Tiểu luận Chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế ở nigeria, 1970 – 2008: phương pháp phân tích từng phần

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH VIỆN ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC TIỂU LUẬN MÔN TÀI CHÍNH CÔNG ĐỀ TÀI CHI TIÊU CHÍNH PHỦ VÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ Ở NIGERIA, 1970 – 2008: PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH TỪNG PHẦN GVHD : PGS.TS. SỬ ĐÌNH THÀNH NTH : NHÓM 8 LỚP : CAO HỌC TCDN N2, K21 THÁNG 9/2012 Tài chính công Tóm tắt Bài nghiên cứu nhận thấy tăng chi tiêu chính phủ không có có ý nghĩa rõ ràng trong việc thúc đẩy tăng trưởng khi mà Nigeria vẫn bị xếp vào nhóm các nước nghèo nhất thế giới. Trong một nghiên cứu thực nghiệm tác động của chi tiêu chính phủ đối với tăng trưởng kinh tế, chúng tôi đã sử dụng phương pháp phân tích riêng lẻ. Kết quả cho thấy chi đầu tư xây dựng cơ bản (TCAP), chi thường xuyên (TREC) và chi cho giáo dục (EDU) của chính phủ có tác động nghịch biến đến tăng trưởng kinh tế. Ngược lại, chính phủ tăng chi tiêu cho lĩnh vực giao thông và truyền thông (TRACO) và y tế (HEA) lại thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Những nhà nghiên cứu có những kiến nghị sau. Thứ nhất, chính phủ nên tăng chi đầu tư và chi thường xuyên, bao gồm chi cho giáo dục, cũng như phải đảm bảo chắc rằng nguồn vốn được dành để phát triển những lĩnh vực này được quản lý chặt chẽ, đúng đắn. Thứ hai, chính phủ nên tăng cường đầu tư phát triển giao thông vận tải và truyền thông, nhằm tạo môi trường thuận lợi thúc đẩy kinh doanh. Thứ ba, chính phủ nên tăng chi tiêu cho phát triển y tế vì sẽ nâng cao năng suất lao động và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Sau cùng, chính phủ nên khuyến khích và tăng nguồn tài trợ cho những cơ quan chống tham nhũng để giải quyết tình trạng tham nhũng cao trong các cơ quan hành chính công. 1. Giới thiệu Mối quan hệ giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế vẫn tiếp tục tạo ra hàng loạt cuộc tranh luận giữa những nhà nghiên cứu. Chính phủ thực hiện hai chức năng – Bảo vệ an ninh và cung ứng những hàng hóa công nhất.[1]; [2] Chức năng bảo vệ bao gồm xây dựng những quy định pháp luật và thực thi những quyền sở hữu. Điều này giúp giảm thiểu tội phạm, bảo vệ cuộc sống, tài sản và quốc gia khỏi sự xâm lược bên ngoài. Theo quy định, những hàng hóa công mà chính phủ cung cấp là quốc phòng, giao thông, giáo dục, y tế và năng lượng. Một số nhà nghiên cứu cho rằng tăng chỉ tiêu chính phủ cho những cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội sẽ khuyến khích tăng trưởng kinh tế. Ví dụ, chính phủ chi tiêu cho y tế, giáo dục sẽ nâng cao năng suất lao động và tăng sản lượng quốc gia. Tương tự, chi tiêu cho cơ sở hạ tầng như giao thông, truyền thông, năng lượng, …, sẽ làm - 2 - Tài chính công giảm chi phí sản xuất, tăng sự đầu tư khu vực tư nhân và lợi nhuận cho doanh nghiệp, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững. Đồng quan điểm, những nhà nghiên cứu: [2], [1], [3], và [4] kết luận rằng tăng chi tiêu chính phủ góp phần tích cực vào tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, có một vài nhà nghiên cứu không đồng tình với khẳng định này và tăng chi tiêu chính phủ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, thay vào đó họ lại cho rằng chi tiêu chính phủ càng cao có thể làm suy giảm hiệu quả tổng thể của nền kinh tế. Ví dụ, để tìm cách tài trợ cho việc tăng chi tiêu, chính phủ có thể tăng thuế và/hoặc đi vay. Thuế thu nhập càng cao không khuyến khích cá nhân làm việc nhiều hơn hoặc thậm chí không khuyến khích cá nhân tìm kiếm việc làm. Điều này sẽ làm giảm thu nhập và giảm tổng cầu của toàn quốc gia. Tương tự, thuế thu nhập doanh nghiệp càng cao có khuynh hướng tăng chỉ chí sản xuất và giảm đầu tư cũng như lợi nhuận của doanh nghiệp. Ngoài ra, nếu chính phủ tăng vay nợ (đặc biệt từ những ngân hàng) để tài trợ cho việc chi tiêu, chính phủ sẽ lấn át khu vực tư nhân, theo đó sẽ giảm đầu tư của khu vực tư nhân. Hơn nữa, với nổ lực có được sự ủng hộ của dân chúng và đảm bảo quyền lực, các chính trị gia và các quan chức chính phủ đôi khi phải tăng chi tiêu và đầu tư vào những dự án không hiệu quả hay những hàng hóa mà lẽ ra khu vực tư nhân có thể sản xuất hiệu quả hơn. Vì vậy, đôi khi chính phủ phân phối không hợp lý sai nguồn lực và ngăn cản sự tăng trưởng của sản lượng quốc gia. Trong thực tế, những nghiên cứu được thực hiện bởi [5], [6], [7], và [8] cho rằng chính phủ chi tiêu nhiều có tác động nghịch biến đến tăng trưởng kinh tế. Tại Nigeria, chi tiêu chính phủ tiếp tục tăng cao nhờ vào nguồn thu khổng lồ từ việc sản xuất và bán dầu thô, và nhu cầu gia tăng đối với các hàng hóa công như đường sá, truyền thông, năng lượng, giáo dục và y tế. Bên cạnh đó, ngày càng có nhiều nhu cầu cung cấp an ninh bên trong và bên ngoài cho người dân và đất nước. Các số liệu thống kê sẵn có cho thấy tổng chi ngân sách (đầu tư và thường xuyên) đã tiếp tục tăng lên trong ba thập kỷ qua.Ví dụ, tổng chi thường xuyên của chính phủ tăng từ 3, 819.20 triệu Naira năm 1977 đến 4, 805.20 triệu Naira vào năm 1980 và xa hơn nữa là 36, 219.60 triệu Naira vào - 3 - Tài chính công năm 1990. Chi thường xuyên là 461, 600.00 triệu Naira và 1, 589,270.00 triệu Naira trong năm 2000 và 2007, tương ứng (xem phụ lục 1). Tương tự, chi tiêu thường xuyên ở các thành phần của chính phủ cho thấy chi tiêu về quốc phòng, an ninh nội địa, giáo dục, y tế, nông nghiệp, xây dựng, vận tải và thông tin liên lạc tăng trong khoảng thời gian được xem xét (xem phụ lục 1) Hơn nữa, chi tiêu đầu tư của chính phủ tăng từ 5, 004,60 triệu Naira vào năm 1977 đến 10, 163,40 triệu Naira vào năm 1980 và tiếp tục 24, 048,60 triệu Naira vào năm 1990. Giá trị chi đầu tư đạt 239, 450,90 triệu Naira 759, 323,00 triệu Naira trong năm 2000 và 2007, tương ứng (xem phụ lục 2). Thêm vào đó, các thành phần khác nhau của chi đầu tư (gồm chi quốc phòng, nông nghiệp, giao thông vận tải và truyền thông, giáo dục và y tế) cũng cho thấy một xu hướng tăng từ năm 1977 và 2007 (xem phụ lục 2). Tuy nhiên, tăng chi ngân sách chưa chuyển thành sự tăng trưởng và phát triển một cách có ý nghĩa. Và Nigeria vẫn bị xếp vào một trong số các nước nghèo nhất thế giới. Ngoài ra, nhiều người dân Nigeria sống trong cảnh nghèo đói, với hơn 50% dân số sống dựa vào thu nhập ít hơn 2 USD mỗi ngày. Đi đôi với điều này, là cơ sở hạ tầng xuống cấp (đặc biệt là đường giao thông và nguồn cung cấp điện) đã dẫn đến sự sụp đổ của nhiều ngành công nghiệp, kèm theo mức thất nghiệp cao. Hơn nữa, các chỉ số kinh tế vĩ mô như cán cân thanh toán, hạn ngạch nhập khẩu, tỷ lệ lạm phát, tỷ giá hối đoái và tiết kiệm quốc gia cho thấy Nigeria đã không có chuyển biến tốt trong vài năm gần đây[9]. Với những vấn đề nêu trên, nghiên cứu này nhằm kiểm tra tác động của chi tiêu chính phủ về tăng trưởng kinh tế ở Nigeria. Bài viết này được trình bày như sau. Phần 1 là phần giới thiệu, phần 2 bao gồm cơ sở lý luận và khung lý thuyết. Phần 3 bao gồm các phương pháp và mô hình định lượng, phần 4 gốm thảo luận về kết quả. Phần 5 là cho các khuyến nghị và kết luận. 2. Cơ sở lý luận và khung lý thuyết Phần này đề cập những lý luận và khung lý thuyết phù hợp về mối liên hệ giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế. Theo mô hình Keynesian, sự tăng trưởng trong chi tiêu - 4 - Tài chính công chính phủ (vào cơ sở hạ tầng) sẽ dẫn đến tăng trưởng kinh tế cao. Trái với quan điểm này, Mô hình phát triển theo trường phái Tân Cổ Điển tranh luận rằng chính sách tài chính của chính phủ không có bất kỳ ảnh hưởng nào lên sự tăng trưởng sản lượng quốc gia. Tuy nhiên, chính sách can thiệp về tài chính chính phủ được cho rằng đã cải thiện sự thất bại điều mà do bởi sự thiếu hiệu quả của thị trường. Nghiên cứu ban đầu của [10] đã mở ra một vấn đề mới về nghiên cứu tầm ảnh hưởng của chính sách tài chính (chi tiêu chính phủ) lên tăng trưởng kinh tế. Cùng quan điểm này, [11], [12] và [13] nhấn mạnh rằng hoạt động của chính phủ ảnh hưởng lên xu hướng tăng trưởng kinh tế. Tương tự như vậy, [14] đã chỉ ra rằng trong những mô hình tăng trưởng nội sinh, chính sách tài chính rất quan trọng trong việc dự đoán sự tăng trưởng kinh tế trong tương lai. Nhiều nhà nghiên cứu đã nổ lực xem xét tầm ảnh hưởng của chi tiêu chính phủ lên sự tăng trưởng kinh tế. Ví dụ, [15] khi xem xét tầm ảnh hưởng chi tiêu dùng chính phủ lên tăng trưởng kinh tế với mẫu là 96 quốc gia, đã phát hiện một sự ảnh hưởng tiêu cực của chi tiêu chính phủ lên sự tăng trưởng của sản lượng thực. [16] dùng kiểm tra thuyết nhân quả Granger nghiên cứu mối liên hệ giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế ở Thái Lan. Kết quả cho thấy rằng chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế không đồng liên kết. Tuy nhiên, những kết quả chỉ ra một mối quan hệ chỉ theo một chiều, có sự liên hệ từ chi tiêu của chính phủ đến tăng trưởng. Sau cùng, những kết quả mô tả một ảnh hưởng tích cực đáng kể của chi tiêu chính phủ lên tăng trưởng kinh tế. [17] điều tra về những mối liên hệ giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế của nhóm 30 quốc gia OECD suốt những năm 1970-2005. Những kết quả hồi quy chỉ ra sự tồn tại một mối quan hệ dài hạn giữa chi tiêu chính phủ và phát triển kinh tế. Thêm vào đó, những nhà nghiên cứu quan sát những kết quả đơn nhất từ chi tiêu chính phủ đến tăng trưởng của 16 trong 30 quốc gia, phù hợp theo giả thiết của Keynesian. Tuy nhiên, kết quả từ tăng trưởng kinh tế đi đến chi tiêu chính phủ thì 10 trong số 30 quốc gia, phù hợp với định luật của Wagner. Sau cùng, những nghiên cứu đã tìm thấy sự tồn tại mối quan tác động qua lại giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế cho một nhóm bốn quốc gia. - 5 - Tài chính công Trong nghiên cứu, [8] nghiên cứu mối quan hệ giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế cho một mẫu các cường quốc trong giai đoạn 1970-95, sử dụng những phương pháp định lượng khác nhau. Những nhà nghiên cứu đưa ra những kết quả có ý nghĩa cũng như cả những vấn đề định lượng.Tại Ấn Độ, [3] xem xét ảnh hưởng của chi tiêu cho phát triển của chính phủ vào tăng trưởng kinh tế suốt giai đoạn 1950-2007. Những nhà nghiên cứu khám phá ra một ảnh hưởng tích cực đáng kể của chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế. Họ cũng đề cập đến việc tồn tại của sự đồng liên kết giữa những biến. [2] chỉ ra rằng chi tiêu chính phủ có mối quan hệ cùng chiều với phát triển kinh tế tại Ả Rập Saudi. Trong đó, [18] nghiên cứu về mối liên hệ giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế cho nhóm 115 nước suốt giai đoạn 1950-1980. Nghiên cứu sử dụng cả dữ liệu chéo, dữ liệu chuỗi thời gian trong phân tích, và khẳng định một sự ảnh hưởng cùng chiều của chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế. Trong một nghiên cứu dữ liệu chéo về 71 quốc gia , [4] sử dụng một mô hình định lượng để xem xét chi tiêu chính phủ và năng lực điều hành của chính phủ,. Những kết quả chỉ ra rằng cả quy mô và năng lực điều hành của chính phủ phủ đều góp phần tạo nên tăng trưởng kinh tế. [19] áp dụng phương pháp đồng liên kết đa biến và phương pháp phân tích phương sai để xem xét mối quan hệ nhân quả giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế tại Ai Cập, Israel và Syria. Trong mô hình 2 biến, tác giả quan sát mối quan hệ hai chiều và nghịch trong dài hạn giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế. Hơn thế nữa, kiểm định nhân quả trong khung lý thuyết 3 biến (bao gồm cả phần chi thường xuyên của chính phủ trong GDP, chi quân sự và chi phát triển kinh tế) được mô tả là chi quân sự ảnh hưởng ngược chiều lên sự phát triển kinh tế trong toàn quốc gia. Thêm vào đó, chi thường xuyên (cho dân sự) của chính phủ có ảnh hưởng tích cực vào tăng trưởng kinh tế cả ở Israel và Ai Cập. [20] xem xét mối quan hệ nhân quả giữa GDP và chi tiêu công cho dữ liệu ở Mỹ suốt giai đoạn 1947-2002. Kết quả chỉ ra là tổng chi tiêu của chính phủ là nguyên nhân của tăng trưởng GDP. Ngược lại, tăng trưởng GDP không là nguyên nhân tăng chi tiêu chính phủ. Mặt khác, kết quả chỉ ra rằng chi tiêu công sẽ làm tăng sự tăng trưởng kinh tế của Mỹ. - 6 - Tài chính công Các tác giả kết luận rằng theo đánh giá từ kiểm định nhân quả thì giả thiết Keynesian có ảnh hưởng hơn là luật Wagber của Mỹ. [21] áp dụng kiểm định nhân quả 3 biến để kiểm định mối quan hệ giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế, sử dụng bộ dữ liệu của Hy Lạp, Anh và Ireland. Các tác giả tìm thấy rằng có quan hệ nhân quả trong quy mô của chính phủ dẫn đến tăng trưởng kinh tế trong tất cả các nước được nghiên cứu. Kết quả đúng cho Ireland và Anh cả trong dài hạn và ngắn hạn. Kết quả cũng chỉ ra rằng nguyên nhân tăng trưởng kinh tế là từ chi tiêu công của Hy Lạp, Anh (có xét đến yếu tố lạm phát trong mô hình). [22] sử dụng dữ liệu bảng để tìm ra ảnh hưởng của chi tiêu chính phủ lên tăng trưởng kinh tế. Các tác giả áp dụng kỹ thuật GMM, và khám phá rằng những quốc gia mà có chi tiêu chính phủ lớn có khuynh hướng tăng trưởng cao hơn, nhưng sự ảnh hưởng này khác nhau giữa các quốc gia. Tại Ả Rập Saudi, [1] phân tích mối quan hệ giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế. Tác giả báo cáo rằng quy mô chính phủ rất quan trọng trong việc thực thi kinh tế. Tác giả khuyên rằng chính phủ nên tăng chi tiêu vào cơ sở hạ tầng, xã hội và các hoạt động kinh tế. Thêm vào đó, chính phủ nên khuyến khích và hỗ trợ khu vực tư để đẩy nhanh tăng trưởng kinh tế.[23] Nghiên cứu các tác động khác nhau dưới các hình thức khác nhau của chi tiêu đến tăng trưởng kinh tế cho 1 mẫu của 58 quốc gia. Các kết quả nghiên cứu của họ chỉ ra rằng chi tiêu chính phủ về giáo dục và quốc phòng có ảnh hưởng cùng chiều đến tăng trưởng kinh tế, trong khi chi tiêu cho phúc lợi xã hội có tác động ngược chiều không đáng kể vào tăng trưởng kinh tế. [24]. sử dụng phương pháp phân tích riêng lẻ để điều tra tác động của chi tiêu công về tăng trưởng kinh tế của 30 nước đang phát triển trong những thập niên 70 và 80. Tác giả xác nhận rằng chi đầu tư của chính phủ trong GDP có ảnh hưởng tích cực đến tăng trưởng kinh tế, nhưng chi thường xuyên của chính phủ trong GDP được xem như không đáng kể trong việc giải thích tăng trưởng kinh tế. Ở cấp độ khu vực, đầu tư và chi cho giáo dục của chính phủ chỉ là các yếu tố duy nhất có ảnh hưởng đáng kể đến sự tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là khi ngân sách hạn hẹp và tính cả tác động các biến bị bỏ qua. - 7 - Tài chính công [25].Xem xét mối quan hệ giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế bằng cách đề xuất một mô hình mới cho New Zealand. Kết quả thực nghiệm cho thấy rằng chi tiêu chính phủ cao hơn không ảnh hưởng đến tiêu thụ, nhưng thay vào đó tăng đầu tư tư nhân lại làm tốc độ tăng trưởng kinh tế tăng nhanh. [26] Nhiều tranh luận cho rằng chi tiêu của chính phủ Mỹ đã tăng quá nhiều trong vài năm qua đã ảnh hưởng ngược chiều đến sự phát triển kinh tế. Tác giả đề nghị , chính phủ nên cắt giảm chi tiêu , đặc biệt là các dự án, chương trình mà đem lại lợi ích thấp nhất hoặc có chi phí cao nhất. [27] Ở Thụy Điển, kiểm tra ảnh hưởng của chi tiêu chính phủ đến sự phát triển kinh tế trong giai đoạn 1960-2001, tác giả nhấn mạnh rằng, việc chính phủ chi tiêu quá nhiều có thể làm chậm lại sự phát triển của nền kinh tế. [28] Nghiên cứu mối quan hệ giữa sự cấu thành của chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế cho 1 nhóm nước đang phát triển. Các kết quả hồi quy cho thấy rằng chi đầu tư có mối liên hệ ngược chiều đáng kể đối với tốc độ tăng trưởng của GDP/ người. Tuy nhiên kết quả cho thấy rằng chi thường xuyên có liên quan cùng chiều đến GDP/ người. Ở Nigeria, nhiều tác giả cũng đã cố gắng để kiểm tra mối quan hệ giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế. [29] Ví dụ, xem xét mối quan hệ giữa khu vực quốc phòng của Nigeria và phát triển kinh tế, và báo cáo tác động cùng chiều của chi tiêu quốc phòng vào tăng trưởng kinh tế. [30] Thực tế nghiên cứu mối quan hệ giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế ở Nigeria. Kết quả định lượng chỉ ra rằng chi tiêu đầu tư thực tế của chính phủ có một ảnh hưởng tích cực đáng kể trên sản lượng quốc gia.Tuy nhiên, kết quả cho thấy rằng chi thường xuyên thực của chính phủ chỉ ảnh hưởng ít đến tăng trưởng. [31] Ngoài ra, nghiên cứu cho thấy một mối quan hệ dài hạn giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế. Hơn nữa, tác giả thấy rằng chi thường xuyên ảnh hưởng đến sự tăng trưởng nhiều hơn chi đầu tư. - 8 - Tài chính công [32] Dùng phương pháp phần tích riêng lẻ để xác định các thành phần của chi tiêu chính phủ - thúc đẩy sự tăng trưởng và những yếu tố không thúc đẩy sự tăng trưởng ( bao gồm vốn / đầu tư , chi thường xuyên, hành chính, dịch vụ kinh tế - xã hội và cộng đồng, giao thông vận tải). Tác giả kết luận rằng, không có mối liên hệ quan trọng giữa hầu hết các yếu tố của chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế ở Nigeria. Nghiên cứu này là 1 sự cải tiến so với các nghiên cứu khác về tăng trưởng kinh tế và về mối quan hệ của chi tiêu chính phủ ở Nigeria vì hai lý do. Thứ 1, xem xét chi tiêu chính phủ về quốc phòng như 1 yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế . Những nghiên cứu gần đây như [32] không bao gồm yếu tố ( chi tiêu quốc phòng) trong mô hình tăng trưởng. Thứ 2, thời gian nghiên cứu kéo dài đến năm 2007. 3. Phương pháp Nghiên cứu này sử dụng phương pháp đồng liên kết và sửa lổi sai để phân tích mối quan hệ giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế. Khuôn mẫu lý thuyết của nghiên cứu này dựa trên học thuyết keynes và mô hình tăng trưởng nội sinh. Mô hình keynes cho rằng chi tiêu chính phủ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Mặc dù, các mô hình tăng trưởng nội sinh cho rằng chính phủ không đóng bất kỳ vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng, các tác giả như [10], [11], [12] nhấn mạnh tầm quan trọng của chính sách (hoạt động) của chính phủ trong việc tăng trưởng kinh tế. .Hơn nữa, một số tác giả tập trung vào các thành phần của chi tiêu hiệu quả hoặc không hiệu quả của chính phủ [33], trong khi những người khác cho rằng kết cấu chi tiêu của chính phủ có thể gây ảnh hưởng nhiều hơn so với mức độ chi tiêu của chính phủ [34]. Từ thảo luận ở trên, chúng ta thấy rằng mức độ chi tiêu của chính phủ và kết cấu chi tiêu chính phủ là các yếu tố quyết định quan trọng của sự tăng trưởng. Do đó, mô hình của chúng tôi thể hiện tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRY) như là một hàm của các mức chi tiêu khác nhau và các thành phần chi tiêu của chính phủ bao gồm tổng chi tiêu vốn (TCAP), tổng số chi thường xuyên (TREC), chi tiêu cho quốc phòng (DEF), nông nghiệp (AGR), giao thông vận tải, truyền thông (TRACO), giáo dục (EDU) và sức khỏe (HEA). Hơn nữa, chúng tôi thêm vào mô hình biến lạm phát - 9 - Tài chính công (IFN) và cán cân tài khóa tổng thể (FISBA), vì các biến này có thể có tác động lâu dài đến tăng trưởng kinh tế. Như vậy, mô hình tăng trưởng có dạng cụ thể như sau : GRY = βo + β1TREC + β2TCAP + β3DEF + β4AGR + β5EDU + β6HEA + β7TRACO + β8FISBA + β9IFN + U…..………………………………………… (1) Các biến được đo lường như sau. Tăng trưởng kinh tế là những thay đổi trong GDP thực tế. Trong đó, GDP thực tế được tính bằng cách chia GDP theo giá thị trường hiện cho chỉ số giá tiêu dùng (CPI). TREC được tính bằng cách lấy tổng số chi thường xuyên chi phí chia cho chỉ số giá tiêu dùng. TCAP được được tính bằng cách lấy tổng chi phí đầu tư chia cho chỉ số giá tiêu dùng. DEF được tính bằng cách lấy chi ngân sách cho quốc phòng chia cho chỉ số giá tiêu dùng. AGR được được tính bằng cách lấy chi tiêu của chính phủ cho nông nghiệp chia CPI. HEA được được tính bằng cách lấy chi tiêu chính phủ về y tế chia cho chỉ số giá tiêu dùng. EDU được được tính bằng cách lấy chính phủ chi tiêu cho giáo dục chia cho chỉ số giá tiêu dùng. TRACO được được tính bằng cách lấy chi tiêu chính phủ về vận tải và truyền thông chia cho chỉ số giá tiêu dùng. FISBA là cán cân tài khóa tổng thể, trong khi IFN là tỷ lệ lạm phát. U là sai số. Các khoản mục chi tiêu khác nhau [9] là các khoản thanh toán cho các giao dịch trong vòng một năm (trong trường hợp chi thường xuyên), và các khoản thanh toán cho các tài sản phi tài chính được sử dụng trong