Tóm tắt Nghiên cứu tai nạn thương tích ở trẻ em dưới 16 tuổi và hiệu quả can thiệp của mô hình cộng đồng an toàn tại các xã vùng ven thành phố Buôn Mê Thuột, tỉnh Đăk Lắk

Tai nạn thương tích đang được xcm là vàn đè nghicm trọng, đc dọa sức khỏe các nước trên the giới, ãnh hướng nhiều đến đời song thể chất, tinh thằn cùng như tác động đen nen kinh tề xả hội. Tai nạn thương tích còn là nguyên nhàn làm cho khoáng 5 triệu người tứ vong hàng nâm, chiêm 9% tông sô tử vong ưên the giới và 12% gánh nặng bệnh tật toàn cầu. Có 90-95% trường hợp từ vong ở các nước thu nhập thấp và trung bình, là nguyên nhàn hàng đầu gây tử vong cho trẻ em dưới 16 tuổi. Mồi năm, có gằn một triệu trê từ vong, ngoài ra còn có hàng chục triệu trẻ khác phai vào viện và một sô đê lại di chứng suốt đời. Tại Việt Nam, mô hình từ vong do tai nạn thương tích khảc nhau tuỳ lứa tuôi: từ sơ sinh đen tuôi dậy thi đuối nước là nguyên nhân hàng đầu, sau đó là tai nạn giao thông bat đầu nổi lên vã tàng theo tuôi, hai nguyên nhân này chiêm đen 2/3 sô từ vong ờ trẻ. Theo thông kê, nguyên nhân tứ vong cùa trê từ 0-4 tuôi chú yểu là do bệnh hô hấp và chu sinh nhưng khi từ 5-9 tuôi thì từ vong do tai nạn thương tích chiếm đen 42,9%, 10-14 tuối từ vong khoảng 50% và 15-19 tuổi thì tứ vong chiêm gần 2/3 các trường hợp. Tai nạn thương tích trê em đà đè lại nhiêu hậu quả cho bàn thân tre, gia đình và xà hội. Với trường họp nhẹ, sẻ hạn che sinh hoạt, trê nghi học, người châm sóc nghi đi làm, tốn kém chi phí điều trị. Neu nặng hơn, qua được từ vong nhưng phải chịu tàn tật suốt đời, ảnh hưởng nhiều đen cuộc sống trong tương lai như: khà năng học tập, tìm việc và hòa nhập với xă hội. Tre dưới 16 tuôi đang chiêm khoáng 1/3 dân sô, đày là lứa tuôi phát triên mạnh ve tâm sinh lý, thè lực và cần có các kỳ năng song can thiết cho cuộc đởi. Đè đăm bão trê phát triển tốt về sau thì cần có môi trưởng song an toàn, lành mạnh. Tai nạn thương tích không the xảy ra một cách ngẫu nhiên mà chúng ta có thê dự đoán và phòng tránh được. Kinh nghiệm từ các nước phát triên cho thây tai nạn thương tích có thê phòng tránh được trên quy mô lởn bằng nhừng chiến lược can thiệp phù họp, đơn giãn, hiệu quà dựa vào bang chứng. Vấn đe cài thiện môi trưởng, loại bò các yếu tố gây tai nạn thương tích, nâng cao kiến thức, kỳ năng phòng chống. được đánh giá lả các biện pháp có hiệu quà.