Tóm tắt Luận án Sự hình thành thị trường hàng hoá giao sau cho một số nông sản ở Việt Nam

đại học quốc gia hà nội Tr−ờng Đại học kinh tế ---------------------------------------------- Nguyễn l−ơng thanh Sự hình thμnh thị tr−ờng hμng hoá giao sau cho một số nông sản ở việt nam Chuyên ngành: Kinh tế chính trị Mã số: 62.31.01.01 Tóm tắt Luận án tiến sĩ kinh tế chính trị Hμ nội- 2010 Công trình đ−ợc hoàn thành tại Tr−ờng Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội Nguời h−ớng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Nguyễn Văn Nam 2. TS. Phạm Quang Vinh Phản biện 1: PGS.TS. Lờ Xuõn Bỏ Phản biện 2: PGS.TS. Nguyễn Đỡnh Long Phản biện 3: PGS.TS. Trịnh Thị Hoa Mai Luận án đ−ợc bảo vệ tr−ớc Hội đồng cấp nhà n−ớc chấm luận án tiến sĩ họp tại Tr−ờng Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia, Hà Nội vào hồi 16 giờ 00 ngày 29 tháng 6 năm 2010. Có thể tìm hiểu luận án tại: - Th− viện Quốc gia Việt Nam - Trung tâm thông tin - Th− viên Đại học Quốc gia Hà Nội Các công trình khoa học của tác giả đ∙ công bố liên quan đến luận án A. Bài đăng tạp chí 1). Nguyễn L−ơng Thanh (2009), “Thị tr−ờng hàng hoá nông sản giao sau - giải pháp cho sự phát triển mới”, Đặc san tài chính, số 175 tháng 9/2009, tr. 28-29. 2). Nguyễn L−ơng Thanh (2009), “Thị tr−ờng hàng hoá nông sản giao sau và vai trò của nó đối với việc tiêu thụ nông sản ở n−ớc ta”, Tạp chí quản lý kinh tế, số 28 tháng (9+10)/ 2009, tr. 67-69. B. Đề tài nghiên cứu khoa học 3). Nguyễn L−ơng Thanh (2001), Chủ nhiệm đề tài khoa học công nghệ cấp Bộ (Bộ Th−ơng mại),“Một số kiến nghị về giải pháp nhằm phát triển quan hệ kinh tế th−ơng mại n−ớc ta với một số thị tr−ờng chủ yếu Nam á- Trung cận đông”, Mã số: 96-78-102. Bộ Th−ơng mại, Hà Nội. Biên bản nghiệm thu ngày 22/11/2001. 4). Nguyễn L−ơng Thanh (1999), Chủ nhiệm đề tài khoa học công nghệ cấp Bộ (Bộ Th−ơng mại), “Xu h−ớng phát triển và định h−ớng tổ chức quản lý nhà n−ớc các dịch vụ th−ơng mại ở Việt Nam đến năm 2010”, Mã số: 2001-78-007. Bộ Th−ơng mại, Hà Nội. Biên bản nghiệm thu ngày 18/10/1999. 1 mở đầu 1. Sự cần thiết nghiên cứu của đề tài Trong thời gian qua, nhờ những chủ tr−ơng đúng đắn về phát triển sản xuất nông nghiệp, nên khối l−ợng hàng hoá nông sản đã tăng lên đáng kể. Tuy nhiên, việc tiêu thụ nông sản hàng hoá đã gặp phải những khó khăn bất cập, Chính phủ đã tiến hành một số biện pháp nhằm thúc đẩy tiêu thụ nh− trợ giá xuất khẩu, hỗ trợ lãi suất mua gom tạm trữ, song nhìn chung còn thiếu tính chiến l−ợc và nặng về xử lý tình huống. Sự biến động phức tạp về giá cả nông sản trên thị tr−ờng và điệp khúc “đ−ợc mùa mất giá, đ−ợc giá mất mùa”vẫn th−ờng xảy ra, ảnh h−ởng đến sự phát triển sản xuất nông nghiệp. Tại các n−ớc tiên tiến, việc phát triển sản xuất nông nghiệp th−ờng gắn liền với tiêu thụ, bằng cách hình thành nhiều loại hình thị tr−ờng, mà một trong các loại hình đó là “thị tr−ờng hàng hóa nông sản giao sau”. Trên thị tr−ờng này, việc mua bán nông sản đ−ợc tiến hành thông qua việc giao dịch các hợp đồng giao sau. Nhờ đó, mà nhà sản xuất chủ động đ−ợc việc tiêu thụ nông sản, giảm thiểu đ−ợc rủi ro về giá tr−ớc những biến động phức tạp của thị tr−ờng. Thị tr−ờng này còn là nơi thu hút sự tham gia của các nhà kinh doanh rủi ro, các tổ chức tài chính, ngân hàng vào tiêu thụ nông sản. Thị tr−ờng còn là nơi cung cấp thông tin về cung cầu và giá cả nông sản, giúp cho công tác thống kê th−ơng mại và quản lý nhà n−ớc. Để thiết lập thị tr−ờng ở n−ớc ta, cần phải nghiên cứu bản chất, cơ chế hoạt động cũng nh− các điều kiện cơ bản của việc hình thành thị tr−ờng. Tiến hành phân tích, đánh giá thực trạng các điều kiện đó, đề xuất định h−ớng, mô hình và giải pháp nhằm hình thành thị tr−ờng... Đó chính là sự cần thiết của việc nghiên cứu đề tài “Sự hình thành thị tr−ờng hàng hóa giao sau cho một số nông sản ở Việt Nam”. 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài ở các n−ớc phát triển việc nghiên cứu về sự hình thành và phát triển thị tr−ờng đã đ−ợc tiến hành từ lâu. Hiện nay, tại nhiều n−ớc thị tr−ờng đã đ−ợc hình thành và đã đi vào hoạt động, nên các nghiên cứu th−ờng tập trung vào nghiệp vụ kinh doanh trên thị tr−ờng. ở n−ớc ta tuy thị tr−ờng ch−a hình thành, nh−ng cũng đã có các nghiên cứu về bản chất, vai trò của thị tr−ờng, tuy nhiên ch−a có tính hệ thống. Một số công trình nghiên cứu đáng chú ý là: Nghiên cứu về “Thị tr−ờng hàng hoá giao sau và việc triển khai xây dựng ở Việt Nam” (2000) của PGS.TS. Nguyễn Văn Nam, nghiên cứu này đã nêu lên những nét tổng quan về thị tr−ờng hàng hoá giao sau. Nghiên cứu của Lê Hoàng Nhi “Định h−ớng xây dựng khung khổ pháp lý cho hợp đồng giao sau trong thị tr−ờng giao sau tại Việt Nam” (2004) và Vũ Thị Minh Nguyệt “ Các dạng hợp đồng giao dịch trong thị tr−ờng hàng hóa giao sau” (2005), đã tập trung vào khía cạnh hợp đồng một nội dung quan trọng của thị tr−ờng hàng hoá giao sau. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục tiêu của đề tài là đề xuất định h−ớng, giải pháp nhằm hình thành thị tr−ờng hàng hóa nông sản giao sau ở n−ớc ta trong thời gian tới. 2 Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài là: làm rõ bản chất, chức năng, vai trò của thị tr−ờng; Nghiên cứu kinh nghiệm của n−ớc ngoài và rút ra các bài học cho Việt Nam; Phân tích, đánh giá thực trạng những điều kiện cơ bản của việc hình thành thị tr−ờng ở n−ớc ta; Đề xuất định h−ớng, mô hình và giải pháp nhằm hình thành thị tr−ờng. 4. Đối t−ợng và phạm vi nghiên cứu - Đối t−ợng nghiên cứu của đề tài là sự hình thành thị tr−ờng hàng hoá giao sau cho một số nông sản ở n−ớc ta. - Phạm vi nghiên cứu của đề tài về không gian là địa bàn cả n−ớc, về thời gian là từ năm 1990 đến hết năm 2008. 5. Ph−ơng pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng ph−ơng pháp nghiên cứu phổ biến là ph−ơng pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Một số ph−ơng pháp cụ thể đ−ợc vận dụng trong quá trình nghiên cứu là ph−ơng pháp nghiên cứu điển hình, ph−ơng pháp nghiên cứu tổng hợp, phân tích, đánh giá... 6. Những đóng góp mới về khoa học của đề tài - Đề tài cung cấp những nội dung cơ bản về một loại hình thị tr−ờng mới ở n−ớc ta, đồng thời làm rõ vai trò của thị tr−ờng đối với việc thúc đẩy tiêu thụ và giảm thiểu rủi ro về giá nông sản tr−ớc những biến động phức tạp của thị tr−ờng. - Trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm của các n−ớc Thái Lan, Trung Quốc và Hoa kỳ, đề tài đã rút ra các bài học cho Việt nam trong việc hình thành và phát triển thị tr−ờng hàng hoá nông sản giao sau. - Hình thành cơ sở khoa học về những điều kiện để hình thành thị tr−ờng hàng hoá nông sản giao sau, đồng thời đánh giá thực trạng các điều kiện đó ở n−ớc ta. - Đề xuất các quan điểm, mô hình, giải pháp và kiến nghị nhằm hình thành tr−ờng hàng hoá nông sản giao sau ở n−ớc ta trong thời gian tới. - Cung cấp những tài liệu tham khảo bổ ích cho việc nghiên cứu về một loại hình thị tr−ờng kinh doanh rủi ro mới ở n−ớc ta. 7. Bố cục của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và các tài liệu tham khảo luận án sẽ đ−ợc kết cấu thành 3 ch−ơng nh− sau: Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và các tài liệu tham khảo luận án sẽ đ−ợc kết cấu thành 3 ch−ơng nh− sau: Ch−ơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về sự hình thành thị tr−ờng hàng hoá nông sản giao sau Ch−ơng 2: Phân tích, đánh giá thực trạng những điều kiện hình thành thị tr−ờng hàng hoá nông sản giao sau ở n−ớc ta Ch−ơng 3: Quan điểm, mục tiêu và giải pháp hình thành thị tr−ờng hàng hoá nông sản giao sau ở Việt Nam 3 Ch−ơng 1 Cơ sở lý luận vμ thực tiễn về sự hình thμnh thị tr−ờng hμng hoá nông sản giao sau 1.1. Khái quát về thị tr−ờng hμng hóa giao sau 1.1.1. Khái niệm Trong nền sản xuất hàng hoá, thị tr−ờng là cơ sở để ng−ời sản xuất quyết định sản xuất cái gì, cho ai và nh− thế nào?Việc mua bán trên thị tr−ờng có thể tiến hành theo nhiều ph−ơng thức ng−ời mua và ng−ời bán gặp gỡ trực tiếp để thoả thuận, nếu thoả thuận xong là nhận hàng và thanh toán. Tuy nhiên, cũng có tr−ờng hợp việc thoả thuận đ−ợc tiến hành tr−ớc, còn việc giao hàng và nhận tiền lại đ−ợc thực hiện sau một khoảng thời gian nhất định. Sự tách biệt về thời gian từ khi thoả thuận đến khi giao tiền, nhận hàng là tiêu chí quan trọng phân biệt khái niệm thị tr−ờng giao ngay và thị tr−ờng giao sau. Trong thị tr−ờng giao sau, việc mua bán đ−ợc tiến hành thông qua các hợp đồng giao sau. Đó là một cam kết pháp lý của các bên về việc mua hoặc bán một hàng hóa với khối l−ợng, chất l−ợng, thời gian giao hàng, còn giá cả không phải là giá giao ngay của thời điểm hiện tại, mà là giá trong một khoảng thời gian sau đó nh−ng lại đ−ợc ấn định vào thời điểm hiện tại. Do thị tr−ờng biến động nên giá cả đ−ợc cam kết trên hợp đồng th−ờng chênh lệch với giá thực trên thị tr−ờng, nên ng−ời ta có thể mua đi, bán lại trao tay các hợp đồng tr−ớc ngày nó đ−ợc thanh lý. Nếu ng−ời sở hữu hợp đồng không muốn thực hiện nó, thì họ có thể bán lại cho ng−ời khác. Giá chuyển nh−ợng hợp đồng lên xuống phụ thuộc vào diễn biến của giá hàng hoá trên thị tr−ờng, hay chính xác hơn là sự chênh lệch giữa giá ghi trên hợp đồng và giá trên thị tr−ờng giao ngay. Việc mua bán các hợp đồng có thể diễn ra một cách tự phát phi tập trung, nh−ng cũng có thể diễn ra tại một địa điểm tập trung, có tổ chức chặt chẽ theo quy định của pháp luật và đ−ợc gọi là “sở giao dịch hàng hoá”. Cả giao dịch phi tập trung (ngoài sở) lẫn tập trung tại sở giao dịch tạo thành một thị tr−ờng mới gọi là thị tr−ờng hàng hoá giao sau. Đây là một loại hình thị tr−ờng, mà ở đó ng−ời ta mua bán với nhau, không phải là giao ngay trực tiếp những lô hàng đang có, mà chỉ là ký kết các hợp đồng mua bán những lô hàng sẽ có, với những tiêu chuẩn về chất l−ợng và số l−ợng đã định, còn việc giao hàng và thanh toán đ−ợc thực hiện sau một thời gian nhất định, theo những quy định có tính pháp lý. Việc tham gia vào thị tr−ờng hàng hoá giao sau về thực chất là tham gia vào các bên của hợp đồng giao sau, vì lẽ đó ng−ời ta còn gọi thị tr−ờng hàng hoá giao sau là thị tr−ờng hợp đồng. Tuy nhiên, so với hợp đồng giao ngay, các hợp đồng giao sau có các điểm khác biệt về giá cả và tính linh hoạt để giải phóng nghĩa vụ của các bên tham gia.Trong hợp đồng giao ngay giá cả của hàng hoá là giá của thị tr−ờng ở thời điểm hiện tại, còn giá cả trong hợp đồng giao sau là giá dự đoán của hàng hoá trên thị tr−ờng trong t−ơng lai.Trong các hợp đồng giao ngay nghĩa vụ và quyền lợi (hay vị thế) của các bên tham gia, không thay đổi cho đến ngày thực hiện hợp đồng. Trong hợp đồng giao sau, các bên có thể kết thúc sớm vị thế của mình, thông qua việc 4 chuyển nh−ợng các hợp đồng trên thị tr−ờng. Sỡ dĩ các hợp đồng này có thể chuyển nh−ợng đ−ợc, là vì nó có thể mang lại lợi ích cho ng−ời sở hữu nó, do sự biến động của giá cả hàng hoá trên thị tr−ờng sau một khoảng thời gian nhất định. 1.1.2. Các loại hình thị tr−ờng hàng hoá giao sau 1.1.2.1. Hợp đồng triển hạn và thị tr−ờng triển hạn Hợp đồng triển hạn (Forward contract) là một thoả thuận tay đôi (có thể qua nhà môi giới) diễn ra ngoài sở giao dịch về việc mua bán một hàng hoá nào đó với số l−ợng và giá cả xác định nh−ng đ−ợc giao và thanh toán vào một thời điểm đã đ−ợc ấn định trong t−ơng lai. Đây là loại hợp đồng đơn giản nhất trong các hợp đồng giao sau, chẳng hạn hợp đồng thỏa thuận về việc mua bán nông sản giữa nông dân và nhà chế biến hoặc nhà buôn. Mỗi hợp đồng đ−ợc thiết kế các điều khoản cụ thể theo từng giao dịch riêng rẻ. Thị tr−ờng giao dịch loại hợp đồng triển hạn gọi là thị tr−ờng triển hạn (forward market). Trong lịch sử phát triển của th−ơng mại thế giới, loại thị tr−ờng này xuất hiện rất sớm. Tuy nhiên, điểm hạn chế của thị tr−ờng này là sự ràng buộc pháp lý ch−a cao, rủi ro lúc thực hiện hợp đồng luôn có thể xảy ra, cơ chế thanh toán còn thiếu linh hoạt, khi muốn chuyển nh−ợng hợp đồng thì ng−ời nắm giữ phải tìm đ−ợc ng−ời có nhu cầu muốn mua hoặc phải tìm đến nhà môi giới... 1.1.2.2. Hợp đồng kỳ hạn và thị tr−ờng kỳ hạn Hợp đồng kỳ hạn (Futures contract) về nội dung cũng giống nh− một hợp đồng triển hạn, tuy nhiên có sự khác nhau cơ bản là các hợp đồng kỳ hạn đ−ợc thiết lập tại một sở giao dịch chính thức, hoạt động theo quy định của luật pháp. Các hợp đồng kỳ hạn có sự bảo lãnh của sở giao dịch nên làm giảm rủi ro hơn rất nhiều so với triển hạn. Hơn nữa, các điều khoản hợp đồng kỳ hạn đều đ−ợc chuẩn hoá ở mức cao. Thị tr−ờng kỳ hạn (Futures markets) là các sở giao dịch hàng hóa kỳ hạn. Tại các sở này ng−ời ta có thể mua bán các hợp đồng kỳ hạn một cách dễ dàng, nên rất linh hoạt. Nhờ tính chặt chẽ và linh hoạt, nên thị tr−ờng không chỉ thu hút sự tham gia của những ng−ời có nhu cầu mua bán thực sự, mà cả những nhà kinh doanh rủi ro. Ngoài những ng−ời kinh doanh thị tr−ờng còn thu hút đ−ợc sự tham gia của các nhà môi giới, các tổ chức tài chính, ngân hàng... 1.1.2.3. Hợp đồng quyền chọn và thị tr−ờng quyền chọn Hợp đồng quyền chọn (Option contract) là một thoả thuận cam kết nhằm lựa chọn quyền mua hoặc bán một một khối l−ợng hàng hoá nào đó trong t−ơng lai với giá xác định cho đến ngày đáo hạn. Một điều đáng chú ý trong hợp đồng quyền chọn là sự khác nhau cơ bản về quyền lợi và nghĩa vụ giữa ng−ời mua và ng−ời bán quyền chọn. Ng−ời mua quyền chọn có quyền chứ không có nghĩa vụ bắt buộc phải mua hoặc bán hàng hoá theo giá cả đã cam kết, còn ng−ời bán quyền thì ở vị thế ng−ợc lại.Trong thời hạn hợp đồng, ng−ời mua có quyền đ−ợc mua hoặc bán một khối l−ợng hàng hoá trong hợp đồng với giá định tr−ớc. Tuy nhiên, dù hợp đồng có thực hiện hay không ng−ời mua quyền vẫn phải trả tiền, gọi là giá cho quyền chọn. Thị tr−ờng quyền chọn (option markets) là nơi diễn ra các giao dịch hợp đồng quyền chọn, việc mua bán coá thể diễn ra ngoài sở hoặc tại các sở giao dịch tập trung. Trong lịch sử, thị tr−ờng quyền chọn xuất hiện sau thị tr−ờng kỳ hạn, nh−ng hiện nay 5 phát triển rất mạnh vì đ−ợc −a thích hơn. Thị tr−ờng quyền chọn là công cụ rất hữu hiệu để các nhà sản xuất, kinh doanh cả bên mua lẫn bên bán bảo hiểm rủi ro do biến động giá cả. Nó làm tăng khả năng chuyển dịch và quản lý, chuyển rủi ro từ nhà sản xuất có khả năng chịu đựng thấp, sang các nhà kinh doanh rủi ro có khả năng chịu đựng cao.Hiện nay, giao dịch các hợp đồng quyền chọn đã phát triển và xuất hiện một hình thức khá phổ biến trên thị tr−ờng nông sản hàng hóa là giao dịch quyền chọn trên hợp đồng kỳ hạn. Đây là sự kết hợp quan trọng của giao dịch kỳ hạn và quyền chọn trên thị tr−ờng giao sau. Quyền chọn trên hợp đồng kỳ hạn cho ng−ời mua quyền, đ−ợc mua hoặc bán một hợp đồng kỳ hạn vào một ngày trong t−ơng lai với giá đã cố định ngày hôm nay. 1.1.3. Các thành phần tham gia thị tr−ờng Tất cả các nhà giao dịch trên thị tr−ờng hàng hoá giao sau có thể phân ra làm 2 loại là thành viên môi giới và thành viên kinh doanh.Thành viên môi giới (ng−ời trung gian hoa hồng) là ng−ời thực hiện các giao dịch cho ng−ời khác và kiếm lời bằng cách thu một khoản phí từ mỗi giao dịch của khách hàng. Khách hàng của các trung gian hoa hồng có thể là các nhà đầu t− nhỏ lẻ hoặc các công ty. Thành viên kinh doanh kiếm lời bằng cách mua một hợp đồng nào đó rồi sau bán lại với giá cao hơn, hoặc ng−ợc lại bán một hợp đồng nào đó với giá cao và hy vọng sau đó sẽ mua lại với giá thấp hơn (bán khống). Giao dịch của họ chính là điều kiện để cung cấp khả năng chuyển đổi cho mọi ng−ời. Các thành phần tham gia giao dịch trên thị tr−ờng đều phải chịu một khoản phí giao dịch nhất định theo quy định của sở giao dịch hàng hoá. Các thành viên kinh doanh cũng có thể phân thành 2 loại là những nhà tự bảo hiểm và những nhà kinh doanh rủi ro (nhà đầu cơ). Nhà tự bảo hiểm, thông th−ờng là những nhà sản xuất trực tiếp, họ tham gia thị tr−ờng với mục tiêu chủ yếu là tự bảo hiểm để tiêu thụ sản phẩm,hoặc mua nguyên liệu để chế biến. Khác với nhà tự bảo hiểm, các nhà đầu cơ đ−ợc khuyến khích bởi lợi nhuận thu đ−ợc thông qua việc mua bán các hợp đồng. 1.1.4. Sở giao dịch và công ty giao hoán Thị tr−ờng hàng hoá giao sau bao gồm hai bộ phận là thị tr−ờng phi tập trung (OTC) và thị tr−ờng tập trung là sở giao dịch hàng hoá. Sở giao dịch là bộ phận quan trọng nhất của thì tr−ờng hàng hoá giao sau. Sở cung cấp các điều kiện cần thiết để các nhà đầu t− tham gia giao dịch. Việc ký kết các hợp đồng thông qua sở, tăng khả năng thực thi các cam kết, của các bên trong hợp đồng. Tại sở giao dịch các hợp đồng mua bán đ−ợc chuyển nh−ợng, ngoài ra sở còn là nơi đảm nhận chức năng làm thủ tục giấy tờ nhằm mua bán và thực hiện hiệu quả các hợp đồng. Sở giao dịch đóng vai trò quan trọng trong thị tr−ờng hàng hoá giao sau, cho nên nói đến việc hình thành thị tr−ờng hàng hoá giao sau, thì điều quan trọng nhất chính là việc thiết lập sở giao dịch hàng hoá. Mỗi một sở giao dịch hàng hoá phải có một tổ chức giao hoán (hay trung tâm thanh toán bù trừ) kèm theo, để thanh toán mọi doanh vụ giao dịch tại sở. Về cơ chế hoạt động, hàng ngày sở giao dịch chuyển cho công ty giao hoán toàn bộ các doanh vụ mua bán. Căn cứ vào đó, công ty giao hoán thay mặt ng−ời mua và ng−ời bán thanh toán với đối tác bằng cách chuyển vào hoặc rút tiền ra từ tài khoản của các nhà đầu t−. 6 1.2. những lợi ích vμ hạn chế của thị tr−ờng hμng hóa giao sau đối với việc tiêu thụ nông sản Việc thiết lập thị tr−ờng mang lại nhiều lợi ích cho các đối t−ợng khác nhau. Các nhà sản xuất (chủ trang trại, nhà chế biến nông sản),bảo hiểm đ−ợc giá cả hàng hoá của mình tr−ớc sự biến động của thị tr−ờng giao ngay.Các nhà kinh doanh rủi ro, có thể thu đ−ợc lợi nhuận, thông qua việc dự đoán thành công xu h−ớng giá diễn ra trong t−ơng lai. Thị tr−ờng cho phép các nhà sản xuất trực tiếp có thể chuyển rủi ro sang các nhà đầu cơ kinh doanh rủi ro.Chính vì vậy, ng−ời ta gọi thị tr−ờng giao sau là ph−ơng tiện để thực hiện xã hội hoá rủi ro về giá. Đối với nhà n−ớc, thị tr−ờng giao sau là công cụ để theo dõi tình hình giá cả, nhằm đ−a ra các biện pháp điều tiết để ổn định và phát triển kinh tế. Bên cạnh những lợi ích nói trên, thị tr−ờng hàng hoá giao sau nói chung và thị tr−ờng hàng hoá nông sản giao sau nói riêng, có những hạn chế nhất định. Đối với ng−ời nông dân, một mặt do tính nhỏ lẽ nên th−ờng không đáp ứng đ−ợc các tiêu chuẩn quy định của sở giao dịch về số l−ợng và chất l−ợng hàng hoá nông sản, mặt khác do nhận thức thấp, nên sự tham gia thị tr−ờng của họ bị hạn chế. Đối với các nhà kinh doanh rủi ro,việc tham gia thị tr−ờng có thể mang lại lợi nhuận to lớn, nh−ng cũng có thể dẫn đến thua lỗ, phá sản. Nhiều ng−ời còn cho rằng việc kinh doanh trên thị tr−ờng hàng hoá giao sau có tính chất “đánh bạc”. Đối với nền kinh tế, do thị tr−ờng này cho phép nhà đầu cơ với một số l−ợng vốn nhất định, có thể nắm giữ đ−ợc một khối l−ợng hàng hoá với giá trị lớn hơn nhiều so với vốn hiện có, dẫn đến các cơn sốt về giá và ảnh h−ởng đến nền kinh tế. Mặc dù pháp luật quy định tỷ lệ mà một nhà đầu t− có thể nắm giữ về một loại hàng hoá nào đó, để tránh tình trạng lũng đoạn thị tr−ờng; tuy nhiên trên thực tế các nhà đầu cơ luôn tìm cách để chi phối giá cả thị tr−ờng thông qua các liên kết “ngầm” mà nhà n−ớc rất khó quản lý. Ngoài ra, do có sự phụ thuộc rất lớn giữa giá tại thị tr−ờng trong n−ớc và quốc tế, nên dễ tạo thành phản ứng dây chuyền, hay hiệu ứng “đomino”, dẫn tới khủng hoảng không chỉ trong phạm vi một quốc gia mà nhiều khi là cả khu vực và thậm chí là toàn cầu 1.3. Những điều kiện cơ bản để hình thμnh thị tr−ờng hμng hoá nông sản giao sau 1.3.1. Sự phát triển của cơ chế thị tr−ờng Thị tr−ờng hàng hoá giao sau là sản phẩm của nền kinh tế thị tr−ờng, vì vậy để thị tr−ờng hình thành và phát triển đòi hỏi các nguyên tắc thị tr−ờng phải đ−ợc tôn trọng. Giá cả trên thị tr−ờng phải hoàn toàn tự do phụ thuộc vào quan hệ cung cầu, nhà n−ớc phải hạn chế đến mức thấp nhất sự can thiệp trực tiếp vào giá cả. Mọi sự can thiệp của nhà n−ớc vào giá cả, sẽ triệt tiêu động lực phát t