Thực trạng và giải pháp thúc đẩy xuất khẩu lao động sang Đài Loan của Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại

Lêi më ®Çu Ngµy nay, víi xu h­íng héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, ViÖt Nam ®ang trªn ®µ ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - chÝnh trÞ nh»m t×m kiÕm cho m×nh mét chç ®øng v÷ng ch¾c trªn tr­êng quèc tÕ. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hiÖn nay ®ang ®­îc ®Æc biÖt chó träng bëi nã mang l¹i cho nÒn kinh tÕ - x· héi n­íc ta nh÷ng b­íc chuyÓn míi víi hiÖu qña râ rÖt. Bªn c¹nh viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc nh­: g¹o, cµ phª, giµy dÐp, thuû s¶n, may mÆc... th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng l¹i ®Æc biÖt ®­îc quan t©m trong thêi gian gÇn ®©y. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· coi ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi, gãp phÇn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o thu nhËp vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc vµ t¨ng c­êng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ gi÷a n­íc ta víi c¸c n­íc. Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc, c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng cßn gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc míi. Nhu cÇu vÒ viÖc lµm cña ng­êi lao ®éng vµ lîi Ých quèc gia ®ßi hái Nhµ n­íc vµ chÝnh b¶n th©n ng­êi lao ®éng ph¶i cã nh÷ng cè g¾ng, gi¶i ph¸p riªng ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qña vµ më réng ch­¬ng tr×nh lµm viÖc víi ng­êi n­íc ngoµi ®Ó ngµy cµng cã thªm nhihÒu thÞ tr­êng míi ®Ó xuÊt khÈu lao ®éng ®¹t kÕt qña cao. §Ó ®i s©u nghiªn cøu vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng, em ®· chän ®Ò tµi "Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu lao ®éng sang §µi Loan cña C«ng ty cæ phÇn §Çu t­ vµ Th­¬ng m¹i" lµm chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp cña m×nh. Néi dung chuyªn ®Ò ®­îc chia lµm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu lao ®éng Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu lao ®éng ë C«ng ty cæ phÇn §Çu t­ vµ Th­¬ng m¹i. Ch­¬ng III: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng ë C«ng ty cæ phÇn §Çu t­ vµ Th­¬ng m¹i trong nh÷ng n¨m tíi. §©y lµ mét ®Ò tµi kh¸ míi mÎ nªn trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu, x©y dùng ®Ò tµi em ®· gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, nh­ng víi sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o TS. Th©n Danh Phóc, cïng víi c¸c anh chÞ ë phßng xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia cña C«ng ty cæ phÇn §Çu t­ vµ Th­¬ng m¹i, còng nh­ qua qu¸ tr×nh t×m tßi c¸c tµi liÖu phôc vô cho chuyªn ®Ò, em ®· x©y dùng nªn mét chuyªn ®Ò hoµn chØnh. Tuy nhiªn, víi thêi gian, tr×nh ®é cßn h¹n chÕ vµ kinh nghiÖm thùc tÕ ch­a nhiÒu, em mong cã sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o vÒ nh÷ng thiÕu sãt em m¾c ph¶i. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Hµ Néi, ngµy 05 th¸ng 5 n¨m 2005 Sinh viªn thùc hiÖn Ph¹m DiÔm Ngäc Ch­¬ng I Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu lao ®éng I. Néi dung cña xuÊt khÈu lao ®éng: 1. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n: Trong kho¶ng 20 n¨m trë l¹i ®©y viÖc ®­a lao ®éng cña mét quèc gia ra khái ph¹m vi cña n­íc ®ã ®Ó lµm viÖc ®· trë nªn quen thuéc víi sè l­îng ngµy cµng t¨ng.§ã lµ do sù ph¸t triÓn kinh tÕ trªn ph¹m vi toµn cÇu ®ang cã nh÷ng chuyÓn biÕn vÒ chÊt vµ kh«ng ®oßng ®Òu gi÷a c¸c n­íc dùa trªn c¬ së ph¸t triÓn m¹nh cña khoa häc kü thuËt.Thùc tÕ cho thÊy, søc lao ®éng cña c¸c quèc gia cã d­ thõa lao ®éng ®Õn giai ®o¹n hiÖn nay ®· ®­îc xem nh­ lµ mét lo¹i hµng ho¸ cã thÓ mang l¹i nguån thu ngo¹i tÖ rÊt lín cho ng©n s¸ch quèc gia. Do vËy ®Ó nghiªn cøu vÒ xuÊt khÈu lao ®éng tr­íc hÕt cÇn ph¶i t×m hiÓu vµ lµm râ c¸c kh¸i niÖm cã liªn quan: - Nguån lao ®éng: Lµ bé phËn d©n c­ gåm nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng (kh«ng kÓ nh÷ng nguêi mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng) vµ nh÷ng ng­ßi ngoµi tuæi lao ®éng nh­ng thùc tÕ cã tham gia lao ®éng. Nguån lao ®éng bao gåm nh÷ng ng­êi tõ ®é tuæi lao ®éng trë lªn (ë n­íc ta lµ trßn 15 tuæi). - Lao ®éng: lµ ho¹t ®éng cã môc ®Ých, cã ý thøc cña con ng­êi nh»m thay ®æi c¸c vËt thÓ tù nhiªn phï hîp víi nhu cÇu cña con ng­êi. Thùc chÊt lµ sù vËn ®éng cña søc lao ®éng trong qua tr×nh t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi, lao ®éng còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp cña søc lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm phôc vô nhu cÇu con ng­êi.Cã thÓ nãi lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cho mäi ho¹t ®éng kinh tÕ. - Søc lao ®éng: Søc lao ®éng lµ tæng hîp thÓ lùc vµ trÝ lùc cña con ng­êi trong qu¸ tr×nh t¹o ra cña c¶i x· héi, nã ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng lao ®éng cña con ng­êi, lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh lao ®éng x· héi. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ søc lao ®éng lµ mét hµng hãa ®Æc biÖt v× nã cã gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông c¸c hµng ho¸ kh¸c, ngoµi ra hµng ho¸ søc lao ®éng cßn lµ mét s¶n phÈm cã t­ duy, cã ®êi sèng tinh thÇn. Th«ng qua thÞ tr­êng lao ®éng, søc lao ®éng ®­îc x¸c ®Þnh gi¸ c¶. Hµng ho¸ søc lao ®éng còng tu©n theo quy luËt cung – cÇu cña thÞ tr­êng. Møc cung cao sÏ dÉn tíi d­ thõa lao ®éng, gi¸ c¶ søc lao ®éng (tiÒn c«ng) thÊp, ng­îc l¹i khi møc cung thÊp sÏ dÉn tíi t×nh tr¹ng thiÕu lao ®éng, gi¸ c¶ søc lao ®éng s÷ trë nªn cao h¬n. - ThÞ tr­êng lao ®éng: Trong mçi x· héi, n¬i nµo xuÊt hiÖn nhu cÇu sö dông lao ®éng vµ cã nguån lao ®éng cung cÊp, ë ®ã sÏ h×nh thµnh nªn thÞ tr­êng lao ®«ng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ng­êi lao ®«ng muèn t×m viÖc ph¶i th«ng qua thÞ tr­êng lao ®éng. VÒ mÆt thuËt ng÷, "ThÞ tr­ßng lao ®«ng" thùc chÊt ph¶i ®­îc hiÓu lµ "ThÞ tr­êng søc lao ®éng" ®Ó phï hîp víi kh¸i niÖm cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ: ThÞ tr­êng lao ®éng lµ mét lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ, nã bao gåm toµn bé c¸c quan hÖ lao ®éng ®­îc x¸c lËp trong lÜnh vùc mua b¸n, trao ®æi vµ thuª m­ín søc lao ®éng. Trªn thÞ tr­êng lao ®éng, mèi quan hÖ ®­îc thiÕt lËp gi÷a mét bªn lµ ng­êi lao ®éng vµ mét bªn lµ ng­êi sö dông lao ®éng. Qua ®ã, cung-cÇu vÒ lao ®äng ¶nh h­ëng tíi tiÒn c«ng lao ®éng vµ møc tiÒn c«ng lao ®éng còng ¶nh h­ëng tíi cung- cÇu lao ®éng. + CÇu lao ®éng: lµ l­îng lao ®éng mµ ng­êi thuª cã thÓ thuª ë mçi møc gi¸ cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. Nã m« t¶ toµn bé hµnh vi ng­êi mua cã thÓ mua ®­îc hµng ho¸ søc lao ®éng ë mçi møc gi¸ hoÆc ë tÊt c¶ c¸c møc gi¸ cã thÓ ®Æt ra. CÇu vÒ søc lao ®éng cã liªn quan chÆt chÏ tíi gi¸ c¶ søc lao ®éng, khi gi¸ c¶ t¨ng hoÆc gi¶m sÏ lµm cho cÇu vÒ lao ®éng gi¶m hoÆc t¨ng. + Cung lao ®éng: lµ l­îng lao ®éng mµ ng­êi lµm thuª cã thÓ chÊp nhËn ®­îc ë mçi møc gi¸ nhÊt ®Þnh. Gièng nh­ cÇu vµ l­îng cÇu, ®­êng cung lao ®éng m« t¶ toµn bé hµnh vi cña ng­êi ®i lµm thuª khi tho¶ thuËn ë c¸c møc gi¸ ®Æt ra. Cung lao ®éng cã quan hÖ tû lÖ thuËn víi gi¸ c¶. Khi gi¸ c¶ t¨ng th× l­îng cung lao ®éng t¨ng vµ ng­îc l¹i. XuÊt khÈu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu dùa vµo quan hÖ cung - cÇu lao ®éng. Nã chÞu sù t¸c ®éng, ®iÒu tiÕt cña c¸c quy luËt kinh tÕ thÞ tr­êng. Bªn cÇu ph¶i tÝnh to¸n kü hiÖu qu¶ cña viÖc nhËp khÈu lao ®éng tõ ®od cÇn ph¶i x¸c ®Þnh chÆt chÏ sè l­îng, c¬ cÊu, chÊt l­îng lao ®éng hîp lý. MÆt kh¸c, bªn cung cã mong muèn xuÊt khÈu cµng nhiÒu lao ®éng cµng tèt. Do vËy, muèn cho lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt nµy chiÕm ®ù¬c ­u thÕ trªn thÞ tr­êng lao ®éng, bÓn cung ph¶i cã sù chuÈn bÞ vµ ®Çu t­ ®Ó ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn, ph¶i ®¸p øng kÞp thêi c¸c yªu cÇu vÒ sè l­îng, c¬ cÊu vµ chÊt l­îng lao ®éng cao. ThÞ tr­êng lao ®éng n­íc ta hiÖn nay tuy ®· h×nh thµnh song ph¹m vi cßn nhá hÑp. §Ó phï hîp víi sù ph¸t triÓn qu¸ nhanh cña nguån lao ®éng tr­íc hÕt thÞ tr­êng lao ®éng ph¶i ®­îc më réng c¶ trong vµ ngoµi n­íc, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng cã quyÒn b×nh ®¼ng, tù do t×m viÖc lµm, thuª m­ín lao ®éng theo ph¸p luËt. - Di d©n quèc tÕ: Di d©n quèc tÕ ®­îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh di chuyÓn lao ®éng tõ n­íc nµy sang nøoc kh¸c ®Ó t×m viÖc lµm. NÕu xÐt theo khÝa c¹nh d©n sè häc th× xuÊt khÈu lao ®éng còng lµ mét qu¸ tr×nh di d©n quèc tÕ. Do ®ã,viÖc ®­a nguêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi chÝnh lµ tham gia vµo qu¸ tr×nh di d©n quèc tÕ, nã kh«ng n»m ngoµi nh÷ng quy luËt chung. ViÖc ®­a ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi tu©n theo nh÷ng hiÖp ®Þnh gi÷a hai quèc gia, ®a quèc gia hoÆc theo c«ng ­íc quèc tÕ, tuú tõng tr­êng hîp kh¸c nhau mµ nã ®­îc xÕp n»m trong giíi h¹n nµo. - XuÊt khÈu lao ®éng: §Õn nay, trªn thÕ giíi vÉn ch­a cã mét kh¸i niÖm chuÈn nµo vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. V× vËy, chóng ta cã thÓ hiÓu xuÊt khÈu lao ®éng th«ng qua kh¸i niÖm cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ ( ILO) nh­ sau: XuÊt khÈu lao ®éng lµ ho¹t ®éng kinh tÕ cña mét quèc gia thùc hiÖn viÖc cung øng lao ®éng cho mét quèc gia trªn c¬ së nh÷ng hiÖp ®Þnh hoÆc hîp ®ång cã tÝnh chÊt h­îp ph¸p quy ®Þnh ®­îc sù thèng nhÊt gi÷a c¸c quèc gia ®­a vµ nhËn ng­êi lao ®éng. Ph©n lo¹i xuÊt khÈu lao ®éng: C¨n cø vµo c¬ cÊu ng­êi lao ®éng ®­a ®i: Lao ®éng cã nghÒ: lµ lo¹i lao ®éng tr­íc khi ra n­íc ngoµi lµm viÖc ®· ®­îc ®µo t¹o thµnh th¹o mét lo¹i nghÒ nµo ®ã vµ khi sè lao ®éng nµy ra n­íc ngoµi lµm viÖc cã thÓ b¾t tay ngay vµo c«ng viÖc mµ kh«ng ph¶i bá ra thêi gian vµ chi phÝ ®Ó tiÕn hµnh ®µo t¹o n÷a. Lao ®éng kh«ng cã nghÒ: lµ lo¹i lao ®éng mµ khi ra n­íc ngoµi lµm viÖc ch­a ®­îc ®µo t¹o mét lo¹i nghÒ nµo c¶. Lo¹i lao ®éng nµy thÝch hîp víi nh÷ng c«ng viÖc ®¬n gi¶n, kh«ng cÇn tr×nh ®é chuyªn m«n hoÆc phÝa n­íc ngoµi cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®µo t¹o cho môc ®Ých cña m×nh tr­íc khi ®­a vµo sö dông. C¨n cø vµo n­íc xuÊt khÈu lao ®éng: Nhãm c¸c n­íc ph¸t triÓn: Cã xu h­íng göi lao ®éng kü thuËt cao sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó thu ngo¹i tÖ. Tr­êng hîp nµy kh«ng ph¶i lµ ch¶y m¸u chÊt x¸m mµ lµ ®Çu t­ chÊt x¸m cã môc ®Ých. ViÖc ®Çu t­ nh»m mét phÇn thu l¹i kinh phÝ ®µo t¹o cho ®éi ngò chuyªn gia trong nhiÒu n¨m, mét phÇn kh¸c lín h¬n lµ ph¸t huy n¨ng lùc tr×nh ®é ®éi ngò chuyªn gia, c«ng nh©n kü thuËt bËc cao ë n­íc ngoµi .v.v... ®Ó thu ngo¹i tÖ. Nhãm c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn: cã xu h­íng göi lao ®éng bËc trung hoÆc bËc thÊp sang c¸c n­íc cã nhu cÇu ®Ó lÊy tiÒn c«ng vµ tÝch luü ngo¹i tÖ, gi¶m bít khã kh¨n kinh tÕ vµ søc Ðp viÖc lµm trong n­íc. 2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng: XuÊt khÈu lao ®éng thùc tÕ ®em l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho c¶ ng­êi lao ®éng vµ phÝa Nhµ n­íc. NhËn thøc râ ®iÒu ®ã §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· kh«ng ngõng ®­a ra nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng cã c¬ héi ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Ngµy 17 th¸ng 7 n¨m 2003 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 81/2003/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt vÒ viÖc ®­a ng­êi ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi. T¹i ®iÒu 3 kho¶n 2 NghÞ ®Þnh nµy quy ®Þnh râ c¸c h×nh thøc ®­a ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÑec cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi, trong ®ã bao gåm c¸c h×nh thøc c¬ b¶n sau: 2.1. Th«ng qua doanh nghiÖp ViÖt Nam ®­îc phÐp cung øng lao ®éng theo hîp ®ång ký kÕt víi bªn n­íc ngoµi: §èi t¸c n­íc ngoµi cã nhu cÇu sö dông lao ®éng, ®­a ra nh÷ng yªu cÇu cô thÓ vÒ sè l­îng, tuæi t¸c, nghÒ nghiÖp, giíi tÝnh...C¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ cña ViÖt Nam sau khi nhËn ®­îc ®¬n ®Æt hµng cña bªn n­íc ngoµi sÏ tiÕn hµnh s¬ tuyÓn dùa trªn nh÷ng tiªu chÝ cã s½n. §Ó ®¶m b¶o ®óng yªu cÇu cña m×nh, bªn n­íc ngoµi thùc hiÖn kiÓm tra l¹i mét lÇn n÷a tr­íc khi lao ®éng sang lµm viÖc. 2.2. Th«ng qua doanh nghiÖp ViÖt Nam nhËn thÇu, nhËn kho¸n c«ng tr×nh hoÆc ®Çu t­ ë n­íc ngoµi. Bªn n­íc ngoµi ®Æt hµnh cho c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, do vËy ph¶i ®­a ®i ®ång bé c¸c ®èi t­îng lao ®éng gåm cã kü thuËt, qu¶n lý, chØ ®¹o thi c«ng vµ lao ®éng trùc tiÕp sang n­íc ngoµi lµm viÖc. Sau khi c«ng tr×nh kÕt thóc th× còng chÊm døt hîp ®ång ®èi víi ng­êi lao ®éng, v× thÕ xuÊt khÈu lao ®éng theo h×nh thøc kho¸n khèi l­îng c«ng viÖc th­êng kh«ng æn ®Þnh, t©m lý cña ng­êi lao ®éng dÔ bÞ ch¸n n¶n, kh«ng tËn t©m víi c«ng viÖc. 2.3. Theo hîp ®ång lao ®éng do c¸ nh©n ng­êi lao ®éng trùc tiÕp ký kÕt víi ng­êi sö dông lao ®éng ë n­íc ngoµi (sau ®©y gäi lµ hîp ®ång c¸ nh©n): §©y lµ h×nh thøc phæ biÕn nhÊt hiÖn nay, h×nh thøc nµy ®ßi hái ®èi t­îng lao ®éng ®a d¹ng tuú theo yªu cÇu vµ møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc. Cã nh÷ng yªu cÇu cña ng­êi n­íc ngoµi ®ßi hái ng­êi cã tr×nh ®é kü thuËt, kinh nghiÖm s¶n xuÊt, kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lý, còng cã nh÷ng yªu cÇu chØ cÇn ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é gi¶n ®¬n. Ngoµi nh÷ng h×nh thøc ®­a lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi, h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng t¹i chç còng ®· trë nªn phæ biÕn h¬n ë ViÖt Nam. Th«ng qua c¸c tæ chøc kinh tÕ cña ta, ng­êi lao ®éng ®­îc cung øng cho c¸c tæ chøc kinh tÕ n­íc ngoµi d­íi nh÷ng h×nh thøc: - C¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. - C¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp. - C¸c tæ chøc, c¬ quan ngo¹i giao t¹i ViÖt Nam. 3. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng: HiÖu qu¶ lµ chØ tiªu so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®­îc vµ chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ ®ã ( HiÖu qu¶ = kÕt qu¶ - chi phÝ ). Cã hai lo¹i hiÖu qu¶ lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ x· héi. HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ hiÖu qu¶ ®¹t ®­îc vÒ mÆt kinh tÕ, cßn hiÖu qu¶ x· héi lµ hiÖu qu¶ ®¹t ®­îc vÒ mÆt x· héi. §©y lµ kh¸i niÖm chung ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶, tuy nhiªn khi ®i vµo tõng lÜnh vùc cô thÓ th× viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kh«ng ®¬n gi¶n chót nµo, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng nµy. Bëi v× ®Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ vµ ®óng hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi ë tõng thÞ tr­êng cô thÓ th× chóng ta cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ toµn bé, toµn diÖn mét c¸ch tæng hîp nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc vµ chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®ã, ®ång thêi, ph¶i xem xÐt hiÖu qu¶ cña nã trªn c¬ së lîi Ých chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n cña n­íc ta. Qua ®ã mét lÇn n÷a thÊy râ h¬n viÖc ®­a lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi trong mèi liªn hÖ chung cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc quan träng nh­ thÕ nµo bëi lÏ kÕt qu¶ cuèi cïng cña lÜnh vùc nµy ®­îc chuyÓn tõ chu tr×nh nµy sang mét chu tr×nh kh¸c, tõ ngµnh nµy sang ngµnh kh¸c, tõ n­íc nµy sang n­íc kh¸c...Víi quan ®iÓm nh­ vËy, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña lÜnh vùc nµy kh«ng thÓ gièng nh­ viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña mét qu¸ tr×nh kinh doanh cô thÓ trong n­íc mµ kh«ng cã phÇn phøc t¹p h¬n nhiÒu. Mét sè chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña xuÊt khÈu lao ®éng 3.1 Lîi Ých kinh tÕ ®¹t ®­îc a. Sè l­îng lao ®éng ®­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm trong n¨m: C«ng thøc tÝnh: L = Lc + Lx - Ln   Trong ®ã: L : Sè lao ®éng ®­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm trong n¨m Lc : Sè lao ®éng tõ n¨m tr­íc vÉn cßn ®ang tiÕp tôc Lx : Sè lao ®éng ®­îc ®­a sang ho¹t ®éng trong n¨m Ln : Sè lao ®éng kÕt thóc hîp ®ång trë vÒ n­íc trong n¨m ý nghÜa cña chØ tiªu: ChØ tiªu nµy nªu ra ®­îc chi tiÕt kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong mét n¨m qua cña c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng. Nã chØ ra ®­îc nh÷ng ®ãng gãp cña lÜnh vùc nµy ®èi víi viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho x· héi mµ nhµ n­íc ta ®· kh«ng ph¶i bá vèn ®Çu t­ ®Ó t¹o viÖc lµm míi, gi¶i quyÕt mét phÇn t×nh tr¹ng ø ®äng lao ®éng cña ®Êt n­íc ( mÆc dï tr­íc khi ®i xuÊt khÈu lao ®éng nh÷ng ng­êi lao ®éng nµy kh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu thuéc diÖn thÊt nghiÖp). b. Thu nhËp quèc d©n vÒ ngo¹i tÖ th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng: C«ng thøc tÝnh: P = ∑ Yj ( j = 1 ®Õn n ) Yj = Xij . Kj   Trong ®ã: P : Møc thu cña nhµ n­íc Y: Møc thu cña nhµ n­íc ë mçi thÞ tr­êng n : Sè thÞ tr­êng ®­a lao ®éng sang j : N­íc ®­a lao ®éng sang K : Tû sè hèi ®o¸i quy ®æi ra ngo¹i tÖ quy ­íc X : ThuÕ thu nhËp mçi ng­êi ph¶i ®ãng ý nghÜa chØ tiªu: ChØ tiªu nµy cho biÕt sè tiÒn nhµ n­íc thu ®­îc th«ng qua xuÊt khÈu lao ®éng. VÊn ®Ò ngo¹i tÖ (nhÊt lµ ngo¹i tÖ m¹nh) ®èi víi ViÖt Nam cã ý nghÜa to lín. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cã thÓ ®em vÒ ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc cÇn ®­îc khuyÕn khÝch. “ Cïng víi viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ cÇn hÕt søc coi träng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng thu ngo¹i tÖ nh­ ph¸t triÓn du lÞch, cung øng tµu biÓn, dÞch vô hµng kh«ng, tæ chøc gia c«ng hµng xuÊt khÈu vµ ®­a lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi lµ nh÷ng h×nh thøc thÝch hîp víi hµng triÖu ng­êi lao ®éng d­ thõa hiÖn nay. Kh¶ n¨ng hîp t¸c lao ®éng víi n­íc ngoµi cña n­íc ta lµ rÊt lín, nÕu chóng ta biÕt tæ chøc vµ khai th¸c hÕt nh÷ng tiÒm n¨ng ®ã trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i th× sÏ thu ®ù¬c nguån ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.” c. Møc tiÕt kiÖm ®Çu t­ vµo viÖc lµm cña chÝnh phñ: C«ng thøc tÝnh: Mtk = mdt . L   Trong ®ã: Mtk : Møc tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­ t¹o ra viÖc lµm mdt : Møc ®Çu t­ trung b×nh t¹o ra mét chç lµm viÖc míi L : Sè ng­êi cã viÖc lµm th­êng xuyªn ë n­íc ngoµi ý nghÜa chØ tiªu: Cho biÕt møc ®é tiÕt kiÖm kh«ng ph¶i bá vèn ®Çu t­ t¹o ra chç lµm viÖc míi ë trong n­íc vµ ®ång nghÜa víi viÖc t¨ng thªm nguån vèn ®Çu t­ cho gi¶i quyÕt viÖc lµm. d. Gi¸ trÞ hµng ho¸ do ng­êi lao ®éng ®­a vÒ: C«ng thøc tÝnh: G = ∑ Hj ( j = 1 ®Õn n ) Hj = ∑ hij . Nj   Trong ®ã: G : Gi¸ trÞ hµng ho¸ do ng­êi lao ®éng ®em vÒ H : Gi¸ trÞ hµng ho¸ do ng­êi lao ®éng ë mçi thÞ tr­êng ®em vÒ h : Gi¸ trÞ hµng ho¸ trung b×nh cña mét ng­êi lao ®éng ®em vÒ N : Sè ng­êi göi hµng ho¸ vÒ trong n¨m i : BiÕn sè ng­êi j : BiÕn sè thÞ tr­êng ý nghÜa chØ tiªu: Cho biÕt l­îng hµng ho¸ do ng­êi lao ®éng ®em vÒ gãp phÇn vµo viÖc c©n ®èi quü hµng ho¸ trong n­íc vµ c¶i thiÖn ®êi sèng gia ®×nh, t¨ng thªm m¸y mãc thiÕt bÞ lµm t­ liÖu s¶n xuÊt. g: Thu nhËp do lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi bæ sung vµo thu nhËp quèc d©n: C«ng thøc tÝnh: Q = ∑ (Pj + Vij) . kj ( j = 1 ®Õn n)   Trong ®ã: Q : Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi tÝnh vµo thu nhËp quèc d©n P : C¸c kho¶n ph¶i nép cña mçi ng­êi lao ®éng V : Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng sau khi ®· khÊu trõ phÇn ph¶i nép k : Tû gi¸ hèi ®o¸i quy ®æi ngo¹i tÖ i : BiÕn sè ng­êi j : BiÕn sè n­íc sö dông lao ®éng ý nghÜa chØ tiªu: ChØ tiªu cho biÕt phÇn thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ë n­íc ngoµi ®­îc tÝnh vµo thu nhËp quèc d©n. Ngoµi c¸c chØ tiªu cã thÓ l­îng ho¸ ®­îc ®Ó so s¸nh nãi trªn cßn cã mét sè chØ tiªu kh¸c còng cã thÓ l­îng ho¸ ®­îc nh­ sè lao ®éng cã nghÒ ®­îc ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é, møc tiÕt kiÖm chi phÝ ®µo t¹o trªn mét ng­êi lao ®éng... song nãi chung cßn ë møc thÊp. Mét sè khÝa c¹nh kh¸c nh­ viÖc du nhËp kü thuËt c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt míi, viÖc du nhËp nÕp sèng tiÕn bé, t¨ng c­êng mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a hai n­íc, tranh thñ sù ñng hé quèc tÕ ... ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ vÒ mÆt x· héi. 3.2 Chi phÝ bá ra: Bao gåm cã c¸c chi phÝ cho ng­êi lao ®éng trong lÜnh vùc tham gia, chi phÝ cho bé m¸y qu¶n lý, tæ chøc tuyÓn mé, ®­a ®i vµ qu¶n lý ë n­íc ngoµi, xö lý c¸c c«ng viÖc sau khi ®­a ng­êi lao ®éng hÕt h¹n trë vÒ n­íc, tiÒn nép ph¹t cho n­íc b¹n do ng­êi lao ®éng tù ý bá hîp ®ång... Chi phÝ vÒ mÆt x· héi cã ý kiÕn cho r»ng cßn cã nh÷ng tiªu cùc do lao ®éng g©y ra ë n­íc ngoµi. Song nh÷ng c¸i ®ã lµ yÕu tè chñ quan cã thÓ kh¾c phôc ®­îc nÕu cã biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch thÝch hîp. II. Vai trß cña xuÊt khÈu lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ: XuÊt khÈu lao ®éng lµ ho¹t ®éng kinh tÕ quan träng ®èi víi mçi quèc gia, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c n­íc kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng nµy ®em l¹i lîi Ých cho tÊt c¶ c¸c bªn tham gia: bªn xuÊt khÈu lao ®éng, bªn nhËp khÈu lao ®éng vµ b¶n th©n ng­êi lao ®éng. 1. XÐt trªn gãc ®é vÜ m«: 1.1. Víi n­íc xuÊt khÈu lao ®éng: N­íc xuÊt khÈu lao ®éng cã lîi vÒ nhiÒu mÆt trong ®ã ®Æc biÖt lµ c¸c lÜnh vùc: Kinh tÕ, x· héi, quan hÖ ®èi ngo¹i. - VÒ kinh tÕ: XuÊt khÈu lao ®éng cã vai trß ®Æc biÖt trong ho¹t ®éng kinh tÕ. Tr­íc hÕt, nã gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. Cã thÎ nãi, xuÊt khÈu lao ®éng gi÷ mét vÞ trÝ rÊt quan träng trong ch­¬ng tr×nh viÖc lµm quèc gia, nÕu kh«ng nãi lµ chñ yÕu trong chiÕn l­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm, ®©y lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó thùc hiÖn môc tiªu cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®Æt ra tíi n¨m 2010 sÏ xo¸ hÕt ®ãi nghÌo. Kinh nghiÖm tõ mét sè n­íc cho thÊy, xuÊt khÈu lao ®éng lµ mét gi¶i ph¸p kh¾c phôc t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp cã hiÖu qu¶ cao. Theo ILO, tÝnh ®Õn n¨m 1999 cã 920 triÖu ng­êi trªn thÕ giíi thÊt nghiÖp vµ thiÕu viÖc lam. Trong ®ã, c¸c n­íc thuéc khèi G7 cã kho¶ng 45 triÖu lao ®éng thÊt nghiÖp. §iÒu ®ã ®· g©y nªn t×nh tr¹ng gi¶m sót t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao.§Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, c¸c n­íc ®· thµnh c«ng b»ng sö dông gi¶i ph¸p xuÊt khÈu lao ®éng. Bªn c¹nh nh÷ng ®ãng gãp trªn, xuÊt khÈu lao ®éng cßn ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ cho ®Êt n­íc, gãp phÇn c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ do vËy rót ng¾n kho¶ng c¸ch giµu- nghÌo gi÷a n­íc ph¸t triÓn vµ n­íc ®ang ph¸t triÓn. XuÊt khÈu lao ®éng còng lµ mét kªnh ®em l¹i mét nguån thu nhËp quan träng cho ®Êt n­íc. Theo ­íc tÝnh, sè lao ®éng xuÊt khÈu n¨m 2004 ®· göi vÒ cho gia ®×nh kho¶ng 1,5 tû USD, b×nh