Tiểu luận Phương pháp luận sáng tạo khoa học kỹ thuật

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG …………….. ---------- TIỂU LUẬN Phương pháp luận sáng tạo khoa học kỹ thuật Tieåu luaän: Phöông phaùp luaän saùng taïo khoa hoïc kyõ thuaät Hoïc vieân: Ñaëng Thò Dieäu Hieàn 1 PHAÀN 1: NHÖÕNG NHAÄN THÖÙC VEÀ MOÂN HOÏC PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN SAÙNG TAÏO KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Sau khi hoc xong 45 tieát moân Phöông phaùp luaän saùng taïo Khoa hoïc kyõ thuaät toâi ñaõ hoïc ñöôïc nhieàu noäi dung töø nhöõng khaùi nieäm cô baûn lieân quan ñeán lónh vöïc tö duy saùng taïo ñeán nhöõng phöông phaùp tích cöïc hoùa tö duy vaø moät soá phöông phaùp ñeå giaûi nhöõng baøi toaùn saùng taïo toán ít coâng söùc , thôøi gian vaø kinh phí hôn caùch laøm thöû vaø sai truyeàn thoáng. Trong baøi laøm naøy toâi muoán toùm taét noäi dung vaø neâu leân nhöõng suy nghó caù nhaân theo töøng noäi dung hoaëc töøng chöông. 1. Chöông 1: Môû ñaàu Trong chöông naøy trình baøy nhöõng khaùi nieäm caên baûn vaø ñoái töôïng, muïc ñích, caùc ích lôïi vaø yù nghóa cuûa moân hoïc. Thöïc ra ñaây laø nhöõng khaùi nieäm maø trong cuoäc soáng chuùng ta vaãn thöôøng gaëp. Tröôùc khi hoïc moân naøy toâi cuõng coù theå phaân bieät ñöôïc söï khaùc nhau giöõa nhöõng khaùi nieäm naøy nhöng coù moät soá ñaëc ñieåm coøn mô hoà chöa roõ nghóa laém, sau khi hoïc moân naøy toâi ñaõ coù theå phaân bieät ñöôïc noäi haøm cuûa nhöõng caëp khaùi nieäm deã nhaèm laãn nhö: phaùt minh – saùng cheá, kyõ thuaät – coâng ngheä …. 2. Chöông 2: Phöông phaùp thöû vaø sai Ñaây chaén chaén laø phöông phaùp ñaàu tieân maø chuùng ta nghó ñeán khi giaûi quyeát vaàn ñeà neáu chuùng ta khoâng hoïc qua moân hoïc naøy. Coù theå noùi ñaây laø phöông phaùp tö duy töï nhieân nghóa laø khi giaûi quyeát baøi toaùn ta phaûi toán nhieàu coâng söùc ñeå ñi tìm nhöõng lôøi giaûi theo suy nghó moät caùch töï nhieân, theo kieán thöùc vaø kinh nghieäm rieâng cuûa ngöôøi giaûi. Noù luoân coù khuynh höôùng ñöa ngöôøi giaûi theo nhöõng con ñöôøng moøn ñaõ hình thaønh trong quaù khöù. Thoâng thöôøng ngöôøi giaûi phaûi toán khaù nhieàu “pheùp thöûû- sai” ñeå cuoái cuøng may maén coù moät pheùp thöû laø lôøi giaûi ñuùng. Phöông phaùp naøy chæ thích hôïp vôùi nhöõng baøi toaùn coù soá pheùp thöû ít vaø toång soá lôøi giaûi nhieàu, chi phí cuõng nhö thôøi gian cho moãi pheùp thöû thaáp coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Neáu ta aùp duïng phöông phaùp naøy ñeå giaûi vaán ñeà seõ khoâng coù söï ñònh höôùng roõ raøng do ñoù gaây neân söï laõng phí lôùn, tính ì taâm lyù aûnh höôûng raát lôùn coù theå noùi ñaây laø moät Tieåu luaän: Phöông phaùp luaän saùng taïo khoa hoïc kyõ thuaät Hoïc vieân: Ñaëng Thò Dieäu Hieàn 2 trong nhöõng lí do quan troïng maø ta khoâng theå coù nhöõng saùng kieán môùi vaø hay vì ta coù xu höôùng suy nghó theo loái moøn xöa cuõ, khoâng suy nghó vaán ñeà theo chieàu höôùng khaùc coù tính chaát ñoái laäp hoaëc maâu thuaån vôùi söï vaät ñang toàn taïi. Coù theà noùi ñaây laø phöông phaùp khoâng taïo ra ñöôïc nhieàu yù töôûng hay do nhöõng thoùi quen hoaëc do ngöôøi giaûi khoâng bieát phöông phaùp giaûi naøo hay hôn cho neân phaûi aùp duïng phöông phaùp thöû vaø sai. Do ñoù noù cuõng chieám ñöôïc choã ñöùng khoâng nhoû ñoái vôùi khoa hoïc saùng taïo. 3. Chöông 3: Caùc phöông phaùp tích cöïc hoaù tö duy Khaùc vôùi phöông phaùp thöû vaø sai thì caùc phöông phaùp tích cöïc hoaù tö duy coù öu ñieåm lôùn laø laøm taêng hieäu suaát tö duy saùng taïo vì noù taïo ra nhieàu yù töôûng trong moät thôøi gian nhaát ñònh. 3.1 Phöông phaùp ñoái töôïng tieâu ñieåm Phöông phaùp naøy phaùt yù töôûng nhôø vieäc chuyeån giao nhöõng daáu hieäu, tính chaát, chöùc naêng… cuûa nhöõng ñoái töôïng thu nhaäp moät caùch tình côø cho ñoái töôïng phaûi caûi tieán. Ñeå thöïc hieän phöông phaùp naøy ta phaûi theo caùc böôùc sau: Böôùc 1: Choïn ñoái töôïng tieâu ñieåm. Böôùc 2: Choïn töø 3 deán 4 ñoái töôïng moät caùch tình côø. Böôùc 3: Laäp danh saùch nhöõng daáu hieäu cuûa nhöõng ñoái töôïng choïn ôû böôùc 2. Böôùc 4: Phaùt trieån caùc yù töôûng töø caùc tính chaát ñaõ ñöôïc gaén cho ñoái töôïng tieâu ñieåm moät caùch khoâng haïn cheá. Böôùc 5: Choïn yù töôûng phuø hôïp vôùi lôøi giaûi. Phöông phaùp ñoái töôïng tieâu ñieåm laø phöông phaùp khaù ñôn giaûn, deã lónh hoäi. Phöông phaùp naøy cho keát quaû toát khi tìm kieám nhöõng bieán theå cuûa nhöõng phöông phaùp, keát caáu ñaõ bieát. Noù cho pheùp nhanh choùng tìm ra nhöõng yù töôûng môùi ñoái vôùi caùc ñoà duøng, caùc maãu haøng hoùa, caùc moát quaàn aùo, ñoà chôi, quaø löu nieäm… vaø trong lónh vöïc quaûng caùo, kieán truùc. Phöông phaùp naøy taïo ra nhieàu yù töôûng trong moät ñôn vò thôøi gian, phaàn naøo khaéc phuïc ñöôïc söùc ì taâm lyù vaø coù ñöôïc tuaàn töï trong caùch giaûi quyeát. Tuy nhieân noù chöa coù ñònh höôùng roõ raøng, löôïng yù töôûng nhieàu nhöng ít yù töôûng phuø hôïp. Neáu toâi aùp duïng phöông phaùp naøy thì toâi seõ choïn nhöõng ñoái töôïng ngaåu nhieân coù nhieàu tính chaát khaùc bieät thaäm chí ñoái laäp nhau ñeå coù theå tìm ñöôïc nhöõng yù töôûng hay. Tieåu luaän: Phöông phaùp luaän saùng taïo khoa hoïc kyõ thuaät Hoïc vieân: Ñaëng Thò Dieäu Hieàn 3 3.2 Phöông phaùp phaân tích hình thaùi Muïc ñích cuûa phöông phaùp phaân tích hình thaùi laø ñöa ra vaø nghieân cöùu taát caû caùc phöông aùn moät caùch heä thoáng veà nguyeân taéc, baèng vieäc phaân ñoái töôïng thaønh töøng phaàn, ña daïng hoaù chuùng roài keát hôïp trôû laïi nhaèm bao quaùt ñöôïc nhöõng phöông aùn baát ngôø, ñoäc ñaùo maø chuùng ta boû queân trong phöông phaùp thöû vaø sai. F.Zwicky – nhaø vaät lyù thieân vaên ngöôøi Myõ goác Thuî Só ñeà nghò thöïc hieän phaân tích hình thaùi theo caùc giai ñoaïn sau: - Phaùt bieåu baøi toaùn moät caùch chính xaùc, roõ raøng. - Xaùc ñònh caùc boä phaän caáu thaønh cuûa ñoái töôïng caàn caûi tieán. - Lieät keâ caùc khaû naêng coù theå coù cuûa töøng boä phaän. - Laäp baûng phaân tích hình thaùi. - Toå hôïp töø baûng phaân tích hình thaùi ñeå taïo ra ñoái töôïng. - Choïn lôøi giaûi. Ñoái vôùi phöông phaùp naøy ta coù theå ñöa ra ñöôïc nhieàu yù töôûng trong moät ñôn vò thôøi gian nhöng theo toâi nhöõng yù töôûng ñoù khoâng phaûi laø nhöõng yù töôûng môùi hoaøn toaøn bôûi vì noù laø söï keát hôïp nhöõng phöông aùn coù saün cuûa töøøng boä phaän caáu thaønh neân saûn phaåm. Treân thöïc teá ñeå löïa choïn ñöôïc phöông aùn toái öu nhaát trong ma traän hình thaùi naøy laø raát khoù vì ta chæ coù theå löïa choïn caùc phöông aùn thöû laàn löôïc hoaëc laø huù hoaï trong voâ soá caùc phöông aùn. Ñoái vôùi phöông phaùp naøy neáu ta queân ñi moät thoâng soá , ta seõ maát ñi moät soá löôïng lôùn nhöõng phöông aùn giaûi coù theå. Maëc duø vaäy phöông phaùp naøy coù hieäu quaû hôn phöông phaùp thöû vaø sai. Phaân tích hình thaùi söû duïng hieäu quaû nhaát khi giaûi caùc baøi toaùn thieát keá mang tính chaát chung, coù lôøi giaûi ña daïng nhö thieát keá quaàn aùo thôøi trang, maãu haøng hoaù, quaûng caùo…. 3.3 Phöông phaùp naõo coâng Phöông phaùp naøy coù muïc ñích thu nhaän nhieàu yù töôûng giaûi baøi toaùn cho tröôùc baèng caùch laøm vieäc taäp theå hay coù theå noùi ñaây laø phöông phaùp saùng taïo taäp theå. Ñeå laøm vieäc theo phöông phaùp naøy thaønh coâng phaûi theo caùc nguyeân taéc laøm vieäc sau: - Cöû moät ngöôøi laø chuû trì buoåi naõo coâng phaûi naém vöõng ñöôïc caùc yeâu caàu vaø naém vöõng ñöôïc ñaày ñuû caùc phöông phaùp naõo coâng. - Chia taäp theå thaønh 2 nhoùm: nhoùm phaùt yù töôûng vaø nhoùm phaân tích. Ñoái vôùi nhoùm phaùt yù töôûng khi laøm vieäc phaûi tuaân thuû caùc nguyeân taéc sau: + Nguyeân taéc töï do tuyeät ñoái. Tieåu luaän: Phöông phaùp luaän saùng taïo khoa hoïc kyõ thuaät Hoïc vieân: Ñaëng Thò Dieäu Hieàn 4 + Khoâng pheâ bình, baùc boû, hay toû thaùi ñoä khoâng ñoàng tình. + Caùc yù töôûng phaùt bieåu ra phaûi ñöôïc phaùt trieån tieáp. + Chaáp nhaän vaø ghi cheùp laïi taát caû caùc yù kieán. Ñoái vôùi phöông phaùp naøy trong 1 thôøi gian ngaén cuõng coù theå ñöa ra ñöôïc nhieàu yù töôûng nhöng nhöõng yù töôûng ñoù khoâng taäp trung vaø khi töøng ngöôøi phaùt trieån leân theâm thì noù deã daøng bò theo khuynh höôùng cuûa phöông phaùp thöû vaø sai. Theo toâi ñeå buoåi naõo coâng thaønh coâng thaät toát thì nhöõng ngöôøi ñieàu haønh buoåi naõo coâng neân coù söï huaán luyeän tröôùc ñeå hoï bieát caùch khôi gôïi vaán ñeà, bieát ñaët ra nhöõng caâu hoûi coù coù tính kích thích cao vaø ñoàng thôøi bieát daãn daét moïi ngöôøi vaøo vaán ñeà chính neáu hoï ñi “laïc ñeà” quaù xa. Theo yù nghó cuûa toâi neáu toå chöùc buoåi naõo coâng ñeå giaûi quyeát moät vaán ñeà chuyeân moân naøo ñoù thì beân caïnh caùc thaønh vieân laø nhöõng ngöôøi coù chuyeân moân saâu vaø laø nhöõng ngöôøi coù nhieàu yù töôûng neân coù moät ngöôøi khoâng coù chuyeân moân saâu nhöng laïi coù kieán thöùc toång quaùt ôû nhieàu lónh vöïc lieân quan ñeå khi ñöa ra vaø phaùt trieån yù töôøng coù theå haïn cheá moät phaàn naøo söùc ì taâm lyù do “beänh ngheà nghieäp” mang laïi. Khi hoïc xong phöông phaùp naøy toâi thaáy ñaây laø phöông phaùp laøm vieäc taäp theå raát hieäu quaû theo toâi neân ñöa noù vaøo trong chöông trình hoïc ñaïi hoïc vaø phaûi taäp cho sinh vieân phaûi coù tinh thaàn laøm vieäc taäp theå tröôùc luùc ñi laøm. 3.4 Phöông phaùp söû duïng pheùp töông töï Nguyeân taéc laøm vieäc cuûa phöông phaùp naøy döïa treân phöông phaùp naõo coâng, döïa vaøo taäp theå ñeå laøm vieäc vaø ñaây laø phöông phaùp naõo coâng chuyeân bieät. Trong phöông phaùp naøy ta coù theå pheâ bình, neâu yù kieán khaùc. Tuy nhieân nhöõng nguyeân taéc chính cuõng phaûi ñöôïc tuaân thuû vaø phaùt trieån tieáp. Ñeå aùp duïng ñöôïc phöông phaùp naøy ngöôøi ta coù theå söû duïng caùc pheùp töông töï nhö: töông töï tröïc tieáp, töông töï caù nhaân, töông töï töôïng tröng, töông töï töôûng töôïng. Ñaây laø 1 trong nhöõng phöông phaùp maø toâi taâm ñaéc nhaát vì nhöõng yù töôûng raát deã ñöôïc naûy sinh do ta coù theå aùp duïng tính töông töï tröïc tieáp töø nhöõng baøi toaùn töông töï trong cuoäc soáng. Do ñoù neáu trong cuoäc soáng ta gaëp phaûi vaán ñeà gì ta neân nghó ñeán nhöõng vaán ñeà töông töï xem ngöôøi ta giaûi quyeát nhö theá naøo ñeå töø ñoù tìm lôøi giaûi cho vaán ñeà ta gaëp phaûi. Ñoái vôùi pheùp töông töï caù nhaân neáu toâi khoâng hoïc qua moân hoïc naøy aéc haún laø toâi seõ khoâng bieát ñöôïc ngöôøi ta coù theå taïo ra nhöõng yù Tieåu luaän: Phöông phaùp luaän saùng taïo khoa hoïc kyõ thuaät Hoïc vieân: Ñaëng Thò Dieäu Hieàn 5 töôûng môùi baèng caùch ñaët mình vaøo ñoái töôïng caàn caûi tieán hoaëc nhaân caùch hoaù ñoái töôïng caàn caûi tieán ñeå xem noù phaûn öùng nhö theá naøo. Toâi thaáy pheùp töông töï naøy raát hay vì yù töôûng taïo ra khoâng quaù roäng, khoâng quaù ñi xa chuû ñeà maø chæ taäp trung trong nhöõng phöông aùn giaûi quyeát cuï theå neân ta deã daøng choïn ra nhöõng phöông aùn phuø hôïp ñeå phaùt trieån tieáp. Pheùp töông töï töôûng töôïng cuõng coù theå ñem laïi nhieàu phöông aùn hay. Trong khi ta suy nghó ñeå giaûi quyeát vaán ñeà theo kieåu truyeàn thoáng coù theå ta seõ bò beá taét, nhöõng luùc nhö theá ta neân ñaët vaø traû lôøi nhöõng caâu hoûi nhö: Giaû söû ta coù pheùp maøu thì ta giaûi quyeát vaán ñeà nhö theá naøo? Hoaëc laø “öôùc gì noù….” v..v. luùc naøy lôøi giaûi coù theå seõ xuaát hieän. 3.5 Phöông phaùp caâu hoûi kieåm tra Phöông phaùp giuùp ngöôøi giaûi ñöøng quaù sa ñaø vaøo höôùng suy nghó quen thuoäc maø queân ñi nhöõng höôùng coù theå khaùc. Ngoaøi ra, caùc caâu hoûi kieåm tra coøn coù nhöõng lôøi khuyeân söû duïng caùc thuû thuaät, caùc phöông phaùp, caùc gôïi yù, caùc kinh nghieäm saùng taïo. Moãi lónh vöïc khaùc nhau ñoøi hoûi danh saùch caâu hoûi kieåm tra khaùc nhau. Cuøng moät lónh vöïc nhöõng chuyeân gia khaùc nhau coù theå laäp ra caùc caâu hoûi kieåm tra khaùc nhau. Khi ta söû duïng phöông phaùp naøy phaûi traû lôøi caùc caâu hoûi coù trong danh saùch maø mình ñang söû duïng theo ngöõ caûnh baøi toaùn. Caùc taùc giaû ñöa ra nhöõng caâu hoûi treân cô sôû ñuùc keát nhöõng kinh nghieäm thöïc teá giaûi caùc baøi toaùn cuûa nhieàu ngöôøi neân chuùng coù hieäu quaû hôn loái suy nghó töï phaùt. Vieäc löïa choïn caùc caâu hoûi khoâng tính ñeán nhöõng qui luaät phaùt trieån khaùch quan cuûa caùc heä thoáng neân nhieàu caâu hoûi mang tính chaát chung maø khoâng ñi saâu vaøo baûn chaát. Coù theå söû duïng phöông phaùp naøy trong caùc giai ñoaïn ñaàu cuûa ñaët vaán ñeà hoaëc ñeå giaûi caùc baøi toaùn khoâng phöùc taïp laém. Nhaän xeùt chung veà caùc phöông phaùp tích cöïc hoùa tö duy Nhöõng phöông phaùp naøy ta khoâng neân giôùi haïn trong lónh vöïc tö duy saùng taïo maø neân duøng noù ñeå luyeän taäp phaùt trieån trí tröôûng töôïng ñoái vôùi moïi löùa tuoåi. Trí töôûng töôïng ñoùng vai troø cöïc kyø to lôùn trong trong baát kyø lónh vöïc saùng taïo naøo noù coù theå laøm tieàn ñeà ñeå moät quoác gia phaùt trieån. Ñeå coù theå tieáp caän vaø khôi daäy ñöôïc söï töôûng töôïng deã daøng ta neân xem caùc truyeän, caùc phim khoa hoïc vieãn töôûng vì noù coù theå ñem laïi nhöõng lôïi ích sau: Tieåu luaän: Phöông phaùp luaän saùng taïo khoa hoïc kyõ thuaät Hoïc vieân: Ñaëng Thò Dieäu Hieàn 6 - Coù theå tìm thaáy trong ñoù nhöõng yù töôûng ñeå giaûi caùc baøi toùan saùng taïo. - Khaéc phuïc ñöôïc söùc ì taâm lyù ñeå coù theå nghó ra nhöõng yù töôûng taùo baïo – noù raát caàn trong khoa hoïc saùng taïo. - Coù theå tìm thaáy vaø söû duïng nhöõng thuû thuaät cuûa taùc giaû trong vieäc phaùt trieån yù töôûng. - Caùc truyeän khoa hoïc vieãn töôûng coù chöùa nhieàu baøi toùan cuûa töông lai, haõy suy nghó veà chuùng. 4. Caùc thuû thuaät cô baûn Thuû thuaät laø thao taùc tö duy ñôn leû, chæ ra höôùng maø ngöôøi giaûi caàn suy nghó . Coù khoaûng 40 thuû thuaät (nguyeân taéc) cô baûn maø khoâng caàn söû duïng theo qui trình naøo. Caùc thuû thuaät coù vai troø trong phöông phaùp luaän saùng taïo nhö caùc phaân töû caáu thaønh neân vaät chaát, nhö nguyeân toá hoùa hoïc trong hoùa hoïc… Moãi moät nguyeân taéc noù coù moät yù nghóa nhaát ñònh nhöng neáu chuùng ñöôïc keát hôïp vôùi nhau taïo neân nhöõng yù töôûng saùng taïo phöùc taïp hôn. Thöïc teá cho thaáy, ngöôøi ta thöôøng duøng caùc toå hôïp cuûa caùc thuû thuaät nhieàu hôn laø duøng caùc thuû thuaät ñôn leû moät caùch ñoäc laâp. Toâi thaáy trong 40 nguyeân taéc thì coù 1 soá nguyeân taéc raát ñôn giaûn vaø thöôøng xuaát hieän nhö nguyeân taéc chia nhoû, nguyeân taéc taùch khoûi, nguyeân taéc phaåm chaát cuïc boä, nguyeân taéc vaïn naêng, nguyeân taéc öùng suaát sô boä, nguyeân taéc söû duïng caùc dao ñoäng cô hoïc, nguyeân taéc vöôït nhanh, nguyeân taéc töï phuïc vuï, nguyeân taéc thay ñoåi maøu saéc .v.v.. Neáu ñöùng tröôùc moät baøi toùan ta coù theå seõ khoâng bieát aùp duïng nhöõng thuû thuaät naøo cho phuø hôïp ta haõy xem caùc thoâng soá kyõ thuaät naøo caàn thay ñoåi theo chieàu höôùng taêng leân hoaëc giaûm xuoáng roài töø ñoù aùp duïng baûng caùc nguyeân taéc duøng ñeå giaûi quyeát caùc maâu thuaån kyõ thuaät. Thoâng thöôøng khi aùp duïng ñeå giaûi quyeát moät vaán ñeà kyõ thuaät naøo ta phaûi aùp duïng khoûang 3 hoaëc 4 caùc nguyeân taéc. Toâi thaáy coù nhöõng vaán ñeà ta coù theå aùp duïng moät vaøi nguyeân taéc coù theå daãn ñeán moät ñaùp aùn roõ raøng. Neáu nhö chuùng ta ñaàu tö nghieân cöùu theâm caùc nguyeân taéc naøy thì moãi ngöôøi chuùng ta seõ coù ít nhaát moät saùng cheá. Tieåu luaän: Phöông phaùp luaän saùng taïo khoa hoïc kyõ thuaät Hoïc vieân: Ñaëng Thò Dieäu Hieàn 7 5. Chöông 5: Lyù thuyeát vaø Algorit giaûi baøi toùan saùng cheá 5.1 Sô ñoà khoái cuûa lí thuyeát saùng cheá. Caùc baøi toaùn chuaån Caùc baøi toaùn khoâng chuaån Caùc chuaån Caùc baøi toaùn töông töï Caùc kieán thöùc khoa hoïc K ho th oâ ng ti n, k ie án th öù c, c oâ ng c uï Heä thoáng caùc thuû thuaät vaø caùc bieán ñoåi maãu Hình 1: Sô ñoà khoái cuûa TRIZ Sô ñoà khoái naøy chæ noùi leân caùch toång quaùt ñeå giaûi caùc baøi toaùn chuaån vaø baøi toaùn khoâng chuaån. Neáu coù thôøi gian vaø ñöôïc tìm hieåu saâu hôn caùch giaûi theo caùc phöông phaùp naøy toâi nghó neáu chuùng ta phaùt hieän ra vaán ñeà thì vaán ñeà ñoù seõ ñöôïc giaûi vaø sôû höõu ñöôïc ít nhaát moät saùng cheá khoâng coøn laø öôùc mô nöõa. 5.2 Caùc qui luaät phaùt trieån heä kyõ thuaät 5.2.1 Qui luaät veà tính ñaày ñuû cuûa heä kyõ thuaät: Theo toâi moät heä kyõ thuaät hoïat ñoäng töï laäp phaûi bao goàm 4 boä phaän laø: boä phaän phaùt ñoäng; boä phaän truyeàn ñoäng; boä phaän laøm vieäc; - Chöông trình coù tính keá hoaïch, logíc - Caùc yeáu toå ñieàu khieån taâm lyù vaø trí töôûng töôïng - Baûo ñaûm thoâng tin; kieán thöùc, coâng cuï. A R I Z TRIZ Caùc qui luaät phaùt trieån cuûa caùc heä thoáng Phaân tích Veâpol Tieåu luaän: Phöông phaùp luaän saùng taïo khoa hoïc kyõ thuaät Hoïc vieân: Ñaëng Thò Dieäu Hieàn 8 boä phaän ñieàu khieån laø chöa ñaày ñuû vì ngaøy nay khi muoán caûi tieán moät saûn phaåm ta neân cho noù theâm boä phaän töï ñieàu khieån. Ví duï: - Ngaøy nay ngöôøi ta ñang nghieân cöùu cheá taïo xe hôi khoâng caàn ngöôøi laùi. - Trong ngaønh may thì coù maùy caét vaûi töï ñoäng khoâng coøn coù coâng nhaân tröïc tieáp ñöùng maùy caét nöõa. … Do ñoù yeáu toá töï ñieàu khieån laø moät tính chaát raát caàn thieát trong heä kyõ thuaät. Khi ta nhìn söï vaät haõy nhìn khuyeát ñieåm cuûa chuùng, haõy nhìn xem chuùng thieáu boä phaän naøo trong nhöõng boä phaän noùi treân ñeå töø ñoù coù höôùng caûi tieán cho phuø hôïp. 5.2.2 Quy luaät veà tính daãn naêng cuûa heä kyõ thuaät: moïi heä kyõ thuaät ñeàu phaûi coù söï thoâng suoát trong vieäc truyeàn naêng löôïng vaø tín hieäu töø boä phaän naøy sang boä phaän khaùc. Khi suy nghó veà tính daãn naêng naøy ta khoâng neân suy nghó noù chæ coù theå daãn naêng ñöôïc khi coù vaät truyeàn naêng maø haõy suy nghó theâm noù coù theå truyeàn naêng löôïng xuyeân khoâng gian vaø thôøi gian ñöôïc hay khoâng ñeå ta coù theå tìm ra ñöôïc yù töôûng môùi. 5.2.3 Quy luaät veà tính töông hôïp caùc thaønh phaàn cuûa heä: ñieàu kieän caàn cho moät heä kyõ thuaät coù söùc soáng veà nguyeân taéc phaûi coù söï töông hôïp giöõa caùc phaàn töû. Neáu moät boä phaän naøo ñoù cuûa heä nhanh bò hoûng hôn caùc boä phaän khaùc thì ta neân löu yù ñeán söï töông thích veà kích thöôùc, thôøi gian, khoâng gian, qui trình, vaät chaát… cuûa noù. 5.2.4 Quy luaät taêng tính lí töôûng cuûa heä kyõ thuaät: caùc heä kyõ thuaät phaùt trieån theo chieàu höôùng taêng tính lyù töôûng cuûa heä. Khi muoán caûi tieán heä ta neân nghó ñeán heä lí töôûng nghóa laø khoâng coù noù maø chöùc naêng vaãn ñöôïc thöïc hieän ñeå ta coù theå tìm ra ñöôïc nhöõng lôøi giaûi toái öu tieäm caän vôùi lí töôûng. Khi môùi nghe phaùt bieåu heä lí töôûng thì haàu heát moïi ngöôøi cho raèng ñoù laø ñieàu mô hoà aûo töôûng nhöng khi nghieân cöùu saâu hôn ta thaáy noù raát höõu ích trong tö duy saùng taïo vì noù coù theå taïo ra nhöõng yù töôûng môùi toái öu hôn nhieàu so vôùi caùi cuõ. 5.2.5 Quy luaät veà söï khoâng ñoàng ñeàu trong söï phaùt trieån cuûa heä kyõ thuaät: caùc phaàn cuûa heä kyõ thuaät phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu, caùc heä caøng phöùc taïp thì söï khoâng ñoàng ñeàu caøng lôùn. Khi chuùng ta thieát keá hoaëc caûi tieán caùc heä kyõ thuaät phöùc taïp ta neân löu yù ñeán qui luaät naøy. Tieåu luaän: Phöông phaùp luaän saùng taïo khoa hoïc kyõ thuaät Hoïc vieân: Ñaëng Thò Dieäu Hieàn 9 5.2.6 Quy luaät chuyeån sang heä treân: khi caïn khaû naêng phaùt trieån cuûa heä thì seõ chuyeån sang heä treân. Cho bieát moät heä khoâng bò maát ñi maø khi cuoäc ñôøi noù taøn tuïi thì noù seõ chuyeån sang heä treân vôùi nhöõng tính naêng öu vieät hôn caùi cuõ noù daàn daãn tieán ñeán heä lí töôûng