Vốn trong Doanh nghiệp thương mại và vấn đề tạo nguồn huy động và sử dụng vốn kinh doanh

Lêi Më §Çu N Òn kinh tÕ ViÖt Nam chuyÓn m×nh tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn m¹nh mÏ. ThÞ tr­êng ViÖt Nam tõng b­íc hoµ nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi, cïng víi sù thay ®æi c¬ chÕ qu¶n lý, c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é, Nhµ n­íc më ®­êng cho s¶n xuÊt kinh doanh, th­¬ng m¹i dÞch vô ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, c¸c doanh nghiÖp ph¶i ph¸t huy ®­îc tèi ®a tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o cña m×nh, tù chó träng kinh doanh, tù do trong c¹nh tranh vµ tæ chøc qu¶n lý. C¸c doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ mäi kh©u, mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh nh»m ph¸t huy tèi ®a nguån lùc vµ kh¶ n¨ng ®Ó thu lîi nhuËn vÒ cho doanh nghiÖp vµ gãp phÇn vµo thóc ®Èy sù ph¸t triÓn chung cu¶ toµn x· héi. §Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh, bÊt cø doanh nghiÖp nµo còng cÇn cã mét l­îng vèn nhÊt ®Þnh vµ nguån tµi trî t­¬ng øng. Song viÖc sö dông vèn nh­ thÕ nµo ®Ó cã hiÖu qu¶ cao míi lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh cho sù t¨ng tr­ëng cho mçi doanh nghiÖp. Trong c¸c doanh nghiÖp, quy m« còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý vµ sö dông vèn lµ nh©n tè ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt cña s¶n xuÊt kinh doanh. ChØ cã vèn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn th× doanh nghiÖp míi tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, míi ®¶m b¶o th¾ng trong c¹nh tranh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. VÊn ®Ò ®ã chØ ®­îc gi¶i quyÕt th«ng qua c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu vÒ ®æi míi toµn diÖn c¬ chÕ qu¶n lý vèn, ®¶m b¶o quyÒn tù chñ vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn. Tõ ®ã, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ th­êng xuyªn tù ®¸nh gi¸ vÒ ph­¬ng diÖn sö dông vèn, thÊt ®­îc chÊt l­îng qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh, kh¶ n¨ng khai th¸c tiÒm n¨ng s½n cã… Nghiªn cøu vÒ vèn, t×m ra nh÷ng ®iÓm cßn yÕu trong qu¸ tr×nh sö dông vèn vµ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp lµ ®iÒu rÊt cÇn thiÕt. V× thêi gian vµ n¨ng lùc tr×nh ®é cã h¹n, nªn em khã tr¸nh ®­îc sai sãt trong ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch. KÝnh mong ®­îc sù chØ dÉn quÝ b¸u cña quÝ thÇy c« ®Ó gióp em cã thÓ hoµn thiÖn h¬n bµi viÕt cña m×nh. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n! I- kh¸I qu¸t vÒ vèn kinh doanh cña dntm 1-Vai trß vµ ®Æc ®IÓm cña vèn kinh doanh: 1.1-Kh¸i niÖm vÒ vèn kinh doanh: Trong c¸c DNTM, vèn kinh doanh cã vai trß quan träng quyÕt ®Þnh viÖc ra ®êi , ho¹t ®éng, ph¸t triÓn vµ gi¶I thÓ doanh nghiÖp. Vèn kinh doanh cña DNTM lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé tµI s¶n vµ c¸c nguån lùc mµ doanh nghiÖp sö dông trong ho¹t ®éng kinh doanh bao gåm: -TµI s¶n b»ng hiÖn vËt nh­: nhµ cöa, kho tµng, cöa hµng, quÇy hµng, hµng ho¸ dù tr÷, v.v… -TiÒn ViÖt nam, ngo¹i tÖ, vµng vµ ®¸ quÝ. -B¶n quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vµ c¸c tµI s¶n v« h×nh kh¸c. TÊt c¶ tµI s¶n nµy ®Òu ®­îc qui ra tiÒn ViÖt nam. 1.2-C¸c lo¹i vèn kinh doanh: Vèn kinh doanh cña DNTM cã thÓ ®­îc xem xÐt, ph©n lo¹i trªn nh÷ng gi¸c ®é kh¸c nhau, ®ã lµ: -Trªn gi¸c ®é ph¸p luËt vèn cña DNTM ®­îc chia thµnh vèn ph¸p ®Þnh vµ vèn ®IÒu lÖ. Vèn ph¸p ®Þnh lµ møc vèn tèi thiÓu ph¶I cã ®Ó thµnh lËp doanh nghiÖp do ph¸p luËt qui ®Þnh ®èi v¬Ý tõng ngµnh nghÒ vµ tõng lo¹i h×nh së h÷u doanh nghiÖp. D­íi møc vèn ph¸p ®Þnh th× kh«ng thÓ ®ñ ®IÒu kiÖn thµnh lËp doanh nghiÖp. VÝ dô: theo NghÞ ®Þnh 221 vµ 222/H§BT ngµy 23 th¸ng 07 n¨m 1991 cô thÓ ho¸ mét sè ®IÒu qui ®Þnh trong LuËt c«ng ty vµ LuËt doanh doanh nghiÖp t­ nh©n qui ®Þnh. Vèn ph¸p ®Þnh ®èi víi ngµnh kinh doanh t­ liÖu s¶n xuÊt cho c«ng ty TNHH 150.000.000 ®ång, c«ng ty cæ phÇn 500.000.000 ®ång vµ doanh nghiÖp t­ nh©n 80.000.000 ®ång. Vèn ph¸p ®Þnh cho c¸c cöa hµng dÞch vô cña C«ng ty TNHH lµ 50.000.000 ®ång, c«ng ty cæ phÇn 200.000.000 ®ång, doanh nghiÖp t­ nh©n 20.000.000 ®ång. Vèn ®IÒu lÖ lµ sè vèn do c¸c thµnh viªn ®ãng gãp vµ ®­îc ghi vµo ®IÒu lÖ cña doanh nghiÖp. Tuú theo ngµnh nghÒ vµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp nh­ng vèn ®IÒu lÖ kh«ng ®­îc nhá h¬n vèn ph¸p ®Þnh. Trªn gi¸c ®é h×nh thµnh vèn kinh doanh chia thµnh vèn ®Çu t­ ban ®Çu, vèn bæ sung, vèn liªn doanh vµ vèn ®i vay. Vèn ®Çu t­ ban ®Çu: Lµ sè vèn ph¶I cã khi h×nh thµnh doanh nghiÖp, tøc lµ sè vèn cÇn thiÕt ®Ó ®¨ng ký kinh doanh, hoÆc vèn ®ãng gãp cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, doanh gnhieepj t­ nh©n hoÆc vèn cña nhµ n­íc giao. §èi víi c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n: PhÇn vèn ®ãng gãp cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn ph¶I ®­îc ®ãng dï ngay khi thµnh lËp c«ng ty. §èi víi c«ng ty cæ phÇn: Vèn ®IÒu lÖ cña c«ng ty ®­îc chia thµnh nhiÒu phÇn b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn. Gi¸ trÞ cña mçi cæ phÇn gäi lµ mÖnh gi¸ cæ phiÕu. Vèn bæ sung: lµ sè vèn t¨ng thªm do bæ sung tõ lîi nhuËn, do nhµ n­íc bæ sung b»ng ph©n phèi hoÆc ph©n phèi l¹i nguån vèn, do sù ®ãng gãp cña c¸c thµnh viªn, do b¸n tr¸I phiÕu. Vèn liªn doanh: lµ vèn ®ãng gãp do c¸c bªn cïng cam kÕt liªn doanh víi nhau ®Ó ho¹t ®éng th­¬ng m¹i hoÆc dÞch vô. Vèn ®i vay: trong ho¹t ®éng kinh doanh, ngoµI sè vèn tù cã vµ coi nh­ tù cã, doanh nghiÖp cßn sö dông mét kho¶n vèn ®I vay kh¸ lín cña ng©n hµng. NgoµI ra cßn cã kho¶n vèn chiÕm dông lÉn nhau cña c¸c ®¬n vÞ nguån hµng, kh¸ch hµng vµ b¹n hµng. -Trªn gi¸c ®é chu chuyÓn vèn kinh doanh: Trong ho¹t ®éng kinh doanh, vèn kinh doanh vËn ®éng kh¸c nhau. XÐt trªn gi¸c ®é lu©n chuyÓn cña vèn, ng­êi ta chia toµn bé vèn cña DNTM thµnh hai lo¹i: vèn l­u ®éng vµ vèn cè ®Þnh: Vèn l­u ®éng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµI s¶n l­u ®éng vµ vèn l­u th«ng. TµI s¶n l­u ®éng lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng kh«ng ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông ®Ó xÕp vµo tµI s¶n cè ®Þnh. Vèn l­u ®éng dïng trong kinh doanh th­¬ng m¹i tham gia hoµn toµn vµo qu¸ tr×nh kinh doanh vµ gi¸ trÞ cã thÓ trë l¹i h×nh th¸I ban ®Çu (tiÒn) sau mçi vßng chu chuyÓn cña hµng ho¸. Bé phËn quan träng cña vèn l­u ®éng lµ dù tr÷ hµng ho¸, vèn b»ng tiÒn nh­ tiÒn göi ng©n hµng, tiÒn mÆt tån quÜ, c¸c kho¶n ph¶I thu ë kh¸ch hµng.v.v… Vèn cè ®Þnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµI s¶n cè ®Þnh: bao gåm toµn bé nh÷ng t­ liÖu lao ®éng cã h×nh th¸I vËt chÊt cô thÓ cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông qui ®Þnh. TµI s¶n cè ®Þnh dïng trong kinh doanh tham gia hoµn toµn vµo qu¸ tr×nh kinh doanh nh­ng vÒ mÆt gi¸ trÞ th× chØ cã thÓ thu håi dÇn sau nhiÒu chu k× kinh doanh, nghÜa lµ vÒ mÆt thêi gian ph¶I trªn mét n¨m trë lªn. 1.3-§Æc ®IÓm ho¹t ®éng cña vèn kinh doanh: Vèn kinh doanh cña c¸c DNTM tham gia hoµn toµn vµo c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, nh­ng chóng cã nh÷ng ®Æc ®IÓm kh¸c nhau a)§Æc ®IÓm cña vèn l­u ®éng: Vèn l­u ®éng lu«n lu«n biÕn ®æi h×nh th¸I tõ tiÒn sang hµng vµ tõ hµng sang tiÒn. Vèn l­u ®éng chu chuyÓn nhanh h¬n vèn cè ®Þnh. Vèn l­u ®éng bao gåm vèn dù tr÷ hµng ho¸, vèn b»ng tiÒn vµ tµI s¶n cã kh¸c. Trong DNTM, vèn l­u ®éng lµ kho¶n vèn chiÕm tØ träng lín nhÊt. §ã lµ ®Æc ®IÓm kh¸c biÖt cña DNTM víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt- kinh doanh. ë mét thêi ®IÓm nhÊt ®Þnh, vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i th­êng thÓ hiÖn ë c¸c h×nh th¸I kh¸c nhau nh­ hµng ho¸ dù tr÷, vËt t­ néi bé, tiÒn göi ng©n hµng, tiÒn mÆt tån quü, c¸c kho¶n ph¶I thu vµ c¸c kho¶n ph¶I tr¶. C¬ cÊu cña chóng phô thuéc rÊt lín vµo ph­¬ng thøc thanh to¸n, ph­¬ng thøc vay (tÝn dông) vµ ph­¬ng thøc mua b¸n c¸c lo¹i hµng ho¸. Nã th­êng biÕn ®éng nhanh, thÓ hiÖn c¨ng th¼ng thiÕu vèn khi mua hµng nhiÒu, ®Æc biÖt mua hµng thêi vô, cã vèn khi b¸n hµng. §Ó ®IÒu hoµ vèn, c¸c DNTM th­êng ph¶I quan hÖ víi c¸c tæ chøc tÝn dông ng©n hµng ®Ó vay m­în, thanh to¸n vµ göi tiÒn. §èi víi DNTM chØ kinh doanh ®¬n thuÇn th× vèn l­u ®éng vËn ®éng qua l¹i hai giai ®oµn: tiÒn sang hµng (mua) vµ hµng sang tiÒn (b¸n). §èi víi DNTM cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt phô th× vèn l­u ®éng tr¶I qua ba giai ®o¹n. Giai ®o¹n mét: TiÕn biÕn thµnh t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng. Giai ®o¹n hai: kÕt hîp søc lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt thµnh s¶n phÈm hµng ho¸. Giai ®o¹n ba: biÕn s¶n phÈm hµng ho¸ thµnh tiÒn. b) §Æc ®IÓm cña vèn cè ®Þnh: Vèn cè ®Þnh biÓu hiÖn d­íi h×nh th¸I tµI s¶n cè ®Þnh. TµI s¶n cè ®Þnh ph¶I ®¹t ®­îc c¶ hai tiªu chuÈn. Mét lµ: ph¶I ®¹t ®­îc vÒ mÆt gi¸ trÞ ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh. (vÝ dô hiÖn nay gi¸ trÞ cña nã ph¶I lín h¬n hoÆc b»ng 500.000 ®ång trë lªn ). Hai lµ: thêi gian sö dông ph¶I tõ trªn mét n¨m trë lªn. TµI s¶n cè ®Þnh gi÷ nguyªn h×nh th¸I vËt chÊt cña nã trong thêi gian dµI. TµI s¶n cè ®Þnh chØ t¨ng lªn khi cã x©y dùng c¬ b¶n míi hoÆc mua s¾m. TµI s¶n cè ®Þnh hao mßn dÇn. Hao mßn cã hai lo¹i: Hao mßn h÷u h×nh (hao mßn kinh tÕ) vµ hao mßn vo h×nh. Hao mßn v« h×nh chñ yÕu do tiÕn bé khoa häc- c«ng nghÖ míi vµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi t¨ng lªn quyÕt ®Þnh. Hao mßn h÷u h×nh chñ yÕu do tiÕn bé kho häc c«ng nghÖ míi vµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi t¨ng lªn quyÕt ®Þnh. Hao mßn h÷u h×nh phô thuéc vµo møc ®é sö dông khÈn tr­¬ng tµI s¶n cè ®Þnh vµ c¸c ®IÒu kiÖn kh¸c cã ¶nh h­ëng tíi ®é bÒn l©u dµI cña tµI s¶n cè ®Þnh nh­: -H×nh thøc vµ chÊt l­îng cña tµI s¶n cè ®Þnh. -ChÕ ®é qu¶n lÝ, sö dông tµI s¶n cè ®Þnh. -ChÕ ®é b¶o vÖ, b¶o d­ìng, söa ch÷a, thay thÕ th­êng xuyªn, ®Þnh k× ®èi víi tµI s¶n cè ®Þnh. -Tr×nh ®é kÜ thuËt, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ng­êi sö dông vµ sù quan t©m cña cÊp l·nh ®¹o. -C¸c ®IÒu kiÖn tù nhiªn vµ m«I tr­êng.v.v… TµI s¶n cè ®Þnh chuyÓn ®æi thµnh tiÒn chËm h¬n, nh­ng tµI s¶n cè ®Þnh nh­ nhµ cöa, kho tµng, cöa hµng, quÇy hµng l¹i lµ tµI s¶n cã gi¸ trÞ cao, lµ bé mÆt cña doanh nghiÖp nªn cã gi¸ trÞ thÕ chÊp ®èi víi ng©n hµng khi vay vèn. HiÖn nay, tµI s¶n cè ®Þnh cña DNTM, tuú theo lo¹i hµng ho¸ cã tØ täng cao, thÊp kh¸c nhau (x¨ng dÇu, vËt liÖu ®IÖn, b¸ch ho¸, l­¬ng thùc…) nh­ng nh×n chung míi chiÕm kho¶ng 1/3 ®Õn 1/4 vèn kinh doanh cña DNTM. §I ®«I víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ- khoa häc- c«ng nghÖ, tµI s¶n cè ®Þnh trong c¸c DNTM ngµy cµng ®­îc trang bÞ nhiÒu theo h­íng c¬ khÝ ho¸, tù ®éng hoµ vµ hiÖn ®¹i ho¸. 1.4-Vai trß cña vèn kinh doanh: Vèn kinh doanh cña c¸c DNTM cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc thµnh lËp, ho¹t ®éng, ph¸t triÓn cña tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp theo luËt ®Þnh. Nã lµ ®IÒu kiÖn tiªn quyÕt, quan träng nhÊt cho sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp. Tuú theo nguån cña vèn kinh doanh, còng nh­ ph­¬ng thøc huy ®éng vèn mµ doanh nghiÖp cã tªn lµ c«ng ty cæ ph©n, c«ng ty TNHH, Doanh nghiÖp t­ nh©n, doanh nghiÖp nhµ n­íc, doanh nghiÖp liªn doanh, v.v… Vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp lín hay nhá lµ mét trong nh÷ng ®IÒu kiÖn quan träng nhÊt ®Ó xÕp doanh nghiÖp vµo lo¹i qui m« lín, trung b×nh hay nhá, siªu nhá vµ còng cßn lµ mét trong nh÷ng ®IÒu kiÖn ®Ó sö dông c¸c nguån tiÒm n¨ng hiÖn cã vµ t­¬ng lai vÒ søc lao ®éng, nguån hµng ho¸, më réng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng, më réng l­u th«ng hµng ho¸, lµ ®IÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh. Vèn kinh doanh thùc chÊt lµ nguån cña c¶I cña x· héi ®­îc tÝch luü l¹i, tËp trung l¹i. Nã chØ lµ mét ®IÒu kiÖn, mét nguån kh¶ n¨ng ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng kinh doanh. Tuy nhiªn nã chØ ph¸t huy t¸c dông khi biÕt qu¶n lý, sö dông chóng mét c¸ch ®óng h­íng, hîp lý, tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶ “ vèn dµI kh«ng b»ng tµI bu«n ”. Trong c¬ chÕ kinh tÕ míi, trong ®IÒu kiÖn më réng quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong s¶n xuÊt- kinh doanh, viÖc cã vèn vµ tÝch luü, tËp trung ®­îc vèn nhiÒu hay Ýt vµo doanh nghiÖp cã vai trß cùc k× quan träng trong viÖc ®Èy m¹nh kinh doanh. Tuy nhiªn nã lµ mét nguån lùc quan träng ®Ó ph¸t huy tµI n¨ng cña ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp, nã lµ mét ®IÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c¸c chiÕm l­îc, s¸ch l­îc kinh doanh, nã còng lµ chÊt keo ®Ó nèi ch¾c, dÝnh kÕt c¸c qu¸ tr×nh vµ quan hÖ kinh tÕ vµ nã còng lµ dÇu nhít b«I tr¬n cho cç m¸y kinh tÕ vËn ®éng. Vèn kinh doanh cña DNTM lµ yÕu tè vÒ gi¸ trÞ. Nã chØ ph¸t huy t¸c dông khi b¶o tån ®­îc vµ t¨ng lªn ®­îc sau mçi chu kú kinh doanh. NÕu vèn kh«ng ®­îc b¶o tån vµ t¨ng lªn trong mçi chu kú kinh doanh th× vèn ®· bÞ thiÖt h¹i. §ã lµ hiÖn t­îng mÊt vèn. Sù thiÖt h¹i lín dÉn ®Õn doanh nghiÖp mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n sÏ lµm cho doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n, tøc lµ vèn kinh doanh ®· bÞ sö dông mét c¸ch l·ng phÝ, kh«ng cã hiÖu qu¶. 2. Vèn l­u ®éng vµ nguån vèn l­u ®éng cña DNTM: 2.1-Thµnh phÇn vµ c¬ cÊu cña vèn l­u ®éng: Vèn l­u ®éng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµI s¶n l­u ®éng vµ vèn l­u th«ng. Vèn l­u ®éng ®­îc sö dông hoµn toµn trong mçi vßng chu chuyÓn cña l­u th«ng hµng ho¸ hoÆc trong mçi chu k× cña s¶n xuÊt, dÞch vô phô thuéc. Vèn l­u ®éng cña DNTM gåm cã: vèn b»ng tiÒn vµ c¸c tµI s¶n cã kh¸c. C¸c lo¹i vèn b»ng tiÒn nh­: tiÒn göi ng©n hµng, tiÒn mÆt tån quÜ, c¸c kho¶n ph¶I thu ë kh¸ch hµng, tiÒn t¹m øng mua hµng,.v.v… TµI s¶n cã kh¸c nh­: bao b× vµ vËt liÕu bao gãi, phÕ liªu thu nhÆt, vËt liÖu phô, dông cô, phô tïng, c«ng cô nhá dïng trong kinh doanh, v¨n phßng phÈm mua vÒ ch­a dïng v.v… Vèn l­u ®éng cña DNTM chu chuyÓn gåm hai giai ®o¹n: a-Mua hµng ho¸ (T-H), tøc lµ biÕn tiÒn tÖ thµnh hµng ho¸. b-B¸n hµng ho¸ (H-T’ ) tøc lµ biÕn hµng ho¸ thµnh tiÒn tÖ. (T’= T+(t). §Çu tiªn vèn l­u ®éng biÓu hiÖn d­íi h×nh thøc tiÒn tÖ vµ khi kÕt thóc còng l¹i b»ng h×nh thøc tiÒn tÖ. §IÒu ®ã cã nghÜa lµ: hµng ho¸ ®­îc mua vµo kh«ng ph¶I ®Ó doanh nghiÖp sö dông mµ ®Ó b¸n ra. Hµng ho¸ b¸n ra ®­îc tøc lµ ®­îc kh¸ch hµng chÊp nhËn vµ DNTM nhËn ®­îc tiÒn doanh thu b¸n hµng vµ dÞch vô. Toµn bé vßng chu chuyÓn cña vèn l­u ®éng thÓ hiÖn b»ng c«ng thøc chung T-H-T’, trong ®ã T’ = T+(t. Sù vËn ®éng cña vèn l­u ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh th­¬ng m¹i lu«n lu«n tr¸I víi vËn ®éng cña hµng ho¸. Khi hµng ho¸ mua vÒ doanh nghiÖp th× ph¶I tr¶ tiÒn, khi xuÊt hµng ra khái doanh nghiÖp th× ®­îc nhËn tiÒn. KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh vËn ®éng tiÒn tÖ l¹i ph¶n ¶nh ®óng ®¾n kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh: kinh doanh l·I hay lç, møc ®é l·I lç. Trong c¸c DNTM cã c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt phô thuéc (xÝ nghiÖp, x­ëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt ) th× vèn l­u ®éng cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt phô thuéc gåm cã: nguyªn vËt liÕu chÝnh, phô, nhiªn liÖu, vèn tiÒn tÖ vµ tµI s¶n cã kÕt to¸n. vèn l­u ®éng cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt phô thuéc ph¶I tr¶I qua ba giai ®o¹n: a-BiÕn tiÒn tÖ thµnh dù tr÷ nguyªn vËt liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu, phô tïng, v.v… b-BiÕn nguyªn nhiªn liÖu chÝnh, phô thµnh thµnh phÈm hµng ho¸ nhê kÕt hîp søc lao ®éng vµ c«ng cô lao ®éng (m¸y mãc, thiÕt bÞ.v.v…). c-BiÕn thµnh phÈm hµng ho¸ thµnh tiÒn tÖ. Vèn l­u ®éng phôc vô cho giai ®o¹n a, b, lµ vèn s¶n xuÊt. Vèn l­u ®éng ë giai ®o¹n thø ba (c) lµ vèn l­u th«ng. Nh­ vËy vèn l­u ®éng cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt phô thuéc gåm cã: Vèn l­u ®éng Cña ®¬n vÞ = vèn l­u ®éng s¶n xuÊt + vèn l­u th«ng s¶n xuÊt XÐt vÒ mÆt kÕ ho¹ch ho¸, vèn l­u ®éng trong c¸c DNTM nhµ n­íc ®­îc chia ra lµm hai lo¹i vèn: vèn l­u ®éng ®Þnh møc vµ vèn l­u ®éng kh«ng ®Þnh møc. Vèn l­u ®éng ®Þnh møc lµ sè vèn tèi thiÓu cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh kÕ ho¹ch l­u chuyÓn hµng ho¸ vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, dÞch vô phô thuéc. Vèn l­u ®éng ®Þnh møc gåm cã vèn dù tr÷ hµng ho¸ vµ vèn phi hµng ho¸. Vèn dù tr÷ hµng ho¸ lµ sè tiÒn dù tr÷ hµng ho¸ ë c¸c kho, cöa hµng, tr¹m, trÞ gi¸ hµng ho¸ trªn ®­êng vËn chuyÓn vµ trÞ gi¸ hµng ho¸ thanh to¸n b»ng chøng tõ. Nã nh»m ®¶m b¶o l­îng hµng ho¸ b¸n b×nh th­êng cho c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dông kh¸c. Vèn dù tr÷ hµng ho¸ chiÕm tíi 80-90% vèn l­u ®éng ®Þnh møc vµ th­êng chiÕm kho¶ng 50-70-% trong toµn bé vèn kinh doanh cña DNTM. Vèn phi hµng ho¸ lµ sè tiÒn ®Þnh møc cña vèn b»ng tiÒn. Vèn phi hµng ho¸ gåm cã vèn b»ng tiÒn vµ tµI s¶n cã kh¸c. Vèn b»ng tiÒn gåm cã: TiÒn mÆt tån quÜ TiÒn b¸n hµng ch­a nép vµo ng©n hµng TiÒn øng kinh phÝ cho c¸c c¬ së. Kho¶n tiÒn ®ang chuyÓn. TµI s¶n cã kh¸c gåm: Vèn bao b× vµ vËt liÖu bao gãi. Vèn c¸c c«ng cô nhá. Chi phÝ ®îi ph©n bæ. NgoµI ra cßn phô tïng thay thÕ vµ dông cô nhá. Vèn l­u ®éng kh«ng ®Þnh møc lµ sè vèn l­u ®éng cã thÓ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh kinh doanh vµ trong s¶n xuÊt, dÞch vô phô thuéc nh­ng kh«ng ®ñ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n ®­îc. Vèn l­u ®éng kh«ng ®Þnh møc gåm cã: vèn b»ng tiÒn (tiÒn mua hµng vµ giao cho nh©n viªn ®I mua hµng ), tiÒn göi vµo ng©n hµng, tµI s¶n cã kÕt to¸n (c¸c kho¶n nî nhê ng©n hµng thu, c¸c kho¶n nî ph¶I ®ßi ë kh¸ch hµng, tiÒn øng tr­íc ®Ó mua hµng, thanh to¸n c«ng nî d©y d­a, tiÒn nép thõa cho ng©n s¸ch .v.v…), c¸c phÕ liÖu thu nhÆt trong ngoµI vèn, tµI s¶n chê thanh lý.v.v… 2.2- Nguån cña vèn l­u ®éng: Nguån vèn l­u ®éng cña DNTM gåm vèn tù cã vµ coi nh­ tù cã vµ vèn ®I vay. Vèn tù cã gåm cã: a-Nguån vèn ph¸p ®Þnh gåm: nguån vèn l­u ®éng do ng©n s¸ch hoÆc cÊp trªn cÊp cho ®¬n vÞ (vèn cÊp lÇn ®Çu vµ cÊp bæ sung ), nguån vèn cæ phÇn nghÜa vô do x· viªn hîp t¸c x· vµ c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp hoÆc vèn ph¸p ®Þnh cña chñ xÝ nghiÖp t­ nh©n. b-Nguån vèn tù bæ sung: h×nh thµnh tõ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ (th«ng qua quÜ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt ), c¸c kho¶n chªnh lÖch gi¸ hµng ho¸ tån kho (theo c¬ chÕ b¶o toµn gi¸ trÞ vèn). c-Nguån vèn l­u ®éng liªn doanh: gåm cã c¸c kho¶n vèn cña c¸c ®¬n vÞ tham gia liªn doanh, liªn kÕt gãp b»ng tiÒn, hµng ho¸, s¶n phÈm, nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô lao ®éng nhá, v.v.… Vèn coi nh­ tù cã gåm cã: do ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hiÖn hµnh cã mét sè kho¶n tiÒn tuy kh«ng ph¶I cña doanh nghiÖp nh­ng cã thÓ sö dông trong thêi gian rçi ®Ó bæ sung vèn l­u ®éng, ng­êi ta coi nh­ lµ kho¶n vèn tù cã. Thuéc kho¶n nµy cã: tiÒn thuÕ, tiÒn l­¬ng, b¶o hiÓm x· héi, phÝ trÝch tr­íc ch­a ®Õn h¹n ph¶I chi cã thÓ sö dông vµo c¸c kho¶n nî kh¸c. Nguån vèn ®I vay: ®Ó b¶o ®¶m kÞp thêi thanh to¸n víi ng©n hµng trong khi hµng ch­a b¸n ®· mua hoÆc sù kh«ng khíp trong thanh to¸n, c¸c DNTM ph¶I th­êng xuyªn cã liªn hÖ víi c¸c tæ chøc cho vay trong ®ã Ng©n hµng c«ng th­¬ng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông ng©n hµng cæ phÇn.v.v.… ®Ó vay tiÒn. Nguån vèn ®I vay lµ mét nguån quan trong. Tuy nhiªn vay d­íi c¸c h×nh thøc vay kh¸c nhau cã tØ suÊt (tØ lÖ) l·I kh¸c nhau vµ ph¶I tr¶ kÞp thêi c¶ vèn vµ l·I vay khi b¸n hµng. 2.3- LËp kÕ ho¹ch vèn l­u ®éng ®Þnh møc: a. NhiÖm vô LËp kÕ ho¹ch vèn l­u ®éng ®Þnh møc cña doanh nghiÖp cÇn qu¸n triÖt c¸c nhiÖm vô sau: -X¸c ®Þnh tæng sè vèn l­u ®éng cÇn thiÕt k× kÕ ho¹ch ®Ó b¶o ®¶m hoµn thµnh kÕ ho¹ch l­u chuyÓn hµng ho¸. -TÝnh to¸n kh¶ n¨ng vÒ vèn, c©n ®èi nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng vÒ vèn l­u ®éng mét c¸ch tÝch cùc. -Cã c¸c biÖn ph¸p tiªn tiÕn ®Ó sö dông hîp lÝ vèn vµ qu¶n lÝ sö dông vèn l­u ®éng cã hiÖu qu¶. b-LËp kÕ ho¹ch vèn l­u ®éng ®Þnh møc: KÕ ho¹ch vèn l­u ®éng ®Þnh møc gåm hai chØ tiªu: -ChØ tiªu tuyÖt ®èi (tæng sè tiÒn ) -ChØ tiªu t­¬ng ®èi (sè ngµy, sè vßng vµ tØ lÖ %) Tr­íc hÕt muèn lËp kÕ ho¹ch vèn l­u ®éng ®Þnh møc th× cÇn ph¶I x¸c ®Þnh c¸c ®Þnh møc: ®Þnh møc vèn dù tr÷ hµng ho¸ vµ ®Þnh møc vèn phi hµng ho¸. §Þnh møc vèn dù tr÷ hµng ho¸ gåm 5 chØ tiªu. Sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ thÊp nhÊt; sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ cao nhÊt; sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ ®Çu k×, sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ cuèi kú, vµ sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ b×nh qu©n. §Þnh møc vèn dù tr÷ hµng ho¸ ®­îc x¸c ®Þnh cho tõng nhãm hµng vµ theo toµn bé c¸c nhãm hµng. Cã thÓ tÝnh sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ thÊp nhÊt theo c«ng thøc sau: Nt = N.m + n.kn + n.Bn ë ®©y: Nt = sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ thÊp nhÊt. N.m = sè ngµy cÇn thiÕt ®Ó mua hµng. n.kn= sè ngµy cÇn thiÕt ®Ó kiÓm nhËn vµ chuÈn bÞ hµng ®Ó b¸n ra. n.Bn = sè ngµy dù tr÷ b¶o hiÓm. Sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ cao nhÊt cã thÓ tÝnh to¸n theo c«ng thøc sau: Nc = Nt + Knh ë ®©y: Nc = sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ cao nhÊt. Knh = chu kú nhËp hµng ho¸ hay kho¶ng c¸ch b×nh qu©n gi÷a hai lÇn nhËp hµng ho¸. Sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ b×nh qu©n ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc sau: Nt +Nc Nbq = ----------- 2 Sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ ®Çu k× chÝnh lµ sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ cña cuèi kú tr­íc. Sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ cuèi k× lµ sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ vµo mét ngµy nhÊt ®Þnh cña cuèi k× (quÝ, n¨m) cã thÓ theo kiÓm kª (thùc tÕ) hoÆc theo tÝnh to¸n. Sau khi tÝnh ®­îc sè ngµy dù tr÷ cña tõng nhãm hµng th× cã thÓ x¸c ®Þnh sè tiÒn cÇn thiÕt ®Ó b¶o ®¶m dù tr÷ ®ã (vèn dù tr÷ hµng ho¸) theo c«ng thøc sau: Vd.tr = N x m x G ë ®©y: Vd.tr = vèn dù tr÷ hµng ho¸ (thÊp nhÊt, cao nhÊt, hay b×nh qu©n) N = sè ngµy dù tr÷ hµng ho¸ (thÊp nhÊt, cao nhÊt, hay b×nh qu©n) m = møc l­u chuyÓn hµng ho¸ b×nh qu©n mét ngµy ®ªm (®¬n vÞ hiÖn vËt). G = trÞ gi¸ vèn hµng ho¸ (gi¸ mua + chi phÝ l­u th«ng). TÝnh sè ngµy cña mét vßng l­u chuyÓn vµ sè vßng chu chuyÓn hµng ho¸ theo c«ng t