Đề tài Hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp

tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n bé m«n kÕ to¸n ----o0o--- – & — ®Ò ¸n m«n häc kÕ to¸n tµi chÝnh §Ò tµi : hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp. Gi¸o viªn h­íng dÉn Sinh viªn thùc hiÖn: môc lôc Lêi më ®Çu PhÇn I : nh÷ng lý luËn chung vÒ tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt I . Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 1. Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt 2. Vai trß cña c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt 3.1 Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ 3.2 Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm 3.3 Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ chi phÝ vµ ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ 4. §èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt II. Gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.Kh¸i niÖm, vai trß vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh Kh¸i niÖm Vai trß cña chØ tiªu gi¸ thµnh ®èi víi h¹ gi¸ thµnh Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm phÇn II: H¹ch to¸n kÕ to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt I.H¹ch to¸n kÕ to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt 1. Ph­¬ng ph¸p vµ tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 2. H¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 2.1 H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp 2.2 H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp 2.3 H¹ch to¸n c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr­íc 2.4 H¹ch to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ 2.5 H¹ch to¸n c¸c kho¶n thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt 2.6 H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung 2.7 TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 3. KiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú II. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n ( ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp ) Ph­¬ng ph¸p tû lÖ Ph­¬ng ph¸p ®Þnh møc Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh kh¸c III. Tæ chøc hÖ thèng sæ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm H×nh thøc NhËt ký – Sæ c¸i H×nh thøc NhËt ký chung H×nh thøc Chøng tõ ghi sæ phÇn III : mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt kÕt luËn danh môc tµi liÖu tham kh¶o lêi më ®Çu Trong nh÷ng n¨m qua, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn v÷ng ch¾c trªn con ®­êng ®æi míi CNH – H§H ®Êt n­íc. ViÖc thùc hiÖn xo¸ bá c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh tËp trung, quan liªu bao cÊp ®Ó chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ mét ®éng th¸i tÝch cùc. Nã kh«ng nh÷ng khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn, thu hót c¸c nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o ®µ cho t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn... mµ cßn gãp phÇn ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng l¹i ®Æt ra mét lo¹t c¸c yªu cÇu vÒ tæ chøc qu¶n lý, vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù nghiªn cøu, t×m cho m×nh con ®­êng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §øng tr­íc yªu cÇu cÊp b¸ch ®ã, ®ßi hái mçi doanh nghiÖp khi lùa chän bÊt cø mét ph­¬ng ¸n kinh doanh nµo th× còng ph¶i quan t©m ®Õn vÊn ®Ò hiÖu qu¶ kinh doanh. Bëi môc tiªu sèng cßn cña mçi doanh nghiÖp lµ ph¶i ®¹t ®­îc lîi nhuËn cao nhÊt. §iÒu nµy cã nghÜa viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nhiÖm vô thiÕt thùc th­êng xuyªn cña c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh trong doanh nghiÖp. Cã thÓ nãi c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gi÷ vai trß quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp. Nã cung cÊp th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt, gióp l·nh ®¹o doanh nghiÖp cã thÓ ph©n tÝch ®­îc t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch chi phÝ trong tõng thêi kú, t¨ng c­êng qu¶n lý chÆt chÏ ®­îc c¸c kho¶n chi phÝ nµy. phÇn I nh÷ng lý luËn chung vÒ tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp. lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt Sù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Qóa tr×nh s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh ®Ó t¹o ra s¶n phÈm, hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu tiªu dïng toµn x· héi. Mäi hao phÝ tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®Òu ®­îc ®o b»ng th­íc ®o tiÒn tÖ, nã biÓu hiÖn gi¸ trÞ c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ søc lao ®éng ®· tiªu hao cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nh­ vËy, chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh ( th¸ng, quý, n¨m ). Qóa tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp chÝnh lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp sù ®ång bé gi÷a 3 yÕu tè c¬ b¶n: ®ã chÝnh lµ t­ liÖu lao ®éng, ®èi t­îng lao ®éng vµ søc lao ®éng. Ba yÕu tè c¬ b¶n nµy h×nh thµnh nªn c¸c kho¶n chi phÝ xÐt trªn gãc ®é kÕ to¸n vµ qu¶n lý lµ kh¸c nhau. V× thÕ, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn c¸c kho¶n chi phÝ ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ s¶n phÈm lµ ®iÒu tÊt yÕu kh¸ch quan, kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ chñ quan cña nhµ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt lu«n g¾n liÒn víi viÖc sö dông tµi s¶n, vËt t­, lao ®éng. §iÒu ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t­ vµ lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. MÆt kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt l¹i lµ c¬ së t¹o nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm, do ®ã viÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt còng chÝnh lµ môc tiªu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, c¸c nhµ qu¶n lý cÇn ph©n biÖt gi÷a chi phÝ vµ chi tiªu bëi nã cã ý nghÜa v« cïng to lín trong c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp.Trong khi chi phÝ lµ nh÷ng hao phÝ ao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong mét kú kinh doanh th× chi tiªu lµ sù gi¶m ®i ®¬n thuÇn c¸c lo¹i vËt t­, tµi s¶n vµ tiÒn vèn cña doanh nghiÖp. Së dÜ, chi tiªu vµ chi phÝ kh¸c nhau lµ do ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt vËn ®éng vµ ph­¬ng thøc chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña tõng lo¹i tµi s¶n vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ yªu cÇu kü thuËt h¹ch to¸n. Vai trß cña c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt C«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã ý nghÜa rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Th«ng qua c¸c th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt mµ c¸c nhµ l·nh ®¹o biÕt ®­îc chi phÝ cña tõng lo¹i s¶n phÈm, lao vô vµ dÞch vô còng nh­ toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trªn c¬ së nµy, hä ph©n tÝch ®¸nh gi¸ c¸c ®Þnh møc vÒ chi phÝ, vÒ t×nh h×nh sö dông tµi s¶n, vËt t­, lao ®éng…vµ cã c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp cho yªu cÇu qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp. Nãi c¸ch kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt lu«n g¾n liÒn víi viÖc sö dông tµi s¶n, vËt t­, lao ®éng trong s¶n xuÊt. VËy tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt còng ®i ®«i víi sö dông tµi s¶n, vËt t­, lao ®éng mét c¸ch hîp lý vµ hiÖu qu¶.Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt sÏ ®¶m b¶o tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ nh÷ng chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, c«ng t¸c h¹ch to¸n ph¶i x¸c ®Þnh chi phÝ mét c¸ch hîp lý vµ ph©n biÖt râ chi phÝ nµo cÇn ph¶i ®­a vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, chi phÝ nµo kh«ng ®­îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ®­a c¸c kho¶n chi phÝ bÊt hîp lý vµo gi¸ thµnh lµm ¶nh h­ëng tíi kÕt qu¶ kinh doanh cña donh nghiÖp.Chi phÝ s¶n xuÊt lµ chØ tiªu quan träng ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ l·i lç nªn viÖc tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i chÝnh x¸c, trung thùc ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu nhµ qu¶n lý. MÆt kh¸c, viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt cßn cã ý nghÜa ®èi víi Nhµ n­íc trong viÖc ®¶m b¶o nguån thu ng©n s¸ch th«ng qua qu¶n lý thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc l¹i phô thuéc rÊt nhiÒu vµo kÕt qu¶ kinh doanh cuèi cïng cña doanh nghiÖp. Tãm l¹i, c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp cã vai trß rÊt quan träng. Nã kh«ng chØ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp mµ cßn ¶nh h­ëng lín ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tæ chøc c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng chÕ ®é chuÈn mùc kÕ to¸n mµ Nhµ n­íc ban hµnh vµ phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña doanh nghiÖp m×nh. 3.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt §Ó thuËn tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n, doanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt tøc lµ viÖc s¾p xÕp chi phÝ s¶n xuÊt vµo tõng lo¹i, tõng nhãm kh¸c nhau theo nh÷ng ®Æc tr­ng nhÊt ®Þnh. XÐt vÒ mÆt lý luËn còng nh­ trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau song chóng ®Òu tån t¹i, bæ sung cho nhau vµ gi÷ vai trß nhÊt ®Þnh trong qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ C¸ch ph©n lo¹i nµy c¨n cø vµo néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó chia ra thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ cã cïng néi dung kinh tÕ. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh ë ViÖt Nam, chi phÝ ®­îc chia thµnh 7 yÕu tè chi phÝ sau : – YÕu tè chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: bao gåm toµn bé gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i nguyªn, nhiªn vËt liÖu chÝnh, phô hay phô tïng thay thÕ… mµ doanh nghiÖp xuÊt dïng cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú( trõ nguyªn vËt liÖu ®· xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi). – YÕu tè chi phÝ nhiªn liÖu, ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – kinh doanh trong kú( trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi). – YÕu tè chi phÝ tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l­¬ng: bao gåm c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho toµn bé c«ng nh©n, viªn chøc nh­ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n trî cÊp, phô cÊp mang tÝnh chÊt l­¬ng. – YÕu tè chi phÝ BHXH, BHYT, KPC§:gåm c¸c chi phÝ vÒ BHXH, BHYT, KPC§ trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l­¬ng vµ phô cÊp ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn. – YÕu tè chi phÝ khÊu hao TSC§: bao gåm tæng sè khÊu hao TSC§ ph¶i trÝch trong kú ®èi víi tÊt c¶ TSC§ sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp. – YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: gåm toµn bé c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho nhµ cung cÊp vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua ngoµi nh­ tiÒn ®iÖn, n­íc, ®iÖn tho¹i… phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú. – YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: gåm c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú mµ ch­a ®­îc ph¶n ¸nh ë c¸c yÕu tè trªn. C¸ch ph©n lo¹i chi phÝ theo yÕu tè chi phÝ cã t¸c dông rÊt lín trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt. Nã cho biÕt kÕt cÊu tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tõ ®©y lµm c¬ së cho viÖc lËp vµ kiÓm tra thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt, lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t­, kÕ ho¹ch quü l­¬ng… 3.2 Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm C¨n cø vµo ý nghÜa cña tõng chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh toµn bé, chi phÝ ®­îc ph©n chia theo kho¶n môc. C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi t­îng, gåm 5 kho¶n môc sau: – Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp: gåm toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu…tham gia trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. Nh÷ng chi phÝ sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt chung vµ nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi s¶n xuÊt kh«ng ®­îc tÝnh vµo kho¶n môc nµy. – Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: gåm tiÒn l­¬ng, phô cÊp l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch cho c¸c quü BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ tiÒn l­¬ng cña bé phËn nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. – Chi phÝ s¶n xuÊt chung: gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n x­ëng s¶n xuÊt ngoµi chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. – Chi phÝ b¸n hµng: gåm toµn bé nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸. – Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn qu¶n trÞ kinh doanh vµ qu¶n lý hµnh chÝnh trong doanh nghiÖp. Theo c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ nµy sÏ lµm c¬ së cho viÖc lËp b¸o c¸o, qu¶n lý ®Þnh møc vµ cung cÊp sè liÖu chÝnh x¸c cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. 3.3 Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ chi phÝ vµ ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc chia thµnh: – Chi phÝ trùc tiÕp: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn mét s¶n phÈm hay mét ®èi t­îng nµo ®ã. Víi nh÷ng chi phÝ nµy, kÕ to¸n cã thÓ c¨n cø vµo sè liÖu chøng tõ kÕ to¸n ®Ó ghi trùc tiÕp cho tõng ®èi t­îng chÞu chi phÝ. – Chi phÝ gi¸n tiÕp: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng cÇn ph©n bæ. §èi víi nh÷ng chi phÝ nµy, kÕ to¸n ph¶i ph©n bæ cho tõng ®èi t­îng liªn quan theo tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa lín ®èi víi viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t­îng mét c¸ch ®óng ®¾n vµ hîp lý. Tãm l¹i, mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ cã ý nghÜa riªng, phôc vô cho tõng yªu cÇu qu¶n lý vµ tõng ®èi t­îng cô thÓ song chóng lu«n bæ sung cho nhau nh»m gióp doanh nghiÖp qu¶n lý cã hiÖu qu¶ nhÊt vÒ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. §èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt §Ó c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc chÝnh x¸c, kÞp thêi, c«ng viÖc ®Çu tiªn mµ doanh nghiÖp ph¶i lµm lµ x¸c ®Þnh ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. §©y lµ kh©u ®Æc biÖt quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, cã x¸c ®Þnh ®óng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ th× míi cã thÓ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®óng ®¾n vµ khoa häc. X¸c ®Þnh ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh ë nhiÒu ®Þa ®iÓm, nhiÒu ph©n x­ëng s¶n xuÊt kh¸c nhau. T¹i mçi ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt l¹i cã thÓ lµm ra nhiÒu s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô kh¸c nhau theo c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ kh¸c nhau. V× vËy, chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp còng ph¸t sinh ë nhiÒu ®Þa ®iÓm kh¸c nhau vµ cã thÓ liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm hay thùc hiÖn nhiÒu lo¹i dÞch vô kh¸c nhau. Mçi doanh nghiÖp cã ®Æc thï tæ chøc kh¸c nhau nªn viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh s¶n xuÊt cô thÓ cña doanh nghiÖp. Dùa vµo c¸c c¬ së sau: -Theo ®Æc ®iÓm c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, yªu cÇu h¹ch to¸n kinh doanh cña doanh nghiÖp mµ ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ cã thÓ lµ toµn bé d©y chuyÒn hay tõng c«ng ®o¹n, tõng qui tr×nh c«ng nghÖ, tõng ph©n x­ëng, tõng bé phËn s¶n xuÊt. - Theo qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm mµ ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ cã thÓ lµ tõng s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, tõng ®¬n ®Æt hµng hay tõng chi tiÕt, bé phËn s¶n phÈm. C«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ viÖc kÕ to¸n tËp hîp, hÖ thèng ho¸ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ®· ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh vµo c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n vµ ph©n chia chi phÝ theo tõng ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ. Do ®ã, x¸c ®Þnh ®óng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ phï hîp víi t×nh h×nh ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ sÏ cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn viÖc t¨ng c­êng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ phôc vô c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh chÝnh x¸c trong doanh nghiÖp. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng chØ mang tÝnh ®Þnh h­íng cho tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ, tÝnh chÝnh x¸c chi phÝ cho c¸c ®èi t­îng chÞu chi phÝ ®ång thêi gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. gi¸ thµnh s¶n phÈm Kh¸i niÖm, vai trß vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh Kh¸i niÖm GÝa thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï cña s¶n xuÊt hµng ho¸, lµ chØ tiªu tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt l­îng ho¹t ®éng s¶n xuÊt còng nh­ kÕt qu¶ sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t­, lao ®éng, tiÒn vèn vµ c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra khèi l­îng s¶n phÈm. GÝa thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi l­îng c«ng t¸c, s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh. Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô ph¶i ®­îc båi hoµn ®Ó t¸i s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp mµ kh«ng bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong kú kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nh÷ng chi phÝ ®­a vµo gi¸ thµnh ph¶i ph¶n ¸nh ®­îc gi¸ trÞ thùc cña c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt tiªu dïng cho s¶n xuÊt, tiªu thô vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c cã liªn quan ®Õn viÖc bï ®¾p gi¶n ®¬n hao phÝ lao ®éng sèng. Nãi c¸ch kh¸c, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra bÊt kÓ ë kú nµo nh­ng cã liªn quan ®Õn khèi l­îng c«ng viÖc, s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú. Vai trß cña chØ tiªu gi¸ thµnh ®èi víi h¹ gi¸ thµnh GÝa thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu chÊt l­îng quan träng ®èi víi mçi doanh nghiÖp còng nh­ ®èi víi toµn x· héi. GÝa thµnh s¶n phÈm cao hay thÊp, t¨ng hay gi¶m sÏ ®ång nghÜa víi viÖc l·ng phÝ hay tiÕt kiÖm lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. GÝa thµnh s¶n phÈm biÕn ®éng t¨ng gi¶m cßn ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông vËt t­, lao ®éng, tiÒn vèn vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn nhê g¾n liÒn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm nh»m thu ®­îc lîi nhuËn ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ bï ®¾p c¸c hao phÝ ®· chi ra cho qu¸ tr×nh ®ã. NhiÖm vô cña doanh nghiÖp ngoµi s¶n xuÊt s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng cßn ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó h¹ gi¸ thµnh nh»m thu ®­îc lîi nhuËn cao nhÊt. Nh­ vËy, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, viÖc h¹ gi¸ thµnh lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng ®ång thêi t¨ng lîi nhuËn cho ho¹t ®éng kinh doanh cña chÝnh doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, viÖc h¹ gi¸ thµnh ®Èy lîi nhuËn cña doanh nghiÖp t¨ng lªn, tõ ®ã doanh nghiÖp sÏ ®ãng gãp mét kho¶n thuÕ cao h¬n cho Nhµ n­íc. Do ®ã, mçi doanh nghiÖp ph¶i lµm tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n gi¸ thµnh vµ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c kho¶n môc chi phÝ tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm Nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng nh­ yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®­îc xem xÐt d­íi nhiÒu gãc ®é, nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. NÕu xÐt theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh th× gi¸ thµnh ®­îc chia gåm gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc vµ gi¸ thµnh thùc tÕ: GÝa thµnh kÕ ho¹ch: gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc khi b­íc vµo kinh doanh trªn c¬ së gi¸ thµnh thùc tÕ kú tr­íc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ cña kú kÕ ho¹ch. GÝa thµnh ®Þnh møc: gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n phÈm. Tuy nhiªn, kh¸c víi gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc b×nh qu©n tiªn tiÕn vµ kh«ng biÕn ®æi trong suèt c¶ kú kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc l¹i ®­îc x©y dùng trªn c¬ së ph¸t sinh møc chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong kú kÕ ho¹ch nªn gi¸ thµnh ®Þnh møc lu«n thay ®æi phï hîp víi sù thay ®æi cña c¸c ®Þnh møc chi phÝ ®¹t ®­îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. GÝa thµnh thùc tÕ: gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu ®­îc x¸c ®Þnh sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm trªn c¬ së c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. NÕu xÐt theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ, gi¸ thµnh ®­îc chia gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh tiªu thô: GÝa thµnh s¶n xuÊt( cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng x­ëng ): lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n x­ëng s¶n xuÊt, bé phËn s¶n xuÊt bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung. GÝa thµnh tiªu thô lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm gåm chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ qu¶n lý vµ chi phÝ b¸n hµng. V× vËy, gi¸ thµnh tiªu thô cßn gäi lµ gi¸ thµnh ®Çy ®ñ vµ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: GÝa thµnh toµn bé GÝa thµnh Chi phÝ Chi phÝ = + + cña s¶n phÈm s¶n xuÊt qu¶n lý b¸n hµng 2. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay ®ang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt tuú theo yªu cÇu cña chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ mµ doanh nghiÖp ¸p dông. §èi t­îng cô thÓ lµ c¸c s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm, c«ng viÖc, lao vô