«ng ®îc ®a vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trong doanh nghiÖp x©y l¾p mµ dîc ®a vµo chi phÝ s¶n suÊt chung (TK627). NhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. Trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ quan träng lu«n lu«n ®îc c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp quan t©m. Th«ng qua nh÷g th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm do bé phËn kÕ to¸n cung cÊp, nh÷ng nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp n¾m ®îc chi phÝ vµ gi¸ thµnh trùc tiÕp cña tõng ho¹t ®éng, tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh còng nh kÕt qu¶ cña toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp , ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh sö dông tµi s¶n, vËt t lao ®«ng, tiÒn vèn, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cã c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý hîp lý. §Ó ®¸p øng ®Çy ®ñ, trung thùc vµ kÞp thêi yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau: - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp. - Tæ chøc h¹ch to¸n vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng b»ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp ®· chän cung cÊp kÞp thêi, chÝnh x¸c nh÷ng sè liÖu th«ng tin tæng hîp vÒ c¸c kho¶n môc chi phÝ vµ yÕu tè chi phÝ quy ®Þnh, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú. - VËn dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh theo ®óng c¸c kho¶n môc quy ®Þnh vµ ®óng kú tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p. 2.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn cña vËt liÖu x©y dùng thµnh s¶n phÈm díi t¸c ®éng cña m¸y mãc thiÕt bÞ cïng søc lao ®éng cña c«ng nh©n. Nãi c¸ch kh¸c, c¸c yÕu tè vÒ t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng díi sù t¸c ®éng cã môc ®Ých cña søc lao ®éng qua qu¸ tr×nh thi c«ng sÏ trë thµnh s¶n phÈm x©y dùng. TÊt c¶ nh÷ng hao phÝ nµy ®îc thÓ hiÖn díi h×nh th¸i gi¸ trÞ th× ®ã lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, c«ng dông vµ môc ®Ých kh¸c nhau song chung quy gåm cã chi phÝ vÒ lao ®éng sèng nh chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng; chi phÝ vÒ lao ®éng vËt ho¸ nh nguyªn vËt liÖu, khÊu hao vÒ TSC§… §øng trªn gãc ®é qu¶n lý c¸c th«ng tin vÒ chi phÝ lµ hÕt søc quan trong v× nã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi lîi nhuËn , do ®ã viÖc qu¶n lý vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ chi phÝ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. §Ó cã thÓ gi¸m s¸t vµ qu¶n lý tèt chi phÝ cÇn ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸c tiªu thøc thÝch hîp. 2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p. ViÖc qu¶n lý s¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng chØ dùa vµo c¸c sè liÖu tæng hîp vÒ chi phÝ s¶n xuÊt mµ cßn c¨n cø vµo sè liÖu cô thÓ cña tõng lo¹i chi phÝ theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh theo tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Do vËy, tuú theo yªu cÇu qu¶n lý, gi¸c ®é xem xÐt chi phÝ … mµ c¸c lo¹i chi phÝ ®îc s¾p xÕp, ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. 2.2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung cña chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¸c yÕu tè cã cïng néi dung kinh tÕ ®îc s¾p xÕp chung vµo mét yÕu tè kh«ng ph©n biÖt chi phÝ s¶n xuÊt ®îc ph¸t sinh ë d©u hay dïng vµo môc ®Ých g× trong s¶n xuÊt nh»m tæng hîp vµ c©n ®èi mäi chØ tiªu kinh tÕ vµ kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong kú ®èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè nh sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Lµ nh÷ng chi phÝ nguyªn vËt liÖu kh«ng ph©n biÖt trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp nh xi m¨ng, s¾t thÐp, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu … - Chi phÝ sö dông nh©n c«ng: Lµ nh÷ng chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng. - Chi phÝ khÊu hao TSC§: Bao gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao TSC§ sñ dông cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Lµ sè tiÒn ph¶i tr¶ vÒ c¸c dÞch vô mua ngoµi sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp nh tiÒn ®iÖn, tiÒn níc, tiÒn t vÊn, söa ch÷a lín thuª ngoµi… - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Bao gåm c¸c chi phÝ dïng chi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ngoµi bèn yÕu tè chi phÝ ®· nªu trªn. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ theo yÕu tè cã ý nghÜa lín trong qu¶n lý. Nã cho biÕt c¬ cÊu chi phÝ theo néi dung kinh tÕ ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Nã lµ c¬ së ®Ó lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t, kÕ ho¹ch quü tiÒn l¬ng, tÝnh to¸n nhu cÇu sö dông vèn lu ®éng ®Þnh møc. §èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n nã lµ c¬ së ®Ó lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, gióp sö dông tµi kho¶n cÊp hai khi ph©n lo¹i chi phÝ mang néi dung tæng hîp, ngoµi ra nã cßn lµ c¬ së ®Ó tÝnh thu nhËp quèc d©n (c+v+m), ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t t×nh h×nh t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. 2.2.2. Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi tîng, trong x©y l¾p c¬ b¶n gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia thµnh c¸c kho¶n môc chi phÝ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu…tham gia trùc tiÕp vµo viÖc t¹o nªn thùc thÓ cña c«ng tr×nh (kho¶n môc nµy kh«ng bao gåm chi phÝ vÒ nhiªn liÖu cho m¸y thi c«ng). - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ toµn bé tiÒn l¬ng chÝnh, lîng phô, phô cÊp cña c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p c«ng tr×nh; c«ng nh©n v©n chuyÓn, bèc dì vËt t trong ph¹m vi mÆt b»ng thi c«ng (tÝnh c¶ lao ®éng trong biªn chÕ vµ ngoµi biªn chÕ). Kho¶n môc nµy kh«ng bao gåm tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng, c«ng nh©n vËn chuyÓn vËt liÖu ngoµi ph¹m vi c«ng tr×nh vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng. - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Lµ c¸c chi phÝ liªn quan tíi viÖc sö dông m¸y thi c«ng s¶n phÈm x©y l¾p, bao gåm chi phÝ nhiªn liÖu ®éng lùc cho m¸y thi c«ng, tiÒn khÊu hao m¸y, tiÒn l¬ng c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng. Do ho¹t ®éng cña m¸y thi c«ng trong x©y dùng c¬ b¶n mµ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng chia lµm hai lo¹i: Chi phÝ t¹m thêi: Lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc l¾p r¸p, ch¹y thö, vËn chuyÓn m¸y phôc vô sö dung m¸y thi c«ng trong tõng thêi kú (ph©n bæ theo tiªu thøc thêi gian sö dông). Chi phÝ thêng xuyªn: Lµ nh÷ng chi phÝ hµng ngµy cÇn thiÕt cho viÖc sö dông m¸y thi c«ng bao gåm tiÒn khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÒn thuª m¸y, tiÒn l¬ng c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y, nhiªn liÖu, ®éng lùc, vËt liÖu dïng cho m¸y, chi phÝ söa ch÷a thêng xuyªn vµ c¸c chi phÝ kh¸c. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ trùc tiÕp phôc vô cho s¶n xuÊt ®éi, c«ng tr×nh x©y dùng nhng kh«ng tÝnh cho tõng ®èi tîng cô thÓ ®îc. Chi phÝ nµy gåm: TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña bé phËn qu¶n lý ®éi, c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng, khÊu hao TSC§ dïng cho qu¶n lý ®éi, chi phÝ c«ng cô, dông cô vµ c¸c chi phÝ kh¸c ph¸t sinh trong kú liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña ®éi. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp nhµ qu¶n lý x¸c ®Þnh ®îc c¬ cÊu chi phÝ n»m trong gi¸ thµnh s¶n phÈm tõ ®ã thÊy ®îc møc ®é ¶nh hëng cña tõng kho¶n môc chi phÝ tíi gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y dùng tõ ®ã cã thÓ ®a ra dù to¸n vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm. ChÝnh v× vËy ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i chi phÝ nµy ®îc sö dông phæ biÕn trong doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p. Ph©n lo¹i theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ x©y l¾p ®îc ph©n thµnh c¸c lo¹i chi phÝ sau: - Chi phÝ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh: Lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh vµ phô ph¸t sinh trùc tiÕp trong qu¸ tr×nh thi c«ng vµ bµn giao c«ng tr×nh cïng c¸c kho¶n chi chi qu¶n lý. - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh: Lµ c¸c chi phÝ vÒ vèn vµ tµi s¶n ®em l¹i lîi nhuËn cho doanh nghiÖp nh chi phÝ cho thuª tµi s¶n , gãp vèn liªn doanh nhng kh«ng tÝnh vµo gi¸ trÞ vèn gãp. - Chi phÝ ho¹t ®éng bÊt thêng: Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh kh«ng thêng xuyªn t¹i doanh nghiÖp vµ ngoµi dù kiÕn cña doanh nghiÖp nh chi phÝ båi thêng hîp ®ång, hao hôt nguyªn vËt liÖu ngoµi ®Þnh møc ®îc phÐp ghi t¨ng chi phÝ bÊt thêng. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp nhµ qu¶n lý biÕt ®îc c¬ cÊu chi phÝ theo c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qña cña c¸c ho¹t ®éng. Ngoµi ra nã cßn gióp kÕ to¸n sö dông TK kÕ to¸n phï hîp vµ h¹ch to¸n ®óng chi phÝ theo tõng ho¹t ®éng. Ph©n lo¹i theo chøc n¨ng cña chi phÝ. C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo chøc n¨ng cña chi phÝ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh thÕ nµo - Chi phÝ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n suÊt chung (c¸c chi phÝ nµy tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt ) - Chi phÝ tham gia vµo chøc n¨ng b¸n hµng: Chi phÝ b¸n hµng (kh«ng lµm t¨ng gi¸ trÞ sö dông nhng lµm t¨ng gi¸ trÞ cña hµng ho¸) - Chi phÝ tham gia vµo chøc n¨ng qu¶n lý: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp ta biÕt chøc n¨ng cña chi phÝ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, x¸c ®Þnh chi phÝ tÝnh vµo gi¸ thµnh hoÆc trõ vµo kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp. Trªn ®©y lµ mét sè c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ chñ yÕu trong kÕ to¸n tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p th× c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung cña chi phÝ vµ ph©n theo kho¶n môc tÝnh gi¸ thµnh ®îc ¸p dông nhiÒu nhÊt. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p. §Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p ®îc chÝnh x¸c, kÞp thêi, ®ßi hái c«ng viÖc ®Çu tiªn mµ nhµ qu¶n lý ph¶i lµm lµ x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ. §Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ cÇn c¨n cø vµo: - §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt: S¶n xuÊt gi¶n ®¬n hay phøc t¹p - Lo¹i h×nh s¶n xuÊt: §¬n chiÕc, s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá hay s¶n xuÊt hµng lo¹t víi khèi lîng lín. - Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh: Víi tr×nh ®é cao cã thÓ chi tiÕt ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau, ngîc l¹i víi tr×nh ®é thÊp th× ®èi tîng ®ã cã thÓ bÞ thu hÑp l¹i. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vÞ giíi h¹n cña ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ. Trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm c¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, theo ®¬n ®Æt hµng, theo tõng bé phËn s¶n xuÊt x©y l¾p … Néi dung chñ yÕu cña c¸c ph¬ng ph¸p nµy lµ kÕ to¸n më thÎ (hoÆc sæ) chi tiÕt h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi tîng ®· x¸c ®Þnh, ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn ®èi tîng, hµng th¸ng tæng hîp chi phÝ ph¸t sinh cho ®èi tîng theo tõng kho¶n môc. Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp: C¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh liªn quan ®Õn ®èi tîng nµo (c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh …) th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi tîng ( c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh …) ®ã. Ph¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ®îc khi chi phÝ cã thÓ tËp hîp trùc tiÕp cho ®èi tîng chÞu phÝ. ViÖc sö dông ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lín v× ®©y lµ c¸ch tËp hîp chi phÝ chÝnh x¸c nhÊt, ®ång thêi l¹i theo dâi ®îc mét c¸ch trùc tiÕp c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn ®èi tîng cÇn theo dâi. Tuy nhiªn sö dông ph¬ng ph¸p nµy tèn nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc do cã rÊt nhiÒu chi phÝ liªn quan ®Õn mét ®èi tîng vµ rÊt khã ®Ó theo dâi riªng c¸c chi phÝ nµy. Trong thùc tÕ ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông phæ biÕn ë c¸c doanh nghiÖp x©y dùng c¬ b¶n do nã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh vµ ngêi qu¶n lý ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo ®¬n ®Æt hµng: Toµn bé c¸c chi phÝ ph¸t sinh ®Õn ®¬n ®Æt hµng nµo th× ®îc h¹ch to¸n tËp hîp riªng cho ®¬n ®Æt hµng ®ã. Khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh th× tæng sè chi phÝ ph¸t sinh tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh ®îc h¹ch to¸n riªng theo ®¬n ®Æt ®ã lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña ®¬n ®Æt hµng. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo tõng bé phËn x©y l¾p: C¸c bé phËn s¶n xuÊt x©y l¾p nh c«ng trêng cña c¸c ®éi thi c«ng, c¸c tæ s¶n xuÊt thêng thùc hiÖn theo ph¬ng ph¸p nµy. Theo ph¬ng ph¸p nµy c¸c ®éi cã thÓ nhËn kho¸n mét khèi lîng x©y l¾p nhÊt ®Þnh theo hîp ®ång kho¸n gän. Do ®ã viÖc h¹ch to¸n chi phÝ ph¸t sinh theo tõng bé phËn s¶n xuÊt phï hîp víi gi¸ kho¸n khèi lîng x©y l¾p ®· thùc hiÖn trong kú. 3. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p. 3.1. Kh¸i niÖm vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm x©y l¾p nhÊt ®Þnh. S¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ lµ kÕt cÊu c«ng viÖc hoÆc giai ®o¹n c«ng viÖc cã thiÕt kÕ vµ dù to¸n riªng, cã thÓ lµ h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc c«ng tr×nh hoµn thµnh toµn bé. Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô mµ kh«ng ph¶i bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong kú kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cã thÓ ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm qua s¬ ®å díi ®©y: Qua s¬ ®å ta thÊy: Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh = Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú + Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú - Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú 3.2. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. 3.2.1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Kh¸i niÖm. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh (nh g¹ch, xi m¨ng, s¾t… ), nguyªn vËt liÖu phô (nh s¬n, ®inh, silicat…), nhiªn liÖu (nh x¨ng, dÇu, chÊt ®èt…), b¶o hé lao ®éng vµ c¸c phô tïng kh¸c. Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y dùng, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thêng chiÕm mét tû träng lín. Chi phÝ nµy ®îc h¹ch to¸n riªng cho tõng c«ng tr×nh. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp kh«ng bao gåm c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®· tÝnh vµo chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng hoÆc ®· tÝnh vµo chi phÝ s¶n suÊt chung, gi¸ trÞ thiÕt bÞ nhËn l¾p ®Æt. §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× gi¸ thùc tÕ vËt liÖu sö dông cho c«ng tr×nh kh«ng bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. Cßn ®èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× gi¸ thùc tÕ vËt liÖu sö dông cho c«ng tr×nh bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. VËt liÖu sö dông cho x©y dùng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh nµo th× ph¶i tÝnh trùc tiÕp cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã trªn c¬ së chøng tõ gèc, theo gi¸ thùc tÕ vËt liÖu vµ theo sè lîng thùc tÕ vËt liÖu ®· sö dông. Cuèi kú h¹ch to¸n hoÆc khi c«ng tr×nh hoµn thµnh tiÕn hµnh kiÓm kª vËt liÖu cßn l¹i n¬i s¶n xuÊt ( nÕu cã ) ®Ó ghi gi¶m trõ chi phÝ nguyªn vËt liÖu sö ®ông cho c«ng tr×nh , h¹ng môc c«ng tr×nh. Trong trêng hîp vËt liÖu xuÊt dïng cho nhiÒu c«ng tr×nh kh«ng thÓ h¹ch to¸n riªng cho tõng c«ng tr×nh ®îc th× kÕ to¸n ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ theo tiªu thøc thÝch hîp. Ta sö dông c«ng thøc sau: c Ci = x ti t Trong ®ã: C: Tæng chi phÝ nguyªn vËt liÖu cÇn ph©n bæ. T: Tæng tiªu thøc ph©n bæ cho tÊt c¶ ®èi tîng. Ci: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu ph©n bæ cho ®èi tîng i. ti: Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña ®èi tîng i. Tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thùc tÕ ®· sö dông trong kú theo c«ng thøc sau: Chi phÝ thùc tÕ NVLTT trong kú = TrÞ gi¸ NVL xuÊt ®a vµo sö dông - TrÞ gi¸ NVL cßn l¹i cuèi kú cha sö dông - TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi ( nÕu cã) 3.2.1.2. Tµi kho¶n sö dông. - TK 621- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: TK nµy dïng ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thùc tÕ cho ho¹t ®éng x©y l¾p. TK nµy ®îc më chi tiÕt theo ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ: tõng c«ng tr×nh x©y dùng, h¹ng môc c«ng tr×nh, ®éi x©y dùng… - KÕt cÊu + Bªn Nî. TrÞ gi¸