Tiểu luận Biện pháp kỹ thuật trồng, tỉa cành và tỉa thưa keo nhằm nâng cao giá trị gỗ

Biện pháp kỹ thuậttrồng, tỉa cành và tỉathưa keo nhằmnâng cao giá trị gỗ Dự án CARD VIE:032/05 PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ CHO RỪNG TRỒNG KEO TẠI VIỆT NAM Rừng keo trồng cung cấpgỗ Rừng keo tai tượng (Acacia mangium) ở in Indonesia. Đường kính trung bình 36.6 cm và đạttrữ lượng 228.7 m3/ ha. Mật độ cuối cùng là 230 cây/ha, tiếtdiện ngang đạt 24 m2/ha. 1 Những nguyên tắctrong tỉacànhvàtỉathưa •Tỉa đượctiếnhànhvới cây có đathânvàthựchiệnkhirừng đạt 6 tháng tuổi. Chỉđểlại 1 thân cho cây phát triển, đặcbiệt đối vớirừng trồng cung cấp nguyên liệugỗ xẻ. •Tỉa cành nhằm nâng cao giá trị củagỗ. Nếu cây đượctỉa cành thì sẽ giảmmấu, mắt(còngọilàgỗ sạch). • Các cành đượctỉatừ dướigốcngược lên phía trên. •Tỉa cành to và cành mọctạovới thân góc nhọnsẽ giúp cây mọc thẳng. Loạitỉanàythường tiềnhànhtrước khi tỉa cành nhỏ (lift) một vài tháng. Mộtsố vấn đề thường gặp khi trồng rừng keo •Câyđathân •Tỉacànhtự nhiên kém •Thânxấu •Gỗ nhiềumắt •Rỗng ruột Vì vậycầnphảitỉathân(đốivới cây đathân), tỉacànhvàtỉathưa 2 Rừng Keo lai ở ViệtNam •Rừng keo lai 3 tuổitrồng nơi đấttốtgầnHuế. • Có nhiềucâyđa thân và cành không tỉa •Tỉa thân khi cây đạt 4-6 tháng tuổilàviệclàmđầu tiên cầnthiếtnhằm nâng cao giá trị cho rừng cung cấpgỗ xẻ cũng như rừng trồng nguyên liệu giấysợi Tại sao phảitỉakhi cành còn sống? • Tạinơicànhchết, gỗ thường có màu xấuvàbị mục. • Tỉacànhcòsống làm ngănsự phát triểncủa mắtgỗ. Tuy nhiên • Tỉanhững cành còn sống cũng làm giảm sinh trưởng củacây. Nhưng • Sau khi tỉa cành lá tăng cường quang hợpbù lạinhững lá bị chặt. 3 Tỉacànhthế nào để không ảnh hưởng tới Tỷ lệ phầntrămtỉa cành sinh trưởng của cây? phảidừng trướckhi cây bắt đấugiảm sinh trưởng. •Tỉa cành những loài • Keo tai tượng (Acacia cây mọcchậmdễ bị mangium) 40% ảnh hưởng tớisinh (loài mọc nhanh) trưởng hơnso vớicác • Acacia melanoxylon loài cây mọc nhanh. (Loài mọcchậm) 25% Thí nghiệm đối vớikeotai tượng tại Indonesia •Cự ly trồng 3 x 3 m •Tỉa cành khi rừng 18 tháng tuổi 4 Cáccôngthức Form pruning thí nghiệm Lift pruning Đối chứng •Tỉa thân •Tỉa 25% chiều dài tánlátới3 m. •Tỉa thân •Tỉa sát thân • Không tỉacành •Tỉa 25% tán lá những cành đang • Không tỉa thân cạnh tranh Ảnh hưởng củatỉa cành Ảnh hưởng của tỉa cành tới sinh trưởng của keo tait ới sinh trưởng tượng ở Indonesia sau 18 tháng của keo sau 18 10 ng kính 8 tháng đườ 6 height (cm) 4 diameter 2 u cao (m) và ề 0 Chi unpruned form-pruned lift-pruned • Chưacósự khác nhau giữatỉa cành (form) and tỉacành(lift) • Cây tạicôngthức đốichứng nhỏ hơndo cónhiều cây đathân • Không có sự khác nhau trong tỉacànhtự nhiên (crown lift) 5 Đánh giá độ cong của thân tớichiều cao 3m sau 18 tháng tỉa cành LoạiMức Độ cong 1 Không 2Nhẹ 3 Thân bj cong nhưng chưalệch khỏitâmcủathâncây 12344 4Thâncâybị cong lệch khỏitâmcủathân Kink Pruning Percentage of trees by class code (%) treatment 1 2 3 4 Control 25.0 36.2 19.4 19.4 Form 55.6 27.8 8.3 8.3 Lift 25.0 36.1 13.9 25.0 • Tỉa cành (Form) pruning giảmsố cây bị cong • 80% số cây bị cong nhẹ hoặc không bị cong Nguyên tắccủatỉa thưa • Sau khi tỉathưa, những cây còn lại sinh trưởng tốthơn. • Vì những cây để lại có thêm ánh sáng, dinh dưỡng và nước • Ngay sau khi thời điểmtỉathưa, mộtsố cành yếucủa những cây để lạisẽ hồiphục nhanh và góp phầnvào quang hợp. • Có thể chọn đượccường độ tỉathưa để đạt đượckích thước thân cây và năng suấtcủarừng đạt cao nhất 6 Tiếtdiệnngang •Tiếtdiện ngang củalâmphần(cả vỏ) là tổng tiếtdiện ngang của các cả thể trong lâm phầntạichiều cao ngang ngực. •Tại Indonesia, những lâm phầntốtnhất, tiếtdiện ngang hiếm khi vượt quá 25 m2/ha. Tương tựởViệtNam •Tiếtdiện ngang đạt 19.4 m2/ha ở những lặp địa trung bình •Mật độ lâm phần (890 cây/ha) • Lâm phân không tỉathưanênhiệntại cây sinh trưởng chậm Tiếtdiện ngang củalâm phầnkeolaitrồng tại Đông Hà Frequency distribution of dbhob and stand characteristics •Tiếtdiện of nine-year-old acacia hybrid plantation at Dong Ha 25 ngang đạt Mean dbhob = 16.3 cm 19.4 m2/ha ở 20 những lập địa stocking at planting 1900 sph 15 stocking at 9 years 890 sph trung bình basal area at 9 years 19.4 m2 /ha •Mật độ lâm 10 phần 890 cây number of treesnumber /ha 5 • Không tỉa 0 thưanêncây 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 sinh trưởng dbh over bark (cm) chậm 7 Mật độ trồng dày, đường kính cây sẽ nhỏ và trữ lượng khó có thểđạt được 20 - 25 m2/ha Mật độ Đường kính để tiết Đường kính để tiết (cây/ha) diện ngang có thểđạt diện ngang có thểđạt 20 m2/ ha 25 m2/ ha 1000 16.0 17.8 600 20.6 23.0 450 23.8 26.6 300 29.1 32.6 200 35.7 39.9 Kếtluận • Nếu không tỉathưa, vớimật độ trồng 1000-1600 cây/ha thì đường kính cây không thể to ngay cảđốivớilập địatốt • Đốivớilập địaxấu, rừng trồng keo khó có thểđạt đượctiếtdiện ngang 20 m2/ha Thí nghiệmtỉathưakeolai tại Đồng Hới •Mục đích: Đánh giá ảnh hưởng củatỉathưatớisinh trưởng của keo lai và tìm cường độ tỉathưathíchhợp để đạttiếtdiện ngang và giá trị gỗ lớnnhất. •Cự ly ban đầu 4 m x 2.5 m (1000 cây/ha) • Thí nghiệmtỉathưatiếnhànhởđộtuổi 2,5 năm khi đường kính trung bình của cây đạt 9.3 cm và tiếtdiện ngang đạt7 m2/ha. Tỉa cành tự nhiên bắt đầuxuấthiện. 8 Thí nghiệmtỉathưakeolai (Acacia hybrid) tại Đồng Hới •Bốncường độ tỉathưa, 1000 (không tỉa), 600, 450 và 300 cây/ha •Tổng diện tích mỗilầnlặp (7 hàng x 9 cây = 63 cây) •Phần lõi (các cây được đo) 5 hàng x 7 cây = 35 cây •Bốnlầnlặp, bố trí theo khốihoàntoànngẫu nhiên •Tấtcả các cây đượctỉa cành tới2.3 m Thí nghiệmtỉathưa keo lai (Acacia Thinning Trial at Dong Hoi (1000 stems ha-1) hybrid) tại Đồng Hới–Ô đốichứng 28 m (không tỉa) 20 m 7 8 21 22 35 6 9 20 23 34 5 10 19 24 33 4 11 18 25 32 22.5 m 17.5 m 3 12 17 26 31 2 13 16 27 30 1 14 15 28 29 9 Công thứctỉathưa để lại 600 cây/ha -1 tại Thí nghiệmtỉa Thinning Trial at Dong Hoi (600 stems ha ) thưa keo lai (Acacia hybrid) tại 28 m 20 m Đồng Hới 8 22 35 9 20 34 5 19 24 4 11 18 32 Số cây để lại được 22.5 m 17.5 m 3 12 26 phân bốđềutrêntoàn 13 27 diệntíchô thí 1 15 29 nghiệm. Đây là một trong những nguyên tắccủatỉathưa Thí nghiệmtỉathưa keo lai tại Đồng Hới đêlại 300 cây/ha (ảnh sau khi tỉathưavàtỉa cành) 10 Ảnh hưởng củatỉathưavàtiếtdiệnngangtới đường kính và tiếtdiện ngang của thí nghiệm tại Đồng Hới Đường kính và tiết diện ngang của lâm phần sau 18 tháng tỉa thưa tại Đồng Hới Mức độ sai khác (P<0.05) cho D1.3 là 0.4 cm 18 16 Critical difference (P<0.05) for dbh 0.4 cm 14 n ngang n ngang ệ 12 t di ế 10 mean dbh 8 basal area (m2/ha) 6 4 2 D1.3 (cm) vàti 0 1000 600 450 300 Mật độ tại thời điểm 2,5 năm sau khi tỉa thưa Mộtsố vấn đề mà người trồng rừng cầnquantâm khi tỉacành • Không nên dùng dao rựa để tỉacành vì sẽđểlạicànhchết và gây ra khuyếttật trong gỗ. •Dụng cụ tốtnhất cho tỉa cành là kéo có cán dài (giá khoảng 800.000đ), hoặckéo cắt cành 320.000đ) và cưatỉa cành (giá khoảng 160.000đ/cái) • Chú ý không để dụng cụ tỉa cành bị cùn. •Câuhỏi đặtralà? Liệunhững người trồng rừng có thể dùng chung dụng cụ tỉa thưahay mỗingườicần1 bộ? 11 Lâm phầnkeolaitrồng ở ViệtNam •Tỉacànhrừng 2 tuổitại Đồng Hới •Tỉa cành khi đang còn sống •Cần chú ý kỹ thuậttỉa cành. •Cầntỉa cành sát vớithâncây, không để lạiphần nào củacànhlại Những vấn đề ngườitrồng rừng cần quan tâm khi tỉa thưa •Ngườitrồng rừng không muốntỉathưavìnghĩ tỉathưasẽ giảmsảnlượng. •Nếu đợi đến khi có thể tậndụng đượcsảnphẩm tỉathưamớitiếnhànhtỉathíảnh hưởng củatỉa thưa đến sinh trưởng của cây còn lạilàrấtnhỏ. • Chúng ta cầnbiếtrằng giá trị củanhững cây để lạisautỉathưasẽ cao hơnnhiềuso vớilâm phần không đượctỉa. 12 Các biệnphápkỹ thuật thâm canh rừng keo cung cấpgỗ xẻ • Chọnlập địa. Trồng rừng cung cấpgỗ xẻ cầnchọnlập địatốt. • Cự ly cây trồng 3 x 2.5 m hoặc 3 x 3 m là tốtnhất • Tỉathânở những cây đa thân sau khi trồng 4-6 tháng • Tỉa cành (Form) để tạo thân cây thẳng • Tỉa cành (Lift) để giảmmắt ở gỗ • Làm thế nào để chọnthời điểmTỉathưalàmộtvấn đề phứctạp • Thời điểmtỉathưacầntiếnhànhtrước khi xuấthiệntỉa cành tự nhiên, nhưng không để đến quá to. • Tỉathưalầnthứ nhấtcầnthứchiệnngaycả khi chưatậndụng đượcsản phẩmtỉathưa. • Cường độ tỉathưachọn sao cho đạt giá trị cao nhấtvề giá trị khi khai thác Phân tích hiệuquả kinh tế cho rừng trồng cung cấpgỗ xẻ và gỗ nguyên liệugiấy, sợi 13 Keo lai Đơn vị tính (USD) Chiết khấu Chi phí quy quy về hiện Tỷ lệ thu hồi NămChi phí về hiện tại Thu nhập tạiLãi ròng vốn ân tích 1$ (388) ($468) $ - $981 $512 ($388) 24% Ph 2(31)$ $ - ($31) 3(25)$ $ - ($25) hiệuquả kinh 4(25)$ $ - ($25) 5(25)$ $ - ($25) tế trồng rừng 6(25)$ $ - ($25) 7(25)$ $ - ($25) nguyên liệu 8(25)$ $ 2,100.00 $2,075 $ (569) giấy Lãi suất % 0.10 Cự ly ban đầu (m x m) 3.5 2 1429 cây/ha Giá Năm 1 Chuẩn bị đất trồng rừng$ 300 Giá cây giống 4 cents/cây$ 57 Chở đến nơi trồng Nhân công trồng rừng (ngày x tiền công 3$ 3 $ 9 Phân NPK (cây x lượng phân x giá phân) 0.1$ 29 $ 0.20 Giá phân bón Nhân công làm cỏ 2 lần/năm (ngày x tiề 63$ $ 18 Năm 2 Chi phí khác năm 2 Làm cỏ 2 làn/năm (ngày x tiền công/ngà 236$ Chi phí hàng năm Tiền thuê đất (USD/năm)$ 5 Tiền duy trì chăm sóc từ năm 2-7$ 20 Làm đương, phòng cháy rừng Thu nhập Tăng trưởng hàng năm cả vỏ 15 Khai thác year 7 Thể tích gỗ cho nguyên liệu giấy (m3) 105 Gía gốc, $/m 20 Phân tích hiệuquả kinh tế cho 1 ha rừng trồng cung cấpgỗ xẻ loàiKeolátràm (Acacia auriculiformis) Phân tích hiệuquả kinh tế cho 1ha rừng trồng gỗ xẻ Thu Lãi Lãi suất(%) 0.10 Chi n r p h ò Tiền thuê đất 50 Nă h Chi phí quy về hiện ậ Thu nhập quy về hiện n m í tại p tại g Chi phí trồng rừng năm1 1 $980 $1,332 $ - $1,620 $289 Chi phí làm đất 600 Chi phí giống (10 cents/cây 100 2 $130 $ - Chi phí trồng cây 50 3 $70 $ - Chi phí phân bón 100 4 $70 $ - Chi phí làm cỏ 2 lần 60 5 $70 $ - Các chi phí kỹ thuậtnăm2 6 $70 $ - Chi phí làm cỏ 2 lần 60 7 $70 $ - Chi phí cho các năm 2-15 như làm đường, chống cháy, tỉa cành 20 8 $70 $600 Tỉathưa cho nguyên liệugiấynăm8 9 $70 $ - Trữ lượng gỗ lấyra 30 10 $70 $ - Giá tạirừng 20 11 $70 $ - Thu hoạch sau 15 năm 12 $70 $ - Gỗ xẻ (m3) 80 13 $70 $ - Giá tạirừng (USD/m3) 60 14 $70 $ - Gỗ giấysợi(m3) 40 15 $70 5600 Giá tạirừng (USD/m3) 20 14 Phân tích hiệuquả kinh tế cho 1ha rừng trồng cung cấpgỗ xẻ loài keo lai (Acacia hybrid) Phân tích hiệuquả kinh tế cho 1ha rừng trồng gỗ xẻ Lãi suất(%) 0.10 Nă Chi Chi phí quy về hiện Thu Thu nhập quy về hiện Lãi Tiền thuê đất 50 m phí tại nhập tại ròng Chi phí trồng rừng năm1 1 $980 $1,332 $ - $1,709 $377 Chi phí làm đất 600 2 $130 $ - Chi phí giống (10 cents/cây 100 3 $70 $ - Chi phí trồng cây 50 4 $70 $ - Chi phí phân bón 100 5 $70 $ - Chi phí làm cỏ 2 lần 60 6 $70 $ - Các chi phí kỹ thuậtnăm2 7 $70 $ - Chi phí làm cỏ 2 lần 60 8 $70 $1,200 Chi phí cho các năm 2-15 như làm đường, chống cháy, tỉa cành 20 9 $70 $ - Tỉathưa cho nguyên liệugiấynăm8 10 $70 $ - Trữ lượng gỗ lấyra 60 11 $70 $ - Giá tạirừng 20 12 $70 $ - Thu hoạch sau 15 năm 13 $70 $ - Gỗ xẻ (m3) 80 14 $70 $ - Giá tạirừng (USD/m3) 40 15 $70 $4,800 Gỗ giấysợi(m3) 80 Giá tạirừng (USD/m3) 20 Những yêu cầuvàkhả năng tậndụng gỗ xẻ Dự ánChris CARD Harwood - VIE:032/05 PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ CHO RỪNG TRỒNG KEO TẠI VIỆT NAM 15 Đường kính Giá tạicơ sở Tỷ lệ lợidụng đầunhỏ chế biến (%) Giá gỗ keo không vỏ (đồng/m3) xẻ tạiMiền (cm) trung Việt <15 cm 700,000 42 Nam 15-20 cm 1,100,00 50 20-30 cm 1,300,000 55 >30 cm 1,600,000 60 •Cáccơ sơ chế biếnchỉ mua gỗđẹp, thẳng, không bị khuyếttật •Thể tích gỗđược tính theo hình trụ trên cơ sởđo đầunhỏ và chiều dài của khúc gỗ. •Giágỗ tạicổng Nhà máy khoảng 650.000đ/m3 (có thể giá vận chuyển cao) Xưởng xẻ vớicưalưỡi ngang • Đốivớicủalưỡi ngang, các cơ sở mua gỗ có đường kính đầunhỏ khoảng 20cm (không vỏ). •Chiềudàitốithiểucủa khúc gỗ là 1,5m. • Khúc gỗđượccốđịnh trên 1 khung và đẩyvàolưỡi để cưa 16 Xưởng cưavớimáycưalưỡi đứng • Đường kính đầunhỏ không vỏ tốithiểu là 15cm •Chiềudàitốithiểu khúc gỗ là 1,2m •Gỗđược đẩyhoặc kéo ngang qua lưỡi để cưa Nghiên cứuthíđiểm cho keo lai 9 tuổi Cưa 18 khúc gỗ chặttừ rừng keo lai 9 tuổitại Đông Hà 17 Nghiên cứuthíđiểmkeolai9 tuổi • Đường kính đầunhỏ khúc gỗ là 15-18 cm •Chiều dài khúc gỗ 2m •Xẻđược3-5 tấm/khúc (dày 32-25 mm) Nghiên cứuthíđiểm cho gỗ keo lai 9 tuổi Tấmgỗ bị khuyếttậi Tấmgỗ bị nứtvàcómắtto Sảnphẩmgỗ khi sấykhôcókích thước 60 x 5 x 3 cm. Little or no saleable product can be recovered from the defective board 18 Frequency distribution of defect-free sections of each Nghiên cứuthí board in the sawing study điểmgỗ keo lai 9 40 tuổi 30 20 10 number of pieces of number 0 20-60 61-90 91-120 121-150 151-180 181-200 range of clear length (cm) • Phầngỗđẹpdàihơn 60 cm chiếm khoảng 72% • Như vậykhoảng 28% bỏđi do khuyếttật • Cành chếtlàmột trong những khuyếttậtquantrọng. Có thể giảm khuyếttậtnàybằng cách tỉa cành. • Những mắt để do tỉa cành tươilàcóthể chấpnhận được Lợi ích củaviệctrồng rừng keo cung cấpgỗ lớn •Gỗ không bị khuyếttật, gỗ to bán đượcgiáhơnbởivìtỷ lệ lợidụng được nhiều cho sảnxuất đồ gia dụng? •Nếu không ngườitrồng rừng sẽ không tỉathưa, không đợiluânkỳ dài để sảnxuấtgỗ lớn(đường kính 30 cm) và cũng không đầutư cho tỉa cành 19 Đồ gỗ gia dụng làm từ gỗ keo • Các sảnphẩmkíchthướcnhỏ • Lẫncả gỗ lõi và gỗ giác • Các sảnphẩmcóthể xuấtkhẩu Đồ gia dụng làm từ gỗ keo 20