Tổng quan tài chính quốc tế

Các khái niệm chung: 1.Khái niệm: Tài chính quốc tế là tổng thể các quan hệ kinh tế dưới hình thái giá trị gắn liền với sự dịch chuyển các nguồn lực tài chính giữa các quốc gia với nhau. 2. Cơ sở hình thành: Tài chính quốc tế được hình thành và phát triển trên cơ sở thương mại và chu chuyển vốn quốc tế. Ngày nay, chúng ta đang sống trong một thế giới phụ thuộc lẫn nhau, các nền kinh tế của các quốc gia tuy có mức độ mở cửa khác nhau nhưng đều thuộc kinh tế thị trường mở. Điều này nói lên rằng các quốc gia không thể tự thỏa mãn nhu cầu của chính mình, mà phải tiến hành chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu những mặt hàng và dịch vụ có lợi thế so sánh, đồng thời nhập khẩu những hàng hóa và dịch vụ không có lợi thế so sánh. Từ đó hình thành sự phân công lao động quốc tế, hợp tác quốc tế và thúc đẩy sự phát triển các hoạt động đầu tư quốc tế. 3. Tại sao ta phải nghiên cứu vấn đề tài chính quốc tế? - Thứ nhất: Hoạt động của nền kinh tế luôn là đối tượng chịu ảnh hưởng sâu sắc của các sự kiện xảy ra ở nước ngoài VD: Khủng hoảng tài chính tiền tệ ở Đông Nam Á đã ảnh hưởng kìm hãm xuất khẩu của Việt Nam và kích thích nhập khẩu hàng hóa của những nước có đồng tiền bị giảm giá - Thứ hai: Tính chất mở cửa làm biến dạng nội dung chính sách kinh tế-tiền tệ quốc gia. Nguyên nhân xảy ra là do các biến số của nền kinh tế nội địa như: lãi suất, tỷ giá và giá cả có sự liên kết chặt chẽ với những diễn biến trên các thị trường quốc tế. Biền động tỷ giá ngày càng gia tăng. 4. Các chỉ tiêu để xác định mức độ mở cửa của nền kinh tế: Theo cách đánh giá truyền thống, giá trị tham giá thương mại quốc tế của một quốc gia thường được đo bằng giá trị xuất khẩu, nhập khẩu hay tổng giá tri xuất nhập khẩu. trong năm 2000 nước Mỹ xuất khẩu xấp xỉ 1097.3 tỷ USD và nhập khẩu 1468 tỷ USD, làm cho nước Mỹ trở thành nước có giá trị thương mại quốc tế lớn nhấ thế giới. Điều hiển nhiên là, giá trị thương mại quốc tế khổng lồ của Mỹ chủ yếu dựa trên tầm vóc kinh tế to lớn của Mỹ. Do đó, không thể vì thế mà kết luận rằng nước Mỹ có mức độ mở cửa kinh tế lớn nhất thế giới. Để so sánh mức độ mở cửa giữa các quốc gia được chính xác, không phụ thuộc vào độ lớn của nền kinh tế, người ta sử dụng tỷ lệ giá trị thương mại quốc tế trên tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Nước  XK/GDP  NK/GDP   France  28.7  27.3   Japan  10.8  9.4   Malaysia  125.7  105.8   Thailand  66.3  58.1   United State  11.0  14.7   Theo quan điểm kinh tế hiện đại thì các chỉ số xuất khẩu, nhập khẩu/GDP thường đánh giá thấp mức độ mở cửa của một nền kinh tế. Điều này hàm ý rằng, nhiều hàng hóa không thực sự tham gia xuất khẩu hay nhập khẩu, nhưng chúng là những hóa thương mại quốc tế tiềm năng. VD: Xe hơi thuộc hãng Chevy hay Ford được sản xuất và tiêu thụ nội địa. Một phần xe hơi sản xuât ở Mỹ dùng để xất khẩu, phần còn lại để tiêu dùng trong nước. Nhưng nếu xét về toàn cục thì ngành công nghiệp xe hơi của Mỹ có thể coi là một ngành công nghiệp có tính quốc tế, bởi vì nó phải cạnh tranh với các công ty nước ngoài ngay cả trên thị trường quốc tế và thị trường nội địa. Do đó, khi đo mức độ mở cửa của kinh tế, cần thiết phải bổ sung những hàng hoá tiềm năng có thể tham gia thương mại quốc tế, chứ không chỉ đơn thuần bao gồm những hàng hóa thực sự được xuất khẩu hay nhập khẩu. Với cách đánh giá hiện đại này thì hầu hết các quốc gia đều có mức độ mở cửa lớn hơn so với cách đánh giá truyền thống, mà đặc biệt là đối với những nước lớn phát triển. Cũng theo quan điểm hiện đại, bên cạnh chu chuyển hàng hóa và dịch vụ giữa các quốc gia, để đánh giá toàn diện mức độ mở cửa của một nền kinh tế còn phải đánh giá mức độ mở cửa trong lĩnh vực chu chuyển vốn quốc tế là như thế nào. Những yếu tố tài chính quốc tế trở thành một trong những nhân tố quan trọng có tác động hình thành các chính sách kinh tế vĩ mô trong nền kinh tế mở. 5. Lợi ích có được từ việc mở cửa thị trường tài chính: Lợi ích rõ ràng từ thương mại quốc tế được thể hiện ở chỗ: người tiêu dùng mua được hàng hóa và dịch vụ rẻ hơn, còn nhà sản xuất thì bán được nhiều hàng hơn. Dựa trên cơ sở lợi thế so sánh, khi một quốc gia nhập khẩu một loại hàng hóa nào đó sẽ tạo ra áp lực: Làm giảm giá loại hàng hóa này sản xuất ở trong nước. Làm cho sản xuất loại hàng hóa này ở trong nước co lại. Ngược lại, khi một quốc gia xuât khẩu một hàng hóa nào đó sẽ tạo áp lực: Làm giảm hàng hóa này ở nước ngoài. Làm cho sản xuất hàng hòa ở nước ngoài co lại. Nhà đầu tư sẽ được cung cấp những nguồn vốn bổ sung từ nước ngoài, khi mà không thẻ huy động trên thị trường tài chính nội địa. Tìm kiếm những cơ hội sinh lời cao hơn, giảm được rui ro thông qua đa dạng hóa danh mục đầu tư quốc tế. Vai trò của tài chính quốc tế trong nền kinh tế mở: Trước xu thế thương mại và chu chuyển vốn ngày càng được quốc tế hóa, những sự kiện tài chính trong nước cũng như quốc tế có ảnh hưởng ngay lập tức trên phạm vi toàn thế giới, do đó mọi quan hệ tài chính ngày càng được quốc tế hóa. Thực tế cho thấy, những thị trường tài chính luôn liên kết chặt chẽ với nhau không những phạm vi quốc gia mà trên cả phạm vi quốc tế, do đó những công ty và những cá nhân tuy ở các quốc gia khác nhau nhưng luôn phải đối mặt với những vấn đè trên thị trường tái chính là rất giống nhau. Quan hệ kinh tế giữa các quốc gia làm phát sinh nhu cầu sử dụng và trao đổi các đồng tiền của các quốc gia khác nhau. Tỷ lệ trao đổi giữa hai đồng tiền gọi là tỷ giá. Những thay đổi của tỷ giá ảnh hưởng sâu sắc đến doanh thu, chi phí và lợi nhuận của mỗi công ty và mỗi cá nhân. Điều này nói lên rằng nghiên cứu tài chính quôc tế là một vấn đề không thể thiếu được trong nền kinh tế mở. Thứ nhất, giúp nhà quản trị nhận biết được những sự kiện quốc tế sẽ ảnh hưởng đến công ty như thế nào,trên cơ sở đó đề ra những hành động thích hợp để tận dụng khai thác những diễn biến có lợi,và đồng thời đưa ra các giải pháp nhằm tránh cho công ty khỏi những tổn thất. Thứ hai, giúp nhà quản trị lường trước những sự kiện có thể xảy ra và từ đó đề ra những quyết sách hợp lý trước khi sự kiện xảy ra. Trong số những sự kiện ảnh hưởng đến công ty mà nhà quản trị cần phải tiên đoán, bao gồm những thay đổi trong tỷ giá hối đoái, mức lãi suất, tỷ lệ lạm phát và chỉ số chứng khoán. Sự tăng trưởng của thương mại quốc tế: Khái niệm sự tăng trưởng thương mại quốc tế: Thương mại quốc tế có tầm quan trọng và ảnh hưởng đến mức sống hàng ngày của chúng ta. Ngày nay, trong các gian hàng bên cạnh hàng nội là những hàng ngoại đã trở nên phổ biến. Những người tiêu dùng được hưởng các sản phẩm từ các nước khác nhau mà đôi khi không biết rằng chúng là kết quả của một quá trình thương mại và tài chính quốc tế phức tạp. Bằng chứng tăng trưởng thương mại quốc tế: Thương mại đã có từ ngàn xưa. Kể từ khi loài người bắt đầu thực hiện ghi chép và thống kê, các số liệu cho thấy thương mại quốc tế luôn luôn có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn so với thương mại nội địa. Ví dụ: kể từ năm 1950 thương mại quốc tế tăng trưởng trung bình hàng năm là 6%/năm, xấp xỉ hai lần tốc độ tăng trưởng GDP của thế giới. Trong thế kỷ XX, tốc độ tăng trưởng thương mại quốc tế ở mức đáng kinh ngạc, tính đến chiến tranh thế giới thứ nhất, thương mại quốc tế đã tăng gấp 25 lần. Kể từ năm 1970 đến đầu những năm 1990s, tỷ lệ thương mại giữa các quốc gia so với tổng thương mại đã tăng gấp hai lần. Ý nghĩa, tầm quan trọng của thương mại quốc tế đươc phản ánh thông qua các con số thống kê thương mại của các nước công nghiệp phát triển. c. Nguyên nhân làm tăng trưởng thương mại quốc tế: Có hai nguyên nhân chính làm thương mại quốc tế có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn so với các hoạt động kinh tế nói chung là: Tự do hóa thương mại và đầu tư tài chính trên cơ sở giảm mức thuế quan, hạn ngạch, kiểm soát tiền tệ và những trở ngại khác đối với sự di chuyển hàng hóa và vốn quốc tế. Không gian kinh tế được thu hẹp lại (shrink of conomic space) nhanh chóng. Đây là kết quả của những cải biến trong công nghệ thông tin và vận tải, làm cho chi phí liên quan đến thương mại và đầu tư quốc tế giảm xuống d. Lợi ích từ thương mại quốc tế: Lợi ích cơ bản từ thương mại quốc tế được thể hiện ở chỗ: nó mang lại sự thịnh vượng kinh tế ngày càng cao cho những quốc gia tiến hành chuyên môn hóa sản xuất những hàng hóa và dịch vụ có năng suất hơn các hàng hóa và dịch vụ khác. Một hàng hóa có năng suất hơn các hàng hóa khác được thể hiện ở chỗ: cùng đầu vào như nhau chúng ta có thể sản xuất hàng hóa này có giá trị lớn hơn so với trường hợp nếu sản xuất ra hàng hóa khác. Trong kinh tế học, hiện tượng “năng suất hơn” còn được gọi là “những lợi thế so sánh – comparative advantage”. Tất cả các quốc gia tham gia thương mại quốc tế đều có thể và đồng thời đạt được lợi ích: Từ lợi thế so sánh của mình Từ tiết kiệm chi phí nhờ mở rộng quy mô sản xuất Từ mở rộng sự lựa chọn các sản phẩm để tham gia thương mại quốc tế e. Rủi ro trong thương mại quốc tế: Bên cạnh những lợi ích là những rủi ro trong thương mại quốc tế. Rủi ro dễ nhận thấy trong thương mại quốc tế so với thương mại nội địa là rủi ro thay đổi tỷ giá. Những biến động không lường trước của tỷ giá ảnh hưởng rất lớn đến doanh số, giá cả và lợi nhuận của những nhà xuất khẩu cũng như những nhà nhập khẩu. Sự thay đổi của tỷ giá có ảnh hưởng đến giá cả, thu nhập và lợi nhuận của nhà xuất khẩu và nhập khẩu hay không là phụ thuộc vào sự thay đổi tỷ giá có thục sự làm cho hàng hóa của công ty trở nên rẻ hơn hay đắt hơn đối với người tiêu dùng, nghĩa là chúng ta phải đề cập đến tương quan trong tỷ lệ lạm phát giữa các quốc gia là như thế nào. Một rủi ro khác trong thương mại quốc tế là “rủi ro quốc gia – country rish”. Rủi ro quốc gia bao gồm: bùng nổ chiến tranh, cách mạng, hay các sự kiện chính trị và xã hội khác xảy ra khiến cho nhà xuất khẩu không thu được tiền. Rủi ro quốc gia liên quan đến đầu tư nước ngoài cũng như tín dụng thương mại. Rủi ro quốc gia xảy ra là do rất khó có thể vận dụng tính pháp lý cũng như tịch biên tài sản khi mà người mua ở quốc gia khác. Ngoài ra, có thể xảy ra trường hợp là người nhập khẩu tuy sẵn sàng nhưng không thể thanh toán tiền hàng cho nhà xuất khẩu. Ví dụ: chính phủ đột ngột quy định những hạn chế chuyển tiền ra nước ngoài. Những rủi ro khác liên quan đến thương mại quốc tế còn bao gồm cả những thay đổi đột biến trong việc đánh thuế nhập khẩu, hạn ngạch, tài trợ cho những nhà sản xuất nội địa… Ngày nay, với sự phát triển của các thị trường tài chính, đã giúp các công ty phòng ngừa được hầu hết các rủi ro trong thương mại quốc tế. Ví dụ: thông qua các thị trường ngoại hối kỳ hạn, hoán đổi, tương lai và quyền chọn đã giúp cho những nhà xuất khẩu và nhập khẩu phòng ngừa được rủi ro tỷ giá. Tương tự, những kế hoạch bảo hiểm tín dụng xuất khẩu giúp phòng ngừa rủi ro quốc gia, và phương thức tín dụng chứng từ giúp giảm được một số rủi ro khác liên quan đến thương mại quốc tế. Xu hướng toàn cầu hóa các thị trường tài chính: Xu hướng toàn cầu hóa: Bên cạnh sự gia tăng ý nghĩa và tầm quan trọng của thương mại quốc tế so với nội địa, thì tầm quan trọng của đầu tư trên thị trường tiền tệ, trái phiếu và cổ phiếu nước ngoài cũng được gia tăng so với đầu tư trong nước. Tại nhiều thời điểm số dư và số lượng nhà đầu tư nước ngoài đã vượt trội so với số dư và số lượng nhà đầu tư trong nước. Ví dụ, đã từng xảy ra thời kỳ người Đức, người Nhật và những người nước ngoài khác đầu tư vào trái phiếu kho bạc Mỹ nhiều hơn cả chính người Mỹ. Điều này cho thấy những nhà đầu tư nước ngoài đã trở thành bộ phận quan trọng quyết định đến sự thành công của trái phiếu kho bạc Mỹ. Hay nói cách khác, những nhà đầu tư và những nhà đi vay ngày càng mang tính toàn cầu. Lợi ích từ toàn cầu hóa: Những lợi ích từ toàn cầu hóa đầu tư quốc tế trước hết là việc cải thiện sự phân phối nguồn vốn và tăng được khả năng đa dạng hóa danh mục đầu tư. Lợi ích từ việc phân phối nguồn vốn hiệu quả hơn được bắt nguồn từ một thực tế rằng thông qua đầu tư quốc tế mà những nguồn vốn được chu chuyển từ những quốc gia có ít cơ hội đầu tư và tỷ suất lợi nhuận thấp đến những quốc gia có nhiều cơ hội đầu tư hơn và tỷ suất lợi nhuận cao hơn. Chu chuyển vốn quốc tế làm cho tỷ suất lợi nhuận đầu tư giữa các quốc gia trở nên đồng nhất với nhau hơn, điều này khiến cho những nhà đầu tư thu được kết quả đầu tư tổng thể là tốt hơn. Ngoài ra, thông qua đầu tư quốc tế làm cho quá trình tiêu dùng của một quốc gia trở nên được trơn tru hơn thông qua việc đi vay và cho vay. Rủi ro trong toàn cầu hóa đầu tư: Những rủi ro liên quan đến toàn cầu hóa đầu tư bao gồm: rủi ro tỷ giá và rủi ro quốc gia. Những thay đổi tỷ giá làm cho giá trị tài sản có và tài sản nợ bằng ngoại tệ quy nội tệ thay đổi. Rủi ro tỷ giá từ quá trình toàn cầu hóa đầu tư tăng lên còn do các thị trường tài chính giữa các quốc gia phụ thuộc ảnh hưởng lẫn nhau. Ngoài rủi ro tỷ giá, việc nắm giữ tài sản nước ngoài luôn phải đối mặt với rủi ro quốc gia. Rủi ro quốc gia liên quan đến khả năng xảy ra quốc hữu hóa, bị phá hủy bởi chiến tranh hay cách mạng xảy ra. Ngoài ra rủi ro quốc gia còn liên quan đến sự thay đổi trong mức thuế đối với thu nhập nước ngoài, hay áp dụng những hạn chế trong chu chuyển thu nhập… DANH SÁCH NHÓM USD Phan Thị Ánh Diệu Nguyễn Thị Kiều Diễm Hoàng Thị Chiên Đỗ Văn Công Nguyễn Huy Diệm Huỳnh Thị Kim Anh Nguyễn Thị Kim Ánh Nguyễn Thị Bích Chi Vũ Thị Vân Anh Phan Hoàng Ngọc Anh