Trong những năm gần đây được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, công tác khuyến nông được đẩy mạnh và phát triển rộng khắp ở hầu hết các tỉnh, huyện đã hình thành tổ chức khuyến nông. Vậy khuyến nông là gì?
Từ “Extension” được sử dụng đầu tiên ở nước Anh năm 1866 - có nghĩa là “Mở rộng - triển khai”. Nếu ghép với từ “Agriculture” thành “Agriculture Extension” có nghĩa là “mở rộng nông nghiệp - triển khai nông nghiệp” và dịch là “khuyến nông”. Do vậy các định nghĩa và các ý kiến của các nhà khoa học về khuyến nông cũng rất đa dạng và phong phú.
- Nghĩa hẹp: khuyến nông là sử dụng các cơ quan nông - lâm - ngư nghiệp, các trung tâm khoa học nông nghiệp - lâm nghiệp để phổ biến, mở rộng các kết quả nghiên cứu tới nông dân bằng các phương pháp thích hợp để họ có thể áp dụng nhằm thu được nhiều nông sản hơn. Với khái niệm này thì khuyến nông chỉ là chuyển giao kỹ thuật đơn thuần.
Để giúp người nông dân thực hiện được việc trên, một mặt khuyến nông phải giải quyết cây, con, kỹ thuật chăm sóc Trong thực tiễn sản xuất nông thôn, người nông dân không phải chỉ có yêu cầu như vậy, mà sản phẩm của họ làm ra còn phải tiêu thụ ở đâu? Giá cả như thế nào để họ có lợi nhất? Chính vì thế mà ở nhiều nơi, nhiều nước định nghĩa của khuyến nông đã được thay thế bằng một nghĩa rộng”
- Khuyến nông theo nghĩa rộng là ngoài việc hướng dẫn cho nông dân tiến bộ kỹ thuật mới, còn phải giúp họ liên kết lại với nhau để chống lại thiên tai, tiêu thụ sản phẩm, hiểu biết các chính sách, luật lệ của Nhà nước, giúp người nông dân phát triển khả năng tự quản lý, điều hành, tổ chức các hoạt động xã hội như thế nào cho ngày càng tốt hơn.
Người Pháp trước kia hiểu khuyến nông theo nghĩa hẹp là: “Phổ cập nông nghiệp”. Nay họ cũng chuyển sang hiểu theo nghĩa rộng là: “Phát triển nông nghiệp”.
Người Anh từ lâu đã hiểu khuyến nông theo nghĩa rộng là: “Triển khai, mở rộng nông nghiệp”. (Agriculture Extension).
Maunder 1973 (GS Trần Văn Hà. Khuyến nông học - trang 31, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội - 1998) đã định nghĩa khuyến nông như: “Một dịch vụ hoặc hệ thống giúp nông dân hiểu biết những phương pháp canh tác và kỹ thuật cải tiến, tăng hiệu quả sản xuất và thu nhập, làm cho mức sống của họ tốt hơn và nâng cao trình độ giáo dục của cuộc sống nông thôn”.
E.E.Swanson và J.B. Clear thì định nghĩa khuyến nông là: “Một phương pháp động, nhận thông tin có lợi tới người nông dân và giúp họ thu được những kiến thức, kỹ năng và những quan điểm cần thiết để sử dụng một cách có hiệu quả thông tin kỹ thuật này”.
Chu - Yuan - Wu định nghĩa khuyến nông theo nghĩa rộng là: “Một hoạt động có tích cách giáo dục bao gồm việc tổ chức nông dân đến việc thực hiện chính sách nông nghiệp”.
25 trang |
Chia sẻ: ngtr9097 | Lượt xem: 4937 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Tiểu luận Kinh tế khuyến nông tại Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KHUYẾN NÔNG
1.1. Khái niệm và một số định nghĩa về khuyến nông
Khái niệm về khuyến nông ở các nước
Trong những năm gần đây được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, công tác khuyến nông được đẩy mạnh và phát triển rộng khắp ở hầu hết các tỉnh, huyện đã hình thành tổ chức khuyến nông. Vậy khuyến nông là gì?Từ “Extension” được sử dụng đầu tiên ở nước Anh năm 1866 - có nghĩa là “Mở rộng - triển khai”. Nếu ghép với từ “Agriculture” thành “Agriculture Extension” có nghĩa là “mở rộng nông nghiệp - triển khai nông nghiệp” và dịch là “khuyến nông”. Do vậy các định nghĩa và các ý kiến của các nhà khoa học về khuyến nông cũng rất đa dạng và phong phú.
- Nghĩa hẹp: khuyến nông là sử dụng các cơ quan nông - lâm - ngư nghiệp, các trung tâm khoa học nông nghiệp - lâm nghiệp để phổ biến, mở rộng các kết quả nghiên cứu tới nông dân bằng các phương pháp thích hợp để họ có thể áp dụng nhằm thu được nhiều nông sản hơn. Với khái niệm này thì khuyến nông chỉ là chuyển giao kỹ thuật đơn thuần.
Để giúp người nông dân thực hiện được việc trên, một mặt khuyến nông phải giải quyết cây, con, kỹ thuật chăm sóc… Trong thực tiễn sản xuất nông thôn, người nông dân không phải chỉ có yêu cầu như vậy, mà sản phẩm của họ làm ra còn phải tiêu thụ ở đâu? Giá cả như thế nào để họ có lợi nhất? Chính vì thế mà ở nhiều nơi, nhiều nước định nghĩa của khuyến nông đã được thay thế bằng một nghĩa rộng”
- Khuyến nông theo nghĩa rộng là ngoài việc hướng dẫn cho nông dân tiến bộ kỹ thuật mới, còn phải giúp họ liên kết lại với nhau để chống lại thiên tai, tiêu thụ sản phẩm, hiểu biết các chính sách, luật lệ của Nhà nước, giúp người nông dân phát triển khả năng tự quản lý, điều hành, tổ chức các hoạt động xã hội như thế nào cho ngày càng tốt hơn.
Người Pháp trước kia hiểu khuyến nông theo nghĩa hẹp là: “Phổ cập nông nghiệp”. Nay họ cũng chuyển sang hiểu theo nghĩa rộng là: “Phát triển nông nghiệp”.Người Anh từ lâu đã hiểu khuyến nông theo nghĩa rộng là: “Triển khai, mở rộng nông nghiệp”. (Agriculture Extension).
Maunder 1973 (GS Trần Văn Hà. Khuyến nông học - trang 31, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội - 1998) đã định nghĩa khuyến nông như: “Một dịch vụ hoặc hệ thống giúp nông dân hiểu biết những phương pháp canh tác và kỹ thuật cải tiến, tăng hiệu quả sản xuất và thu nhập, làm cho mức sống của họ tốt hơn và nâng cao trình độ giáo dục của cuộc sống nông thôn”.
E.E.Swanson và J.B. Clear thì định nghĩa khuyến nông là: “Một phương pháp động, nhận thông tin có lợi tới người nông dân và giúp họ thu được những kiến thức, kỹ năng và những quan điểm cần thiết để sử dụng một cách có hiệu quả thông tin kỹ thuật này”.
Chu - Yuan - Wu định nghĩa khuyến nông theo nghĩa rộng là: “Một hoạt động có tích cách giáo dục bao gồm việc tổ chức nông dân đến việc thực hiện chính sách nông nghiệp”.
ở Inđônêsia quan niệm khuyến nông là: “ Giúp nông dân có được tay nghề và kiến thức tốt hơn, nâng cao hơn những nhận thức đúng đắn để hướng tới đổi mới và tạo niềm tin cho họ trong sản xuất và trong cuộc sống. Quan điểm cơ bản là giúp người nông dân tự lo cho bản thân mình để họ có thể giải quyết những vấn đề của chính họ bằng việc áp dụng tốt hơn trong sản xuất nông nghiệp và những hoạt động kinh doanh”.
1.1.2. Định nghĩa và triết lý về khuyến nông Việt Nam
1.1.2.1. Định nghĩa tổng quát và định nghĩa chung về khuyến nôngKhuyến nông là một hệ thống các biện pháp giáo dục nông dân nhằm đẩy mạnh phát triển sản xuất nông nghiệp, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nông dân, xây dựng và phát triển nông thôn mới.
Theo tổ chức lương thực và nông nghiệp của liên hợp quốc đã đúc kết và trên cơ sở hoạt động khuyến nông của Việt Nam ta có thể định nghĩa khuyến nông như sau: “Khuyến nông là cách đào tạo và rèn luyện tay nghề cho nông dân, đồng thời giúp họ hiểu được những chủ trương, chính sách về nông nghiệp, những kiến thức về kỹ thuật, kinh nghiệm về quản lý kinh tế, những thông tin về thị trường để họ có đủ khả năng để giải quyết được các vấn đề của gia đình và cộng đồng nhằm đẩy mạnh sản xuất, cải thiện đời sống, nâng cao dân trí, góp phần xây dựng và phát triển nông thôn mới.
Như vậy, khuyến nông là cách giáo dục ngoài học đường cho nông dân, khuyến nông là quá trình vận động, quảng bá, khuyến cáo kéo dài… cho nông dân theo nguyên tắc tự nguyện, chứ không áp đặt, mệnh lệch. Nó là một quá trình tiếp thu dần dần và tự giác của nông dân…
Khuyến nông, hiểu theo nghĩa rộng, là khái niệm chung để chỉ tất cả những hoạt động hỗ trợ sự nghiệp xây dựng và phát triển nông thôn.
Theo nghĩa hẹp, khuyến nông là một tiến trình giáo dục không chính thức mà đối tượng của nó là nông dân. Tiến trình này đem đến cho nông dân thông tin và những lời khuyên nhằm giúp họ giải quyết những vấn đề hoặc những khó khăn trong cuộc sống. Khuyến nông hỗ trợ phát triển các hoạt động sản xuất, nâng cao hiệu quả canh tác để không ngừng cải thiện chất lượng cuộc sống của nông dân và gia đình của họ.
Tiến trình sản xuất bao gồm các yếu tố kiến thức và kỹ năng, những khuyến cáo kỹ thuật, tổ chức của nông dân, động cơ và lòng tin. Vì vậy, cán bộ khuyến nông cần đến với họ, giúp đỡ họ và khuyến khích họ tham gia các chương trình khuyến nông. Nhưng điều quan trọng hơn cả là cần phải thuyết phục và động viên để họ tin tưởng rằng họ hoàn toàn có thể tự giải quyết và hành động để cải thiện cuộc sống của chính mình.
1.1.2.2. Triết lý của khuyến nông
Khuyến nông dựa trên quan điểm cho rằng nông dân là những người thông minh, có năng lực, rất mong muốn nhận được thông tin và kiến thức mới để phát triển sản xuất nhằm đem lại ấm no hạnh phúc cho gia đình, cho cá nhân và cho cộng đồng của mình. Khuyến nông được thực hiện ở mọi nơi (trong nhà, ngoài đồng, trong lớp học,..) cùng với nông dân thông qua những cá nhân hay những nhóm hộ, xuất phát từ những nhu cầu của họ, bắt đầu từ những gì họ có để giải quyết những vấn đề của họ trên cơ sở tự lực cánh sinh.
Vai trò, mục tiêu, nội dung của khuyến nông đối với phát triển nông thôn ở Việt Nam
1.2.1. Vai trò của khuyến nông
- Khuyến nông là cầu nối giữa nông dân với:
Nhà nước; Nghiên cứu; Môi trường; Thị trường; Nông dân giỏi; Các doanh nghiệp; Các đoàn thể; Các ngành nghề có liên quan và quốc tế.- Trong quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung, bao cấp sang nền kinh tế thị trường có điều tiết, trong nông nghiệp lấy hộ nông dân làm đơn vị sản xuất kinh doanh tự chủ: khuyến nông có nhiệm vụ hướng dẫn, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, công nghệ, xây dựng nông thôn mới… cho các hộ nông dân.
- Khuyến nông góp phần giúp cho hộ nông dân “xoá đói, giảm nghèo, tiến lên khá và làm giàu hợp pháp”. Khuyến nông có vai trò quan trọng là: Tạo điều kiện cho nông dân phát huy tính tự lực, tự chủ, vai trò trách nhiệm của mình trong quá trình phát triển của chính họ. Nâng cao năng lực của nông dân trong các lĩnh vực hoạt động kinh tế, văn hoá và xã hội nhằm đảm bảo sự phát triển cộng đồng bền vững. Phát huy tiềm năng và trí tuệ, kinh nghiệm của nông dân trong phát triển cộng đồng. Sự tham gia của nông dân xuyên suốt các hoạt động khuyến nông như xác định nhu cầu, lập kế hoạch kiểm tra giám sát và đánh giá…Nông dân tham gia chương trình khuyến nông qua các tổ chức và hoạt động như nhóm sở thích, làng khuyến nông tự quản, xây dựng mô hình trình diễn, khuyến nông viên cơ sở, hội thảo đầu bờ, tham quan, tủ sách khuyến nông…- Huy động các lực lượng cán bộ khoa học - kỹ thuật từ Trung Ương đến cơ sở nhất là số cán bộ kỹ thuật đã được đào tạo về nông nghiệp, lâm nghiệp nhưng chưa có việc làm hoặc đã nghỉ hưu…
- Góp phần liên kết nông dân, thúc đẩy sự hợp tác của nông dân lại với nhau trong việc “đổi mới quản lý kinh tế trong nông nghiệp”.
1.2.2. Mục tiêu của khuyến nông
Mục tiêu của khuyến nông là làm thay đổi cách đánh giá, cách nhận thức của nông dân trước những khó khăn trong cuộc sống. Khuyến nông không chỉ nhằm mục tiêu phát triển kinh tế mà còn hướng tới sự phát triển toàn diện của bản thân người nông dân và nâng cao chất lượng cuộc sống ở nông thôn.
Muốn đạt được những mục tiêu đó, người cán bộ khuyến nông phải thảo luận với nông dân, giúp họ có cách nhìn thực tế và lạc quan hơn đối với mọi vấn đề trong cuộc sống để họ tự giải quyết, tự tìm những biện pháp để vượt qua những khó khăn, trở ngại.
1.2.3. Nội dung công tác khuyến nông
- Phát triển mạng lưới khuyến nông tại địa phương.
- Tổ chức mạng lưới khuyến nông cơ sở như: Cụm khuyến nông, làng khuyến nông tự quản, nhóm sở thích, câu lạc bộ khuyến nông.
- Khuyến nông với những nhóm đối tượng đặc biệt: khuyến nông và phụ nữ, khuyến nông và những hộ nghèo, khuyến nông và thanh niên.
- Phương pháp chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho nông dân.
- Truyền thông đối với công tác khuyến nông, kỹ năng truyền thông trong khuyến nông, xây dựng nội dung tài liệu và chương trình truyền thông khuyến nông.- Lập kế hoạch và đánh giá các chương trình khuyến nông.
- Khuyến nông và kinh tế thị trường, khuyến nông với công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn.
- Khuyến nông với việc đẩy mạnh tiêu thụ nông sản hàng hoá.
- Khuyến nông trong việc sử dụng vốn tín dụng để phát triển nông nghiệp, nông thôn.- Khuyến nông với bảo vệ môi trường sinh thái.
- Đào tạo cán bộ khuyến nông, khuyến nông và giáo dục khuyến nông.1.3. Các nguyên tắc - các phương pháp khuyến nông và các loại khuyến nông1.3.1. Các nguyên tắc của khuyến nông
Hiện nay các hoạt động khuyến nông đang được mở rộng trên phạm vi toàn quốc. Nhà nước đã và đang giành nhiều khoản tiền để đào tạo cán bộ khuyến nông, xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật cho mạng lưới khuyến nông và đầu tư cho nhiều chương trình và dự án khuyến nông khác nhau. Tuy vậy để hoạt động có hiệu quả, khuyến nông cần dựa vào một số nguyên tắc sau đây:
- Không áp đặt mệnh lệnh.
- Không bao cấp.
- Khuyến nông làm cùng với dân, không làm thay cho dân.
- Khuyến nông là một công việc đầy tinh thần trách nhiệm.
- Khuyến nông làm việc với những nhóm đối tượng khác nhau.
- Khuyến nông là nhịp cầu thông tin hai chiều.
- Nguyên tắc “vết dầu loang”.
- Khuyến nông hoạt động độc lập mà phải phối hợp chặt chẽ với các tổ chức phát triển nông thôn khác.
1.3.2. Các phương pháp khuyến nông
1.3.2.1. Các loại hình phương pháp khuyến nông
- Phương pháp khuyến nông chung.
- Phương pháp khuyến nông chuyên ngành.
- Phương pháp khuyến nông đào tạo và tham quan.
- Phương pháp khuyến nông có nông dân tham gia.
- Phương pháp khuyến nông lập dự án.
- Phương pháp khuyến nông phát triển hệ thống nông nghiệp.
- Phương pháp khuyến nông cùng chịu phí tổn.
- Phương pháp khuyến nông tổ chức giáo dục.
1.3.2.2. Phương pháp khuyến nông tiếp cận với nông dân
- Phương pháp cá nhân; Phương pháp khuyến nông theo nhóm; Hội họp; Trình diễn; Hội thảo đầu bờ.
1.3.2.3. Phương pháp chuyển giao tiến bộ cho nông dân.
1.3.3. Các loại khuyến nông
Trong nền kinh tế nông thôn nước ta hiện nay chủ yếu là phát triển nông nghiệp, do đó công tác khuyến nông đã và đang được phát triển ngày một rộng rãi hơn. Như chúng ta đã hiểu khuyến nông theo nghĩa hẹp và theo nghĩa rộng. Nhưng nói tóm lại, khuyến nông là các hoạt động nhằm tổ chức hỗ trợ phát triển các hoạt động sản xuất, nâng cao hiệu quả canh tác để không ngừng cải thiện chất lượng cuộc sống của nông dân và gia đình họ. Nhưng để dễ phân biệt có thể chia khuyến nông thành hai loại chính sau:
1.3.3.1. Khuyến nông nông nghiệp (bao gồm cả nông - lâm - ngư nghiệp)Số cán bộ khuyến nông bao giờ cũng đông nhất và đóng vai trò quan trọng nhất trong đời sống nông thôn. Nó cũng là điều dễ hiểu bởi vì nước ta là một nước nông nghiệp, việc đáp ứng đầy đủ nhu cầu lương thực của mỗi hộ gia đình và của cả nước có tầm quan trọng đặc biệt cho nên nông nghiệp đã được đặt lên vị trí hàng đầu.
Có những dịch vụ khuyến nông dựa vào các chương trình độc lập, nhưng cũng có những dịch vụ khuyến nông dựa vào các chương trình mang tính tổng hợp. Điều đó hoàn toàn phụ thuộc vào nhu cầu và điều kiện ở từng địa phương. Dịch vụ khuyến nông không những cung cấp kiến thức kỹ thuật về sản xuất nông nghiệp cho nông dân mà còn cung cấp cả những đầu vào cần thiết khác như phân bón, hạt giống và thuốc trừ sâu… khuyến nông đem đến cho nông dân thông tin khoa học kỹ thuật nói chung và những sáng kiến mới của các cơ quan nghiên cứu nông nghiệp nói riêng. Khuyến nông bao chùm một lĩnh vực rộng trong sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp như nâng cao năng suất các loại cây trồng, bảo vệ thực vật, quản lý nguồn nước…
ở một số địa phương, khuyến nông còn giúp xây dựng và củng cố hoạt động của các tổ chức quần chúng như đoàn thanh niên, hội nông dân, hội cựu chiến binh, hội phụ nữ…
Nói tóm lại, khuyến nông cung cấp cho nông dân tất cả những gì cần thiết để phát triển sản xuất nông nghiệp.
1.3.3.2. Khuyến nông ngoài nông nghiệp
Khái niệm này dùng để chỉ tất cả các chương trình hỗ trợ nông thôn khác, đó là những chương trình không trực tiếp liên quan đến nông nghiệp nhưng rất quan trọng đối với đời sống nông thôn. Những chương trình đó cũng có những yếu tố và những nguyên tắc chính về kiến thức, đào tạo và thực hành trong lĩnh vực của họ mà thôi.
Trong thực tế người ta ngày càng nhận thức rõ khi nói đến phát triển nông thôn là nói đến tất cả các chương trình trong hai loại khuyến nông trình bày ở trên đều có một đặc điểm chung đó là đến với nông dân để giúp họ giải quyết những vấn đề trong môi trường nông thôn, mục tiêu cũng giống nhau đó là phát triển nông thôn, nâng cao dân trí và cải thiện cuộc sống của người dân.
CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu
2.1.1. Điều kiện tự nhiên
2.1.1.1. Vị trí địa lý
Hà Tây là một tỉnh cũ Việt Nam, thuộc vùng đồng bằng sông Hồng, từng tồn tại trong hai giai đoạn: 1965-1975 và 1991-2008. Tỉnh nằm bên bờ phải (bờ Nam) sông Hồng và bờ trái (bờ Đông) sông Đà. Trung tâm hành chính của tỉnh là thành phố Hà Đông nằm cách trung tâm thủ đô Hà Nội cũ 10 km về phía tây nam, cách sân bay quốc tế Nội Bài 35 km. Trước tháng 8 năm 2008, Hà Tây có địa giới phía đông giáp thủ đô Hà Nội cũ, phía đông-nam giáp tỉnh Hưng Yên, phía nam giáp tỉnh Hà Nam, phía tây giáp tỉnh Hòa Bình, phía bắc giáp hai tỉnh Vĩnh Phúc và Phú Thọ.
Vị trí: 20°31'-21°17′ vĩ bắc và 105°17′-106°00′ kinh đông
Diện tích: 2.193 km²
Lượng mưa trung bình hàng năm: 1.900 mm
Nhiệt độ trung bình: 23,3 °C, chênh lệch khá cao giữa các vùng. Mùa hè ở đồng bằng lên tới 36-37 °C, cá biệt tới 41 °C, mùa đông ở vùng cao có thể xuống tới 3 °C.
Số giờ nắng trong năm: 1.399 giờ
Độ ẩm tương đối trung bình: 70-85%
Địa hình Hà Tây có thể chia làm ba khu vực là vùng núi (Ba Vì), vùng gò đồi phía Tây (Sơn Tây, Thạch Thất, Quốc Oai, Chương Mỹ, Mỹ Đức) và vùng đồng bằng phía Đông.
Hà Tây có khoảng 2,47 triệu người với mật độ dân số 1.126 người/km² (2003).
Thành phần dân số: Nông thôn: 91%, Thành thị: 9%
Thành phần dân tộc: Kinh, Mường, trong đó người kinh chiếm đa số
2.1.1.2. Địa hình và thổ nhưỡngĐịa hình địa thế
Ba vì là một vùng núi trung bình, núi thấp và đồi tiếp giáp với vùng bán sơn địa. Vùng núi gồm các dãy núi liên tiếp nổi lên giữa vùng đồng bằng, có 3 đỉnh cao nhất là: Đỉnh vua cao 1296m, đỉnh Tản Viên cao 1227m, đỉnh Ngọc Hoa cao 1131m vì thế có tên gọi là núi Ba Vì. Ngoài ra còn có các đỉnh thấp hơn như đỉnh Tiểu Đồng cao 1100m, Hang Hùm hay còn gọi là đỉnh chàng rể ( 800m), Gia Dê ( 714m).
- Dãy núi Ba Vì gồm 2 dải dông chính:
+ Dải dông theo hướng đông tây, từ suối ổi đến cầu Lặt qua đỉnh Tản Viên đến Hang Hùm dài 9km.
+ Dải dông theo hướng Tây Bắc - Đông Nam từ Yên Sơn qua đỉnh Tản Viên đến núi Đế Vương dài 11km.
Nói chung Ba Vì là một vùng núi khá dốc, sườn phía Tây đổ xuống sông Đà dốc hơn sườn phía Tây Bắc và Đông Nam. Độ dốc của khu vực trung bình 250, từ cốt400m trở lên dốc hơn, độ dốc trung bình 350 có nhiều chỗ vách đã dốc dựng đứng, xung quanh núi Ba Vì là dải đồi thấp, lượn sóng xen kẽ đồng ruộng.
Dải phía Tây nằm giữa núi Ba Vì và sông Đà hẹp gồm các đồi thấp và ruộng nước.
Dải phía Bắc và phía Đông gồm các đồi lượn sóng, địa thế thấp, thuận lợi để xây dựng các hồ nhân tạo như: Suối Hai, Đồng Mô- Ngải Sơn.
Nhìn chung Ba Vì là một vùng có phong cảnh đẹp, nên thơ, kết hợp được cả cảnh hùng vĩ của núi non, sông suối, ao hồ và xen vào đó là cảnh trung du đồng bằng với những làng quê sinh đẹp.
Địa chất thổ nhưỡng
Khu vực này được hình thành từ những vận động tạo sơn Iđoxini cách đây 150 triệu năm.
Thành phần đá mẹ phân bố trong khu vực Ba Vì rất phong phú và đa dạng gồm các loại đá chính sau:
- Đá biến chất: Phân bố từ Đá Chông đến ngòi Lặt và chiếm hầu hết ở sườn phía đông, ngoài ra chúng còn phân bố ở Đồng vọng, xóm sẩm. thành phần chính của nhóm này gồm: diệp thạch kết tinh, đá gơnai, diệp thạch xêrixít lẫn các lớp quazit.
- Đá vôi: Phân bố ở khu vực núi Chẹ, xóm Mít, suối Mơ và xóm quýt.
- Đá trầm tích-phún trào: Phân bố ở hầu hết toàn bộ khu vực vườn quốc gia và một số xã vùng đệm.
- Đá trầm tích: phân bố ở xã Ba Trại từ suối Đò, cầu gỗ đến Mỹ Khê.
- Đá bở rời: phân bố ở phía tây Xuân Khanh, Mỹ Khê và dọc các suối lớn.
Về thổ nhưỡng: Nền đất chính của dãy núi ba Vì là phiến thạch sét và sa thạch với các loại đất chính sau:
- Đất Feralit mầu vàng phân bố ở độ cao >1000m, tầng đất mỏng có nhiều đá lẫn và đá lộ đầu phân bố ở xung quanh đỉnh Ngọc Hoa. Các loài thực vật thường gặp như: Bách xanh, thông tre, chè sim, thích lá dài, Chè hồi sồi dẻ, đỗ quyên...
- Đất Feralit mầu vàng nâu phát triển trên đá phiến thạch sét, sa thạch phân bố rộng tập trung ở độ cao 500m-1000m, tầng đất từ mỏng đến trung bình, có nhiều đá lẫn nhiều nơi có đá lộ đầu. Các loài thực vật thường gặp: Trương vân, Cồng sữa, Dẻ gai, Re...
- Đất Feralit mầu vàng đỏ phát triển trên đá phiến thạch sét, sa thạch, phiến thạch mica và các loại đá trầm tích, phân bố ở sườn và vùng đồi thấp ở độ cao <500m, tầng đất còn dầy nhưng tỷ lệ mùn thấp. Các loài thực vật thường gặp: trảng cỏ tranh, lau chít, chè vè, cây bụi... do kết quả của nạn đốt nương làm rẫy.
- Đất phù sa cổ phân bố thành một dải hẹp kéo dài ven sông Đà thuộc 2 xã Khánh Thượng và Minh Quang loại đất này đang có chiều hướng thoái hoá bị rửa trôi.
- Theo tài liệu điều tra lập địa cấp I vùng phục hồi sinh thái xác định diện tích ở các dạng lập địa như sau:
+ Đất bằng nông nghiệp: 150ha (B) chiếm 2,3%.
+ Đất phẳng có độ dốc 3-70 : 250ha (P) chiếm 4,4%
+ Đất Feralit phát triển trên đá mác ma kiềm và trung tính. Phiến thạch sét và biến chất có độ dốc 8-150 (SFK, SFS): 2.665ha chiếm 57,2%.
+ Đất Feralit phát triển trên đá mác ma kiềm và trung tính. Phiến thạch sét và biến chất có độ dốc 16-250 (S'FK, S'FS): 974ha chiếm 21%.
+ Đất Feralit phát triển trên đá mác ma kiềm và trung tính. Phiến thạch sét và biến chất có độ dốc 26-350 (DFK, DFS): 83ha chiếm 1.8%.
+ Đất Feralit phát triển trên đá mác ma kiềm và trung tính. Phiến thạch sét và biến chất có độ dốc >350 (D'FK, D'FS): 523ha chiếm 11,2%.
+ Các loại đất hồ, thổ cư, đất lầy thụt: 91ha chiếm 1,9%
2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội
5 năm qua (2005-2010), Ba Vì đã tập trung xây dựng quy hoạch phát triển kinh tế, xã hội, quy hoạch ngành, quy hoạch điểm dân cư nông thôn, thu hút và sử dụng hiệu quả các nguồn vốn đầu tư của Trung ương, thành phố và nguồn lực đóng góp của nhân dân để xây dựng, nâng cấp đường giao thông, hệ thống thủy lợi, các hồ đập miền núi... Đến nay 31/31 xã, thị trấn đã có đường giao thông thuận tiện đến trung tâm, làm mới trên 300km đường giao thông nông thôn và các đường liên xã; 100% xã, thị trấn có hệ thống viễn thông, điểm bưu điện - văn hóa xã, trạm y tế phục vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân; 191/230 thôn, bản đã có nhà văn hó