Tiểu luận Bảo hiểm kinh doanh và vai trò của nó đối với quá trình táI sản xuất xa hội ở nước ta

A_PHÇN më §ÇU Trong c«ng cuéc ®æi míi vµ ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng ®Òu cã ®ãng gãp nhÊt ®Þnh vµ lu«n tù c¶i tiÕn ®Î v­¬n tíi sù hoµn thiÖn. B¶o hiÓm còng vËy, ®Æc biÖt lµ b¶o hiÓm kinh doanh lµ 1 ngµnh dÞch vô, cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. B¶o hiÓm kinh doanh kh«ng chØ thùc hiÖn viÖc huy ®éng vèn cho nÒn kinh tÕ mµ ®iÒu quan träng lµ gãp phÇn ®¶m b¶o æn ®Þnh tµi chÝnh cho c¸c tæ chøc, doanh nghiÖp ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.Ngµy nay, b¶o hiÓm nãi chung vµ b¶o hiÓm kinh doanh nãi riªng ®· len lái ®Õn mäi c¬ quan, doanh nghiÖp vµ ®· th©m nhËp vµo mäi ho¹t ®éng trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Kinh tÕ cµng ph¸t triÓn, ®êi sèng cµng cao th× nhu cÇu b¶o hiÓm cµng lín vµ c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm còng ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn. Còng chÝnh nh÷ng lý do ®ã mµ em ®· chän ®Ò tµi: “B¶o hiÓm kinh doanh vµ vai trß cña nã ®èi víi qu¸ tr×nh t¸I s¶n xuÊt x· héi ë n­íc ta”. Bµi tiÓu luËn cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt nhÊt ®Þnh, em rÊt mong sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó kiÕn thøc vÒ b¶o hiÓm cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! B_ PhÇn néi dung I_ Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ b¶o hiÓm 1. Kh¸i niÖm b¶o hiÓm: Cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Þnh nghÜa vÒ b¶o hiÓm: “B¶o hiÓm lµ mét ph­¬ng ph¸p lËp quü dù tr÷ b»ng tiÒn do nh÷ng ng­êi cã cïng mét kh¶ n¨ng gÆp mét lo¹i rñi ro nµo ®ã ®ãng gãp t¹o nªn” “B¶o hiÓm lµ ho¹t ®éng thÓ hiÖn ng­êi b¶o hiÓm cam kÕt båi th­êng cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm trong tong tr­êng hîp x¶y ra rñi ro thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm víi ®iÒu kiÖn ng­êi tham gia nép mét kho¶n phÝ cho chÝnh anh ta hoÆc cho ng­êi thø ba”. §iÒu nµy cã nghÜa lµ ng­êi tham gia chuyÓn giao rñi ro cho ng­êi b¶o hiÓm b»ng c¸ch nép kho¶n phÝ ®Ó h×nh thµnh quü dù tr÷. Khi ng­êi tham gia gÆp rñi ro dÉn ®Õn tæn thÊt, ng­êi b¶o hiÓm lÊy quü dù tr÷,ng­êi b¶o hiÓm lÊy quü dù tr÷ trî cÊp hoÆc båi th­êng thiÖt h¹i thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm cho ng­êi tham gia. Ph¹m vi b¶o hiÓm lµ nh÷ng rñi ro mµ ng­êi tham gia ®¨ng ký víi ng­êi b¶o hiÓm. 2. B¶n chÊt cña b¶o hiÓm: Môc ®Ých chñ yÕu cña b¶o hiÓm lµ gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ cho ng­êi tham gia tõ ®ã kh«I phôc vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®êi sèng ®ång thêi t¹o nguån vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi cña ®Êt n­íc. Thùc chÊt cña ho¹t ®éng b¶o hiÓm lµ qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i tæng s¶n phÈm trong n­íc gi÷a nh÷ng ng­êi tham gia nh»m ®¸p øng nhu cÇu tµi chÝnh ph¸t sinh khi tai n¹n, rñi ro bÊt ngê x¶y ra g©y tæn thÊt ®èi víi ng­êi tham gia b¶o hiÓm. Ph©n phèi trong b¶o hiÓm lµ ph©n phèi kh«ng ®Òu kh«ng b»ng nhau, nghÜa lµ kh«ng ph¶i ai tham gia còng ®­îc ph©n phèi vµ ph©n phèi víi sè tiÒn nh­ nhau. Ph©n phèi trong b¶o hiÓm lµ ph©n phèi cho sè Ýt ng­êi tham gia b¶o hiÓm kh«ng may gÆp rñi ro bÊt ngê g©y thiÖt h¹i ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng trªn c¬ së møc thiÖt h¹i thùc tÕ vµ ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm. Ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm dùa trªn nguyªn t¾c “sè ®«ng bï sè Ýt”. Nguyªn t¾c nµy ®­îc qu¸n triÖt trong qu¸ tr×nh lËp quü dù trï b¶o hiÓm còng nh­ qu¸ tr×nh ph©n phèi båi th­êng, qu¸ tr×nh ph©n t¸n rñi ro. Ho¹t ®éng b¶o hiÓm cßn liªn kÕt, g¾n bã c¸c thµnh viªn trong x· héi cïng v× lîi Ých chung cña céng ®ång, v× sù æn ®Þnh, sù phån vinh cña ®Êt n­íc. B¶o hiÓm víi nguyªn t¾c “sè ®«ng bï sè Ýt” còng thÓ hiÖn tÝnh t­¬ng trî, tÝnh x· héi vµ nh©n v¨n s©u s¾c cña x· héi tr­íc rñi ro cña mçi thµnh viªn. Ho¹t ®éng cña b¶o hiÓmvõa cã tÝnh kinh tÕ võa cã tÝnh x· héi, võa mang ®Æc tr­ng cña ngµnh dÞch vô. 3. C¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm: C¨n cø tÝnh chÊt ho¹t ®éng, b¶o hiÓm chia thµnh b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ vµ b¶o hiÓm th­¬ng m¹i( b¶o hiÓm kinh doanh). B¶o hiÓm x· héi vµ b¶o hiÓm y tÕ do Nhµ n­íc tæ choc vµ qu¶n lý thèng nhÊt, th­êng do mét c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc( Bé Lao ®éng-Th­¬ng binh vµ x· héi, Boä Y tÕ…)chÞu tr¸ch nhiÖm. B¶o hiÓm th­¬ng m¹i th­êng do Bé Tµi chÝnh qu¶n lý. Tæ chøc b¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam cã sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a qu¶n lý Nhµ n­íc vµ ho¹t ®éng nghiÖp vô. Qu¶n lý Nhµ n­íc do Bé Lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi ®¶m nhiÖm, ho¹t ®éng nghiÖp vô do b¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam ®¶m nhiÖm víi tr¸ch nhiÖm thu chi vµ qu¶n lý quü b¶o hiÓm x· héi. II_ B¶o hiÓm kinh doanh: 1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ B¶o hiÓm kinh doanh: a. Kh¸i niÖm b¶o hiÓm kinh doanh: “B¶o hiÓm kinh doanh( b¶o hiÓm rñi ro) ®­îc hiÓu lµ sù kÕt hîp gi÷a ho¹t ®éng kinh doanh víi viÖc qu¶n lý c¸c rñi ro ”. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay vÉn ch­a cã mét ®Þnh nghÜa thèng nhÊt vÒ b¶o hiÓm kinh doanh mµ ng­êi ta chØ ®­a ra c¸c quan niÖm kh¸c nhau vÒ b¶o hiÓm kinh doanh theo cac gãc ®é tiÕp cËn kh¸c nhau. Nh×n nhËn b¶o hiÓm nh­ mét c¬ chÕ chuyÓn giao rñi ro, mét tËp ®oµn b¶o hiÓm lín cña Mü cho r»ng:“ B¶o hiÓm kinh doanh lµ mét c¬ chÕ, theo c¬ chÕ nµy mét ng­êi, mét doanh nghiÖp hay mét tæ chøc chuyÓn nh­îng rñi ro cho c«ng ty b¶o hiÓm c¸c tæn thÊt thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm vµ ph©n chia gi¸ trÞ thiÖt h¹i gi÷a t¸t c¶ nh÷ng ng­êi ®­îc b¶o hiÓm”. Còng cã thÓ hiÓu :“B¶o hiÓm kinh doanh lµ c¸c quan hÖ kinh tÕ g¾n liÒn víi viÖc huy ®éng c¸c nguån tµi chÝnh th«ng qua sù ®ãng gãp cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Ó båi th­êng tæn thÊt cña c¸c ®èi t­îng b¶o hiÓm khi nh÷ng rñi ro x¶y ra”. b. Ph©n lo¹i b¶o hiÓm kinh doanh: Cã thÓ c¨n cø vµo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau ®Ó ph©n lo¹i BHKD. C¨n cø vµo ph­¬ng thøc qu¶n ký cã BH tù nguyÖn vµ BH b¾t buéc. C¨n cø vµo kÜ thuËt BH cã BH theo kÜ thuËt ph©n chia vµ BH theo kÜ thuËt tæn tÝch. C¨n cø vµo ®èi t­îng ®­îc BH, BHKD cã thÓ ph©n lo¹i thµnh BH tµi s¶n, BH tr¸ch nhiÖm d©n sù vµ BH con ng­êi. §©y lµ c¸ch ph©n lo¹i phæ biÕn nhÊt. _ B¶o hiÓm tµi s¶n: cã ®èi t­îng ®­îc BH lµ tµi s¶n( cè ®Þnh hay l­u ®éng ) cña ng­êi ®­îc BH. Ngoµi nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n nh­ ®· nªu, BH tµi s¶n cßn ¸p dông mét sè nguyªn t¾c kh¸c nh­ nguyªn t¾c båi th­êng, nguyªn t¾c thÕ quyÒn hîp ph¸p. Trong BH tµ s¶n, khi thanh to¸n båi th­êng BH, ng­êi ta th­êng xem xÐt viÖc båi th­êng theo c¸c chÕ ®é: theo møc miÔn th­êng cã khÊu trõ, theo møc miÔn th­êng kh«ng khÊu trõ, theo tû lÖ sè tiÒn BH/gi¸ trÞ BH hoÆc theo tû lÖ sè phÝ ®· nép/sè phÝ lÏ ra ph¶i nép… _ B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù: cã ®èi t­îng ®­îc BH lµ tr¸ch nhiÖm d©n sù cña ng­êi ®­îc BH ®èi víi ng­êi thø ba theo luËt ®Þnh. Kh¸c víi BH tµi s¶n vµ BH con ng­êi, ®èi t­îng cña BH tr¸ch nhiÖm d©n sù mang tÝnh trõu t­îng. BH tr¸ch nhiÖm d©n sù ¸p dông mét sè nguyªn t¾c nh­: nguyªn t¾c båi th­êng, nguyªn t¾c thÕ quyÒn hîp ph¸p. _ B¶o hiÓm con ng­êi: Cã ®èi t­îng ®­îc BH lµ tuæi thä, tÝnh m¹ng, t×nh tr¹ng søc khoÎ con ng­êi hoÆc c¸c sù kiÖn liªn quan tíi cuéc sèng vµ cã ¶nh h­ëng tíi cuéc sèng con ng­êi. Nguyªn t¾c kho¸n ®­îc ¸p dông chñ yÕu khi thanh to¸n tiÒn BH, Tuy nhiªn, cã thÓ ¸p dông kÕt hîp víi nguyªn t¾c båi th­êng. c. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm kinh doanh: _ Nguyªn t¾c “ sè ®«ng bï sè Ýt ”: Ho¹t ®éng b¶o hiÓm kinh doanh chÝnh lµ mét ho¹t ®éng kinh doanh nh»m môc ®Ých sinh lîi, theo ®ã c«ng ty b¶o hiÓm nhËn mét kho¶n tiÒn gäi lµ phÝ b¶o hiÓm ®Ó råi cã kh¶ n¨ng sÏ ph¶i tr¶ mét kho¶n tiÒn cho ng­êi thô h­ëng hoÆc båi th­êng cho ng­êi ®­îc b¶o hiÓm khi cã sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra. §©y lµ nguyªn t¾c xuyªn suèt, kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong bÊt k× mét nghiÖp vô BHKD nµo, theo ®ã hËu qu¶ cña rñi ro x¶y ra ®èi víi mét hoÆc mét sè Ýt ng­êi sÏ ®­îc bï ®¾p b»ng sè tiÒn huy ®éng ®­îc tõ rÊt nhiÒu ng­êi cã kh¶ n¨ng cïng gÆp rñi ro nh­ vËy. _ Nguyªn t¾c “ rñi ro cã thÓ ®­îc BH ”: Ho¹t ®éng BHKD cung cÊp c¸c dÞch vô b¶o hiÓm cho nh÷ng c¸ nh©n vµ tæ chøc cã nhu cÇu. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i trong mäi tr­êng hîp c«ng ty BH ®Òu chÊp nhËn c¸c yªu cÇu b¶o ®¶m. HiÕm cã c«ng ty BH nµo ®ång ý tho¶ thuËn båi th­êng cho c¸c tr­êng hîp tæn thÊt g©y ra do sù cè ý cña ng­êi ®­îc BH. Còng vËy c«ng ty BH thËt khã chÊp nhËn b¶o ®¶m cho nh÷ng thiÖt h¹i vËt chÊt cña mét chiÕc xe «t« ë trong t×nh tr¹ng kh«ng an toµn vÒ kÜ thuËt hay kh«ng ®­îc phÐp l­u hµnh. _ Nguyªn t¾c “ ph©n t¸n rñi ro ”: Cã hai ph­¬ng thøc ph©n t¸n rñi ro ®­îc sö dông: ®ång BH vµ t¸i BH. NÕu trong ®ång BH, nhiÒu nhµ BH cïng nhËn b¶o ®¶m cho mét rñi ro lín th× t¸i BH l¹i lµ ph­¬ng thøc trong ®ã, mét nhµ BH nhËn b¶o ®¶m cho mét rñi ro lín, sau ®ã nh­îng bít mét phÇn rñi ro cho mét hoÆc nhiÒu nhµ BH kh¸c. _ Nguyªn t¾c “ tuyÖt ®èi trung thùc ”: Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái c«ng ty BH ph¶i cã tr¸ch nhiÖm c©n nh¾c c¸c ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n ®Ó so¹n th¶o hîp ®ång b¶o ®¶m quyÒn lîi cho hai bªn. S¶n phÈm cung cÊp cña nhµ BH lµ s¶n phÈm dÞch vô nªn khi mua, ng­êi tham gia BH kh«ng thÓ cÇm n¾m nã trong tay nh­ c¸c s¶n phÈm vËt chÊt kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶…mµ chØ cã thÓ cã ®­îc mét hîp ®ång høa sÏ b¶o ®¶m. ChÊt l­îng s¶n phÈm BH cã b¶o ®¶m hay kh«ng, gi¸ c¶(phÝ BH) cã hîp lÝ hay kh«ng, quyÒn lîi cña ng­êi ®­îc BH cã ®¶m b¶o ®Çy ®ñ, c«ng b»ng hay kh«ng…®Òu chñ yÕu dùa vµo sù trung thùc phÝa c«ng ty BH. _ Nguyªn t¾c “ quyÒn lîi cã thÓ ®­îc BH ”: Nguyªn t¾c nµy yªu cÇu ng­êi tham gia BH ph¶i cã lîi Ých tµi chÝnh bÞ tæn thÊt nÕu ®èi t­îng ®­îc BH gÆp rñi ro. Nãi c¸ch kh¸c, ng­êi tham gia BH ph¶i cã mét sè quan hÖ víi ®èi t­îng ®­îc BH vµ ®­îc ph¸p luËt c«ng nhËn. Ch¼ng h¹n, chñ x­ëng söa ch÷a «t« cã quyÒn hîp ph¸p khi tham gia BH cho chiÕc xe «t« mµ anh ta ®ang ®¶m nhËn söa ch÷a. §ã lµ quyÒn chiÕm h÷u. §ång thêi chñ xe «t« còng cã thÓ tham gia BH cho chiÕc xe nµy. d. Hîp ®ång b¶o hiÓm kinh doanh Kh¸i niÖm: Hîp ®ång BHKD lµ mét v¨n b¶n ph¸p lý qua ®ã c«ng ty BH cam kÕt sÏ chi tr¶ hoÆc båi th­êng cho bªn ®­îc BH khi cã sù kiÖn BH x¶y ra g©y tæn thÊt, ng­îc l¹i bªn mua BH cam kÕt tr¶ kho¶n phÝ phï hîp víi møc tr¸ch nhiÖm vµ rñi ro mµ c«ng ty BH ®· nhËn. Hîp ®ång BH sÏ cã hai bªn: bªn BH, chÝnh lµ c¸c c«ng ty BH, sÏ ®­îc nhËn phÝ BH ®Ó thiÕt lËp quü tµi chÝnh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm chi tr¶ hoÆc båi th­êng BH. Bªn mua BH lµ ng­êi tham gia BH, sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc ký kÕt vµ nép phÝ BH. Ng­êi tham gia BH ph¶i lµ ng­êi cã t­ c¸ch ph¸p lý khi ®i tham gia BH. C¸c hîp ®ång BH cã thÓ ®­îc ký kÕt mét c¸ch trùc tiÕp gi÷a ng­êi tham gia BH víi c«ng ty BH hoÆc ký kÕt gi¸n tiÕp th«ng qua m«i giãi, ®¹i lý. _ Tr¸ch nhiÖm c¸c bªn trong hîp ®ång: + §èi víi c«ng ty BH: tr¸ch nhiÖm chÝnh lµ gi¶i quyÕt båi th­êng chi tr¶ khi sù kiÖn BH x¶y ra g©y tæn thÊt. ViÖc thanh to¸n ph¶i ®¶m b¶o nhanh chãng kÞp thêi vµ hîp lý. Khi so¹n th¶o hîp ®ång, c«ng ty BH ph¶i ®¶m b¶o tÝnh trung thùc ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho c¶ hai bªn, ph¶i gi¶i thÝch c¸c ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n BH cho bªn mua BH. Ngoµi ra, c«ng ty BH cßn cã tr¸ch nhiÖm gi÷ bÝ mËt vÒ th«ng tin mµ bªn mua BH ®· cung cÊp. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång, c«ng ty BH ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®Ò phßng h¹n chÕ c¸c tæn thÊt cã thÓ x¶y ra. Nõu cã bÊt k× sù thay ®æi nµo ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn hîp ®ång BH vµ quyÒn lîi cña bªn mua BH th× c«ng ty BH ph¶i th«ng b¸o cho bªn mua biÕt. + §èi víi bªn tham gia BH: tr­íc hÕt víi t­ c¸ch lµ ng­êi ®i mua s¶n phÈm BH nªn ph¶i phÝ ®Çy ®ñ, ®óng k× h¹n. Khi khai b¸o rñi ro, ng­êi tham gia BH ph¶i tr¶ lêi mét c¸ch trung thùc, chÝnh x¸c c¸c c©u hái cã liªn quan ®Õn ®èi t­îng ®­îc BH mµ c«ng ty BH ®· yªu cÇu. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång, nÕu cã nh÷ng thay ®æi nµo liªn quan ®Õn ®èi t­îng ®­îc BH, vÝ dô nh­ gia t¨ng gi¸ trÞ, gia t¨ng rñi ro, ph¸t hiÖn ra bÖnh truyÒn nhiÔm…mµ cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn x¸c xuÊt x¶y ra rñi ro hoÆc c«ng t¸c båi th­êng th× ng­êi tham gia BH ph¶i kÞp thêi th«ng b¸o cho c«ng ty BH ®Ó ®iÒu chØnh söa ®æi. Ng­êi tham gia BH ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt. NÕu rñi ro ®­îc BH x¶y ra th× ng­êi tham gia BH ph¶i th«ng b¸o kÞp thêi vµ chÝnh x¸c ®Ó thanh to¸n båi th­êng. e. Gi¸ trÞ BH vµ sè tiÒn BH Gi¸ trÞ BH chÝnh lµ gi¸ trÞ cña c¸c tµi s¶n ®­îc BH vµ nã ®­îc lÊy lµm c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh sè tiÒn BH vµ phÝ BH. Sè tiÒn BH lµ kho¶n tiÒn ®­îc x¸c ®Þnh trong hîp ®ång BH thÓ hiÖn giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty BH. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, trong bÊt kú tr­êng hîp nµo, sè tiÒn BH hay sè tiÒn chi tr¶ cao nhÊt cña c«ng ty BH còng chØ b»ng sè tiÒn BH. _ Trong BH tµi s¶n, sè tiÒn BH ®­îc x¸c ®Þnh theo ba tr­êng hîp: + Sè tiÒn BH < gi¸ trÞ BH : D­îc gäi lµ BH d­íi gi¸ trÞ. VÝ dô: chñ mét xe «t« chØ tham gia BH vËt chÊt xe c¬ giíi cho phÇn th©n vá xe, lóc nµy sè tiÒn BH ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo phÇn th©n vá xe nhá h¬n gi¸ trÞ cña chiÕc xe ®­îc BH. + Sè tiÒn BH = gi¸ trÞ BH: ®­îc gäi lµ BH ngang gi¸. + Sè tiÒn BH > gi¸ trÞ BH: ®­îc gäi lµ BH trªn gi¸ trÞ. _ §èi víi BH con ng­êi, sè tiÒn BH ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn sù tho¶ thuËn cña hai bªn vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ng­êi tham gia BH. Cßn trong BH tr¸ch nhiÖm d©n sù, sè tiÒn BH th­êng ®­îc x¸c ®Þnh trªn sù tho¶ hiÖp. Thêi h¹n BH lµ thêi gian hîp ®ång cã hiÖu lùc, kÓ tõ khi ký kÕt hîp ®ång vµ cã b»ng chøng c«ng ty BH ®· chÊp nhËn BH vµ ng­êi tham gia BH ®· ®ãng phÝ BH cho tíi khi kÕt thóc tr¸ch nhiÖm BH. 2. Vai trß cña b¶o hiÓm kinh doanh ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ë n­íc ta. B¶o hiÓm kinh doanh ®ãng mét vai trß quan träng cña kinh tÕ n­íc nhµ trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Tr­íc hÕt BHKD gãp phÇn æn ®Þnh tµi chÝnh cho ng­êi, doanh nghiÖp tham gia. Rñi ro ®Òu g©y thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ, ¶nh h­ëng dÕn thu nhËp, s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c¸ nh©n doanh nghiÖp tham gia BH, tæn thÊt ®ã sÏ ®­îc BH trî cÊp hoÆc båi th­êng vÒ tµi chÝnh ®Ó ng­êi, doanh nghiÖp tham gia nhanh chãng kh¾c phôc hËu qu¶ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c mét c¸ch b×nh th­êng. B¶o hiÓm kinh doanh gãp phÇn æn ®Þnh chi tiªu cña ng©n s¸ch nhµ n­íc. Víi quü BH do c¸c thµnh viªn tham gia ®ãng gãp, c¬ quan, c«ng ty BH sÏ trî cÊp hoÆc båi th­êng tæn thÊt thuéc ph¹m vi BH cho ng­êi, doanh nghiÖp ®Ó hä kh«i phôc ®êi sèng, s¶n xuÊt kinh doanh. Nh­ vËy, ng©n s¸ch nhµ n­íc kh«ng ph¶i chi ra ®Ó trî cÊp cho c¸c thµnh viªn, c¸c doanh nghiÖp khi g¹p rñi ro. BHKD cã tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch th«ng qua c¸c lo¹i thuÕ, tøc t¨ng thu cho ng©n s¸ch. B¶o hiÓm kinh doanh cßn lµ ph­¬ng thøc huy ®éng vèn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. D­íi h×nh thøc phÝ BH, BHKD ®· ®· huy ®éng ®­îc mét sè l­îng kh¸ lín tõ c¸c ®íi t­îng tham gia. Sè vèn ®ã ngoµi chi tr¶ trî cÊp hay båi th­êng thiÖt h¹i cßn lµ nguån vèn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi. B¶o hiÓm kinh doanh gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc, gãp phÇn æn ®Þnh thu chi ngo¹i tÖ cho ng©n s¸ch. B¶o hiÓm kinh doanh thu hót mét sè l­îng lao ®éng nhÊt ®Þnh cña x· héi, gãp phÇn gi¶m bít t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp cho x· héi. §ång thêi ho¹t ®éng BHKD còng gãp phÇn gi¶i quyÕt ®êi sèng cho bé phËn lao déng lµm viÖc trong ngµnh BH. Gãp phÇn t¹o ra mét bé phËn tæng s¶n phÈm trong n­íc(GDP) cña quèc gia. Kh«ng nh÷ng vËy b¶o hiÓm kinh doanh cßn lµ chç dùa tinh thÇn cho mäi ng­êi, mäi tæ chøc kinh tÕ-x· héi, gióp hä yªn t©m trong cuéc sèng, sinh ho¹t vµ trong ho¹t déng s¶n xuÊt kinh doanh. 3. Thùc tr¹ng BHKD vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn BHKD. a. Thùc tr¹ng BHKD: MÆt ®­îc: TÝnh ®Õn nay thÞ tr­êng BHVN, ®Æc biÖt lµ BHKD ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn nhanh, m¹nh, an toµn vµ v÷ng ch¾c. Trong n¨m 2004, tæng doanh thu cña toµn ngµnh BH ®¹t kho¶ng 14.232 tû ®ång, t¨ng 25% so víi n¨m 2003, trong ®ã doanh thu phÝ BHKD ®¹t kho¶ng 5.763 tû ®ång t¨ng 25%. HiÖn cã 5 doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia lÜnh vùc BHKD ë VN: Allianz(§øc), Chinfon-Manulife(Canada), Groupama(Ph¸p), AIA(Mü), Prudential(Anh). Bªn c¹nh ®ã 5 c«ng ty liªn doanh ho¹t ®éng lµ VIA, UIC, B¶o Minh CMG, BIDV-QBE, Samsung-Vina. ThÞ phÇn lín nhÊt vÉn thuéc vÒ c¸c “®¹i gia” lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc: B¶o ViÖt, B¶o Minh, VINARE vµ PIVC. ë VN cã ®Õn 30 v¨n phßng ®¹i diÖn cña c¸c tËp ®oµn BHKD vµ m«i giíi BHKD cã tÇm cì cña thÕ giíi. Kh¸ch hµng chñ yÕu cña nh÷ng ®¹i diÖn nµy lµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ nh÷ng dù ¸n x©y dùng lín. Nh×n chung, kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng BHKD trong n¨m 2004 lµ kh¶ quan, ph¸t triÓn æn ®Þnh, lµnh m¹nh, v÷ng ch¾c vµ an toµn ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tµi chÝnh, chÊt l­îng dÞch vô ®­îc c¶i thiÖn mét b­íc, ng­êi tham gia BHKD cã thÓ lùa chän s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña nhiÒu ®èi t­îng kh¸c nhau. Víi kÕt qu¶ ®ã, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vÉn ®¸nh gi¸ cao vÒ tiÒm n¨ng vµ m«i tr­êng qu¶n lý, kinh doanh cña thÞ tr­êng BH. MÆt ch­a ®­îc: song song víi nh÷ng thµnh tùu mµ BHKD ®· ®¹t ®­îc th× bªn c¹nh ®ã BHKD còng cã mét vµi yÕu ®iÓm. S¶n phÈm BHKD cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vÉn cßn ch­a ®a d¹ng, ch­a cã sù kÕt g¾n gi÷a s¶n phÈm BH víi ng©n hµng, chøng kho¸n, ®Çu t­. Nguyªn nh©n lµ do c¸c doanh nghiÖp BH chØ quen khai th¸c c¸c s¶n phÈm trruyÒn thèng, dµnh cho ®èi t­îng kh¸ch hµng, ®Þa bµn ®em l¹i kh¶ n¨ng sinh lîi ng¾n h¹n. C¸c ®Þa bµn thµnh phè, c¸c c«ng ty lín vµ tÇng líp cã thu nhËp cao, ®­îc c¸c doanh nghiÖp BH quan t©m. Trong khi ®ã ch­a chó träng më réng ho¹t ®éng, ph¸t triÓn c¸c dÞch vô ®ßi hái ®Çu t­ lín vÒ c«ng nghÖ cã thêi gian thu håi vèn kÐo dµi. N¨ng lùc vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp BH cßn h¹n chÕ còng ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng ®Çu t­ thiÕt kÕ vµ triÓn khai c¸c s¶n phÈm míi. C«ng nghÖ cña nhiÒu doanh nghiÖp BH cßn chËm ®­îc hiÖn ®¹i ho¸, ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p thñ c«ng trong viÖc qu¶n lý hîp ®ång BH, cÊp ®¬n vµ thu phÝ BH. Hçu hÕt DN ch­a thiÕt lËp ®­îc hÖ thèng phÇn mÒm tin häc tÝnh phÝ BH, trÝch lËp dù phßng nghiÖp vô. C¸c doanh nghiÖp BH cßn thiÕu ®éi ngò chuyªn gia giái trong lÜnh vùc thÈm ®Þnh BH, qu¶n lý rñi ro vµ ®Çu t­… b. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn bhkd §èi víi doanh nghiÖp BH: Gi¶i ph¸p ®Çu tiªn ®Ó ph¸t triÓn BHKD ®ã lµ cÇn n©ng cao tr×nh ®é cña c¸n bé nh©n viªn trong ngµnh ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu qu¸ tr×nh héi nhËp, rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi BHKD Quèc tÕ. C¸c doanh ngiÖp BH cÇn t¨ng c­êng hîp t¸c víi nhau, cÇn x©y dùng BHKD v÷ng m¹nh h¬n, ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty BH n­íc ngoµi. C¸c s¶n phÈm cÇn ®­îc c¶i tiÕn ®Ó võa phï hîp víi nhu cÇu trong n­íc, võa ph¶i hoµ nhËp víi thÞ tr­êng BH quèc tÕ. §èi víi bªn tham gia BHKD: Mçi ng­êi, mçi ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p dÓ tr¸nh nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra, tøc lµ lo¹i trõ dÉn ®Õn tæn thÊt. ë ®©y t«i muèn ®Ò cËp ®Õn nh÷ng rñi ro mµ cã thÓ tr¸nh ®­îc, nh­ng trong cuéc sèng cã rÊt nhiÒu rñi ro bÊt ngê kh«ng thÓ tr¸nh nÐ ®­îc. Gi¶m thiÓu tæn thÊt, ng­êi ta cã thÓ gi¶m thiÓu tæn thÊt th«ng qua c¸c biÖn ph¸p lµm gi¶m gi¸ trÞ thiÖt h¹i khi tæn thÊt x¶y ra, vÝ dô nh­ khi cã ho¶ ho¹n, ®Ó gi¶m tæn thÊt ng­êi ta cè g¾ng cøu c¸c tµi s¶n cßn dïng ®­îc… Nh÷ng biÖn ph¸p ®ã ch¾c h¼n sÏ lµm cho BHKD bÒn v÷ng h¬n, ph¸t triÓn m¹nh h¬n kh«ng nh÷ng ë trong n­íc mµ cßn v­¬n xa h¬n n÷a. C_ PhÇn kÕt luËn Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm ng¸y cµng cã vai trß vµ ý nghÜa quan träng kh«ng chØ ®èi víi con ng­êi, doanh nghiÖp mµ nã cßn rÊt quan träng víi nÒn kinh tÕ cña n­íc nhµ. B¶o hiÓm kinh doanh cßn lµm cho nguån thu cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc ngµ mét t¨ng, thu nhËp cña doanh nghiÖp, cña ng­êi lao ®éng còng ®­îc n©ng cao…Nh×n chung B¶o hiÓm nãi chung vµ B¶o hiÓm kinh doanh nãi riªng cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ë n­íc ta, ®Æc biÖt lµ trong thêi kú ViÖt Nam gia nhËp WTO. Bµi viÕt cña em ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Mét lÇn n÷a em rÊt mong sù gãp ý, ®¸nh gi¸ cña c¸c ThÇy, C« gi¸o ®Ó em hiÓu râ h¬n vÒ ho¹t ®éng cßn rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng nµy ë ViÖt Nam. Em xin ch©n thµnh c¸c ThÇy, C« gi¸o ! Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh b¶o hiÓm _ TS. NguyÔn V¨n §Þnh Mét sè ®iÒu cÇn biÕt trong BHKD. S¸ch b¶o hiÓm _ PGS.TS Hå SÜ Sµ B¸o Th­¬ng m¹i Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam B¸o kinh tÕ Sµi Gßn C¸c wesite internet môc lôc A_PHÇN më §ÇU 1 B_ PhÇn néi dung I_ Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ b¶o hiÓm 2 1. Kh¸i niÖm b¶o hiÓm 2 2. B¶n chÊt cña b¶o hiÓm 2 3. C¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm 3 II_ B¶o hiÓm kinh doanh 3 1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ B¶o hiÓm kinh doanh 3 a. Kh¸i niÖm b¶o hiÓm kinh doanh 3 b. Ph©n lo¹i b¶o hiÓm kinh doanh 4 c. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña b¶o hiÓm kinh doanh 5 d. Hîp ®ång b¶o hiÓm kinh doanh 6 e. Gi¸ trÞ BH vµ sè tiÒn BH 7 2. Vai trß cña b¶o hiÓm kinh doanh ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ë n­íc ta 8 3. Thùc tr¹ng BHKD vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn BHKD. 9 a. Thùc tr¹ng BHKD 9 b. Gi¶i ph¸p ph¸t