Tóm tắt Luận văn Nghiên cứu đánh giá hệ thống sử dụng đất đai cho quy hoạch sử dụng đất xã Mộ Đạo, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh theo hướng bền vững

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN ------  ------ LÊ KHÁNH HỘI NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI CHO QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT XÃ MỘ ĐẠO, HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH THEO HƯỚNG BỀN VỮNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC HÀ NỘI - 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN ------  ------ LÊ KHÁNH HỘI NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI CHO QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT XÃ MỘ ĐẠO, HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH THEO HƯỚNG BỀN VỮNG Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60 85 01 03 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Cao Huần HÀ NỘI - 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng toàn bộ những nội dung và số liệu trong luận văn này do tôi tự nghiên cứu, khảo sát và thực hiện không trùng với bất kỳ luận văn, đề tài nào đã công bố. Nếu có gì sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Học viên Lê Khánh Hội ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình sau đại học và viết luận văn này, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình của các thầy cô trong trường Đại học Khoa học tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội. Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong khoa Địa lý, trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội, đặc biệt là những thầy cô đã tận tình dạy bảo cho tôi trong suốt quá trình học tập tại trường. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Cao Huần người đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng để hoàn thiện luận văn một cách tốt nhất bằng tất cả khả năng của mình nhưng vẫn không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp quý báu của các thầy cô và các bạn. Hà Nội, tháng năm 2014 Học viên Lê Khánh Hội 1 MỤC LỤC MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 6 1. Tính cấp thiết ............................................................................................... 6 2. Mục tiêu, nội dung nghiên cứu .................................................................... 7 3. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 7 4. Cơ sở tài liệu ................................................................................................ 7 5. Kết quả và ý nghĩa ....................................................................................... 7 6. Cấu trúc luận văn ......................................................................................... 8 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU HỆ THỐNG SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI CHO QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT THEO HƢỚNG BỀN VỮNG ....................................................................... 9 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan ............................ 9 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về đánh giá đất đai...................................... 9 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quy hoạch sử dụng đất ........................... 15 1.1.3. Các công trình nghiên có liên quan đến xã Mộ Đạo ............................ 18 1.2. Một số vấn đề lý luận nghiên cứu hệ thống sử dụng đất đai cho quy hoạch sử dụng đất ................................................................................... 18 1.2.1. Một số khái niệm cơ bản có liên quan ................................................... 18 1.2.2. Hệ thống sử dụng đất - phức hợp đơn vị đất đai và loại hình sử dụng đất ....................................................................................................... 21 1.2.3. Quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp cho phát triển nông thôn mới ...... 22 1.2.4 . Nghiên cứu đánh giá hệ thống sử dụng đất đai cho quy hoạch sử dụng đất theo hƣớng bền vững .................................................................... 23 1.3. Quan điểm và phƣơng pháp nghiên cứu .............................................. 24 1.3.1. Quan điểm nghiên cứu ........................................................................... 24 1.3.2. Phƣơng pháp và quy trình nghiên cứu ................................................... 25 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 .................................................................................. 29 2 CHƢƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM CÁC HỆ THỐNG SỬ DỤNG ĐẤT ĐAI VÀ TÌNH HÌNH SỬ DỤNG ĐẤT XÃ MỘ ĐẠO .............................................. 30 2.1. Vị trí địa lý khu vực nghiên cứu ............................................................ 30 2.2. Đặc điểm và vai trò của các điều kiện tự nhiên đối với sự hình thành hệ thống sử dụng đất đai xã Mộ Đạo ........................................................... 30 2.3. Đặc điểm và vai trò của các hoạt động sử dụng đất đối với sự hình thành hệ thống sử dụng đất đai xã Mộ Đạo ...................................... 34 2.4. Các hệ thống sử dụng đất xã Mộ Đạo .................................................. 37 2.4.1. Các đơn vị đất đai .................................................................................. 37 2.4.2. Các loại hình sử dụng đất ...................................................................... 39 2.4.3. Đặc điểm các hệ thống sử dụng đất ....................................................... 39 2.5. Tình hình sử dụng và quản lý đất xã Mộ Đạo ..................................... 41 2.5.1. Hiện trạng và biến động sử dụng đất ..................................................... 41 2.5.2. Tình hình quản lý đất đai ....................................................................... 45 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 .................................................................................. 50 CHƢƠNG 3: ĐÁNH GIÁ KINH TẾ SINH THÁI CÁC HỆ THỐNG SỬ DỤNG ĐẤT CHO QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT XÃ MỘ ĐẠO ..... 52 3.1. Đánh giá kinh tế sinh thái các hệ thống sử dụng đất đai ........................ 52 3.1.1. Đánh giá thích nghi sinh thái của các hệ thống sử dụng đất đai ............ 52 3.1.2. Đánh giá hiệu quả kinh tế ...................................................................... 54 3.1.3. Phân tích hiệu quả xã hội và môi trƣờng ............................................... 56 3.2. Đề xuất hƣớng lồng ghép đánh giá hệ thống sử dụng đất trong quy hoạch sử dụng đất xã Mộ Đạo .................................................................... 59 3.2.1. Mục tiêu, nguyên tắc lồng ghép đánh giá hệ thống sử dụng đất trong quy hoạch sử dụng đất ..................................................................................... 59 3.2.2. Phân tích hiện trạng quy hoạch sử dụng đất ......................................... 59 3 3.2.3. Đề xuất nội dung điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất dựa theo kết quả đánh giá hệ thống sử dụng đất ......................................................................... 68 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 .................................................................................. 70 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................. 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 72 PHỤ LỤC ................................................................................................................ 74 4 MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT FAO: Food and Agriculture Orangization (Tổ chức nông lƣơng của Liên hợp quốc) UBND: Ủy ban nhân dân HĐND: Hội đồng nhân dân GCNQSDĐ: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất HTSDĐ: Hệ thống sử dụng đất QHSDĐ: Quy hoạch sử dụng đất CNXH: Chủ nghĩa xã hội BVMT: Bảo vệ môi trƣờng 5 DANH MỤC HÌNH Hình 1.1. Mô hình cấu trúc hệ thống sử dụng đất ......................................... 22 Hình 1.2. Quy trình nghiên cứu........................................................................ 28 DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Hiện trạng dân số, lao động xã Mộ Đạo năm 2010 ...................... 34 Bảng 2.2. Đặc điểm các đơn vị đất đai .......................................................... 38 Bảng 2.3. Đặc điểm các hệ thống sử dụng đất .............................................. 40 Bảng 2.4: Diện tích, cơ cấu sử dụng đất năm 2010 ...................................... 42 Bảng 2.5. Kết quả thực hiện điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất................. 47 Bảng 3.1. Đánh giá tính thích nghi của các hệ thống sử dụng đất .................... 52 Bảng 3.2. Hiệu quả kinh tế của HTSDĐ chuyên trồng lúa nước .................. 54 Bảng 3.3. Hiệu quả kinh tế của HTSDĐ trồng cây mầu vụ đông ................. 55 Bảng 3.4. Hiệu quả kinh tế của HTSDĐ nuôi trồng thủy sản ....................... 56 Bảng 3.5. Lượng phân bón và thuốc BVTV được dùng trong các HTSDĐ .... 58 Bảng 3.6. Diện tích các loại đất cấp huyện phân bổ cho xã Mộ Đạo trong kỳ quy hoạch sử dụng đất .............................................................................. 62 Bảng 3.7. Các phương án quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 xã Mộ Đạo .......................................................................................................... 65 Bảng 3.8. Đề xuất một số nội dung điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất ............. 68 6 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết Đất đai là nguồn tài nguyên thiên nhiên, là tài sản quốc gia, địa bàn để phân bố dân cƣ và các hoạt động kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng; là nguồn nội lực để xây dựng và phát triển quốc gia. Đất đai là tài nguyên hữu hạn, cố định về vị trí, giới hạn về không gian. Trong điều kiện kinh tế - xã hội phát triển, quỹ đất ngày càng hạn hẹp, dân số đông mật độ lớn, phát triển nhanh, nhu cầu sử dụng đất cho các ngành ngày càng cao. Vì vậy qui hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai phù hợp đảm bảo hiệu quả và phát triển bền vững là việc làm hết sức quan trọng. Giúp cho các cấp các ngành sắp xếp, bố trí sử dụng hợp lý, có hiệu quả các nguồn tài nguyên đất đai vừa đáp ứng đƣợc yêu cầu “Nhà nƣớc thống nhất quản lý đất đai” vừa tránh đƣợc việc sử dụng chồng chéo, sai mục đích gây lãng phí, hủy hoại môi trƣờng đất, đồng thời bảo vệ đƣợc môi trƣờng sinh thái thúc đẩy quá trình phát triển bền vững của xã hội. Xã Mộ Đạo, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh là một xã nông nghiệp đang trên đà xây dựng nông thôn mới, việc triển khai quy hoạch sử dụng đất luôn xảy ra nhiều vấn đề bất cập, điều chỉnh chƣa phù hợp sử dụng đất theo quy hoạch dẫn đến tình trạng lãng phí tài nguyên đất, nhân lực và các nguồn lực khác. Với mục tiêu là nghiên cứu đánh giá hệ thống sử dụng đất đai, xây dựng các hệ thống sử dụng đất để từ đó đề xuất phƣơng hƣớng quy hoạch sử dụng đất tại xã Mộ Đạo, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh một cách hiệu quả mang tính bền vững, điều chỉnh việc quy hoạch một cách khoa học theo kịp những biến động của việc phát triển kinh tế - xã hội của xã, huyện một cách kịp thời. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên tôi đã chọn đề tài: “Nghiên cứu đánh giá hệ thống sử dụng đất đai cho quy hoạch sử dụng đất xã Mộ Đạo, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh theo hướng bền vững”. 7 2. Mục tiêu, nội dung nghiên cứu Trên cơ sở phân tích, đánh giá các hệ thống sử dụng đất đai về mức độ thích nghi, hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trƣờng đề xuất hƣớng điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 xã Mộ Đạo theo hƣớng bền vững. - Xây dựng cơ sở lý luận và phƣơng pháp quy hoạch sử dụng đất theo hƣớng phát triển bền vững. - Nghiên cứu các hệ thống sử dụng đất chủ yếu. - Phân tích, đánh giá kinh tế - sinh thái các hệ thống sử dụng đất đai (mức độ thích nghi, hiệu quả về mặt kinh tế, xã hội và môi trƣờng) tại xã Mộ Đạo. - Đề xuất hƣớng quy hoạch sử dụng đất xã Mộ Đạo, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đến năm 2020 theo hƣớng bền vững. 3. Phạm vi nghiên cứu Toàn bộ diện tích đất theo đơn vị hành chính xã Mộ Đạo, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. Nghiên cứu đánh giá các hệ thống sử dụng đất đai nông nghiệp chủ yếu của xã. 4. Cơ sở tài liệu - Các báo cáo của các cấp: ủy ban nhân dân xã Mộ Đạo, phòng Tài nguyên và Môi trƣờng, phòng Công Thƣơng và phòng Nông nghiệp huyện Quế Võ có liên quan đến vấn đề nghiên cứu - Các tài liệu về chính sách, pháp luật liên quan đến quy hoạch sử dụng đất. - Các tài liệu và bản đồ đã đƣợc công bố có hiệu lực. - Các tài liệu khảo sát, điều tra thực tế. 5. Kết quả và ý nghĩa - Xây dựng đƣợc cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu quy hoạch sử dụng đất theo hƣớng bề vững. - Xây dựng bản đồ hệ thống sử dụng đất đai và kết quả đánh giá. 72 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bùi Thị Ngọc Duy và những ngƣời khác (2009). Phân hạng đánh giá đất đai (Cẩm nang sử dụng đất nông nghiệp. Tập 2). Nhà xuất bản khoa học kỹ thuật. 2. FAO 1998, Land Use Requirement for Crop, FAO. Rome. 3. Nguyễn Cao Huần (2005). Đánh giá cảnh quan (theo tiếp cận kinh tế sinh thái) Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội. 4. Luật đất đai 2003; Nhà xuất bản Chính trị Quốc Gia. 5. Luật đất đai 2013. Nhà xuất bản Chính trị Quốc Gia. 6. Nghị định số 69/2009/NĐ-BTNMT, của Chính phủ ban hành ngày 13 tháng 08 năm 2009 quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ. 7. Phạm Thị Phin (2012). “Nghiên cứu sử dụng bền vững đất nông nghiệp huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định”. Luận án tiến sĩ nông nghiệp Trƣờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội. 8. Quyết định số 23/2007/QĐ-BTNMT Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng ban hành ngày 17 tháng 02 năm 2007 quy định kí hiệu bản đồ hiện trạng sử dụng đất và quy hoạch sử dụng đất. 9. Số liệu thống kê dân số năm 2010 của Ủy ban nhân dân xã Mộ Đạo. 10. Số liệu thống kê dân số năm 2012 của Ủy ban nhân dân xã Mộ Đạo. 11. Thông tƣ 35/2014/TT-BTNMT ngày 30/6/2014 của Bộ Tài nguyễn và Môi trƣờng quy định việc điều tra, đánh giá đất đai 12. Thông tƣ số 19/2009/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng, ban hành ngày 02 tháng 11 năm 2009 quy định chi tiết việc lập, điều chỉnh và thẩm định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. 13. Trần Văn Tuấn, Nguyễn Cao Huần, Đỗ Thị Tài Thu, Nguyễn Thị Chinh, Thái Thị Quỳnh Nhƣ. Nghiên cứu, đánh giá hệ thống sử dụng đất đai phục vụ quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp bền vững (nghiên cứu điểm: xã Đại Thành, huyện Quốc Oai, TP Hà Nội) (2014) Kỷ yếu báo cáo hội thảo khoa học Địa lý - Địa chính . Hội địa lý Việt Nam 73 14. Trần Văn Tuấn (2009).Tập bài giảng “Quy hoạch sử dụng đất”. Trƣờng Đại hoạch Khoa học Tự nhiên. Đại học Quốc Gia Hà nội. 15. Ủy ban nhân dân xã Mộ Đạo. Báo cáo chính trị của ban chấp hành Đảng bộ xã Mộ Đạo lần thứ XX nhiệm kỳ 2010 – 2015. 16. Ủy ban nhân dân xã Mộ Đạo. Báo cáo tổng hợp quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020. 17. Ủy ban nhân dân huyện Quế Võ .Công văn số 744/UBND - TNMT ngày 18 tháng 9 năm 2013 của , về việc phân bổ sử dụng đất trên địa bàn huyện.