Luận án Giải pháp quản trị nhân lực trong doanh nghiệp kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật ở miền bắc Việt Nam

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ĐÀO PHƯƠNG HIỀN GIẢI PHÁP QUẢN TRỊ NHÂN LỰC TRONG DOANH NGHIỆP KINH DOANH THUỐC BẢO VỆ THỰC VẬT Ở MIỀN BẮC VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP - 2022 HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ĐÀO PHƯƠNG HIỀN GIẢI PHÁP QUẢN TRỊ NHÂN LỰC TRONG DOANH NGHIỆP KINH DOANH THUỐC BẢO VỆ THỰC VẬT Ở MIỀN BẮC VIỆT NAM Ngành : Quản trị nhân lực Mã số : 9.34.04.04 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Phạm Bảo Dương HÀ NỘI - 2022 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa từng được sử dụng để bảo vệ ở bất kỳ học vị nào. Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đều đã được cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận án đều được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2022 Tác giả luận án Đào Phương Hiền ii LỜI CẢM ƠN Luận án này được thực hiện và hoàn thành tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án, tôi đã nhận được sự giúp nhiệt tình của các thầy, cô giáo, sự giúp đỡ, động viên của bạn bè, đồng nghiệp và gia đình. Cho phép tôi được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Phạm Bảo Dương - người trực tiếp hướng dẫn khoa học, thầy đã tận tình chỉ dẫn và định hướng giúp tôi trưởng thành và hoàn chỉnh luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Ban Quản lý đào tạo, các thầy/cô giáo của Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, Bộ môn Kinh tế Nông nghiệp và Chính sách đã tạo điều kiện giúp đỡ, hướng dẫn, đóng góp ý kiến cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận án. Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Trường Đại học Lao động - Xã hội, đặc biệt là Khoa Quản lý Nguồn nhân lực và Bộ môn Quản trị Nhân sự nơi tôi công tác; Tôi xin cảm ơn gia đình tôi, bạn bè và đồng nghiệp của tôi đã luôn động viên, tạo điều kiện để tôi hoàn thành được luận án này. Luận án được thực hiện với sự hỗ trợ rất nhiều từ các Doanh nghiệp Kinh doanh thuốc Bảo vệ thực vật ở miền Bắc Việt Nam. Tôi xin được trân quý sự hỗ trợ này từ các doanh nghiệp./ Hà Nội, ngày tháng năm 2022 Tác giả luận án Đào Phương Hiền iii MỤC LỤC Lời cam đoan ..................................................................................................................... i Lời cảm ơn ........................................................................................................................ ii Mục lục ............................................................................................................................ iii Danh mục chữ viết tắt ...................................................................................................... vi Danh mục bảng ............................................................................................................... vii Danh mục biểu đồ ............................................................................................................ ix Danh mục đồ thị ................................................................................................................ x Danh mục sơ đồ ............................................................................................................... xi Trích yếu luận án ............................................................................................................ xii Thesis abstract ................................................................................................................ xiv Phần 1. Mở đầu ............................................................................................................... 1 1.1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu ................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ............................................................................. 3 1.2.1. Mục tiêu chung ..................................................................................................... 3 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................................... 4 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 4 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................... 4 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 4 1.4. Đóng góp mới của luận án .................................................................................... 4 1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .............................................................. 5 Phần 2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị nhân lực trong doanh nghiệp kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật ..................................................................... 7 2.1. Tổng quan các nghiên cứu liên quan đến đề tài .................................................... 7 2.1.1. Những nghiên cứu liên quan đến kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật .................... 7 2.1.2. Những nghiên cứu về quản trị nhân lực trong doanh nghiệp ............................... 9 2.2. Cơ sở lý luận về quản trị nhân lực trong doanh nghiệp kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật .................................................................................................... 14 2.2.1. Một số khái niệm cơ bản ..................................................................................... 14 2.2.2. Đặc điểm của quản trị nhân lực trong doanh nghiệp kinh doanh thuốc Bảo vệ thực vật .......................................................................................................... 18 2.2.3. Nội dung nghiên cứu quản trị nhân lực lực trong doanh nghiệp kinh doanh thuốc Bảo vệ thực vật ......................................................................................... 19 iv 2.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị nhân lực trong doanh nghiệp kinh doanh thuốc Bảo vệ thực vật ......................................................................................... 25 2.3. Cơ sở thực tiễn về giải pháp quản trị nhân lực trong doanh nghiệp kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật ............................................................................... 27 2.3.1. Kinh nghiệm của một số doanh nghiệp kinh doanh thuốc Bảo vệ thực vật trên thế giới ......................................................................................................... 27 2.3.2. Kinh nghiệm của một số doanh nghiệp kinh doanh thuốc Bảo vệ thực vật ở miền Nam Việt Nam ........................................................................................... 31 2.3.3. Bài học kinh nghiệm cho các doanh nghiệp kinh doanh thuốc Bảo vệ thực vật miền Bắc ....................................................................................................... 33 Tóm tắt phần 2 ................................................................................................................ 35 Phần 3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 36 3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ............................................................................. 36 3.1.1. Đặc điểm sản xuất nông nghiệp và việc sử dụng thuốc Bảo vệ thực vật ở miền Bắc ............................................................................................................. 36 3.1.2. Tổng quan về ngành thuốc Bảo vệ thực vật Việt Nam ....................................... 37 3.1.3. Đặc điểm các doanh nghiệp kinh doanh thuốc Bảo vệ thực vật miền Bắc ......... 40 3.2. Phương pháp tiếp cận .......................................................................................... 44 3.2.1. Tiếp cận quản trị nhân lực .................................................................................. 44 3.2.2. Tiếp cận theo loại hình doanh nghiệp ................................................................. 44 3.2.3. Tiếp cận theo quy mô doanh nghiệp ................................................................... 45 3.2.4. Tiếp cận theo chức năng của lao động ................................................................ 45 3.3. Khung phân tích .................................................................................................. 45 3.4. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu ................................................................... 46 3.5. Phương pháp thu thập thông tin .......................................................................... 47 3.5.1. Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp ............................................................. 47 3.5.2. Phương pháp thu thập thông tin, số liệu sơ cấp .................................................. 48 3.6. Phương pháp xử lý và phân tích thông tin .......................................................... 49 3.6.1. Phương pháp xử lý thông tin............................................................................... 49 3.6.2. Phương pháp phân tích thông tin ........................................................................ 50 3.7. Hệ thống chỉ tiêu phân tích ................................................................................. 52 3.7.1. Chỉ tiêu phản ánh thực trạng hoạch định chiến lược nhân lực............................ 52 3.7.2. Chỉ tiêu phản ánh thực trạng thu hút nhân lực .................................................... 52 v 3.7.3. Chỉ tiêu phản ánh thực trạng đào tạo nhân lực ................................................... 53 3.7.4. Chỉ tiêu phản ánh thực trạng duy trì nhân lực .................................................... 53 Tóm tắt phần 3 ................................................................................................................ 54 Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ................................................................... 55 4.1. Thực trạng quản trị nhân lực trong các doanh nghiệp kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật ở miền Bắc Việt Nam ....................................................................... 55 4.1.1. Hoạch định chiến lược nhân lực ......................................................................... 55 4.1.2. Thực trạng Thu hút nhân lực .............................................................................. 59 4.1.3. Đào tạo nhân lực ................................................................................................. 74 4.1.4. Duy trì nhân lực .................................................................................................. 87 4.1.5. Đánh giá kết quả của quản trị nhân lực trong các doanh nghiệp kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật ở miền Bắc ..................................................................... 106 4.2. Ảnh hưởng của các yếu tố đến quản trị nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật ở miền Bắc ...................................... 124 4.2.1. Chiến lược kinh doanh ...................................................................................... 124 4.2.2. Năng lực của lãnh đạo doanh nghiệp ................................................................ 126 4.2.3. Thị trường lao động .......................................................................................... 128 4.2.4. Môi trường pháp luật ........................................................................................ 129 4.2.5. Sự phát triển của khoa học công nghệ .............................................................. 130 4.3. Giải pháp hoàn thiện quản trị nhân lực trong các doanh nghiệp kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật ở miền Bắc ..................................................................... 131 4.3.1. Bối cảnh ngành nông nghiệp và sự ảnh hưởng đến tình hình kinh doanh của doanh nghiệp kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật miền Bắc ........................ 131 4.3.2. Căn cứ đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản trị nhân lực .............................. 133 4.3.3. Giải pháp hoàn thiện quản trị nhân lực trong các doanh nghiệp kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật ở miền Bắc ..................................................................... 135 Tóm tắt phần 4 .............................................................................................................. 145 Phần 5. Kết luận và kiến nghị .................................................................................... 147 5.1. Kết luận ............................................................................................................. 147 5.2. Kiến nghị ........................................................................................................... 148 Danh mục các công trình đã công bố có liên quan đến luận án .................................... 151 Tài liệu tham khảo ........................................................................................................ 152 Phụ lục .......................................................................................................................... 162 vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BHXH Bảo hiển xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BSC Balance Scorecard Method (Thẻ điểm cân bằng) BVTV Bảo vệ thực vật CT TNHH Công ty Trách nhiệm hữu hạn CTCP Công ty Cổ phần DN Doanh nghiệp DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa ĐVT Đơn vị tính EFA Phân tích nhân tố khám phá FAO Tổ chức Nông - Lương Liên Hiệp Quốc (Food and Agriculture Organization) GDP Tổng sản phẩm nội địa (Gross Domestic Product) KPI Key Performance Indicator NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ROA Tỷ lệ sinh lời trên tổng tài sản (Return on total assets) ROE Tỷ lệ sinh lời trên vốn chủ sở hữu (Return On Equity) ROI Tỷ lệ sinh lời trên vốn đầu tư (Return on Investment) vii DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng Trang 3.1. Phân bổ lượng mẫu điều tra ................................................................................ 49 3.2. Giá trị và mức ý nghĩa của thang đo Likert ........................................................ 49 4.1. Ý kiến về ứng dụng kết quả hoạch định chiến lược nhân lực ............................. 56 4.2. Kết quả thực hiện hoạch định chiến lược nhân lực của các doanh nghiệp kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật ở miền Bắc .................................................... 57 4.3. Số lao động trong các trong các doanh nghiệp ................................................... 58 4.4. Bảng tổng hợp kết quả tuyển dụng của các doanh nghiệp kinh doanh thuốc Bảo vệ thực vật ở miền Bắc ................................................................................ 62 4.5. Phân loại lao động nghỉ việc ............................................................................... 63 4.6. Đánh giá tiêu chí lựa chọn danh nghiệp của người lao động .............................. 66 4.7. Kết quả đánh giá tuyển dụng nhân lực ................................................................ 67 4.8. Phân công lao động theo chuyên ngành đào tạo ................................................. 69 4.9. Mức độ bố trí công việc phù hợp với trình độ chuyên môn ................................ 70 4.10. Mức độ nhận biết về lộ trình phát triển sự nghiệp cá nhân ................................. 71 4.11. Đánh giá về phân công, bố trí công việc ............................................................. 72 4.12. Căn cứ phân tích nhu cầu đào tạo ....................................................................... 74 4.13. Thời gian thực hiện các khóa đào tạo ................................................................. 76 4.14. Các phương pháp đào tạo phổ biến ..................................................................... 78 4.15. Kinh phí đào tạo trong doanh nghiệp .................................................................. 83 4.16. Hoạt động Đánh giá kết quả đào tạo ................................................................... 84 4.17. Số lượng lao động được đào tạo của doanh nghiệp ............................................ 85 4.18. Kết quả đánh giá đào tạo nhân lực ...................................................................... 86 4.19. Số doanh nghiệp xây dựng quy chế đánh giá ...................................................... 87 4.20. Khảo sát về đánh giá kết quả công việc .............................................................. 88 4.21. Đánh giá của người lao động về cán bộ quản lý ................................................. 89 4.22. Kết quả thực hiện công việc của người lao động ................................................ 94 4.23. Kết quả khảo sát hoạt động đánh giá kết quả công việc ..................................... 95 4.24. Thu nhập bình quân của người lao động phân theo loại hình doanh nghiệp ...... 96 4.25. Thu nhập bình quân của người lao động trong doanh nghiệp phân theo Địa phương .......................................................................................................... 96 viii 4.26. Thu nhập bình quân của người lao động trong các doanh nghiệp kinh doanh thuốc BVTV miền Bắc ........................................................................................ 98 4.27. Kết quả đánh giá chính sách đãi ngộ ................................................................. 100 4.28. Chi phí phương tiện Bảo hộ lao động của các doanh nghiệp ............................ 103 4.29. Đánh giá của người lao động về trang bị bảo hộ lao động theo loại hình doanh nghiệp ..................................................................................................... 104 4.30. Kết quả đánh giá tạo lập môi trường làm việc .................................................. 105 4.31. Cơ cấu lao động theo giới tính trong doanh nghiệp kinh doanh thuốc Bảo vệ thực vật ở miền Bắc ...................................................................................... 107 4.32. Kết quả điều tra về kiến thức của người lao động ............................................ 112 4.33. Kết quả điều tra về kỹ năng của người lao động ............................................... 113 4.34. Kết quả điều tra về kỹ năng của người lao động ............................................... 114 4.35. Tỷ lệ doanh nghiệp có bộ phận chuyên trách quản trị nhân lực ....................... 114 4.36. Người đảm nhận chính về Quản trị nhân lực .................................................... 115 4.37. Thông tin về đội ngũ phụ trách Quản trị nhân lực ............................................ 116 4.38. Sự hài lòng của người lao động ........................................................................ 117 4.39. Kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp ........................................................ 119 4.40. Kết quả khảo sát thực trạng kết qủa kinh doanh ............................................... 120 4.41. Kết quả phân tích hồi quy bội tác động của các biến độc lập đến biến phụ thuộc ........................................................................................................... 121 4.42. Tỷ lệ ý kiến đánh giá về chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp .................. 125 4.43. Quan điểm của nhà quản trị về quản trị nhân lực ............................................. 127 ix DANH MỤC BIỂU ĐỒ STT Tên biểu đồ Trang 3.1. Tỉ lệ nhập khẩu thuốc Bảo vệ thực vật theo quốc gia ....................................... 39 3.2. Tỉ lệ nhập khẩu thuốc Bảo vệ thưc vật theo chủng loại.................................... 39 3.3. Phân loại doanh nghiệp theo quy mô ................................................................ 40 3.4. Phân loại doanh nghiệp theo lĩnh