Tóm tắt Luận án Sự biến đổi văn hóa làng nghề truyền thống ở Hà Nội hiện nay (Qua trường hợp làng Triều Khúc và Thiết Úng)

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ BÍCH THỦY Sù BIÕN §æI V¡N HãA LµNG NGHÒ TRUYÒN THèNG ë Hµ NéI HIÖN NAY (Qua trường hợp làng Triều Khúc và Thiết Úng) Chuyên ngành: Văn hóa học Mã số: 62 31 06 40 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ VĂN HÓA HỌC HÀ NỘI - 2015 Công trình được hoàn thành tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Lê Quý Đức 2. TS. Lê Trung Kiên Phản biện 1: ............................................................. ............................................................. Phản biện 2: ............................................................. ............................................................. Phản biện 3: ............................................................. ............................................................. Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp cơ sở tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Vào hồi ........ giờ ...... ngày ......... tháng ..........năm 2015 Có thể tìm hiển luận án tại: Thư viện Quốc gia và thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh DANH MỤC CÔNG TRÌNH Đà CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1. Nguyễn Thị Bích Thủy (2014), Hà Nội, mảnh đất của làng nghề, phố nghề, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, (7), tr. 19 - 24. 2. Nguyễn Thị Bích Thủy (2014), Giá trị văn hóa làng nghề Hà Nội, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, (10), tr. 24 - 28. 3. Nguyễn Thị Bích Thủy (2014), Làng nghề Hà Nội, quá trình hình thành và phát triển, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, (12), tr. 38 - 43. 4. Nguyễn Thị Bích Thủy (2015), Biến đổi văn hóa làng nghề Triều Khúc, huyện Thanh Trì, Hà Nội, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, (3), tr. 34 - 37. 5. Nguyễn Thị Bích Thuỷ (2015), Văn hoá làng nghề truyền thống Thiết Úng, xã Vân Hà, huyện Đông Anh, Hà Nội, Tạp chí Di sản văn hoá, (3), tr. 57 - 59. MỞ ĐẦU Tính cấp thiết của đề tài Làng nghề Hà Nội phát triển, có nhiều khởi sắc bắt đầu từ khi Đảng và Nhà nước thực hiện đường lối đổi mới, nền kinh tế chuyển sang cơ chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Cũng vì thế, biến đổi văn hóa ở các làng nghề Hà Nội diễn ra như một điều tất yếu của quy luật phát triển. Sự biến đổi văn hóa ở các làng nghề truyền thống Hà Nội không chỉ tác động đến đời sống xã hội, mà còn tác động đến cơ cấu tổ chức, diện mạo, quy trình sản xuất, mẫu mã, hình thức, chất lượng sản phẩm, phong tục tập quán. của mỗi làng nghề. Xu hướng biến đổi trên thực sự là vấn đề cần được quan tâm, nghiên cứu kịp thời để đưa ra những căn cứ khoa học, giải pháp phù hợp để giúp các nhà hoạch định chính sách có những quyết sách hợp lý, vừa gìn giữ, vừa phát huy được giá trị văn hóa truyền thống của các làng nghề. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu về biến đổi văn hóa làng nghề Hà Nội cho đến nay chưa nhiều, mới chỉ có một số công trình nghiên cứu về biến đổi văn hóa làng nghề vùng châu thổ sông Hồng, qua nghiên cứu một số làng ở Hà Tây, Thái Bình, Gia Lâm, mà chưa có công trình nghiên cứu tiêu biểu về Sự biến đổi văn hóa làng nghề truyền thống Hà Nội hiện nay. Do đó, nghiên cứu về sự biến đổi văn hóa các làng nghề truyền thống Hà Nội nói chung và hai làng nghề dệt Triều Khúc, đồ gỗ mỹ nghệ Thiết Úng nói riêng không chỉ có ý nghĩa lý luận, mà còn đáp ứng nhu cầu cấp bách của thực tiễn trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa các làng nghề truyền thống ở nước ta hiện nay trước yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và toàn cầu hóa. Vì những lý do trên, Nghiên cứu sinh nhận thấy việc nghiên cứu đề tài “Sự biến đổi văn hóa làng nghề truyền thống ở Hà Nội hiện nay” (Qua trường hợp làng Triều Khúc và Thiết Úng) là một việc làm cần thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn trong bối cảnh đổi mới của xã hội. Tổng quan tình hình nghiên cứu: Trong tổng số hơn 750 tài liệu trong và nước ngoài nghiên cứu về Hà Nội, có khoảng 100 tài liệu về làng nghề, phố nghề, văn hóa làng nghề Hà Nội từ trước giai đoạn đổi mới (năm 1986) đến hiện nay (xin được trình bày cụ thể ở chương 1 luận án). 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích Trên cơ sở trình bày và đưa ra một số khái niệm mới làm công cụ cho việc nghiên cứu, Nghiên cứu sinh phân tích, đánh giá thực trạng biến đổi của văn hóa làng nghề truyền thống trên địa bàn Hà Nội qua nghiên cứu trường hợp 2 làng nghề: làng nghề dệt truyền thống Triều Khúc (xã Tân Triều, huyện Thanh Trì) và làng nghề gỗ mỹ nghệ truyền thống Thiết Úng (xã Vân Hà, huyện Đông Anh), thành phố Hà Nội. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Trình bày một số khái niệm công cụ và lý luận về biến đổi văn hóa. - Khảo sát thực trạng về sự biến đổi của văn hóa làng nghề dệt Triều Khúc và đồ gỗ mỹ nghệ Thiết Úng. - Đề xuất một số giải pháp bảo tồn và phát triển văn hóa làng nghề truyền thống Hà Nội. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là sự biến đổi của văn hóa làng nghề truyền thống dệt Triều Khúc và làng nghề gỗ mỹ nghệ Thiết Úng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Luận án tập trung nghiên cứu tại hai làng nghề dệt Triều Khúc và gỗ mỹ nghệ Thiết Úng. - Về thời gian: Luận án lấy mốc thời gian nghiên cứu từ năm 2000 đến nay. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Nghiên cứu sự biến đổi văn hóa làng nghề cần dựa trên các khái niệm về văn hóa, nghề, làng nghề, làng nghề truyền thống, văn hóa làng nghề truyền thống và lý thuyết về biến đổi văn hoá. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để nghiên cứu sự biến đổi về văn hóa làng nghề đem lại hiệu quả cao, việc áp dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử dựa vào quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về phát triển văn hóa là việc làm không thể thiếu. Bên cạnh đó, kết hợp sử dụng các phương pháp nghiên cứu liên ngành, phương pháp phân tích, tổng hợp, phương pháp điều tra xã hội học, phương pháp điền dã, tham dự của nhân học văn hóa. - Phương pháp liên/ đa ngành Nghiên cứu biến đổi văn hóa làng nghề truyền thống Hà Nội là sự thu thập, tổng hợp kết quả nghiên cứu của rất nhiều lĩnh vực khoa học chuyên ngành như nhân học văn hóa, nhân học xã hội, dân tộc học, xã hội học, tâm lý học, sử học - Phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu Phương pháp tổng hợp được sử dụng để tổng hợp các tài liệu thứ cấp liên quan đến vấn đề nghiên cứu, nhằm tìm ra điểm tương đồng và khác biệt trong biến đổi văn hóa ở các làng nghề truyền thống trên. Từ đó đưa ra những nhận định đúng đắn, sát thực với tình hình cụ thể, làm rõ biến đổi văn hóa làng nghề truyền thống. - Phương pháp điều tra xã hội học: Nghiên cứu đề tài này, Nghiên cứu sinh sử dụng 145 bảng hỏi khảo sát làng Triều Khúc, 182 bảng hỏi anket khảo sát làng Thiết Úng, 20 phiếu phỏng vấn sâu những người thợ, cán bộ, nhân viên UBND xã am hiểu về lĩnh vực trên để có kết quả và thông tin mang tính khoa học, khách quan. - Phương pháp điền dã nhận học/dân tộc học Trên cơ sở nghiên cứu trực tiếp tại thực địa, thông qua các loại phiếu điều tra, quan sát, phỏng vấn (phỏng vấn nhóm, phỏng vấn sâu), ghi chép, ghi âm, ghi hình, chụp ảnh, qua đó nghiên cứu các hiện tượng xã hội đặc biệt và tính năng động trong sự hình thành và biến đổi của các hiện tượng văn hóa ở làng nghề truyền thống. - Phương pháp thống kê, so sánh Sử dụng phương pháp này để thu thập các số liệu thống kê ở hai làng Triều Khúc và Thiết Úng, sau đó khái quát lại các vấn đề nghiên cứu để đưa ra những đánh giá khách quan về những biến đổi văn hóa hai làng. - Phương pháp chuyên gia Trên cơ sở nội dung luận án, Nghiên cứu sinh tham khảo ý kiến, nhận định, phỏng vấn các chuyên gia, những người am hiểu về làng nghề, thu thập được những thông tin cơ bản, khách quan. 6. Kết quả và đóng góp mới của luận án 6.1. Đóng góp về mặt lý luận: - Đề tài góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về văn hóa, tác động của văn hóa làng nghề truyền thống đối với sự phát triển kinh tế - xã hội trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; vai trò của người sản xuất ở các làng nghề đối với việc bảo tồn và phát huy văn hóa làng nghề truyền thống trong sự biến đổi của chúng hiện nay. - Ngoài ra, đề tài có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho học viên, sinh viên chuyên ngành văn hóa học, xã hội học, kinh tế học nghiên cứu những vấn đề về biến đổi văn hóa, về mối quan hệ giữa văn hóa và kinh tế, vấn đề ngoài lĩnh vực văn hóa đối với phát triển hiện nay. 6.2. Đóng góp về mặt thực tiễn: - Đề tài chỉ ra xu hướng biến đổi văn hóa làng nghề truyền thống, giúp các nhà quản lý tham khảo để từ đó nghiên cứu, xây dựng những chính sách văn hóa hợp lý cho sự phát triển văn hóa làng nghề Hà Nội. - Đề xuất một số giải pháp nhằm bảo tồn và phát triển văn hóa làng nghề trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu (9 trang), kết luận (3 trang), tài liệu tham khảo (13 trang), phụ lục (115 trang), nội dung của luận án được kết cấu thành 4 chương, 10 tiết: Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận (30 trang). Chương 2. Khái lược về làng nghề truyền thống Hà Nội và hai làng Triều Khúc, Thiết Úng (37 trang). Chương 3. Khảo sát sự biến đổi văn hóa làng nghề truyền thống Triều Khúc và Thiết Úng (45 trang). Chương 4. Một số vấn đề cần bàn luận và đề xuất giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa làng nghề (24 trang). Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU Sách, công trình viết về nghề, làng nghề, văn hóa làng nghề, biến đổi văn hóa làng nghề Hà Nội có hơn 100 đầu tài liệu. Mặc dầu con số trên còn khiêm tốn nhưng cũng đặt ra tầm quan trọng của việc nghiên cứu những vấn đề trên, đặc biệt là trong điều kiện đổi mới hiện nay. Trên cơ sở tư liệu của các tác giả trong và ngoài nước, kế thừa những nội dung đã được trình bày trong tư liệu, luận án chia làm 3 nhóm tài liệu đã được các tác giả viết có liên quan đến đề tài: 1.1.1. Nghiên cứu về nghề, làng nghề, văn hóa làng nghề Hà Nội 1.1.2. Nghiên cứu về biến đổi văn hóa, biến đổi văn hóa làng, biến đổi văn hóa làng nghề thời kỳ đổi mới 1.1.3. Những nghiên cứu về làng nghề Triều Khúc và Thiết Úng 1.1.3.1. Những bài viết về làng nghề Triều Khúc 1.1.3.2. Những bài viết về làng nghề Thiết Úng 1.1.4. Nhận xét chung Điểm lại những công trình nghiên cứu, sách, bài viết nêu trên, NCS rút ra một số nhận xét sau: - Các học giả, nhà nghiên cứu đã giới thiệu được: sự phong phú, đa dạng, sự hội tụ, kết tinh của nghề, làng nghề Thăng Long - Hà Nội. - Đa số các công trình, sách, bài viết đều đánh giá được tầm quan trọng của làng nghề, văn hoá làng nghề trong đời sống xã hội và cho rằng, những biến đổi đó có ảnh hưởng nhất định đến đời sống kinh tế, văn hoá trong cộng đồng, rằng những biến đổi đó là điều tất yếu trong quá trình phát triển (tuy khái niệm văn hoá làng nghề và văn hoá làng nghề truyền thống vẫn chưa được nhắc đến). - Công trình của một số học giả nước ngoài viết về sự thiếu năng động, trì trệ, chậm đổi mới của người nông dân Việt Nam nói chung và vùng Bắc Bộ nói riêng, trong đó có thợ thủ công. Điều này cần được xem xét một cách khách quan trong điều kiện đổi mới của xã hội hiện nay. - Mỗi công trình đều có nghiên cứu riêng về những nội dung biến đổi: một số công trình đi sâu vào vấn đề cần thiết phải thực hiện việc đa dạng hóa sản phẩm, thay đổi mẫu mã để vừa mang tính hiện đại, nhưng vẫn giữ được yếu tố truyền thống; Một số công trình khác đi sâu vào việc nghiên cứu về tầm quan trọng của môi trường kinh doanh đối với sự phát triển và biến đổi của văn hoá làng nghề truyền thống... - Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có một nghiên cứu chuyên sâu và hệ thống về biến đổi văn hoá làng nghề thống Hà Nội nói chung và làng Triều Khúc, Thiết Úng nói riêng (ngay cả khái niệm văn hoá làng nghề truyền thống cũng chưa được nhắc tới như đã nói ở trên), để từ đó có được một cái nhìn toàn cảnh hơn, sâu sắc hơn. Bởi vì chính những biến đổi này góp phần làm nên một diện mạo mới của các làng nghề truyền thống Hà Nội ngày nay, trong đó có làng Triều Khúc và Thiết Úng. 1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.2.1. Các khái niệm cơ bản và cấu trúc văn hóa làng nghề truyền thống 1.2.1.1. Văn hóa, Văn hóa nghề - Văn hóa: Cho đến nay có hơn 500 định nghĩa khác nhau về văn hóa, tuy nhiên, Nghiên cứu sinh nhận thấy định nghĩa về văn hóa của Chủ tịch Hồ Chí Minh là phù hợp với vấn đề của luận án. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có quan niệm về văn hóa như sau: “Vì lẽ sinh tồn và mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về ăn, mặc, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”. - Văn hóa nghề: theo Nghiên cứu sinh “Văn hóa nghề là toàn bộ những tri thức, kinh nghiệm, kỹ năng và phương thức hành nghề , được tích lũy trong quá trình sản xuất, bảo quản, phân phối và quảng bá sản phẩm trong xã hội”. 1.2.1.2. Làng nghề, Văn hóa làng nghề Nhiều tác giả đưa ra quan niệm làng nghề, văn hóa làng nghề theo cách mô tả dân tộc học là hoàn toàn hợp lý. Tuy nhiên, sau khi tham khảo tài liệu từ các nhà nghiên cứu, với thực tế khảo sát, Nghiên cứu sinh xin đưa ra quan niệm làng nghề và văn hóa làng nghề như sau: - Làng nghề là làng làm một hoặc một số nghề thủ công như một sinh kế hay một phần sinh kế. - Văn hóa làng nghề là một dạng đặc thù của văn hóa làng nói chung gắn với việc sản xuất, sinh sống bằng một nghề hay một số nghề thủ công nghiệp (không tính đến nghề nông) tạo nên tính văn hóa đặc thù. 1.2.1.3. Làng nghề truyền thống, Văn hóa làng nghề truyền thống - Làng nghề truyền thống là làng có một hoặc nhiều nghề thủ công truyền thống, có các nghệ nhân và những người thợ giỏi chế tác ra các sản phẩm độc đáo, tinh xảo, mang đặc trưng văn hóa cộng đồng, có cùng tổ nghề, có bí quyết làm nghề, giữ nghề và truyền nghề, các thành viên trong làng phải tuân theo luật lệ làng nghề. - Văn hóa làng nghề truyền thống là một kiểu văn hóa làng nghề được quy định bởi việc sản xuất, buôn bán và sinh sống bằng một nghề thủ công truyền thống của làng. 1.2.1.4. Cơ cấu văn hóa làng nghề truyền thống Văn hóa làng nghề truyền thống gồm 3 thành tố tạo nên, đó là: Văn hóa vật chất, văn hóa tổ chức cộng đồng và văn hóa tinh thần. 1.2.2. Lý thuyết về biến đổi văn hóa Biến đổi văn hóa là chủ đề nghiên cứu rộng của nhiều ngành khoa học. Nhiều nhà khoa học đã nghiên cứu về biến đổi văn hóa và đều có điểm chung giống nhau khi cho rằng không có nền văn hóa nào đứng yên một chỗ, cũng như không có một nền văn hóa nào không có sự thay đổi gì so với thời kỳ khai nguyên của nó. Lý thuyết về văn hóa sản xuất vật chất của A.A.Radughin và biến đổi văn hóa của các học giả trong và ngoài nước cho thấy ở bất kỳ xã hội nào, trong bất kỳ giai đoạn lịch sử nhất định nào cũng đều có những biến đổi, cũng trộn lẫn những sự tiếp nối và biến đổi. Những tiếp nối và biến đổi bao hàm cả biến đổi về số lượng, chất lượng, trạng thái; Biến đổi giữa cái cũ và cái mới; từ cái chưa hoàn thiện đến hoàn thiện và văn hóa làng nghề truyền thống cũng không nằm ngoài quy luật ấy. Tiểu kết Mặc dù có nhiều công trình của những tác giả là các chuyên gia am hiểu sâu trong lĩnh vực văn hóa làng nghề, tuy nhiên nghiên cứu về biến đổi văn hoá làng nghề truyền thống Hà Nội vẫn còn là vấn đề còn bỏ ngỏ, đặc biệt là các nghiên cứu về biến đổi văn hóa làng nghề Triều Khúc và Thiết Úng vẫn đang là khoảng trống. Công trình nghiên cứu về biến đổi văn hóa hai làng nghề thực sự còn rất khiêm tốn. Các bài viết, tạp chí về hai làng nghề hiện nay chỉ mang tính thời sự, phóng sự, chưa đi sâu phân tích, đánh giá những biến đổi về văn hóa cũng như đề xuất hướng giải quyết. Kế thừa kết quả nghiên cứu cùng với các khái niệm về nghề, làng nghề, văn hóa làng nghề truyền thống cùng lý thuyết văn hóa học về văn hóa sản xuất vật chất và lý luận về biến đổi văn hóa đã được các nhà khoa học dày công đúc kết, với kiến thức và hiểu biết qua việc nghiên cứu, ở nội dung chương 1, Nghiên cứu sinh đã nêu lên và bổ sung thêm một số khái niệm về Văn hóa nghề; Làng nghề, Làng nghề truyền thống; Văn hóa làng nghề; Làng nghề truyền thống; Văn hoá làng nghề truyền thống. Trên cơ sở đó, Nghiên cứu sinh lựa chọn các phương pháp, thao tác nghiên cứu làm công cụ thực hiện trong quá trình điền dã, tham dự nhằm hoàn thành mục tiêu luận án đề ra. Chương 2 KHÁI LƯỢC LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG HÀ NỘI, LÀNG NGHỀ TRIỀU KHÚC, THIẾT ÚNG VÀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN SỰ BIẾN ĐỔI VĂN HÓA LÀNG NGHỀ 2.1. KHÁI LƯỢC LÀNG NGHỀ HÀ NỘI 2.1.1. Khái quát điều kiện hình thành và phát triển làng nghề, văn hóa làng nghề Hà Nội 2.1.1.1. Điều kiện địa lý, tự nhiên, lịch sử, kinh tế, văn hóa 2.1.1.2. Sự trình hình thành, phát triển văn hóa làng nghề truyền thống Hà Nội 2.1.2. Đặc trưng văn hóa làng nghề truyền thống Hà Nội 2.1.2.1. Đặc trưng phong phú và đa dạng 2.1.2.2. Kỹ thuật chế tác tinh hoa, tinh xảo 2.1.2.3. Văn hoá làng nghề luôn tích hợp, giao thoa, toả sáng 2.1.2.4. Văn hóa làng nghề Hà Nội gắn với đô thị, thị trường 2.1.2.5. Văn hoá làng nghề Hà Nội nhạy bén, năng động, thích ứng 2.2. LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG TRIỀU KHÚC VÀ THIẾT ÚNG 2.2.1. Làng Triều Khúc (xã Tân Triều, huyện Thanh Trì) Làng Triều Khúc tên nôm là Kẻ Đơ thuộc xã Tân Triều, huyện Thanh Trì, Hà Nội. Xưa kia, Triều Khúc thuộc Trang Khúc Giang, sau này thường gọi là Đơ Đồng, khi có nghề thêu gọi là Đơ Thao. Làng Triều Khúc nằm ở phía Nam đường Nguyễn Trãi, nối Cầu Mới với quận Hà Đông, đoạn đầu đường Quốc lộ 6. Trước năm 1961, Triều Khúc thuộc tỉnh Hà Đông, từ năm 1961, nhập vào huyện Thanh Trì. 2.2.2. Làng Thiết Úng (xã Vân Hà, huyện Đông Anh) Làng Thiết Úng (làng Ống) còn được gọi là thôn Thiết Úng. Xưa kia, Thiết Úng nằm bên dòng Hoàng Giang, tức sông Ngũ Huyện Khê (cũ) thuộc hệ thống sông hào thành Cổ Loa, là nơi có cư dân cổ sinh sống, lập nên xóm làng, phường thợ, vì vậy có tên là Xa Lập. Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, thôn Thiết Úng thuộc tổng Hà Lỗ, huyện Đông Ngàn, phủ Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Thiết Úng là một thôn của xã Thiết Hà Châu. Từ năm 1949, Thiết Úng trở thành một trong năm thôn của xã Vân Hà. * Hai làng nghề đều có truyền thống hiếu học và yêu nước, di tích lịch sử, văn hoá được xếp hạng cấp quốc gia (đình, đền, chùa, nhà thờ Tổ nghề), có nghề thủ công truyền thống hình thành từ vài trăm năm trước (làng Triều Khúc có nghề dệt, nghề làm nón quai thao...; làng Thiết úng có nghề đồ gỗ mỹ nghệ chạm trổ công phu, tinh xảo). 2.3. NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN SỰ BIẾN ĐỔI VĂN HÓA LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG HÀ NỘI Những nhân tố tác động đến sự biến đổi của văn hóa làng nghề Hà Nội hiện nay, đó là: sự đổi mới đường lối của Đảng và Nhà nước; Xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; Ngoài ra, việc Việt Nam gia nhập WTO đã góp phần làm cho bộ mặt làng nghề khởi sắc hơn rất nhiều nhờ sự giao lưu, mua bán sản phẩm, hàng hóa; Bên cạnh đó, việc ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin trong quá trình sản xuất, quảng bá và giới thiệu sản phẩm cũng góp phần tác động đến văn hóa làng nghề. Có thể khái quát các nhân tố chính sau: 2.3.1. Nhân tố chính trị 2.3.1.1. Đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước 2.3.1.2. Mở rộng quan hệ giao lưu quốc tế Nhân tố kinh tế 2.3.2.1. Sự đổi mới chính sách, cơ chế tổ chức sản xuất, kinh doanh 2.3.2.2. Gia nhập WTO, mở rộng thị trường 2.3.3. Nhân tố văn hóa - xã hội Nhận thức mới về văn hóa và vai trò của văn hóa Tác động của giao lưu văn hóa Nhân tố khoa học - kỹ thuật Ứng dụng khoa học công nghệ 2.3.4.2. Thông tin, quảng bá, tiếp thị Điều kiện hạ