Tiểu luận Môi trường tự nhiên & quản lý lưu vực sông Vàm Cỏ Đông

VIỆN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG MÔN: MÔI TRƯỜNG HỌC CƠ BẢN a&b TIỂU LUẬN SVTH : Họ và Tên: Mai Văn Trưởng Lớp : DHMT3B MSSV: 0771155 GVHD : GS – TSKH: Lê Huy Bá TP HCM, ngày 18 tháng 7 năm 2009 TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH VIỆN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG MÔN: MÔI TRƯỜNG HỌC CƠ BẢN a&b TIỂU LUẬN SVTH : Họ và Tên: Mai Văn Trưởng Lớp : DHMT3B MSSV: 0771155 GVHD : GS – TSKH: Lê Huy Bá LỜI NÓI ĐẦU Đồng Bằng Sông Cửu Long là một khu vực có mạng lưới sông ngòi dày đặc bậc nhất nước ta. Cả vùng nằm trên lưu vực của rất nhiều con sông, trong đó có lưu vực của con sông Vàm Cỏ Đông. Cùng với sự phân công, hướng dẫn của GS – Tiến sĩ Khoa Học: Thầy giáo Lê Huy Bá. Tôi xin giới thiệu bài Tiểu luận THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG VÀ QUẢN LÝ LƯU VỰC SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG. Với bài Tiểu Luận này Tôi chúng tôi sẽ cung cấp cho các bạn sinh viên ngành môi trường có thêm những thông tin bổ ích cho công việc tập của mình, cũng như mong muốn góp phần làm giàu thêm nguồn tư liệu môi trường quanh ta, và nhất là những độc giả quan tâm đến lĩnh vực này. “THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG VÀ QUẢN LÝ SÔNG LƯU VỰC SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG” nói về môi trường trên lưu vực sông Vàm Cỏ Đông hiện nay, dưới tác động của những điều kiện tự nhiên sẵn có và những hoạt động sản xuất của con người. Từ đó bài sẽ nêu ra một số những biện pháp quản lý, khai thác những ưu điểm của tự nhiên mang lại, cũng đồng thời để hạn chế và khắc phục những khó khăn. Các biện pháp trong bài này chủ yếu được chúng tôi tập hợp từ những biện đã và đang được nghiên cứu ứng dụng để khai thác nguồn tài nguyên trên sông, những biện pháp quản lý nhằm làm hạn chế sự gia tăng ô nhiễm của các khu công nghiệp đối với lưu vực của sông, và ý tưởng của tác giả góp ý nhằm cải thiện môi trường lưu vực sông Vàm Cỏ trong tương lai. Bài viết được chúng tôi chia thành các phần chính như sau: Chương 1: Gới thiệu mối trường lưu vực sông Vàm Cỏ Đông Chương 2: Hiện trạng môi trường lưu vực sông Vàm Cỏ Đông Chương 3: Các biện pháp quản lý lưu vực sông Vàm Cỏ Đông Chương 4: Kết luận Bài tiểu luận nội dung được xây dựng dựa trên tài liệu các wedsite, và các sách tham khảo chủ yếu của Giáo sư – Tiến sĩ Khoa học: Lê Huy Bá. Mặc dù bài chỉ nêu sơ lược một số thực trạng về môi trường, cùng một số biện pháp quản lý cho lưu vực sông Vàm Cỏ Đông – một vấn đề được không ít người quan tâm. Vì vậy qua bài này, Tôi mong rằng qua bài này sẽ có nhiều thông tin thiết thực mang đến cho độc giả, cũng như góp gần làm phong phú thêm nguồn tư liệu khoa học của nơi này. Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng đễ hoàn thành bài Tiểu Luận này, nhưng sẽ không tránh khỏi những thiếu xót nhất định, rất mong nhận được sự đánh giá, góp ý kịp thời của các quý Thầy Cô và độc giả. Hoàn thành bài Tiểu Luận này, tôi xin chân thành cám ơn Thầy Lê Huy Bá – Người hướng dẫn trực tiếp cho tôi và cũng đồng cám ơn trường ĐH Công Nghiệp TP HCM đã tạo điều kiện cơ sở vật chất tốt nhất để tôi thuận lợi trong việc hoàn thành bài viết này! Xin chân thành cám ơn! Tác giả Mai Văn trưởng – 0771155 MỤC LỤC Chương 1 TỔNG QUAN MÔI TRƯỜNG LƯU VỰC SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG……………….7 Khái niệm lưu vực sông………………………………………………………….7 Môi trường tự nhiên………………………………………………………………7 Đặc điểm địa lý…………………………………………………………. …...8 Vài nét về cây lục bình……………………………………………………….8 Chương 2 HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG LƯU VỰC SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG 9 2.1. Thực trạng lục bình trên sông Vàm Cỏ Đông 9 2.2. Lục bình ở Củ Chi TP HCM 10 2.3. Thực trạng của hoạt động sản xuất 11 2.3.1. Tổng quan về hoạt động sản xuất trên lưu vực sông 11 2.3.2. Công tác đánh giá môi trường của các tỉnh trên lưu vực 12 2.3.3. Thực trạng một số công ty trên lưu vực sông 13 2.3.4. Nước thải Khu Công Nghiệp Trảng Bàng - Tây Ninh 15 2.3.5. Nhà máy đường Hiệp Hòa – Long An 15 2.4. Những hậu quả của ô nhiễm 17 2.4.1. Ảnh hưởng đến sức khỏe người dân 17 2.4.2. Hiện tượng cá chết 17 Chương 3 CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG 19 3.1. Môi trường tự nhiên Vấn đề Lục Bình 19 3.2. Những lợi ích kinh tế của lục bình 19 3.2.1. Đặc điểm sinh trưởng 19 3.2.2. Dùng làm cảnh 19 3.2.3. Thuộc nhóm thức ăn xanh 20 3.2.4. Nguyên liệu sản xuất hang thủ công mỹ nghệ 20 3.2.5. Dùng làm phân hữu cơ 21 3.2.6. Dùng làm thức ăn gia súc 21 3.3. Hiện trạng của việc xử lý lục bình 21 3.3.1. Đoạn qua địa phận tỉnh Tây Ninh 21 3.2.2. Dùng máy cắt lục bình 22 3.4. Thực trạng qản lý hoạt động sản xuất của một số công ty 24 3.4.1. Xử lý ô nhiễm của nhà máy đừơng Hiệp Hòa – Long An 24 3.4.2. Một số biện pháp bảo vệ môi trường của tỉnh Long An 25 3.4.3. Công tác xử lý ô nhiễm của tỉnh Tây Ninh 26 Chương 4 KẾT LUẬN 27 4.1. Môi trường tự nhiên 27 4.2. Vấn đề lục bình 27 4.3. Quản lý hoạt động của các công ty 28 TÀI LIỆU THAM KHẢO 29 SUMARY 30 KEY WORDS 30 PHỤ LỤC 31 Chương 1 GIỚI THIỆU MÔI TRƯỜNG LƯU VỰC SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG Khái niệm Lưu vực sông Lưu vực sông là phần diện tích bề mặt đất trong tự nhiên mà mọi lượng nước mưa khi rơi xuống sẽ tập trung lại thành những dòng chảy và thoát qua ra bằng một con sông. Phần diện tích mặt đất được nêu trên của con sông nào gọi là lưu vực của con sông đó. Ở bài này chúng ta nghiên cứu phần diện tích mặt đất tự nhiên có liên quan, ảnh hưởng của sông Vàm Cỏ Đông hay còn gọi là môi trường lưu vực sông Vàm Cỏ. Khi nghiên cứu về lưu vực sông Vàm Cỏ, chúng ta cùng tìm hiểu về một số vấn đề chủ yếu như: Đặc điểm tự nhiên cùng với những thuận lợi và khó khăn, bên cạnh các tác động hoạt động của con người đã làm nên những thực tại của môi trường lưu vực sông Vàm Cỏ Đông ngày nay. Chúng ta sẽ cùng nghiên cứu thực trạng trên đang hàng ngày tác động trực tiếp, gián tiếp như thế nào cho những người sống nơi đây và cho môi trường chung cho hệ môi trường của khu vực miền nam nước ta? Môi trường tự nhiên lưu vực sông Vàm Cỏ Đông Đặc điểm địa lý Sông Vàm Cỏ Đông là một trong hai nhánh sông chính của sông Vàm cỏ, nó bắt nguồn tư vùng đồi núi bên lãnh thổ Campuchia chảy vào Việt Nam tại xã Biên Giới, huyện Châu Thành (Long An), làm ranh giới tự nhiên giữa Châu Thành và Tân Trụ (Long An), rồi qua các huyện Bến Cầu, Hòa Thành, Gò Dầu, Trảng Bàng (đều thuộc Tây Ninh). Vàm Cỏ Đông có một số chi lưu trong đó có sông Nhật Tảo. Sông có chiều dài 220 km trong đó phần trên lãnh thổ Việt Nam dài hơn 150 km.Lưu vực sông rộng 8.500 km² và lưu lượng là 96 m³/s. Với nhiều nhánh sông nhỏ thuận tiện cho lưu thông đường thủy vận chuyển hàng hóa từ các nơi về Tây Ninh. Sông chịu ảnh hưởng của thủy triều và chế độ lũ ở khu vực Tây Nam Bộ, nước sông bị ô nhiễm mặt ở khu vực hạ lưu vào một số tháng mùa khô, có nhiều điểm giao nước trên mạng kênh sông (xem hinh phụ lục 3. Tr 35). Tại Tây Ninh, Vàm Cỏ Đông chảy từ phía tây bắc hướng Bến Cầu có cảng Bến Kéo qua Gò Dầu Hạ, rồi xuôi hướng đông nam chảy qua thị trấn Bến Lức của tỉnh Long An. Sông Vàm Cỏ Đông và sông Vàm Cỏ Tây hợp lưu lại (tại Tân Trụ) thành sông Vàm Cỏ. Vì có nhiều nhánh sông nhỏ của Vàm Cỏ Đông nên nó rất thuận tiện cho việc lưu thông bằng đường thủy để vận chuyển hàng hóa từ các nơi về Tây Ninh hay ngược lại từ Tây Ninh đến những nơi khác (chủ yếu là các tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long), điển hình là tại cảng Bến Kéo (huyện Hòa Thành) rất tấp nập. Nhưng hiện nay sông Vàm Cỏ Đông đang phải đối mặt với một trở ngại lớn của tự nhiên đó là hiện tượng phát triển quá mức của Lục Bình tren mặt sông, gây ảnh hưởng rất lớn cho giao thông đường thủy tại nơi này! [10]. Vài nét về cây Lục bình Giới thiệu cây Lục Bình Cây lục bình (Eichhornia crassipers) là loài cỏ đa niên, là thực vật thủy sinh, sinh sản rất nhanh. Nó còn có tên gọi là bèo tây, bèo Nhật Bản, bào sen. Lá đơn, lá mọc thành hoa nhị, cuống xốp phồng lên thành phao nổi khi còn non, trưởng thành cuống thon dài. Hoa lưỡng tính không đều, màu xanh tím nhạt, cánh hoa có một đốm vàng. Cây thân cỏ sống lâu năm, nổi trên mặt nước hay bám dưới bùn, rễ dài và rậm. Kích thước cây thay đổi tuỳ theo môi trường có nhiều hay ít chất màu, sinh sản bằng con đường vô tính. Từ các nách lá, đâm ra những thân bò dài và mỗi đỉnh thân bò cho một cây mới, sớm tách khỏi cây mẹ để trở thành một cá thể độc lập. Ao, hồ, đầm nước lặng nhiều màu thì lục bình phát triển rất nhanh, có thể cho 150 tấn chất khô /héc ta/năm. [6]. Chương 2 HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG LƯU VỰC SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG Thực trạng Lục Bình trên Vàm Cỏ Đông Hiện nay, lục bình đang xâm lấn khu vực sông Vàm Cỏ Đông làm tắc dòng chảy, cản trở sự đi lại của thuyền bè và gây khó khăn cho hầu hết các hoạt động trên sông. [7]. Theo cư dân địa phương, thời gian lục bình phủ khắp mặt sông thường vào lúc thủy triều xuống do lục bình từ các kênh, rạch theo dòng nước trôi ra sông cái. [8]. Các cảng đường sông Tây Ninh, cảng Bến Kéo gần như không còn chiếc sà lan nào cập cảng, bởi hơn một năm nay lục bình đã “tấn công” mặt sông Vàm Cỏ Đông. Theo thống kê của các ngành chức năng, có gần 4,5 triệu m2 mặt sông hoàn toàn bị Lục Bình phủ. Ông Trương Văn Hạt, 74 tuổi, một lão nông ở xã Long Thành Nam, cho biết, cả đời ông chưa từng thấy lục bình sinh sôi nảy nở kinh khủng đến như vậy. Theo người dân địa phương, hơn một năm trước họ còn cố gắng luồn lách tránh những giề lục bình khổng lồ để qua sông làm đồng, nhưng bây giờ thì vô phương.Để tự cứu mình, những nông dân ở ấp Trường Huệ, xã Trường Đông, huyện Hòa Thành, có ruộng bên kia sông đã từng hùn tiền lại mua dây sắt 6 ly và thùng phuy kéo ngang sông để chặn lục bình, tìm khoảng trống chèo xuồng vượt sông làm ruộng. Nhưng rồi lục bình sinh sôi ngày càng nhiều, không ai chịu nổi nên họ bỏ luôn. Giờ đoạn sông dài hơn 10 km nhìn như một sân vận động xanh mướt. Huyện Hòa Thành đã từng huy động gần 500 người cùng hàng chục phương tiện vận chuyển khác ra quân vớt nhưng mặt sông chỉ thông thoáng chưa được một tuần thì ở thượng nguồn, hàng nghìn tấn lục bình tiếp tục đổ xuống. Theo ông Trần Minh Ngọc, bí thư Đảng ủy xã Long Thành Nam, vớt lục bình phải được tập trung và đồng loạt trên toàn tuyến sông với lực lượng lao động lớn mới mong đạt kết quả. Trước tình trạng này, UBND tỉnh Tây Ninh đã có công văn chỉ đạo Sở Nông nghiệp & phát triển nông thôn và các cơ quan có liên quan, các địa phương có sông Vàm Cỏ Đông đi qua đồng loạt ra quân giải phóng mặt sông. Tuy nhiên, đến nay mặt sông vẫn phủ một màu xanh... lục bình. [14]. Tại khu vực cầu Bình Tranh, cách cầu Trảng Chừa gần 1 km, nước thải từ KCN Trảng Bàng đã nuôi lục bình sinh sôi nảy nở rất nhanh. Trước kia, ghe thuyền rất dễ dàng lưu thông theo con rạch này để vận chuyển lúa, phân bón... Nay do con rạch đầy lục bình, việc đi lại của ghe thuyền gặp nhiều khó khăn. [8]. Lục Bình ở Củ Chi – TP HCM Sông Vàm Cỏ Đông gặp sông Sài Gòn ngay ở Củ Chi, nước không đỏ mà hơi đục so với nước sông Sài Gòn. Vì Sông Vàm Cỏ Đông đang “mùa mắc cạn” như lời một ngư dân trên sông. Không phải cạn nước. Mùa mưa năm nay đến sớm, nước sông đang dâng lên cuồn cuộn. Mắc cạn vì đám lục bình sinh sôi nảy nở kinh hoàng, ken dày kín mặt sông từ bờ bên này sang bờ bên kia, thi thoảng gặp khúc sông rộng hay chảy vòng, lục bình mới giãn ra một khoảng nước hẹp đủ cho ghe xuồng chạy qua (Hình 1. Phụ lục 1. Tr 32). Lục bình ken kín mặt sông hàng chục cây số, từ trên thượng nguồn phía Tây Ninh đổ về. Tàu ghe mắc kẹt trong đám lục bình. Những chiếc ghe chạy máy cole 12 xịt khói mù mịt, vài phút lại phải nâng chân vịt lên khỏi mặt nước để khỏi bị rễ bèo cuốn vào. Người dân ở đây cho rằng sông Vàm Cỏ Đông đang bị ô nhiễm nặng, nước thải từ các nhà máy chế biền mì, những lò mì thủ công, nhà máy mía đường…đang là chất nuôi dưỡng lý tưởng cho bèo lục bình. Từ bến Long Giang đi đò dọc phải hai giờ đò mới tới Cẩm Giang, Nếu không vướng lục bình, chỉ chạy chừng nửa giờ. Bờ sông bên phải cặp mí quốc lộ 22B, bờ bên trái đồng ruộng bát ngát cánh cò, lúa đang đỏ đuôi. Nước sông tràn vào kênh rạch, đem lục bình theo đậu kín chân ruộng. Sở KHCN của một tỉnh đang tính dùng máy cắt bèo lục bình để giải cứu dòng sông nhưng không xuể. [13]. Như đã trình bày ở trên, sự phát triển quá mức của Lục Bình đã gây rất nhiều thiệt hại cho đởi sống của người dân nơi đây, vậy Lục Bình liệu có đem lại lợi ích kinh tế cho người dân hay không? Và giải quyết vấn đề Lục Bình ra sao để hạn chế những tác hại của Lục Bình. Nhưng cũng có người cho rằng “Lục Bình trên sông Vàm Cỏ Đông – nguồn lợi chưa được khai thác”. Thực hư của vấn đề này ra sao chúng ta sẽ được tìm hiểu trong chương 2 của bài này. Hoạt động sản xuất trên lưu vực sông Vàm Cỏ Đông Tổng quan về hoạt động sản xuất Lưu vực sông Vàm Cỏ Đông là một trong những nơi có nhiều công ty, xí nghiệp mới thành lập, dân cư tăng nhanh…vì vậy khối lượng chất thải đổ ra môi trường cũng ngày một ra tăng, làm cho môi trường nơi này đang trong tình trạng báo động. Nước thải từ các khu đô thị với trên tổng lưu lượng nước thải ước khoảng 32.020m3/ ngày (số liệu cập nhật đến tháng 12/2004) và nước thải sinh hoạt từ các hộ gia dình thuộc khu vực phi đô thị. Thành phần của nước thải chủ yếu gồm: Các chất ô nhiễm hữu cơ (BOD, COD…); cặn lơ lửng, các chất dinh dưỡng (N, P), dầu mỡ phi khoáng, vi sinh vật gây bệnh (E.Coli, Coliform). Nước thải chăn nuôi còn có thêm trứng giun sán… Các hoạt động canh tác nông nghiệp trên vùng đất phèn nước thải còn có thêm Axit, phèn dầu nhớt. Nước mưa chảy tràn tren bề mặt lưu vực còn cuốn trôi bùn đất, cát dầu mỡ, dư lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, các dạng tồn lưu trong chiến tranh. [2]. Nước thải từ các khu công nghiệp và các cụm công nghiệp tập trung trên lưu vực… Nguồn thải làm cho nguồn nước ô nhiễm bởi các chất: BOD, COD; SS. N, P, dầu mỡ khoáng, dầu mỡ động thực vật, các chất thải axit hoặc kiềm, kim loại nặng, các chất độc hại khác và vi sinh vật gây bệnh. Các nguồn tư liệu sau sẽ giúp chúng ta phần nào hiểu hơn về vần đề này tại một số khu vực tiêu biểu thuộc lưu vực sông Vàm Cỏ Đông. Sư đánh giá môi trường của các tỉnh thuộc trên lưu vực sông Tại Tây Ninh Ngày 7-10 – 2008, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Tây Ninh đã thành lập đoàn thanh tra về bảo vệ môi trường tại các cơ sở sản xuất, chế biến trên lưu vực sông Vàm Cỏ Đông và sông Sài Gòn. Đoàn sẽ kiểm tra tình hình xử lý chất thải công nghiệp tại 34 cơ sở sản xuất, chế biến mủ cao su, tinh bột khoai mì trên lưu vực thuộc đầu nguồn sông Vàm Cỏ Đông và sông Sài Gòn – đoạn đi qua địa phận tỉnh Tây Ninh. Trong các cơ sở sản xuất trên, có 4 nhà máy sản xuất tinh bột củ mì xả nước thải chưa qua xử lý xuống sông Vàm Cỏ Đông mà Báo SGGP số ra ngày 6 và 7-10 đã phản ánh. Theo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Tây Ninh, trên lưu vực sông Vàm Cỏ Đông, sông Sài Gòn và hệ thống kênh rạch thuộc tỉnh Tây Ninh hiện có gần 400 cơ sở chế biến tinh bột khoai mì, mủ cao su, cồn công nghiệp đang hoạt động và hầu hết đều không có hệ thống xử lý nước thải. [5] Tại Long An: Sáng ngày 3-6-2008, Phòng Cảnh sát môi trường Công an tỉnh Long An cho biết, đơn vị phối hợp các ngành chức năng vừa bắt quả tang Công ty Cổ phần Nivl (Công ty Mía đường Ấn Độ) bơm nước thải ra kênh xáng lớn tiếp nối với sông Vàm Cỏ Đông.      Quá trình kiểm tra còn phát hiện nước thải sản xuất của nhà máy không qua hệ thống xử lý mà chảy trực tiếp vào đường thoát nước mưa. Được biết, trước đó Phòng cảnh sát môi trường cũng đã bắt quả tang 5 xe bồn và 1 ghe tic chứa nước thải sản xuất chưa qua xử lý của nhà máy cồn thuộc Công ty Cổ phần Nivl xả ra môi trường. Hành vi này đã bị UBND tỉnh Long An xử phạt hành chính hơn 85 triệu đồng Liên Xuân. [3]. Thực trạng một số công ty trên lưu vực Vụ Công ty Vedan xả nước thải không qua xử lý ra sông Thị Vải được báo chí phản ánh thời gian qua đã gây bức xúc cho người dân cả nước. Từ các xã biên giới của huyện Châu Thành và Tân Biên (tỉnh Tây Ninh), nơi đầu nguồn con sông Vàm Cỏ Đông chảy qua, PV Báo SGGP đã thực hiện cuộc điều tra về những “tiểu Vedan” – những nhà máy chế biến củ mì (lò mì) cung cấp nguyên liệu cho Công ty Vedan – đang ngày đêm xả hàng ngàn m³ nước thải nguy hại xuống sông Vàm Cỏ Đông, biến một vùng sông nước hiền hòa dọc con sông này thành những “cánh đồng chết”. Xã Hòa Hiệp, huyện Tân Biên trong chiến tranh chống Mỹ là vùng căn cứ cách mạng với các địa danh Lò Gò, Xóm Giữa, suối Bà Sự… nằm sát bên dòng sông Vàm Cỏ Đông – nơi có đường biên giới Việt Nam – Campuchia chạy qua. Chỉ cách nay hơn chục năm, xã biên giới Hòa Hiệp vẫn còn ngút ngàn những cánh rừng già nối với Khu bảo tồn thiên nhiên Lò Gò – Xa Mát. Nhưng nay, thay vào đó là những cánh đồng mì xanh rì, ngút mắt và kéo theo đó là các nhà máy chế biến tinh bột khoai mì mọc lên. Đầu tiên là lò mì của Công ty Hiệp Long Hương với công suất vài trăm tấn/ngày; sau đến lò mì Sầm Nhất, Sầm Nhị (ấp Hòa Bình), rồi Minh Tuyền (ấp Hòa Đông B)… đều có công suất từ 500 – 700 tấn/ngày. Một thanh niên ấp Hòa Bình, dẫn đường cho PV Báo SGGP thâm nhập những “vùng cấm” tại các lò mì dọc theo suối Bà Sự, suối Cạn, suối Tre… Biệt danh “vùng cấm” bởi nhà máy nào phía sau cũng được bố trí hệ thống dẫn nước thải từ nhà máy ra các hầm chứa rồi đổ xuống suối qua các van giấu kín dưới lòng đất. Để qua mắt được bảo vệ các nhà máy, PV Báo SGGP phải giả làm người đi soi ếch, bám theo dòng suối lần tìm “đường ra” của các ống xả rồi ngược tới các hầm chứa thứ nước đen xì, hôi thối không sao tả nổi được giấu kín trong những rặng cây, vạt cỏ đã bị cháy sém vì ô nhiễm. PV Báo SGGP đã men theo suối Bà Sự đoạn từ cầu Bà Sự để thâm nhập vào “vùng cấm” của lò mì Sầm Nhất và Sầm Nhị. Vượt qua đoạn bờ suối nhô lên dưới rặng tre, chúng tôi phát hiện một “cửa ra” nằm sâu dưới lòng đất. Gạt những cành tre phía trên và chỉ bới lớp lá, hệ thống van đã lộ ra. Chỉ cần gạt nhẹ cánh van, dòng nước đen ngòm từ những hầm chứa cách đó hơn chục mét đã ùng ục chảy ra dòng suối. (xem hình 2. Phụ lục 2. Tr 32) Lách sang bờ suối bên phải, PV Báo SGGP phát hiện một rãnh nước thải lộ thiên chảy ra thứ nước trắng xát. Lội ngược theo rãnh nước với hai bên vạt cỏ đã vàng cháy, Tiến bảo: “Nước thải của lò Sầm Nhị chảy ra đây”. Đi vào đống củi phía trong lò, PV Báo SGGP phát hiện một đường nước chảy ngầm thoát ra. Đây chính là hệ thống xả nước thải mà Nhà máy Sầm Nhị chưa kịp chôn dưới đất và cứ thế “lộ thiên” chảy thẳng xuống suối Bà Sự. Rời suối Bà Sự, PV Báo SGGP qua xã Tân Phong nằm sát quốc lộ 22B đi Tân Biên. Gần tới ngã ba Cây Gòn, mùi hôi thối đã nồng nặc bốc ra. Chỉ cách ngã ba hơn trăm mét là tới cổng chính của Công ty LD Tapioca Việt Nam chuyên chế biến tinh bột khoai mì cho Công ty Vedan. Từ cầu D.14, men theo dòng suối Cạn, chúng tôi thâm nhập “vùng cấm” nằm phía sau nhà máy. Đi tiếp gần cây số, là những bờ đất bao quanh như con đê. Và phía bên kia là những hầm chứa nước thải. Để tìm “cửa ra” của những hầm chứa này, PV Báo SGGP khi đi thêm một đoạn gần 1km nữa mới phát hiện những đường nước được làm rất kín, ẩn dưới vạt cỏ, bờ tre. Có tới gần chục hầm (mỗi hầm có diện tích khoảng vài ngàn m²) chứa những thứ nước đen đặc, hôi thối nồng nặc, kết thành từng khối như tảng băng. Vào sát nhà máy, PV Báo SGGP phát hiện một đường ống lộ thiên ào ạt đổ ra một dòng nước trắng xát, đặc sệt. Khu hầm chứa này ước khoảng hơn chục ha và mỗi ngày có gần 1.000m³ nước thải từ đây chưa qua xử lý được đổ thẳng xuống suối Cạn. Đặc điểm của các nhà máy chế biến tinh bột khoai mì là bao giờ cũng nằm gần sông, suối. Ngay như suối Bà Sự, đoạn đi qua ấp Hòa Bình và Hòa Đông B cũng đã có 3 nhà máy, có nhà máy chỉ cách nhau vài chục mét. Hệ thống nước thải của các nhà máy này thường được thiết kế theo dạng bậc thang Từ nhà máy, nước thải được chảy lộ thiên, hoặc trong những đường ống rồi dẫn ra một hầm chứa. Từ đây, nước thải được phân ra thành nhiều nhánh, đi qua từ 2 đến 3 hầm chứa nữa rồi “nằm” lại, sau đó xì qua những cửa van chảy thẳng ra suối. Nhà máy mì Sầm Nhất và Sầm Nhị đặt bên suối Bà Sự chỉ cách sông Vàm Cỏ Đông vài trăm mét. Chỉ mươi phút sau khi hầm chứa mở van là thứ nước đen đục, nhờ nhờ sẽ tuôn ra, hòa vào dòng nước sông Vàm Cỏ Đông. Còn các lò mì nằm phía suối Cạn và suối Tre nước thải phải chảy vòng qua ngã Ba Vịnh mất 3 – 5km, sau đó mới đổ ra sông Vàm Cỏ Đông. Từ xã Hòa Hiệp, PV Báo