Tiểu luận Cho thuê tài chính: Thực trạng và giải pháp

Tiểu luận: CHO THUÊ TÀI CHÍNH – THỰC TRẠNG & GIẢI PHÁP Page 1 of 19 CHO THUÊ TÀI CHÍNH THỰC TRẠNG & GIẢI PHÁP Tp.HCM, ngày 26 tháng 06 năm 2010 Giảng viên: Trương Minh Tuấn Lớp: QT4 Nhóm sinh viên thực hiện: Huỳnh Hữu Huân Quảng Quốc Phong Thái Vân Anh Nguyễn Đặng Minh Sang Trần Thanh Đệ Tài liệu tham khảo: Các tạp chí tài chính trên Internet Các nguồn khác Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. Tiểu luận: CHO THUÊ TÀI CHÍNH – THỰC TRẠNG & GIẢI PHÁP Page 2 of 19 MỤC LỤC 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI..................................................................................................................................3 1.1.Giới thiệu...............................................................................................................................................3 1.2.Tóm tắt nội dung ....................................................................................................................................3 2. TỔNG QUAN VỀ CHO THUÊ TÀI CHÍNH ................................................................................................4 2.1.Nguồn gốc và sự ra đời...........................................................................................................................4 2.2.Cho thuê tài chính là gì ?........................................................................................................................4 2.2.1.Khái niệm ........................................................................................................................................4 2.2.2.Đối tượng.........................................................................................................................................4 2.2.3.Điều kiện .........................................................................................................................................5 2.2.4.Thời hạn ..........................................................................................................................................5 2.3.Những đặt trưng của cho thuê tài chính ..................................................................................................5 2.4.Lợi ích của cho thuê tài chính .................................................................................................................6 3. CHO THUÊ TÀI CHÍNH Ở VIỆT NAM- THỰC TRẠNG & GIẢI PHÁP ......................................................7 3.1.Cho thuê tài chính ở Việt Nam ................................................................................................................7 3.1.1.Công ty cho thuê tài chính................................................................................................................7 3.1.2.Tổ chức và phân loại công ty cho thuê tài chính................................................................................7 3.1.2.1.Tổ chức......................................................................................................................................7 3.1.2.2.Phân loại ...................................................................................................................................8 3.1.3.Hoạt động của công ty Cho thuê tài chính.........................................................................................9 3.1.4.Pháp luật về cho thuê tài chính....................................................................................................... 10 3.1.4.1.Bản chất pháp lý của hoạt động cho thuê tài chính ................................................................... 10 3.1.4.2.Một số bất cập và phương hướng hoàn thiện ............................................................................ 12 3.2.Thực trạng và giải pháp........................................................................................................................ 15 3.2.1.Thực trạng cho thuê tài chính ở Việt Nam....................................................................................... 15 3.2.2.Giải pháp thúc đẩy cho thuê tài chính............................................................................................. 17 4. PHỤ LỤC ................................................................................................................................................ 18 4.1 Một số công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam........................................................................................ 18 5. TỔNG KẾT............................................................................................................................................... 19 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. Tiểu luận: CHO THUÊ TÀI CHÍNH – THỰC TRẠNG & GIẢI PHÁP Page 3 of 19 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI 1.1. Giới thiệu Khi nền kinh tế nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước thì các doanh nghiệp phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt. Cộng với sự biến động, ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính - tiền tệ khu vực, các doanh nghiệp ngày càng gặp nhiều khó khăn, vướng mắc mới. Các doanh nghiệp làm ăn thua lỗ phá sản hàng loạt, những doanh nghiệp ngấp nghé đứng bên bờ vực phá sản cũng không ít. Con đường để tồn tại lúc này là phải nhanh chóng đổi mới máy móc thiết bị, đổi mới công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm. Xuất phát từ thực trạng nền kinh tế nước ta còn kém phát triển, kỹ thuật công nghệ lạc hậu với vốn đầu tư thấp, các doanh nghiệp làm ăn kém hiệu quả, manh mún, chưa tạo lập được cho mình một cơ sở vật chất kĩ thuật đầy đủ, vững chắc nhất định để nắm bắt những cơ hội phát triển kinh tế. Thực tế đó đã đặt ra nhu cầu cấp bách về việc giải quyết vấn đề vốn cho các doanh nghiệp. Trong điều kiện các nguồn vốn đầu tư còn hạn chế, cho thuê tài chính ra đời với những ưu điểm vốn có đã trở thành giải pháp kịp thời và đúng đắn góp phần tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế. Tuy buổi đầu hoạt động cho thuê tài chính ở Việt nam đã có những thành công nhất định song do mơí đi vào hoạt động chưa lâu nên các công ty cho thuê tài chính còn gặp nhiều khó khăn, bất cập...Do vậy, việc nghiên cứu hoạt động của nó ra sao, tổ chức như thế nào, hoàn thiện và phát triển hoạt động này như thế nào ... đang là những vấn đề cấp bách, cần được quan tâm nghiên cứu. 1.2. Tóm tắt nội dung Nội dung tài liệu bao gồm 4 phần chủ yếu như sau:  Giới thiệu đề tài.  Tổng quan về cho thuê tài chính: giới thiệu một cách tổng quát về nguồn gốc, sự ra đời, những đặt trưng, phân loại và lợi ích của loại hình cho thuê tài chính.  Cho thuê tài chính ở Việt Nam – thực trạng và giải pháp: sơ lược đôi nét về loại hình kinh doanh cho thuê tài chính ở Việt Nam, cách thức tổ chức, hoạt động đồng thời giới thiệu đôi né về pháp luật cho thuê tài chính ở Việt Nam. Tiếp theo là sẽ bàn về thực trạng của cho thuê tài chính và các giải pháp nhằm thúc đẩy hơn nữa loại hình kinh doanh này.  Phụ lục: danh sách một số công ty tài chính ở Việt Nam. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. Tiểu luận: CHO THUÊ TÀI CHÍNH – THỰC TRẠNG & GIẢI PHÁP Page 4 of 19 2. TỔNG QUAN VỀ CHO THUÊ TÀI CHÍNH 2.1. Nguồn gốc và sự ra đời Cho thuê Tài chính đã có từ lâu, từ những năm 384-322 trước công nguyên khái niệm thuê tài sản đối với người đi thuê là sự cần thiết khách quan của nền sản xuất xã hội. Ý nghĩa của từ “tài sản” nói chung là vấn đề sử dụng nó, chứ không phải vấn đề sở hữu nó và chính việc sử dụng tài sản mới tạo ra của cải. Trên thế giới, dáng dấp của loại hình cho thuê tài chính xuất hiện vào khoảng thế kỷ 18 tại Mỹ với mục đích là tài trợ vốn cho ngành vận tải, nhưng loại hình này thực sự phát triển từ sau Thế chiến 2 ở hầu hết các nước phát triển như Mỹ, Đức, Anh, Pháp, Nhật... Tại Mỹ, ngành cho thuê tài chính chiếm khoảng 25-30% tổng số tiền tài trợ cho các giao dịch mua bán thiết bị hàng năm của các doanh nghiệp. Doanh thu từ hoạt động cho thuê tài chính trung bình hàng năm ở Hàn Quốc là 17 tỉ USD, ở Thái Lan 3 tỉ USD... Và tổng doanh thu hàng năm của ngành này ước đạt trên 500 tỉ USD với đà tăng trưởng trung bình 7% hàng năm. Hoạt động cho thuê Tài chính tại Việt nam đã được hình thành trên cơ sở tín dụng thuê mua nhằm khắc phục nhược điểm nghiệp vụ cho vay và khuyến khích Doanh nghiệp đổi mới máy móc thiết bị, áp dụng công nghệ mới để đẩy mạnh sản xuất. Cho thuê tài chính chính thức đi vào hoạt động từ 1995 theo Nghị định 64/CP của Chính phủ nay là Nghị định 16/CP và các văn bản khác. 2.2. Cho thuê tài chính là gì ? 2.2.1. Khái niệm Thuê tài chính là một hình thức đang được áp dụng phổ biến ở nhiều nước trên thế giới như Mỹ, Nhật Bản, Ðức, Thụy Ðiển, Úc... Loại hình cho thuê tài chính đã được một số công ty tài chính đưa ra thị trường tài chính vào những năm cuối những năm 50 đầu những năm 60 của thế kỷ 20 với tên gọi là thuê tài chính (finance lease....). Cho thuê tài chính là hoạt động tín dụng trung và dài hạn thông qua việc cho thuê máy móc thiết bị, phương tiên vận chuyển và các động sản khác trên cơ sở hợp đồng cho thuê giữa Bên cho thuê là các tổ chức tín dụng phi ngân hàng và Bên thuê là khách hàng. Bên cho thuê cam kết mua máy móc thiết bị, phương tiện vận chuyển và các động sản khác theo yêu cầu của Bên thuê và nắm quyền sở hữu đối với các tài sản thuê trong suốt quá trình thuê. Bên thuê được sử dụng tài sản thuê, thanh toán tiền thuê trong suốt thời hạn thuê đã được hai bên thoả thuận và không được hủy bỏ hợp đồng thuê trước thời hạn. Khi kết thúc thời hạn thuê, Bên thuê được chuyển quyền sở hữu, mua lại hoặc tiếp tục thuê lại tài sản đó theo các điều kiện đã được hai bên thoả thuận. 2.2.2. Đối tượng Những đối tượng nào được thuê tài chính ? Bao gồm các khách hàng là tổ chức và cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế hoạt động kinh doanh tại Việt nam Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. Tiểu luận: CHO THUÊ TÀI CHÍNH – THỰC TRẠNG & GIẢI PHÁP Page 5 of 19 có nhu cầu thuê tài sản trực tiếp sử dụng tài sản thuê cho mục đích hoạt động của mình và đáp ứng đủ điều kiện thuê. 2.2.3. Điều kiện Điều kiện cho thuê ra sao? Về mặt pháp lý: Phải có tư cách pháp nhân, hoạt động theo pháp luật Việt nam. Về mặt tài chính: Tình hình tài chính lành mạnh, phương án sản xuất kinh doanh có hiệu quả kinh tế và đảm bảo khả năng trả nợ. 2.2.4. Thời hạn Thời hạn cho thuê được tính thế nào? Là khoảng thời gian tính từ thời điểm Công ty thanh toán khoản tiền đầu tiên cho nhà cung cấp tài sản đến khi khách hàng trả hết nợ gốc, nợ lãi thuê tài chính và các khoản chi phí khác đã được thoả thuận trong hợp đồng cho thuê tài chính giữa Công ty và khách hàng. Thời hạn cho thuê được thỏa thuận giữa Công ty và khách hàng căn cứ vào chu kỳ sản xuất xuất kinh doanh, thời gian thu hồi vốn của dự án đầu tư, nguồn vốn cho thuê tài chính của Công ty. Với tổ chức nước ngoài, thời hạn cho thuê tài chính không vượt quá thời hạn hoạt động còn lại theo quyết định thành lập hoặc giấy phép hoạt động tại Việt Nam; đối với cá nhân nước ngoài, thời hạn cho thuê tài chính không vượt quá thời hạn được phép sinh sống và làm việc tại Việt Nam. Thời gian ân hạn là khoảng thời gian tính từ thời điểm Công ty thanh toán khoản tiền đầu tiên cho nhà cung cấp đến thời điểm bắt đầu tính thời gian của kì hạn trả nợ thứ nhất, mà trong khoảng thời gian đó khách hàng chưa phải trả nợ gốc. Thời gian ân hạn được quy định tùy thuộc loại hình tài sản. Kỳ hạn trả nợ là các khoảng thời gian trong thời hạn cho thuê tài chính đã được thoả thuận giữa Công ty và khách hàng mà tại cuối mỗi khoảng thời gian đó khách hàng phải trả một phần hoặc toàn bộ số tiền thuê tài chính cho Công ty. 2.3. Những đặt trưng của cho thuê tài chính Khác với việc khi vay vốn của ngân hàng phải có các thủ tục về thế chấp tài sản, đặc trưng của phương thức cho thuê tài chính là đơn vị cho thuê sẽ chuyển giao tài sản cho người thuê được quyền sử dụng và hưởng dụng những lợi ích kinh tế mang lại từ những tài sản đó trong một thời gian nhất định. Ưu điểm rõ nhất của phương thức cho thuê tài chính chính là việc không đòi hỏi sự bảo đảm tài sản có trước, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiếp cận hình thức cấp tín dụng mới, vừa giải tỏa được áp lực về tài sản đảm bảo nếu phải vay ở ngân hàng. Chính vì thế, loại hình cho thuê tài chính rất thích hợp với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Có 5 đặt trưng chủ yếu:  Cho thuê tài chính là một dạng cho thuê tài sản, nhưng khác về căn bản so với các loại cho thuê tài sản khác là có sự chuyển dịch về cơ bản các rủi ro và các lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản thuê.  Xét dưới hình thức cấp vốn, cho thuê tài chính là một hoạt động tín dụng trung hạn, dài hạn trên cơ sở hợp đồng cho thuê tài sản (tài sản này có thể là máy móc, thiết bị, phương tiện vận chuyển, động sản khác, không kể đất đai nhà cửa...) giữa bên cho thuê là công ty cho thuê tài chính (tổ chức tín dụng phi ngân hàng) với khách hàng thuê (khách hàng có nhu cầu thuê thường là các doanh nghiệp, các bên đối tác trong liên kết kinh tế). Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. Tiểu luận: CHO THUÊ TÀI CHÍNH – THỰC TRẠNG & GIẢI PHÁP Page 6 of 19  Trong thời hạn thuê, các bên không được đơn phương hủy bỏ hợp đồng.  Công ty cho thuê tài chính giữ quyền sở hữu tài sản cho thuê, bên thuê có nghĩa vụ nộp tiền thuê (tiền trích khấu hao tài sản cho thuê) cho công ty cho thuê tài chính. Khi kết thúc thời hạn thuê, khách hàng mua lại hoặc tiếp tục cho thuê tài sản đó theo các thỏa thuận trong hợp đồng thuê.  Loại hình cho thuê tài chính có lợi thế là người thuê không cần bỏ toàn bộ số tiền ra một lúc để có máy móc, thiết bị, đồng thời cũng không cần phải thế chấp tài sản như trong các giao dịch vay vốn khác; bên đi thuê tài chính không phải chịu những rủi ro do sự mất giá của tài sản, hao mòn tự nhiên... 2.4. Lợi ích của cho thuê tài chính Cho thuê tài chính hiện đang là một loại hình kinh doanh dịch vụ được ưa chuộng trên thế giới, nhất là ở những nước đang phát triển. Lợi thế của cho thuê tài chính là sự khác biệt về thủ tục giữa dịch vụ này với dịch vụ cho vay thông thường của các ngân hàng. Cho thuê tài chính không cần thế chấp tài sản, doanh nghiệp dựa vào các công ty cho thuê tài chính để lựa chọn cho mình những công nghệ, máy móc, thiết bị hiện đại phù hợp với tiến trình phát triển của hội nhập. Thực tế, sử dụng cho thuê tài chính doanh nghiệp sẽ thấy lời hơn, hiệu quả hơn so với những hình thức vận động tài chính khác… Trong khi các doanh nghiệp đang gặp khó khăn về thủ tục thế chấp tài sản khi vay vốn ở các ngân hàng thì việc có mặt của các công ty cho thuê tài chính đã mở ra nhiều thuận lợi cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên vấn đề đặt ra là mặc dù có mặt đã lâu nhưng thực sự cho thuê tài chính là khái niệm còn khá mới mẻ với nhiều doanh nghiệp. Ít doanh nghiệp hiểu được rằng cho thuê tài chính là hình thức tài trợ tín dụng thông qua cho thuê các loại tài sản, máy móc, thiết bị, phương tiện vận chuyển… là nhu cầu mà các doanh nghiệp, các nhà đầu tư mong muốn để đổi mới máy móc, thiết bị, hiện đại hóa công nghệ sản xuất kinh doanh. Đặc trưng của phương thức này là - đơn vị cho thuê là chủ sở hữu tài sản sẽ chuyển giao tài sản cho người thuê, tức là người sử dụng tài sản được quyền sử dụng và hưởng dụng những lợi ích kinh tế mang lại từ các tài sản đó trong một thời gian nhất định. Người thuê có nghĩa vụ trả một số tiền cho chủ tài sản tương xứng với quyền sử dụng và quyền hưởng dụng. Điều này cũng nói lên việc cấp tín dụng dưới hình thức cho thuê tài chính không đòi hỏi sự bảo đảm tài sản có trước, tạo cho doanh nghiệp tiếp cận hình thức cấp tín dụng mới, vừa giải tỏa được áp lực về tài sản làm đảm bảo nếu phải vay ở ngân hàng. Ngoài ra, các công ty cho thuê tài chính có thể mua tài sản của doanh nghiệp và cho thuê lại tài sản đó nếu doanh nghiệp thiếu vốn lưu động do đã tập trung vốn để đầu tư mua sắm tài sản cố định. Như vậy doanh nghiệp vừa có tài sản để sử dụng lại vừa có vốn lưu động để sản xuất kinh doanh. Loại hình này rất thích hợp cho doanh nghiệp vừa và nhỏ bởi vì với ưu điểm không phải thế chấp tài sản, các doanh nghiệp khi thuê tài chính không bị vướng thủ tục thế chấp tài sản nếu phải vay vốn ở các ngân hàng. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. Tiểu luận: CHO THUÊ TÀI CHÍNH – THỰC TRẠNG & GIẢI PHÁP Page 7 of 19 3. CHO THUÊ TÀI CHÍNH Ở VIỆT NAM- THỰC TRẠNG & GIẢI PHÁP 3.1. Cho thuê tài chính ở Việt Nam 3.1.1. Công ty cho thuê tài chính Theo quy chế tạm thời về tổ chức và hoạt động của công ty cho thuê tài chính tại Việt Nam ( ban hành kèm theo nghị định số 64/CP ngày 9-10-1995 của chính phủ) thì: Công ty cho thuê tài chính là một loại Công ty tài chính, hoạt động chủ yếu là cho thuê máy móc thiết bị và các động sản khác Còn theo nghị định số 95/2008/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 16/2001/NĐ-CP ngày 2/5/2001 về tổ chức và hoạt động của công ty cho thuê tài chính. Theo Nghị định vừa ban hành, công ty cho thuê tài chính là một tổ chức tín dụng phi ngân hàng, là pháp nhân Việt Nam; được thành lập và hoạt động tại Việt Nam dưới 3 hình thức: công ty cho thuê tài chính trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên; công ty cho thuê tài chính trách nhiệm hữu hạn một thành viên và công ty cho thuê tài chính cổ phần. 3.1.2. Tổ chức và phân loại công ty cho thuê tài chính 3.1.2.1. Tổ chức Công ty cho thuê tài chính là một Tổ chức tín dụng phi ngân hàng, là pháp nhân Việt Nam. Công ty cho thuê tài chính được thành lập và hoạt động tại Việt Nam dưới các hình thức sau:  Công ty cho thuê tài chính Nhà nước.  Công ty cho thuê tài chính cổ phần.  Công ty cho thuê tài chính trực thuộc của tổ chức tín dụng.  Công ty cho thuê tài chính liên doanh.  Công ty cho thuê tài chính 100% vốn nước ngoài. Công ty cho thuê tài chính Nhà nước là công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước làm chủ sở hữu 100% vốn. Công ty cho thuê tài chính cổ phần là một công ty cổ phần được thành lập bằng vốn góp của các cá nhân hoặc các tổ chức tín dụng. Công ty cho thuê tài chính trực thuộc của tồ chức tín dụng là công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Một tổ chức tín dụng nào đó làm chủ sở hữu 100% vốn, được xây dựng theo mô hình công ty mẹ - công ty con. Công ty cho thuê tài chính liên doanh được thành lập bằng vốn góp giữa Bên Việt Nam gồm một hoặc nhiều tổ chức tín dụng, doanh nghiệp Việt Nam và Bên nước ngoài gồm một hoặc nhiều Tổ chức tín dụng nước ngoài, trên cơ sở Hợp đồng liên doanh. Công ty cho thuê tài chính liên doanh được thành lập dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên. Công ty cho thuê tài chính 100% vốn nước ngoài được thành lập bằng vốn góp của một hoặc nhiều tổ chức tín dụng nước ngoài theo quy định của pháp luật Việt Nam và được thành lập dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software For evaluation only. Tiểu luận: CHO THUÊ TÀI CHÍNH – THỰC TRẠNG & GIẢI PHÁP Page 8 of 19 Ngoài ra, công ty cho thuê tài chính liên doanh hoặc 100% vốn nước ngoài muốn hoạt động hợp pháp phải được tổ chức có thẩm quyền cho phép hoạt động cho thuê tài chính tại Việt Nam; có tổng tài sản trên 10 tỷ USD vào cuối năm trước thời điểm nộp đơn, trừ trường hợp Hiệp định đầu tư song phương giữa Việt Nam và nước nguyên xứ có quy định khác. 3.1.2.2. Phân loại Cho thuê tài chính là một định chế mới được coi như là một phương thức giúp doanh nghiệp phát triển hơn trên thương trường. Khi đi thuê tài chính có hai vấn đề chính được đặt ra. Theo chế độ kế toán hiện hành, món nợ phải ghi vào bảng cân đối, còn tài sản thuê không phải ghi. Đối với số tiền mà b