Tiểu luận Những phẩm chất tạo nên một nhà lãnh đạo

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG TIỂU LUẬN KỸ NĂNG LÃNH ĐẠO NHỮNG PHẨM CHẤT TẠO NÊN MỘT NHÀ LÃNH ĐẠO Thực hiện: Trần Thế Thành Số thứ tự: 90 Lớp: Cao học QTKD K6.2 Giảng viên: TS Lê Thị Thu Thủy Hà Nội, tháng 7 năm 2010 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG TIỂU LUẬN KỸ NĂNG LÃNH ĐẠO NHỮNG PHẨM CHẤT TẠO NÊN MỘT NHÀ LÃNH ĐẠO Thực hiện: Trần Thế Thành Số thứ tự: 90 Lớp: Cao học QTKD K6.2 Giảng viên: TS Lê Thị Thu Thủy Tiểu luận Quản trị Dự án Giảng viên: TS Lê Thị Thu Thủy Học viên: Trần Thế Thành (STT 90) Lớp Cao học QTKD K6.2 – Đại học Ngoại Thương MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................................................................. 1 1. Khái niệm về lãnh đạo và sự khác biệt giữa lãnh đạo với quản lý ............................................................... 2 2. Những phẩm chất tạo nên nhà lãnh đạo......................................................................................................... 2 2.1. Đạo đức là tiêu chuẩn quan trọng nhất đối với người lãnh đạo ................................................................... 2 2.2. Tầm nhìn làm nên sự vĩ đại của nhà lãnh đạo ............................................................................................... 3 2.3. Khả năng truyền tải nhiệt huyết ..................................................................................................................... 5 2.4. Tính quyết đoán ................................................................................................................................................ 6 2.5. Biết dùng người ................................................................................................................................................ 6 2.6. Luôn giữ đúng cam kết và sẵn sàng chịu trách nhiệm .................................................................................. 8 2.7. Hoài bão lớn ...................................................................................................................................................... 8 2.8. Tài thu hút quần chúng ................................................................................................................................... 9 KẾT LUẬN ............................................................................................................................................................. 11 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................................................................... 12 Tiểu luận Quản trị Dự án Giảng viên: TS Lê Thị Thu Thủy Học viên: Trần Thế Thành (STT 90) Lớp Cao học QTKD K6.2 – Đại học Ngoại Thương Trang 1 / 15 MỞ ĐẦU Trong mỗi người đều có những phẩm chất lãnh đạo nhất định. Sự khác biệt nằm ở cấp độ những phẩm chất đó được phát triển ra sao. Mỗi cá nhân lựa chọn các con đường đi cho riêng mình và xác định các kỹ năng được phát triển ở cấp độ nào cũng như thế hiện các phẩm chất hay kỹ năng đó theo cách thức gì. Không phải ngẫu nhiên, từ một người thuộc tầng lớp thấp nhất trong xã hội, có tuổi thơ nghèo đói, không được học hành nhiều, Abraham Lincoln đã trở thành một trong những vị Tổng thống vĩ đại nhất của Mỹ. Làm thế nào để trở thành một nhà lãnh đạo? Những phẩm chất nào tạo nên một nhà lãnh đạo tài ba? Để trả lời cho câu hỏi này trên, tôi lựa chọn vấn đề “Những phẩm chất tạo nên nhà lãnh đạo” làm đề tài tiểu luận môn học Kỹ năng lãnh đạo trong thời gian học tập chương trình cao học tại Trường Đại học Ngoại Thương. Tiểu luận Quản trị Dự án Giảng viên: TS Lê Thị Thu Thủy Học viên: Trần Thế Thành (STT 90) Lớp Cao học QTKD K6.2 – Đại học Ngoại Thương Trang 2 / 15 NHỮNG PHẨM CHẤT TẠO NÊN MỘT NHÀ LÃNH ĐẠO 1. Khái niệm về lãnh đạo và sự khác biệt giữa lãnh đạo với quản lý Khái niệm người lãnh đạo mới chỉ được quan tâm và nghiên cứu trong vài thập kỷ gần đây. House, R. J. trong cuốn sách "Culture, Leadership, and Organizations: The GLOBE Study of 62 Societies" xuất bản năm 2004 đã định nghĩa "Lãnh đạo là khả năng một cá nhân có thể ảnh hưởng, khuyến khích và làm cho người khác đóng góp nhiều hơn vào hiệu quả và thành công cuối cùng của tổ chức mà họ đang là thành viên." Chúng ta biết tới Peter Ferdinand Drucker (1909–2005) - cha đẻ của quản trị kinh doanh hiện đại, cũng biết tới câu nói nổi riếng của ông: “Management is doing things right; leadership is doing the right things” - tạm dịch là nhà quản lý tìm cách làm thật tốt một công việc, còn người lãnh đạo lại cố gắng xác định đúng công việc để làm. Điều này có ý nghĩa gì? Druker muốn nhấn mạnh rằng ở vị trí đứng đầu, luôn có hai khái niệm: lãnh đạo và quản lý. Nhà quản lý có thể đóng vai trò của nhà lãnh đạo, nhưng nhà lãnh đạo thì không phải lúc nào cũng là nhà quản lý. Trong cuốn sách nổi tiếng "The Art of Possibility", Rosamund và Benjamin Zander đã đề cập tới khái niệm "Leading from any chair" - "lãnh đạo từ bất kỳ vị trí nào" với ví dụ rất hay về hình ảnh một giàn nhạc giao hưởng với người chỉ huy là người đảm bảo cho cả giàn nhạc phối hợp biểu diễn tốt với nhau, nhưng chính người đánh đàn Viola ngồi cuối giàn nhạc mới là người lãnh đạo - định hướng tiết tấu của cả giàn nhạc để có buổi hòa tấu thành công. Những nhà lãnh đạo giỏi cũng là những nhà quản lý giỏi, tuy nhiên có nhiều nhà quản lý giỏi lại không thể trở thành những nhà lãnh đạo giỏi. Nhà quản lý có khả năng tổ chức, tính kiên định, linh hoạt và làm việc hiệu quả. Trong khi đó nhà lãnh đạo cần có tầm nhìn, khả năng truyền cảm hứng, khả năng thúc đẩy. 2. Những phẩm chất tạo nên nhà lãnh đạo 2.1. Đạo đức là tiêu chuẩn quan trọng nhất đối với người lãnh đạo Sau cuộc chiến tranh năm 1954, Hàn Quốc bị xem là một trong những quốc gia nghèo đói nhất thế giới. Năm 1961, ông Park Chung Hee được bầu làm tổng thống. Tiểu luận Quản trị Dự án Giảng viên: TS Lê Thị Thu Thủy Học viên: Trần Thế Thành (STT 90) Lớp Cao học QTKD K6.2 – Đại học Ngoại Thương Trang 3 / 15 Ở vị trí này, ông đã cố gắng vay mượn tiền của nước ngoài để tái thiết đất nước, nhưng không một quốc gia nào dám cấp do nền kinh tế Nam Hàn lúc bấy giờ quá mất ổn định. Do đó, ông Park quyết định gửi người trong nước ra lao động ở nước Đức, làm công việc phu mỏ, nhân viên đường sắt và y tá, với hi vọng họ có được công ăn việc làm và có khả năng gửi tiền về giúp tổ quốc. Năm 1964, khi Park sang Đức xin vay mượn tài chính, hàng trăm người lao động Hàn đã đến chào ông tại sân bay và họ đã khóc khi trông thấy ông. Họ kể với ông về công việc nặng nhọc ở đất khách quê người ra sao, bị giới chủ Đức đối xử tệ bạc và trả lương thấp. Ông Park đã cùng khóc với họ, trước mặt giới báo chí và công chúng Đức. Thủ tướng Đức lúc bấy giờ đã xúc động và nước Đức trở thành quốc gia đầu tiên cho Nam Hàn vay mượn tài chính. Ông Park đã dùng số tiền này để xây dựng những nhà máy đầu tiên tại Nam Hàn. Khi ông Park lên làm tổng thống vào năm 1961, Hàn Quốc chỉ có gần 200 kỹ sư tốt nghiệp đại học và số tiến sĩ đếm trên đầu ngón tay. Quốc gia này không hề có các chuyên gia kinh tế giỏi, dù là từ nước ngoài về hay được đào tạo trong nước. Ngay bản thân ông Park cũng không thuộc loại có trình độ xuất sắc. Nhưng ông là một con người thật thà dưới con mắt của công chúng và trong đời thường. Khi ông mất vào năm 1981, cả đất nước Hàn bị “sốc” khi phát hiện Park Chung Hee chỉ sở hữu một căn chung cư cũ nát, mà ông đã mua cho gia đình trước khi lên làm người đứng đầu đất nước. Nhưng cũng vào năm 1981 đó, Hàn Quốc đã trở thành một con rồng của châu Á. Lão Tử từng khuyên: “Khi chọn một nhà lãnh đạo, đạo đức là tiêu chuẩn quan trọng nhất. Thứ đến mới là tài năng”. Khả năng lãnh đạo chính là bước ngoặt tạo ra tất cả thành công của một công ty, một tập đoàn hay một đất nước. Khả năng lãnh đạo là thứ đã làm ra 500 công ty được xếp trong Top Fortune hằng năm, là quá trình mà Lý Quang Diệu đã xây dựng Singapore từ mức GDP 2,5 triệu USD vào năm 1972 để có được 86 tỉ USD GDP vào năm 2000. Vì thế, chọn một nhà lãnh đạo đã quan trọng, nhưng chọn một nhà lãnh đạo có đạo đức còn quan trọng hơn. 2.2. Tầm nhìn làm nên sự vĩ đại của nhà lãnh đạo Bản chất của lãnh đạo là phải có một tầm nhìn. Nhà lãnh đạo chia sẻ ước mơ và định hướng mà những người khác muốn chia sẻ và đi theo. Hầu hết các doanh nghiệp hay bất kỳ ngành kinh doanh nào đều bắt đầu bằng một tầm nhìn về thứ mà người sáng Tiểu luận Quản trị Dự án Giảng viên: TS Lê Thị Thu Thủy Học viên: Trần Thế Thành (STT 90) Lớp Cao học QTKD K6.2 – Đại học Ngoại Thương Trang 4 / 15 lập ra nó nhìn thấy rằng có thể tạo ra. Chia sẻ tầm nhìn này với những người khác theo cách khiến người khác phải hành động để thực hiện tầm nhìn chính là bí quyết cho một tầm nhìn lãnh đạo thành công, một nhà lãnh đạo thành công bởi như đã để cập ở trên, hầu như tại thời điểm nhìn thấy tầm nhìn, tầm nhìn đó rất dễ bị coi là một điều ngớ ngẩn. Những bài học kinh nghiệm của Microsoft dưới đây sẽ cho ta thấy sự quan trọng của tầm nhìn người lãnh đạo. Nhắc đến Microsoft, chắc hẳn mọi người đều nghĩ ngay tới một tập đoàn phần mềm hùng mạnh nhất thế giới, với những sản phẩm ưu việt và là điểm dừng chân mơ ước của rất nhiều những tài năng. Ông chủ của tập đoàn số một ấy không ai khác chính là Bill Gates – người đi tiên phong trong lĩnh vực phần mềm máy tính. Có lẽ, không có nhiều người nhận ra rằng cú hích đầu tiên về ý tưởng với Bill Gates và Paul Allen là vào mùa hè năm 1972 khi Paul Allen chỉ cho Bill Gates mẩu tin tại trang 143 tờ tạp chí Electronics tuyên bố của một công ty trẻ có tên là Intel về sản phẩm con chip vi xử lý được đặt tên là 8008. Có lẽ không ai nghĩ rằng một con chíp bé tí xíu lại điều hành được một cái máy tính. Trong khi đó Paul Allen và Bill Gates đã thấy được một cơ hội rất lớn về một thị trường máy tính cho mọi người, rẻ, thích nghi và chấp nhận được. Ngay từ năm 1975, khi Microsoft ra đời, Bill Gates người đồng sáng lập Paul Allen đã nhìn thấy trước tương lai của ngành công nghiệp phần mềm máy tính cá nhân nằm ở “phần mềm” chứ không phải “phần cứng”. Với chiến lược giá thấp nhằm phát triển thị trường của Microsoft đã rất thành công, một phần cung vì các công ty máy tính lớn như IBM và DEC không chú trọng đến phần mềm mà chỉ chú trọng đến kiến trúc máy tính. Cho đến những năm 1979 thì Microsoft BASIC đã hết sức phổ biến và trở thành một chuẩn phần mềm trong ngành. Đến 1983, Bill Gates mới nghĩ đến việc phát triển hệ điều hành đồ họa thay vì hệ điều hành toàn chữ như hồi đó. Đây là cơ sở cho phần mềm Windows ra đời cùng năm. Như Bill Gates đã thừa nhận, đây không phải là suy nghi đột biến mà là dựa vào nghiên cứu của trung tâm nghiên cứu Palo Alto (PARC) của Xerox công bố rằng sẽ thuận tiện hơn cho người dùng nếu họ có thể nhìn thấy ảnh và chỉ vào những thứ trên màn hình. Từ đó trung tâm này phát triển ra một thiết bị được cọi là con chuột máy tính. Từ sau Windows, Microsoft còn phát triển nhiều sản phẩm phần mềm khác nữa, cung như đa dạng hóa ra nhiều dịch vụ. Song phải khẳng định rằng, thành công của Tiểu luận Quản trị Dự án Giảng viên: TS Lê Thị Thu Thủy Học viên: Trần Thế Thành (STT 90) Lớp Cao học QTKD K6.2 – Đại học Ngoại Thương Trang 5 / 15 Microsoft từ một doanh nghiệp nhỏ đi lên là nhờ tầm nhìn của người lãnh đạo, những người đã luôn cố gắng vượt qua những khó khăn tức thời để hướng tới một mục tiêu cao nhất, không phải chỉ là vị trí trên thị trường, không phải là lợi nhuận mà là tầm ảnh hưởng đến người tiêu dùng. Cũng như Microsoft, Compaq, Apple, Lotus, Sun, và Oracle xuất hiện và đi lên hàng tỷ đô la từ con số 0. 2.3. Khả năng truyền tải nhiệt huyết Tất cả các vị giám đốc huyền thoại trên đều thể hiện sự nhiệt tình vì công việc, vì công ty và sự nghiệp bản thân. Họ có niềm tin và cảm nhận mạnh mẽ về một ý tưởng, một sản phẩm hay một quy trình mới và có khả năng sử dụng hiệu quả cương vị của mình để truyền bá niềm tin này với nhân viên họ một cách hiệu quả nhất. Herb Kelleher, người sáng lập kiêm cựu Tổng giám đốc của Southwest Airlines (SA), đã dồn hết tâm huyết để xây dựng một văn hóa kiểu cộng đồng giữa khách hàng và nhân viên. Ông đã từng đưa ra lời khuyên: “Không nên lấy lợi nhuận làm mục đích trong mối quan hệ của anh với khách hàng. Thay vào đó, anh cần tập trung hơn nữa vào việc phục vụ khách hàng, sao cho khách hàng hài lòng và tiếp tục quay lại với công ty. Đó chính là chìa khóa tạo ra khả năng sinh lợi, nhất là vào thời kỳ kinh tế khó khăn...”. Và giống như tất cả các nhà lãnh đạo tài năng khác, Kelleher đã thực hành chính những gì mình nói. Bất kỳ ai từng bay trên chuyến bay của SA đều cảm nhận được sự khác biệt so với các hãng khác. Thay cho những bữa ăn và chỗ ngồi được xếp sẵn là sự hài hước và những trò đùa vui vẻ. Cứ mỗi năm, SA đưa ra những phương thức mới nhằm mang lại cho khách hàng những trải nghiệm độc đáo trên chuyến bay. Kelleher đã bỏ ra 30 năm để biến văn hóa SA trở thành một nét riêng biệt của hãng. Theo ông đó chính là một tài sản riêng mà không ai có thể sao chép được. Đối với Jack Welch, thành công của chu trình 6 Sigma là một thành quả quan trọng của lòng nhiệt huyết mà ông đã để lại cho GE. Ông không bao giờ ngừng truyền bá thông điệp của mình, và tận dụng mọi công cụ mình có để làm điều này: từ việc gửi thư điện tử cho nhân viên đến việc bổ sung những giải pháp chất lượng vào hệ thống của GE. Lời nói của Welch luôn đi đôi với việc làm. Ông đã thực hiện chương trình đào tạo bắt buộc về chu trình 6 Sigma cho nhân viên thuộc tất cả các cấp bậc, đồng thời quy định 40% khoản tiền thưởng dành cho các giám đốc cấp cao dựa vào thành công của chương trình. Welch đã từng nói người lãnh đạo tài giỏi nhất phải là người Tiểu luận Quản trị Dự án Giảng viên: TS Lê Thị Thu Thủy Học viên: Trần Thế Thành (STT 90) Lớp Cao học QTKD K6.2 – Đại học Ngoại Thương Trang 6 / 15 có thể tạo dựng định hướng về tương lai thật rõ ràng và khuyến khích mọi người cùng thực hiện nó. Vào giữa những năm 1980, Andy Grove, đồng sáng lập kiêm cựu Tổng giám đốc Intel, đã quyết định chuyển hướng toàn bộ sản phẩm trọng yếu của công ty từ con chíp nhớ sang bộ vi xử lý. Đây là một quyết định quan trọng. Mọi việc tưởng như không thể thực hiện được nếu không có tài thuyết phục của Grove khiến mọi người tin rằng ông đang lãnh đạo họ đi đúng hướng, dù chính bản thân ông cũng không biết chính xác về điều đó. Grove kể lại: "Anh cần phải tỏ ra là anh chắc chắn đến trăm phần trăm và thể hiện điều đó bằng hành động. Đừng ngại ngần trình bày dự đoán mình. Nếu không làm được điều đó thì mọi nỗ lực của anh chỉ sẽ dẫn đến thất bại." Các nhà lãnh đạo tài giỏi là người có trong tim ngọn lửa nhiệt huyết có khả năng lan tỏa và “sưởi ấm” những người xung quanh. Họ đều có thể đưa ra định hướng chiến lược, nhưng quan trọng hơn, họ có tài thuyết phục khiến mọi người làm việc hết mình vì mục tiêu chung của toàn công ty. 2.4. Tính quyết đoán Đó là tính tiên quyết của người lãnh đạo, một phẩm chất rất quan trọng của người lãnh đạo, nếu người lãnh đạo thiếu tính quyết đoán họ sẽ loai hoay cả ngày với cả mớ câu hỏi mà không biết bắt đầu từ đâu, giống như một người mù lạc trong rừng sâu mà không biết đường ra, nếu họ tìm thấy đường thì yếu tố may mắn chiếm một tỷ lệ rất lớn. Quyết đoán chỉ đường cho người lãnh đạo biết được phương hướng, quyết sách cho doanh nghiệp của mình, những công việc ưu tiên thực hiện trước. Nó là kim chỉ nam cho hành động, nếu thiếu nó người lãnh đạo dễ trở thành người ba phải, đẽo cày giữa đường, ai bảo gì cũng nghe. Nó giúp người lãnh đạo phân bổ công việc và nguần nhân lực hợp lý, có hiệu quả cao. Nếu tính quyết đoàn dựa trên những tính toán khoa học và phân tích kỹ càng những thông tin (Kể cả logic hay phi logic), dự đoán xu thế phát triển của tương lai… Thì hiệu quả thật tuyệt vời. Quyết đoán không phải là độc đoán, mù quáng, mà phải mở rộng lòng mình ra để lắng nghe ý kiến của người khác. Người lãnh đạo luôn phải đưa ra những quyết định quan trọng, sự chần chừ sẽ làm cho đồng nghiệp mất niềm tin. 2.5. Biết dùng người Tiểu luận Quản trị Dự án Giảng viên: TS Lê Thị Thu Thủy Học viên: Trần Thế Thành (STT 90) Lớp Cao học QTKD K6.2 – Đại học Ngoại Thương Trang 7 / 15 Đây là yếu tố không thể thiếu của người lãnh đạo, nó thể hiện qua việc tuyển chọn người tài, phân chia công việc hợp lý. Doanh nghiệp nhỏ thì có vài chục người, lớn thì hàng ngàn người, mỗi người một tính cách. Nếu không phân bổ hợp lý nguồn nhân lực thì doanh nghiệp rất rối ren, hiệu quả công việc chung hay công việc của từng nhân viên không cao, có thể coi là gốc rễ để xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Nó là tổng hòa của nhiều yếu tố, từ tuyển chọn và đào tạo nhân tài, tìm hiểu những ưu điểm và khuyết điểm của nhân viên mà mình trực tiếp quản lý. Lãnh đạo phải là người chào đón những nhân viên mới, đặc biệt là những nhân viên mới tốt nghiệp và chỉ cho họ thấymôi trường làm việc tích cực trong công ty, để họ thấm nhuần văn hóa doanh nghiệp. Trong xã hội không ai, chắc chắn không ai có thể thành công một mình bao giờ. Nhân nghĩa là cơ sở để phân chia công việc giúp phát huy hết tố chất của mỗi nhân viên, cũng như sức mạnh của cả tập thể. Khi cần người lãnh đạo hoặc nhân viên sẽ phải hy sinh lợi ích của mình cho tập thể thì đó mới là tập thể mạnh, đoàn kết, bất khả chiến bại. Giỏi dùng người là tố chất không thể thiếu của người lãnh đạo, nếu muốn đưa doanh nghiệp của mình tiến lên và phát triển bền vững. Muốn trở thành cao thủ dùng người trước tiên phải hiểu mình, đặt mục tiêu cần tuyển người như thế nào, hiểu người để phân chia công việc. Nắm được xuất thân, học lực, thực tài (Trí tuệ), trình độ, kinh nghiệm, hứng thú, sở thích, sở trường… Hay nói đúng hơn là sự tổng hòa của những yếu tố đó, để nâng nó lên tầm nghệ thuật (Nghệ thuật dùng người). Có tin người thì mới dùng, khi đã dùng rồi thì phải đặt trọn niềm tin, nên người lãnh đạo phải là người tinh tế trong nhận xét và đánh giá người khác. Nếu là bậc thầy trong việc dùng người thì dễ dàng đào tạo ra rất nhiều nhân tài cho doanh nghiệp. Cũng phải lưu ý tuyển những nhân viên có tính cách tố chất phù hợp với chuẩn mực văn hóa đã đặt ra. Nhưng cũng phải thấu hiểu nhân viên của mình, phải biết lắng nghe và chia sẻ với cấp dưới. Khi có vấn đề rắc rối, thử đặt mình vào hoàn cảnh của nhân viên để từ đó có hướng giải quyết hợp lý. Phải tự lực đào tạo ra những con người năng động sáng tạo, tự chủ, có óc phê phản, có năng lực tự giải quyết các vấn đề mới nẩy sinh, có năng lực tự học, tự nghin cứu suốt đời, có năng lực tạo nghiệp tiến thân. Nhanh chóng thống nhất và quán triệt mục tiêu đào tạo phù hợp với tình hình và nhiệm vụ mới. Chương trình đào tạo phải đáp ứng được mục tiêu tạo nền tảng tri thức cho sự phát triển con người toàn diện, đồng thời phải phù hợp với yêu cầu của thời đại toàn cầu hóa và kinh tế tri thức. Tiểu luận Quản trị Dự án Giảng viên: TS Lê Thị Thu Thủy Học viên: Trần Thế Thành (STT 90) Lớp Cao học QTKD K6.2 – Đại học Ngoại Thương Trang 8 / 15 2.6. Luôn giữ đúng cam kết và sẵn sàng chịu trách nhiệm Trong thời đại ngày nay tín là cơ sở của niềm tin, thông tin được truyền đi nhanh hơn cả tốc độ ánh sáng, khi là người giữ chữ tìn thì sẽ được bạn hàng, khách hàng và nhân viên tin tưởng. phải giữ chứ tìn với chính bản thân, với lương tâm, với bạn hàng, khách hàng, với đồng nghiệp, với cấp dưới của mình, và với cả xã hội nữa. Có như vậy người lãnh đạo mới nhận được sự tin tưởng của người khác, tin tưởng họ thì họ mới tin tưởng bạn, kính trọng mọi người thì ắt được mọi người kính trọng lại. Một khi đã đánh mất niềm tin rồi thì rất khó lấy lại. Giữ gìn tín nghĩa là việc khó vô cùng, phải đánh đổi rất nhiều những quyền lợi trước