Ngành công nghiệp ô tô là ngành rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế
- xã hội của một quốc gia và là ngành công nghiệp có mức sinh lợi cao. Có thể thấy
trên thế giới, các nước lớn đều là những nước có ngành công nghiệp ô tô rất phát
triển phục vụ giao thông vận tải trong nước và nâng cao kim ngạch xuất khẩu.
Việt Nam đang bước vào thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá, trong đó
các ngành công nghiệp còn rất non trẻ về kỹ thuật, thiếu vốn và kinh nghiệm quản
lý. Trong khi đó, các nước đi trước như Nhật Bản là nước công nghiệp với ngành
công nghiệp ô tô rất phát triển, cạnh tranh mạnh với cả các cường quốc mạnh về ô
tô như Hoa Kỳ, Đức, Pháp.mặc dù xuất phát điểm phát triển ngành này của Nhật
không phải là có nhiều lợi thế hơn các nước khác về tài nguyên thiên nhiên và
công nghệ nguồn. Những thành tựu của Nhật Bản đạt được trong ngành này thật
diệu kỳ. Nhật Bản đã có những công ty ô tô danh tiếng nhất, xuất khẩu vào loại
hàng đầu thế giới về ô tô, các chi nhánh sản xuất ô tô có mặt hầu hết các nước trên
thế giới và cạnh trạnh mãnh mẽ ngay trong phạm vi lãnh thổ của các cường quốc ô
tô khác. Thực tế, nền công nghiệp ô tô đã đóng góp rất lớn cho kinh tế Nhật Bản.
Nguyên nhân nào dẫn đến ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản lại phát triển nhanh
như vậy? Tại sao ô tô Nhật Bản lại chiếm lĩnh được thị trường thế giới? Các nước
đang phát triển trong đó có Việt Nam là những nước đi sau học tập được kinh
nghiệm gì từ sự phát triển ngành công nghiệp ô tô của Nhật Bản? Nhằm góp phần
phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam trong những năm tới và trả lời những
câu hỏi nêu ra ở trên, tôi đã chọn đề tài: “Chiến lược phát triển ngành công nghiệp
ô tô Nhật Bản: Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam”. Do đó, nghiên cứu chiến lược
phát triển ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản là hết sức cần thiết và có ý nghĩa đối
với Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước. Những kinh
nghiệm và thực tế sống động của Nhật Bản trong ngành công nghiệp ô tô sẽ giúp
Việt Nam chúng ta định hướng đúng đắn cho việc phát triển ngành này tại Việt
Nam, góp phần đưa đất nước ngày càng phát triển về công nghệ và kinh tế.
129 trang |
Chia sẻ: tienduy345 | Lượt xem: 4474 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Tóm tắt Luận văn Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản: Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
0
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
VŨ THỊ LÝ
CHIẾN LƢỢC PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP Ô TÔ
NHẬT BẢN: BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM
Chuyên ngành : Kinh tế thế giới và quan hệ kinh tế quốc tế
Mã số : 60 31 07
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ ĐỐI NGOẠI
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN XUÂN THIÊN
Hà Nội – 2012
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT......................................... i
DANH MỤC CÁC BẢNG.................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ.............................................................. iii
MỞ ĐẦU................................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1: NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG TỚI VIỆC HÌNH THÀNH
CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP Ô TÔ CỦA
NHẬT BẢN............................................................................................................
7
1.1 Vai trò của ngành công nghiệp ô tô đối với nền kinh tế một quốc
gia..................................................................................................................
7
1.2 Những nhân tố tác động tới việc hình thành chiến lược phát triển
ngành công nghiệp ô tô của Nhật Bản.......................................................
8
1.2.1 Nhân tố chủ quan............................................................................... 8
1.2.2 Nhân tố khách quan........................................................................... 13
1.3 Các tiền đề để thực hiện chiến lược........................................................... 21
1.3.1 Thực trạng phát triển ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản chiến
tranh thế giới thứ II
21
1.3.2 Chính sách của chính phủ Nhật Bản 29
CHƯƠNG 2: CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP Ô
TÔ NHẬT BẢN ..
36
2.1 Dự báo và quan điểm phát triển ngành công nghiệp ô tô Nhật
Bản....
36
2.1.1 Dự báo nhu cầu chủng loại ô tô và thị trường.. 36
2.1.2 Quan điểm phát triển ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản.. 37
2.1.3 Định hướng và mục tiêu cơ bản phát triển ngành công nghiệp ô tô
Nhật Bản
39
2.2 Nội dung chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Nhật
Bản....................................................................................................
40
2.2.1 Chiến lược sản phẩm. 40
2.2.2 Chiến lược thị trường toàn cầu của ngành công nghiệp ô tô Nhật
Bản
46
2.2.3 Chiến lược phát triển công nghiệp phụ trợ ô tô. 51
2.2.4 Chiến lược quản trị doanh nghiệp và phát triển nguồn nhân lực
trong ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản..
57
2.3 Các giải pháp để thực hiện chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô
tô Nhật Bản..
59
2.3.1 Về phía chính phủ Nhật Bản. 59
2.3.2 Về phía các doanh nghiệp Nhật Bản 61
2.4 Đánh giá chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Nhật
Bản....
76
2.4.1 Những mặt thành công của chiến lược phát triển ngành công
nghiệp ô tô Nhật Bản.
76
2.4.2 Những tồn tại và nguyên nhân của chiến lược phát triển ngành
công nghiệp ô tô Nhật Bản............
82
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA NHẬT BẢN ĐỐI
VỚI CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP Ô TÔ VIỆT
NAM...
85
3.1 Tổng quan về ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.. 85
3.1.1 Thực trạng ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.. 85
3.1.2 Chính sách phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.. 88
3.2 Đánh giá về thực trạng và chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô
tô Việt Nam..
91
3.2.1 Những kết quả đạt được.... 91
3.2.2 Tồn tại và nguyên nhân............. 92
3.2.3 Những thách thức và cơ hội... 98
3.3 Một số kinh nghiệm của Nhật Bản đối với chiến lược phát triển
ngành công nghiệp ô tô Việt Nam..
100
3.3.1 Phát triển công nghiệp phụ trợ.. 100
3.3.2 Phát triển nguồn nhân lực có chất lượng.. 102
3.3.3 Tập trung áp dụng các phương pháp quản lý doanh nghiệp và kiểm
soát chất lượng sản phẩm hiệu quả
104
3.3.4 Khuyến khích sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường... 105
3.3.5 Cải tạo hệ thống cơ sở hạ tầng... 106
3.3.6 Các chính sách -chiến lược của Nhà nước cần đồng bộ gắn liền với
thực tế...
107
KẾT LUẬN... 109
TÀI LIỆU THAM KHẢO... 110
Phụ lục 1: Mô hình hợp tác của các công ty ô tô Nhật Bản với các đối tác Mỹ-châu Âu- Trung
Quốc-Ấn Độ-Nhật Bản.
Phụ lục 2: Chi phí lao động năm 2010 (đô la Mỹ/giờ).
Phụ lục 3: Xu hướng đầu tư của các công ty ô tô Nhật Bản vào các thị trường (1989-2011).
Phụ luc 4: Tỷ giá đồng Yên Nhật/Đô la Mỹ (1985-2011).
Phụ luc 5: Số xe sở hữu/1000 người dân (2008).
Phụ lục 6: Sản lượng sản xuất và xuất khẩu của các công ty ô tô Nhật Bản tại các khu vực
(1985-2010).
Phụ lục 7: Vốn đầu tư cho hoạt động R & D trong ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản (1980-
2011).
i
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT Từ viết tắt Giải thích
1 ACFTA Hiệp định mậu dịch tự do ASEAN- Trung Quốc
2 AFTA Khu vực mậu dịch tự do Asean
3 AICO Chương trình hợp tác công nghiệp Asean
4 AIJVs Các liên doanh công nghiệp Asean
5 APEC Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương
6 ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á
7 BBC Liên kết sản xuât chung nhãn mác
8 CEPT Thuế quan ưu đãi có hiệu lực chung
9 EU Liên minh châu Âu
10 FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài
11 FTA Hiệp định mậu dịch tự do
12 GATT Hiệp định chung về thuế quan và thương mại
13 GDP Tổng sản phẩm nội địa
14 GNP Tổng sản phẩm quốc dân
15 JAMA Hiệp hội doanh nghiệp sản xuất ôtô Nhật Bản
16 MITI Bộ công nghiệp và công thương Nhật Bản
17 NAFTA Khu vực mậu dịch tự do Bắc Mỹ
18 NXB Nhà xuất bản
19 ODA Viện trợ phát triển chính thức
20 OECD Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế
21 OPEC Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ
22 R & D Nghiên cứu và triển khai
23 SAARC Hiệp hội hợp tác khu vực Nam Á
24 TPP Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương
25 VAMA Hiệp hội doanh nghiệp sản xuất ôtô Việt Nam
26 VER Hạn chế xuất khẩu tự nguyện
27 WTO Tổ chức Thương mại Thế giới
ii
DANH MỤC CÁC BẢNG
STT Bảng Nội dung Trang
1
Bảng 2.1 Danh sách 12 model xe ô tô “sạch” nhất của
năm 2011.
46
2 Bảng 3.2
Biểu thuế nhập khẩu ôtô năm 2011 hiệu lực
ngày 1/1/2011. 90
3 Bảng 3.3
Bảng so sánh mục tiêu và thực hiện tỷ lệ nội
địa hóa ô tô.
97
iii
DANH MỤC CÁC HÌNH
STT Số hình Nội dung Trang
1 Hình 1.1
Mô hình liên kết trong ngành công nghiệp ô
tô Nhật Bản.
9
2 Hình 2.1
Dự báo chủng loại và số lượng xe tiêu thụ
tại thị trường châu Á năm 2015.
36
3 Hình 2.3
Doanh số bán kinh kiện ô tô của các nước
thuộc liên minh châu Âu (EU) cho các đối
tác Nhật Bản (2000-2009).
79
4 Hình 2.4
Doanh số bán linh kiện ô tô Hoa Kỳ cho các
đối tác Nhật Bản (1998-2010).
80
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài.
Ngành công nghiệp ô tô là ngành rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế
- xã hội của một quốc gia và là ngành công nghiệp có mức sinh lợi cao. Có thể thấy
trên thế giới, các nước lớn đều là những nước có ngành công nghiệp ô tô rất phát
triển phục vụ giao thông vận tải trong nước và nâng cao kim ngạch xuất khẩu.
Việt Nam đang bước vào thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá, trong đó
các ngành công nghiệp còn rất non trẻ về kỹ thuật, thiếu vốn và kinh nghiệm quản
lý. Trong khi đó, các nước đi trước như Nhật Bản là nước công nghiệp với ngành
công nghiệp ô tô rất phát triển, cạnh tranh mạnh với cả các cường quốc mạnh về ô
tô như Hoa Kỳ, Đức, Pháp...mặc dù xuất phát điểm phát triển ngành này của Nhật
không phải là có nhiều lợi thế hơn các nước khác về tài nguyên thiên nhiên và
công nghệ nguồn. Những thành tựu của Nhật Bản đạt được trong ngành này thật
diệu kỳ. Nhật Bản đã có những công ty ô tô danh tiếng nhất, xuất khẩu vào loại
hàng đầu thế giới về ô tô, các chi nhánh sản xuất ô tô có mặt hầu hết các nước trên
thế giới và cạnh trạnh mãnh mẽ ngay trong phạm vi lãnh thổ của các cường quốc ô
tô khác. Thực tế, nền công nghiệp ô tô đã đóng góp rất lớn cho kinh tế Nhật Bản.
Nguyên nhân nào dẫn đến ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản lại phát triển nhanh
như vậy? Tại sao ô tô Nhật Bản lại chiếm lĩnh được thị trường thế giới? Các nước
đang phát triển trong đó có Việt Nam là những nước đi sau học tập được kinh
nghiệm gì từ sự phát triển ngành công nghiệp ô tô của Nhật Bản? Nhằm góp phần
phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam trong những năm tới và trả lời những
câu hỏi nêu ra ở trên, tôi đã chọn đề tài: “Chiến lược phát triển ngành công nghiệp
ô tô Nhật Bản: Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam”. Do đó, nghiên cứu chiến lược
phát triển ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản là hết sức cần thiết và có ý nghĩa đối
với Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước. Những kinh
nghiệm và thực tế sống động của Nhật Bản trong ngành công nghiệp ô tô sẽ giúp
Việt Nam chúng ta định hướng đúng đắn cho việc phát triển ngành này tại Việt
Nam, góp phần đưa đất nước ngày càng phát triển về công nghệ và kinh tế.
2
2. Tình hình nghiên cứu.
Nghiên cứu về đề tài ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản bao gồm thực trạng
ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản, chiến lược phát triển ngành ô tô Nhật Bản...đã có
rất nhiều tác giả nước ngoài đã thực hiện như:
- “Automative and components market in Asia” (2000), tác giả Paul Brough,
Head of Financial Advisory Services, China and Hong Kong SAR KPMG,
Hongkong. Nghiên cứu tập trung vào chiến lược phát triển công nghiệp phụ trợ ô tô
từ năm 1986-2004 của một số nước châu Á đặc biệt là Nhật Bản dưới tác động của
các FTA giữa các nước trong khu vực.
- “ Automotive Technologies and Measures in Japan” (Feb/2009), tác giả
Keiko Hirota, Musashi University, Tokyo, Japan. Nghiên cứu của tác giả nêu các
giải pháp về công nghệ để giải quyết các thách thức về môi trường đối với sự phát
triển của ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản từ năm 2001-2020.
- “Building in America” (October/2010), Japan Automobile Manufacturers
Association Inc, JAMA, Japan. Bài viết đưa ra một bức tranh tổng thể về hoạt động
sản xuất của các công ty trong Hiệp hội sản xuất ô tô Nhật Bản tại thị trường Mỹ từ
năm 1986-2009 về hoạt động sản xuất, đầu tư và xuất khẩu...
- “Brochures 2010 & 2011” (2010 & 2011), JAMA, Japan. Báo cáo hằng
năm của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản về tổng kết về ngành công nghiệp
ô tô Nhật Bản về các mặt doanh thu, doanh số, thị trường
- “Common Challenges, Common Future” (2011), JAMA, Japan. Bài báo
cáo về thực trạng sản xuất của các công ty ô tô Nhật Bản trong Hiệp hội các nhà sản
xuất ô tô tại thị trường EU.
-“Energy and Environmental Challenges for Japanese Automobile industry”
(2000), tác giả: Daniel Sperling, University of Carlifonia, USA. Nghiên cứu này của
tác giả phân tích thách thức cắt giảm lượng khí thải động cơ xe do yêu cầu của
khách hàng về sản phẩm an toàn cho sức khỏe và tác động của qui định về khí thải
3
do nguy cơ biến đổi khí hậu môi trường ngày càng rõ rệt với việc cân bằng chi phí
sản xuất của ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản.
- “Enviromental regulation, R&D and Technological Change”(2010), tác giả
Akira Hibiki & Toshi H Arimura & Shunsuke Managi National Institute for
Environmental Stuties, Sophia University, Tohoku University, Japan. Các tác giả
phân tích những quy định của chính phủ các nước về vấn đề môi trường, đưa ra các
thách thức và giải phát triển khai các công nghệ để giải quyết các vướng mắc liên
quan đến tác động của ngành công nghiệp ô tô đến môi trường.
- “Globalization and the Reorganization of Japan’s Auto Parts
Industry”(2009), tác giả Ulrike Schaede, - University of California, San Diego,
U.S.A. Bài nghiên cứu phân tích thực trạng và chiến lược toàn cầu hóa và tái cơ cấu
ngành công nghiệp phụ trợ của Nhật Bản từ năm 1994-2008 dưới tác động của
khủng hoảng kinh tế Nhật (1991) và suy thoái kinh tế toàn cầu năm 2008.
- “Infant industry policy: A case of Japanese Automobile industry before 1945”
(February 2007), tác giả: Ken Togo, Musashi University, Tokyo, Japan. Bài viết
phân tích tác động chính sách của chính phủ Nhật tới nền công nghiệp ô tô Nhật
Bản trước chiến tranh, sự phát triển của ngành này trước chiến tranh thế giới thứ II,
và mối quan hệ tương tác giữa những nhà sản xuất và các chính sách của chính
phủ.
- “Janpan Automative Industry: Recent Developments and Future
Compartive Outlook” (1994), tác giả Chris Lin, University of Michigan
Transportation Research Institute, USA. Bài nghiên cứu của tác giả này đã nêu ra
bức tranh thực trạng và triển vọng phát triển ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản từ
1945-2004.
-“Japan and the ASEAN 4 Automotive industry”, tác giả Roger Farrel và
Christopher Findlay (August/2001), Australia – Japan Research Centre, Australian
National University. Nghiên cứu nói trên của tác giả Roger Farrel và Christopher
Findlay tập trung phân tích vào thách thức, triển vọng và chiến lược phát triển
ngành công nghiệp ô tô của các doanh nghiệp Nhật Bản tại 4 nước: Thái Lan,
4
Indonesia, Philippines và Malaysia. Trong đó, tác giả tập trung và hướng phát triển
công nghiệp phụ trợ tại các nước đặc biệt là tại Thái Lan, đánh giá tiềm năng phát
triển từng sản phẩm phù hợp với từng thị trường.
- “Japanese automakers economic contributions to America”(July/2010),
JAMA, Japan. Bài viết về những thành công và những đóng góp của các nhà sản
xuất ô tô trong Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản tại thị trường Mỹ từ năm
1986-2009.
- “Phương thức Toyota” (1997), tác giả Jeffrey K.Liker, Nxb Tri thức, Hà
Nội. Công trình nghiên cứu của tác giả về phương thức sản xuất “tinh gọn” của
Toyota-chìa khóa tạo nên thành công của công ty và ảnh hưởng của nó đến toàn
ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản.
- Seminar report “Economic and Enviromental Challenges for the
Automobile industry in Europe and Japan, (24 April 2009), EU-Japan Centre for
Industry Cooperation, Tokyo, Japan. Đây là các báo cáo tập trung vào thách thức
kinh tế và môi trường mà ngành công nghiệp ô tô tại Nhật và Châu Âu phải đối mặt
đồng thời nêu các giải pháp tháo gỡ khó khăn.
- “Views and Policies on Japan’s Automative Industry” (Feb/2010), tác giả
Shin Hosaka, Automobile Division Manufacturing Bureau, Ministry of Economy,
Trade and Industry, Japan. Bài viết của tác giả đưa ra quan điểm và chính sách của
chính phủ Nhật Bản để điều chỉnh chính sách và chiến lược phát triển ngành công
nghiệp ô tô Nhật Bản do tác động của suy thoái kinh tế thế giới năm 2008-2009.
Trên đây là một vài các nghiên cứu về ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản
trong số rất nhiều các nghiên cứu của các tác giả trên thế giới. Các nghiên cứu này tập
trung vào một một số vấn đề như: thực trạng phát triển ngành, nguyên nhân thành
công của ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản cũng như thách thức mà ngành công
nghiệp ô tô Nhật Bản phải đối mặt trong thế kỷ XXI. Tuy nhiên, các đề tài này chỉ
tập trung đề cập những vấn đề chiến lược giới hạn trong ngành công nghiệp ô tô
Nhật Bản. Câu hỏi đặt ra là, các nước đi sau như Việt Nam có thể học hỏi gì từ
chiến lược của Nhật Bản và vận dụng vào thực tiễn Việt Nam từ kinh nghiệm của
5
Nhật Bản thì chưa có công trình nghiên cứu nào về vấn đề này. Do đó, tôi đã lựa
chọn đề tài về chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô của Nhật Bản để nghiên
cứu với hi vọng sẽ có được những trải nghiệm nghiên cứu thực tế để có những đề
xuất giải pháp cho sự phát triển ngành công nghiệp này tại Việt Nam.
3. Mục đích nghiên cứu của luận văn.
3.1. Mục đích nghiên cứu.
Tìm hiểu, những nhân tố tác động hình thành chiến lược và nội dung của
chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản. Từ đó rút ra những bài học
kinh nghiệm áp dụng vào thực tiễn của Việt Nam.
Từ những nghiên cứu về ngành công nghiệp ô tô của Nhật Bản và thực tế ở
Việt Nam, luận văn đưa ra các gợi ý giải pháp phát triển ngành công nghiệp ô tô của
Việt Nam.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.
- Nghiên cứu những nhân tố tác động hình thành và nội dung của chiến
ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản.
- Đánh giá những mặt thành công và hạn chế của chiến lược này và khả năng
vận dụng của các nước đi sau.
- Trên cơ sở những kinh nghiệm thực tế của Nhật Bản và thực tiễn của Việt
Nam, luận văn đưa ra các kiến nghị nhằm góp phần phát triển ngành công nghiệp ô
tô Việt Nam trong bối cảnh hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
4.1. Đối tượng nghiên cứu của luận văn.
Chiến lược phát triển của ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản mà trọng tâm là
chiến lược công nghệ, chiến lược thị trường quốc tế và chiến lược về sản phẩm
của một số công ty ô tô tiêu biểu như Toyota, Honda, Nissan...từ năm 1986-đến
những năm đầu thế kỷ XXI (2020). Từ các đại diện tiêu biểu này, sẽ cho thấy đặc
điểm chiến lược chung của toàn ngành.
4.2. Phạm vi nghiên cứu.
6
Ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản là một ngành công nghiệp rất đồ sộ có bề
dày lịch sử và công nghệ hiện đại...Trong luận văn này chỉ tập trung nghiên cứu
chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản từ năm 1986 đến năm 2020
(sau sự lên giá của đồng Yên Nhật sau Thỏa ước Plaza tháng 9/1985); đặc biệt chú
trọng các chiến lược phát triển công nghệ, chiến lược thị trường quốc tế, chiến lược
sản phẩm thông qua nghiên cứu một số công ty hàng đầu của ngành như Toyota,
Nissan, Honda...
5. Phương pháp nghiên cứu.
Luận văn sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, diễn giải, quy nạp, so
sánh. Ngoài ra, phương pháp thống kê được sử dụng như là một công cụ phân tích
số liệu để minh chứng cho các vấn đề nghiên cứu.
6. Những đóng góp mới của luận văn.
- Làm rõ sự thành công và hạn chế của chiến lược phát triển ngành công
nghiệp ô tô của Nhật Bản, qua đó nêu bật vị trí vai trò của ngành công nghiệp ô tô
đối với phát triển kinh tế Nhật Bản.
- Đề xuất các kiến nghị nhằm phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam
trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế trên cơ sở những kinh nghiệm của Nhật Bản
và thực trạng ngành ô tô Việt Nam.
7. Kết cấu, nội dung của luận văn.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 03
chương:
Chương 1: Những nhân tố tác động tới việc hình thành chiến lược phát triển
ngành công nghiệp ô tô của Nhật Bản.
Chương 2: Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô của Nhật Bản.
Chương 3: Một bài học kinh nghiệm của Nhật Bản đối với chiến lược phát
triển công nghiệp ô tô Việt Nam.
7
CHƯƠNG 1:
NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG TỚI VIỆC HÌNH THÀNH CHIẾN LƯỢC
PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP Ô TÔ CỦA NHẬT BẢN
1.1.Vai trò của ngành công nghiệp ô tô đối với nền kinh tế một quốc gia.
Từ khi ra đời, ngành công nghiệp ô tô luôn chứng tỏ vai trò trong quan đối
với một quốc gia ở các lĩnh vực: đáp ứng nhu cầu ngày một gia tăng của con người
trong việc đi lại và vận chuyển hàng hoá. Đây là ngành đã và đang tạo động lực
tăng trưởng cho nhiều quốc gia: ví dụ, ngành công nghiệp ô tô đóng góp khoảng
10% vào GDP của Nhật Bản mỗi năm, còn tại Hoa Kỳ là 14.5% và tạo ra hơn 2
triệu việc làm (2010) [41].
Ngành công nghiệp ô tô cũng được xem là ngành sản xuát vật chất vì nó
cung cấp phương tiện đi lại, vận chuyển hàng hoá. Theo tính toán của Phòng thương
mại Mỹ, 75% hàng hoá và 80% lượng hàng hoá được vận chuyển bằng đường ô tô.
Ngành công nghiệp ô tô là ngành có mối liên kết chặt chẽ nhiều ngành công
nghiệp phụ trợ: cao su, kim loại, hoá chất, điện tử...Điều này cho thấy, sự phát triển
của ngành này thúc đẩy các ngành khác phát triển.
Các thành tựu khoa học phát triển như tự động hoá, khoa học điện tử, hoá
chất, chế tạo...
Ngành công nghiệp ô tô có mức sinh lời cao. Tuy nhiên, để một quốc gia có
thể trở thành một trong những nhà sản xuất ô tô trên thế giới, thì quốc gia đó cần
phải hội tụ rất nhiều yếu tố: ngành đòi hỏi vốn lớn, trình độ công nghệ hiện đại,
chuyên môn hoá và hợp tác hoá trong sản xuất cao, quy mô ngành lớn, mạng lưới
tiêu thụ và chăm sóc khách hàng rộng khắ