Tiểu luận E-Mobile: Dịch vụ thanh toán bằng điện thoại di động

Trƣờng Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại 287 Phan Đình Phùng, Phường 15, Quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh Tiểu Luận Thƣơng Mại Điện Tử Nhóm thực hiện: BẮC – TRUNG – NAM Lớp: CĐTATM13B Giáo viên hướng dẫn: TRƢƠNG MINH HÒA E-mobile Nhóm: Bắc – Trung - Nam 2/36 MỤC LỤC I. GIỚI THIỆU DỊCH VỤ THANH TOÁN BẰNG ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG – E- MOBILE ........................................................................................................................... 5 1. Khái niệm ............................................................................................................... 5 2. Phân loại ................................................................................................................. 5 a. Ngân hàng di động ( mobile banking ) ................................................................ 6 b. Chuyển tiền và thanh toán di động (mobile payments and money transfer) .......... 7 3. Các mô hình triển khai dịch vụ e-mobile ................................................................. 9 a. Mô hình Ngân hàng làm chủ đạo (Bank-led Model) ............................................ 9 b. Mô hình Công ty di động làm chủ đạo (Operator-led Model) ............................ 10 c. Mô hình hợp tác Ngân hàng - Viễn thông (Partnership model) .......................... 11 4. Tính năng ............................................................................................................. 11 II. CÁC ĐƠN VỊ TRIỂN KHAI THỰC HIỆN DỊCH VỤ THANH TOÁN BẰNG ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG – E-MOBILE ........................................................................ 13 1. Các ngân hàng ...................................................................................................... 13 2. Các mạng viễn thông ............................................................................................ 14 3. Các thương hiệu thanh toán và các công ty cung cấp các dịch vụ thanh toán phi ngân hàng ..................................................................................................................... 16 III. CÁC DỊCH VỤ CHO PHÉP THANH TOÁN BẰNG ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG E- MOBILE ......................................................................................................................... 17 1. Dịch vụ mobile banking ........................................................................................ 17 2. Dịch vụ SMS banking ........................................................................................... 20 3. Dịch vụ chuyển tiền .............................................................................................. 20 4. Dịch vụ thanh toán tiền điện, tiền nước, tiền điện thoại, điện hoa .......................... 21 5. Dịch vụ tải game, tải hình nền, tải nhạc chuông, nhạc chờ,…. ............................... 22 6. Dịch vụ mua thẻ game .......................................................................................... 23 IV. CÁC MẠNG ĐIỆN THOẠI CHO PHÉP THANH TOÁN, CÁC YÊU CẦU VÀ ĐIỀU KIỆN THAM GIA DỊCH VỤ .............................................................................. 25 1. Các mạng điện thoại cho phép thanh toán ............................................................. 25 2. Các yêu cầu và điều kiện tham gia dịch vụ ............................................................ 25 V. QUY TRÌNH THỰC HIỆN THANH TOÁN ......................................................... 29 1. Dịch vụ mobile banking ........................................................................................ 29 2. Mua thẻ game bằng điện thoại di động .................................................................. 31 3. Tải game, tải hình ảnh và nhạc chuông, nhạc chờ .................................................. 32 4. Chuyển tiền .......................................................................................................... 32 5. Thanh toán hóa đơn ( tiền nước, tiền điện, điện thoại,…) và dịch vụ ..................... 34 VI. CÁC HẠN CHẾ, RỦI RO VÀ CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA ..................... 35 1. Hạn chế ................................................................................................................ 35 2. Các biện pháp phòng ngừa .................................................................................... 35 Tài liệu tham khảo: Một số website cuả các tờ báo mạng trên Internet: à một số website của các ngân hàng (HSBC Bank, Ocean Bank, ACB Bank…) cùng các mạng viễn thông (Viettel, Vinaphone,…) Lời mở đầu 3/36 LỜI MỞ ĐẦU Điện thoại di động – một phương tiện thông tin liên lạc đa năng, là một phần cuộc sống của người dân trên thế giới nói chung và người dân Việt Nam nói riêng. Chiếc điện thoại di động bé xinh , đa dạng về màu sắc và kiểu dáng dường như đã trở thành vật bất ly thân của mỗi người dù ở bất cứ nơi nào. Trên thế giới hiện có hơn 500 triệu người sử dụng điện thoại di động. Ở nhiều nước, số lượng thuê bao điện thoại di động đã vượt thuê bao cố định. Ngay tại Việt Nam cũng đã có ý kiến cho rằng trong vòng 3 đến 5 năm tới số thuê bao di động sẽ ngang bằng và có thể vượt số thuê bao cố định, vươn đến tất cả những vùng sâu vùng xa với hơn 13.000 điểm phục vụ các dịch vụ bưu chính - viễn thông. 93% trong tổng số 8.826 xã trong cả nước, trong đó 100% số xã ở vùng đồng bằng và trung du, 78,8% số xã ở vùng núi cao, biên giới đã có máy điện thoại. Tổng số điện thoại hiện đạt 8 triệu máy trong cả nước (9,94 máy/100 dân). Các nhà sản xuất đã, đang và sẽ không ngừng nghiên cứu và tạo ra những thế hệ điện thoại di động ngày càng hiện đại, nhiều tính năng ưu việt và kiểu dáng độc đáo và ấn tượng hơn. Bên cạnh đó, xu hướng thương mại điện tử ngày càng phát triển, chủ yếu các giao dịch và thanh toán đều thông qua Internet. Tuy nhiên, người thực hiện các giao dịch không thể lúc nào cũng mang theo mình chiếc máy vi tính hay laptop vì kích thước lớn và cồng kềnh. Và điện thoại di động được nhận thấy sẽ là phương tiện thanh toán thế hệ mới – mở ra cơ hội phát triển cho những bên đang và sẽ tham gia. Chúng ta có thể thực hiện mọi giao dịch và thanh toán ở mọi lúc, mọi nơi khi chúng ta muốn bằng chiếc điện thoại bé xinh. Chính vì thế, dịch vụ thanh toán bằng điện thoại di động – e-mobile đã ra đời đáp ứng nhu cầu của người dân trong việc thanh toán và thực hiện quá trình mua bán hàng hóa, góp phần phát triển nền kinh tế nước nhà nói chung và ngành thương mại điện tử nói riêng. Bài tiểu luận này sẽ giúp các bạn tìm hiểu rõ hơn về dịch vụ e- mobile với các tính năng vượt trội và dễ dàng sử dụng để các bạn có thể áp dụng trong quá trình thanh toán và giao dịch. E-mobile Nhóm: Bắc – Trung - Nam 4/36 Danh sách thành viên nhóm BẮC – TRUNG - NAM STT Họ và tên Mã số Nơi sinh 1 Nguyễn Thụy Trà My 11 Đồng Tháp 2 Nguyễn Thị Lý 10 Quảng Nam 3 Ngô Thị Tuyết Then 29 Đồng Nai 4 Huỳnh Đặng Nguyên Khánh 6 Vũng Tàu 5 Đỗ Thị Hải Yến 48 Thái Bình 6 Châu Nguyễn Huyền Trân 35 Tiền Giang Giới thiệu Nhóm: Bắc – Trung - Nam 5/36 I. GIỚI THIỆU DỊCH VỤ THANH TOÁN BẰNG ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG – E-MOBILE Sự phát triển bùng nổ các yêu cầu thanh toán điện tử, đặc biệt phải kể đến sự góp sức chủ lực của Internet như một kênh thương mại cực kỳ sôi động mà tiềm năng nhưng vẫn chưa được khai thác hết. Người tiêu dùng – trước đây chưa quen với Internet và chỉ sử dụng làm phương tiện thu thập thông tin thì nay đang dần dần đón nhận kênh này cho những quyết định mua hàng và các giao dịch mua bán của mình. Năm 2007, doanh số bán lẻ trực tuyến tại Mỹ đã tăng lên 17 tỷ USD và được dự đoán sẽ còn tăng tới 335 tỷ USD vào năm 2012. Tăng trưởng thương mại trong kênh này được tạo điều kiện bởi những tiến bộ trong công nghệ, các ứng dụng và hạ tầng đáng tin cậy, trải nghiệm tiêu dùng và các lựa chọn thanh toán (cả thương hiệu thanh toán truyền thống lẫn các lựa chọn mới như PayPal) gia tăng. Điện thoại di động được nhận thấy sẽ là phương tiện thanh toán thế hệ mới – mở ra cơ hội phát triển cho những bên đang và sẽ tham gia. Trên thế giới hiện có hơn 500 triệu người sử dụng điện thoại di động. Ở nhiều nước, số lượng thuê bao điện thoại di động đã vượt thuê bao cố định. Ngay tại Việt Nam cũng đã có ý kiến cho rằng trong vòng 3 đến 5 năm tới số thuê bao di động sẽ ngang bằng và có thể vượt số thuê bao cố định. Điều này đòi hỏi các nhà khai thác kinh doanh dịch vụ điện thoại di động phải đưa ra các dịch vụ mới thông qua việc mở rộng hoạt động và liên kết với các đối tác từ nhiều lĩnh vực khác nhau. 1. Khái niệm E-mobile là dịch vụ thanh toán qua điện thoại di động, mọi giao dịch và thanh toán các khoản tiền đều được thực hiện bằng chiếc điện thoại di động Thanh toán qua điện thoại di động với nhiều nước trên thế giới không còn là điều xa lạ khi chiếc điện thoại di động đã trở thành vật bất ly thân của mỗi người. Không cần tài khoản ngân hàng, không cần đăng ký loại sim đặc biệt, người tiêu dùng vẫn có thể mua hàng và thanh toán qua điện thoại di động. Những tiện ích mới này được dự báo sẽ nở rộ nhanh chóng trong thời gian tới đây, khi số lượng thuê bao di động tăng chóng mặt, cộng với sự phát triển của công nghệ ứng dụng thông tin trong lĩnh vực thanh toán nói chung. 2. Phân loại Thương mại di động bao gồm hai hạng mục chính: Ngân hàng di động (mobile banking) chỉ những vị trí điện thoại di động được dùng như một kênh truy cập tới các dịch vụ tài chính. E-mobile Nhóm: Bắc – Trung - Nam 6/36 Chuyển tiền và thanh toán di động (mobile payments and money transfer) chỉ những nơi điện thoại di động được dùng như một thiết bị thanh toán để tác động đến việc chuyển giá trị từ một bên sang bên kia. a. Ngân hàng di động ( mobile banking ) Hiện nay, dịch vụ ngân hàng di động đã thu hút sự quan tâm đáng kể của người dùng và các ứng dụng được triển khai rộng khắp nhờ vào số lượng thuê bao ngân hàng di động tăng lên không ngừng – đặc biệt là tại các nước phát triển. Dịch vụ này giúp khách hàng ngân hàng kiểm tra bảng quyết toán, tiền chuyển khoản và nhận các tin nhắn thông báo. Các tin nhắn thông báo được gửi đến khi có những diễn biến nhất định – ví dụ, khi số dư trong tài khoản nằm dưới ngưỡng cho phép (chứng tỏ cần phải chuyển tiền vào để đáp ứng các giao dịch trong tương lai). Ngân hàng di động đem lại những tiện ích đáng kể cho người tiêu dùng – trước đây muốn sử dụng dịch vụ ngân hàng, khách hàng phải gọi điện thoại để kiểm tra số dư tài khoản hoặc thực hiện chuyển khoản, thậm chí bất tiện hơn là phải di chuyển đến chi nhánh ngân hàng hoặc máy ATM để thực hiện thao tác kiểm tra. Ngân hàng di động giảm thiểu sự phiền hà, thủ tục rắc rối cho khách hàng bên cạnh các tính năng cơ bản là di động, bảo mật và các chức năng hỗ trợ như thông báo để khách hàng chủ động hơn. Công nghệ cho các ứng dụng doanh nghiệp vẫn liên tục phát triển và cho thấy viễn cảnh tăng trưởng trong tương lai. Dịch vụ mobile Banking giúp khách hàng dễ dàng kiểm soát tài khoản của mình, mọi lúc, mọi nơi thông qua điện thoại di động (áp dụng cho tất cả mạng di động). Giải pháp Mobile Banking bao gồm các thành phần chính sau: • Hệ thống lõi Mobile banking để tập trung xử lý các giao dịch trực tuyến từ Mobile của khách hàng. • Giao diện kết nối với hệ thống Core Banking, CMS, Switching hoặc Internet Banking. • Giao diện kết nối với các nhà cung cấp dịch vụ và tổng đài SMS Hệ thống ứng dụng quản lý mobile banking: o Đăng ký dịch vụ o Quản lý nhà cung cấp o Quản lý khách hàng o Quản lý dịch vụ trên Mobile o Cập nhật thông tin dịch vụ công cộng: ATM, chi nhánh, địa điểm o Tra cứu giao dịch o Quản lý phí Giới thiệu Nhóm: Bắc – Trung - Nam 7/36 o Báo cáo Các ứng dụng mobile banking trên các nền điện thoại phổ biến: Nokia(Symbian), Android, IPhone, Window Mobile, BlackBerry và các dạng máy tính bảng Ipad và Android Tablet. Giải pháp mobile banking có thể giao tiếp với ngân hàng qua SMS hoặc GPRS/3G/WiFi. b. Chuyển tiền và thanh toán di động (mobile payments and money transfer) Điều đáng quan tâm là điện thoại di động đang được sử dụng vượt ngoài phạm vi ngân hàng di động như thế nào để tác động tới việc chuyển giá trị từ một bên sang bên kia. Ứng dụng này hứa hẹn tạo ra khối lượng giao dịch bùng nổ qua điện thoại di động, khi đó khối lượng giao dịch khổng lồ có thể chuyển thành các cơ hội kiếm lời kếch xù cho các nhà đầu tư. Sự tăng trưởng trên thị trường này sẽ phụ thuộc vào một vài nhân tố then chốt sau đây: tăng trưởng thuê bao di động, tính năng linh hoạt của thiết bị di động, sự ra đời liên tục của các thiết bị đầu cuối chấp nhận không gặp gỡ trực tiếp, quy mô của phân khúc thu nhập và các vị trí địa lý truy cập được công nghệ di động. Đã có rất nhiều ý tưởng và/hoặc các phát triển trên toàn cầu để thiết lập nền tảng cho việc triển khai ở quy mô lớn và được đón nhận rộng rãi. Có nhiều loại hình thanh toán di động khác nhau tùy theo lý do thực hiện thanh toán. Mỗi loại hình này tồn tại dưới một số hình thức hiện nay, tuy nhiên một vài ý tưởng hấp dẫn hơn (Ví dụ: mobile top up) so với các loại hình khác (Ví dụ: các thanh toán di động vật lý (physical) vốn đòi hỏi phải có thời gian để phát triển. Những loại hình này bao gồm: o Thanh toán di động từ xa để chỉ việc mua dịch vụ hoặc hàng hóa số hữu hình từ xa bằng tin nhắn SMS, trình duyệt giao thức ứng dụng không dây, hoặc năng lực ứng dụng độc quyền của một thiết bị di động. Hệ thống thanh toán di động từ xa của nội dung số thông qua các nhà khai thác di động (chẳng hạn như mua nhạc chuông hoặc nội dung số) cũng đã phát triển ổn định. Các thanh toán di động từ xa hiện cũng đang được dùng để khởi xướng mua hàng hóa hữu hình giao tận nơi (chẳng hạn, đặt mua sách mang đến tận nhà). o Mobile Top-Up để chỉ nạp thêm thời gian cho tài khoản di động trả trước bằng thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ hoặc tiền mặt trực tiếp tại nơi bán hàng thông qua thẻ cào, điểm giao dịch (Point of Sale) và ki-ốt. Tiềm năng của mobile top up rất hứa hẹn tại các thị trường mà tài khoản di động trả trước chiếm đa số. o Chuyển tiền cá nhân (Person-to-Person) chỉ việc chuyển tiền giữa các thuê bao thông qua một thiết bị di động và thường được gọi chung là chuyển tiền di động. Trước đây, các cá nhân có thể chỉ thanh toán bằng tiền mặt hoặc séc. E-mobile Nhóm: Bắc – Trung - Nam 8/36 Chuyển tiền bằng tin nhắn qua di động mang lại nhiều tiện lợi cũng như đảm bảo an toàn cho các cá nhân. Hiện dịch vụ này đã có mặt trên một số thị trường. o Thanh toán hóa đơn di động là chỉ việc dùng một thiết bị di động để thực hiện chuyển tiền từ một cá nhân tới một doanh nghiệp nhằm mục đích thanh toán nghĩa vụ hóa đơn. Tại các thị trường đã phát triển, thanh toán hóa đơn qua di động tiện lợi hơn so với các hình thức thanh toán qua Internet đang thịnh hành. Tại các nước đang phát triển, thanh toán hóa đơn qua di động thể hiện một sự thay đổi đáng kể. Tại những thị trường này, người ta vẫn phải đi lại đến nơi mua hàng hóa, dịch vụ để thực hiện các kiểu thanh toán nhất định – chẳng hạn, mang tiền mặt đi mua vé xe buýt. Chính tại các nước này, kênh di động đang hình thành nên hạ tầng ngân hàng. o Thanh toán di động vật lý để chỉ việc mua hàng hoặc dịch vụ sử dụng thiết bị di động như là điểm giao dịch thông qua công nghệ thanh toán không gặp gỡ trực tiếp – hay còn gọi là “thanh toán gần gũi”. Thỏa thuận được xây dựng dựa trên các chuẩn dành cho Thông tin liên lạc vùng lân cận, công nghệ chủ yếu là để thúc đẩy sự phát triển của loại hình thanh toán qua di động. Mặc dù đã có những thử nghiệm quan trọng tại nhiều thị trường song người ta không kỳ vọng dịch vụ này được đón nhận rộng rãi trong ngắn hạn do cần phải có thời gian và vốn lớn để có thể triển khai các thiết bị đầu cuối tại điểm giao dịch, thiết bị cầm tay tương thích bán sẵn trên thị trường và thỏa thuận về mô hình kinh doanh cho các bên tham gia bao gồm ngân hàng và nhà khai thác di động. Hƣớng phát triển của thanh toán di động Giới thiệu Nhóm: Bắc – Trung - Nam 9/36 3. Các mô hình triển khai dịch vụ e-mobile Trên thế giới hiện nay có 3 mô hình triển khai Mobile Commerce chính, đều có điểm chung là cho phép người sử dụng thực hiện giao dịch, thanh toán mọi lúc, mọi nơi thông qua điện thoại di động. Tuy nhiên vai trò của các bên tham gia trong các mô hình này có đặc điểm khác biệt, tùy thuộc vào nhiều yếu tố như điều kiện kinh tế - xã hội, cơ sở hạ tầng, chính sách quản lý, thói quen tiêu dùng… tại mỗi quốc gia. a. Mô hình Ngân hàng làm chủ đạo (Bank-led Model) Mô hình này phổ biến tại các nước có dịch vụ ngân hàng rất phát triển và đa phần người dân có tài khoản ngân hàng, ví dụ Anh, Mỹ, Canada… Các ngân hàng xây dựng những ứng dụng cho phép khách hàng sử dụng điện thoại di động để Sơ đồ dự đoán doanh thu từ thƣơng mại di động. (Nguồn: Frost & Sullivan) E-mobile Nhóm: Bắc – Trung - Nam 10/36 thực hiện các giao dịch và thanh toán trên tài khoản khách hàng của mình. Mô hình này có thể được hiểu là dịch vụ ngân hàng trên điện thoại di động (mobile banking). Bên cạnh kênh giao dịch ngân hàng truyền thống như tại quầy giao dịch hay tại máy ATM, thì mobile banking ra đời đã thực sự đem lại phương thức giao dịch thuận lợi cho khách hàng. Khách hàng không phải đến các ngân hàng mà vẫn có thể thực hiện giao dịch bất cứ lúc nào, ở đâu mình muốn. Các giao dịch có thể được thực hiện qua kênh Mobile banking là truy vấn thông tin tài khoản, chuyển tiền giữa các tài khoản ngân hàng, thực hiện thanh toán hóa đơn, dịch vụ… Do tất cả giao dịch thanh toán đều dựa trên tài khoản tại ngân hàng nên có tính an toàn cao. Điểm yếu của mô hình này là khách hàng bắt buộc phải có tài khoản mở tại ngân hàng trước khi sử dụng dịch vụ, đối với những nước đang phát triển có tỷ lệ dân cư dùng dịch vụ ngân hàng ít thì đây là một mô hình triển khó triển khai ở diện rộng. b. Mô hình Công ty di động làm chủ đạo (Operator- led Model) Trong mô hình này, các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông di động chủ động đứng ra cung cấp dịch vụ thanh toán cho thuê bao sử dụng dịch vụ của mình. Mô hình này đặc biệt phát triển tại các thị trường mới nổi có đặc điểm sau: • Phần đông dân số chưa tiếp cận với các dịch vụ ngân hàng. • Không có thói quen sử dụng các phương tiện phi tiền mặt trong thanh toán. • Cộng đồng sử dụng điện thoại di động lớn. • Nhu cầu chuyển tiền, thanh toán nhỏ lẻ trong dân cư cao. Để sử dụng dịch vụ, khách hàng chỉ cần là thuê bao của nhà mạng, không nhất thiết phải có tài khoản tại ngân hàng. Sau khi đăng ký dịch vụ, khách hàng được cấp một tài khoản dưới dạng Ví điện tử và số tài khoản chính là số điện thoại di động của mình. Người sử dụng có thể nạp tiền vào Ví thông qua nhiều cách thức: nộp tại đại lý của Công ty viễn thông, nạp tiền qua thẻ cào (của Công ty Viễn thông phát hành) hoặc chuyển từ tài khoản ngân hàng… Khách hàng có thể thực hiện các giao dịch như chuyển tiền sang một ví điện tử (thuê bao điện thoại di động) khác, thanh toán hàng hóa dịch vụ, rút tiền mặt từ ví điện tử... Ưu điểm của loại hình dịch vụ này nằm ở: • Tính đơn giản, • Tiện dụng (khách hàng không cần mở tài khoản ngân hàng) • Giao dịch nhanh chóng (thời gian giao dịch tính bằng thời gian gửi SMS) • Chi phí rẻ (theo cước SMS của nhà mạng). Giới thiệu Nhóm: Bắc – Trung - Nam 11/36 c. Mô hình hợp tác Ngân hàng - Viễn thông (Partnership model) Trong mô hình này, ngân hàng, công ty viễn thông và các nhà cung cấp giải pháp cùng hợp tác để đưa ra sản phẩm thanh toán đảm bảo sự tiện lợi và độ xâm nhập rộng khắp vào khối khách hàng thuê bao di động, đồng thời vẫn duy trì được sự quản lý chặt chẽ về tài chính của ngành ngân hàng. Trong mô hình này, ngân hàng sẽ đóng vai trò quản lý nguồn tiền và xử lý các nghiệp vụ thanh quyết toán, quản lý rủi ro trong khi các