Tóm tắt Luận án Nghiên cứu chọn tạo và một số biện pháp kỹ thuật nhân, sản xuất hoa Cẩm chướng (dianthus caryophyllus l.)

Bé gi¸o dôc vμ ®μo t¹o tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hμ néi Lª ®øc th¶o Nghiªn cøu chän t¹o vμ mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh©n, s¶n xuÊt hoa CÈm ch−íng (Dianthus caryophyllus L.) Chuyªn ngµnh: Di truyÒn vµ Chän gièng c©y trång M· sè: 62 62 05 01 Tãm t¾t luËn ¸n tiÕn sÜ n«ng nghiÖp Hμ néi - 2010 C«ng tr×nh ®−îc hoµn thµnh t¹i Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: 1. PGS.TS. Hoµng Ngäc ThuËn 2. GS.TS. NguyÔn Xu©n Linh Ph¶n biÖn 1: TS. L· TuÊn NghÜa ViÖn Di truyÒn N«ng nghiÖp Ph¶n biÖn 2: PGS.TS. NguyÔn ThÞ Ngäc HuÖ Trung t©m Tµi nguyªn thùc vËt Ph¶n biÖn 3: PGS.TS. NguyÔn Hång Minh Tr−êng §H N«ng nghiÖp Hµ Néi LuËn ¸n ®· ®−îc b¶o vÖ tr−íc Héi ®ång chÊm luËn ¸n cÊp Tr−êng häp t¹i Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi vµo håi 8h giê 30 ngµy 26 th¸ng 11 n¨m 2010 Cã thÓ t×m hiÓu luËn ¸n t¹i th− viÖn: Quèc gia vµ §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi. Danh môc c«ng tr×nh ®∙ c«ng bè liªn quan ®Õn luËn ¸n 1. Lª §øc Th¶o, NguyÔn Xu©n Linh, Lª Sü Dòng (2004), “KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ mét sè gièng CÈm ch−íng nhËp néi”, T¹p chÝ N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, T¹p chÝ Khoa häc - C«ng nghÖ cña Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n sè 7/2004, tr 960-962. 2. Lª §øc Th¶o, Hoμng Ngäc ThuËn, NguyÔn ThÞ Kim Lý (2008), “Nghiªn cøu quy tr×nh nh©n gièng hoa CÈm ch−íng SP1 (Dianthus caryophyllus Topaz) b»ng ph−¬ng ph¸p nu«i cÊy m« tÕ bμo”, T¹p chÝ N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, T¹p chÝ Khoa häc vμ C«ng nghÖ cña Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n sè 1/2008, tr 26-31. 3. Lª §øc Th¶o, Hoμng Ngäc ThuËn, NguyÔn ThÞ Kim Lý, Hoμng Xu©n Lam, NguyÔn ViÕt Dòng (2008), “KÕt qu¶ nghiªn cøu vμ tuyÓn chän mét sè gièng CÈm ch−íng ®¬n (Standard carnation) nhËp néi t¹i Sa Pa – Lμo Cai”, T¹p chÝ Khoa häc vµ C«ng nghÖ N«ng nghiÖp ViÖt Nam, ViÖn Khoa häc N«ng nghiÖp ViÖt Nam, sè 2/2008, tr 31-36. 4. Lª §øc Th¶o, Hoμng Ngäc ThuËn, NguyÔn ThÞ Kim Lý, NguyÔn TuÊn Phong (2009), “KÕt qu¶ nghiªn cøu vμ tuyÓn chän mét sè gièng CÈm ch−íng chïm (Spray carnation) nhËp néi t¹i Sa Pa – Lμo Cai”, T¹p chÝ Khoa häc vµ C«ng nghÖ N«ng nghiÖp ViÖt Nam, ViÖn Khoa häc N«ng nghiÖp ViÖt Nam, sè 2/2009, tr 13-18. 5. Lª §øc Th¶o, Hoμng Ngäc ThuËn, NguyÔn ThÞ Kim Lý, TrÇn Hoμi H−¬ng (2009), “Nghiªn cøu quy tr×nh nh©n gièng hoa CÈm ch−íng SP25 (Dianthus caryophyllus Make up) b»ng ph−¬ng ph¸p nu«i cÊy m« tÕ bμo”, T¹p chÝ Khoa häc vµ C«ng nghÖ N«ng nghiÖp ViÖt Nam, ViÖn Khoa häc N«ng nghiÖp ViÖt Nam, sè 2/2009, tr 76-82. 6. Lª §øc Th¶o, NguyÔn ThÞ Kim Lý (2009), “øng dông kü thuËt chiÕu x¹ In vitro b»ng tia gamma trong chän t¹o gièng hoa CÈm ch−íng”, T¹p chÝ N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, T¹p chÝ Khoa häc vμ C«ng nghÖ cña Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n sè 9/2009, tr 9-13. 1 më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi. Trong c¸c lo¹i hoa c¾t, CÈm ch−íng lμ lo¹i hoa ®−îc ng−êi tiªu dïng biÕt ®Õn nhê sù ®a d¹ng vÒ mμu s¾c, hoa bÒn, t−¬i l©u, dÔ b¶o qu¶n vμ vËn chuyÓn ®i xa. C¸c gièng CÈm ch−íng ®−îc trång ë miÒn B¾c hiÖn nay ®Òu lμ c¸c gièng nhËp néi, c©y gièng chñ yÕu ®−îc nh©n gièng v« tÝnh qua nhiÒu thÕ hÖ trong mét thêi gian dμi, kü thuËt vμ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cßn l¹c hËu. V× vËy, viÖc s¶n xuÊt hoa CÈm ch−íng phôc vô xuÊt khÈu bÞ h¹n chÕ do chÊt l−îng hoa thÊp vμ vÊn ®Ò b¶n quyÒn gièng. §Ó ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu, ph¸t triÓn s¶n xuÊt CÈm ch−íng trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam, cÇn cã gi¶i ph¸p tæng thÓ tõ kh©u chän t¹o gièng, kü thuËt nh©n gièng vμ th©m canh. ë ®ång b»ng B¾c bé, ®iÒu kiÖn khÝ hËu chØ cho phÐp trång hoa CÈm ch−íng mét vô/n¨m, viÖc gi÷ gièng qua mïa hÌ trong ®iÒu kiÖn nãng Èm ®Ó nh©n gièng cho vô sau lμ rÊt khã kh¨n. V× vËy, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, gièng hoa CÈm ch−íng cung cÊp cho s¶n xuÊt ë c¸c tØnh phÝa B¾c phô thuéc vμo nguån gièng nhËp néi. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nμy, viÖc nh©n gièng trªn c¸c vïng nói cao nh− B¾c Hμ, Sa Pa,... trong vô HÌ nh»m cung cÊp gièng cho vïng ®ång b»ng lμ ®¸p øng yªu cÇu cña thùc tiÔn s¶n xuÊt. Nh»m môc ®Ých nghiªn cøu chän t¹o gièng vμ mét sè biÖn ph¸p kü thuËt s¶n xuÊt, gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt hoa CÈm ch−íng trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam, chóng t«i thùc hiÖn ®Ò tμi: “Nghiªn cøu chän t¹o vµ mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh©n, s¶n xuÊt hoa CÈm ch−íng (Dianthus caryophyllus L.)”. 2. Môc tiªu cña ®Ò tµi - TuyÓn chän mét sè gièng hoa CÈm ch−íng míi thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña c¸c tØnh phÝa B¾c ViÖt Nam. - Nghiªn cøu sö dông ph−¬ng ph¸p lai h÷u tÝnh vμ g©y ®ét biÕn thùc nghiÖm ®Ó t¹o nguån vËt liÖu khëi ®Çu cho c«ng t¸c chän t¹o gièng hoa CÈm ch−íng ë ViÖt Nam. - Sö dông chØ thÞ ph©n tö RAPD ®Ó ®¸nh gi¸ sù sai kh¸c vÒ di truyÒn cña mét sè dßng, gièng ®−îc chän phôc vô c«ng t¸c chän gièng CÈm ch−íng. - Nghiªn cøu, hoμn thiÖn qui tr×nh kü thuËt nh©n gièng, th©m canh ¸p dông cho c¸c gièng hoa CÈm ch−íng ®· ®−îc tuyÓn chän. 3. Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm nghiªn cøu. -Thêi gian nghiªn cøu: Tõ n¨m 2004 - 2009 - §Þa ®iÓm nghiªn cøu: + Tr¹i ThÝ nghiÖm Hoa Sa Pa - Lμo Cai + Bé m«n §ét biÕn vμ ¦u thÕ lai - ViÖn Di truyÒn N«ng nghiÖp + Bé m«n Kü thuËt Di truyÒn - ViÖn Di truyÒn N«ng nghiÖp + Hîp t¸c x· N«ng nghiÖp T©y Tùu 2 - Tõ Liªm - Hμ Néi. 4. ý nghÜa cña ®Ò tµi 4.1. ý nghÜa khoa häc: - §Ò tμi ®· ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng, ph¸t triÓn còng nh− n¨ng suÊt, chÊt l−îng hoa vμ kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh cña c¸c gièng CÈm ch−íng nhËp néi, lμm c¬ së ®Ó tuyÓn chän gièng míi vμ lμm phong phó thªm vËt liÖu cho chän t¹o gièng. - §· t¹o ®−îc c¸c vËt liÖu khëi ®Çu phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu chän t¹o gièng CÈm ch−íng míi trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam. - §Ò tμi ®· nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh©n gièng vμ s¶n xuÊt chÊt l−îng cao cho c¸c gièng ®−îc tuyÓn chän. - C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tμi còng lμ c¸c dÉn liÖu khoa häc phôc vô cho c«ng t¸c chän t¹o 2 gièng CÈm ch−íng, ®μo t¹o vμ h−íng dÉn cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt. 4.2. ý nghÜa thùc tiÔn: - §Ò tμi ®· tuyÓn chän ®−îc 8 gièng CÈm ch−íng cho n¨ng suÊt vμ chÊt l−îng hoa ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña s¶n xuÊt, hai gièng SP11 vμ SP13 ®· ®−îc cho phÐp nh©n gièng vμ s¶n xuÊt thö trªn diÖn réng. Gièng SP25 ®ang ®−îc kh¶o nghiÖm t¹i mét sè tØnh phÝa B¾c. - §Ò xuÊt vμ øng dông thμnh c«ng h−íng ph¸t triÓn nh©n gièng CÈm ch−íng t¹i vïng Sa Pa cung cÊp cho vïng ®ång b»ng. - §· hoμn thiÖn ®−îc qui tr×nh nh©n gièng vμ qui tr×nh s¶n xuÊt cho c¸c gièng ®−îc tuyÓn chän, gãp phÇn ®−a nhanh c¸c gièng míi ra s¶n xuÊt. 5. Nh÷ng ®iÓm míi cña luËn ¸n - §Ò tμi lμ mét c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Çu tiªn cã hÖ thèng bao gåm c¸c néi dung vÒ tuyÓn chän vμ t¹o gièng míi b»ng c¸ch lai h÷u tÝnh vμ ®ét biÕn thùc nghiÖm, øng dông chØ thÞ ph©n tö trong chän t¹o gièng, hoμn thiÖn quy tr×nh nh©n gièng v« tÝnh b»ng gi©m cμnh, in vitro vμ mét sè biÖn ph¸p kÜ thuËt s¶n xuÊt hoa CÈm ch−íng. - KÕt qu¶ ®Ò tμi ®· ®ãng gãp c¬ së lý luËn trong viÖc nghiªn cøu t¹o vËt liÖu khëi ®Çu phôc vô c«ng t¸c chän t¹o gièng CÈm ch−íng trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam b»ng lai h÷u tÝnh vμ ®ét biÕn thùc nghiÖm. - §Ò tμi ®· tiÕp cËn vμ b−íc ®Çu thμnh c«ng trong viÖc øng dông chØ thÞ ph©n tö phôc vô chän t¹o gièng CÈm ch−íng t¹i ViÖt Nam. X¸c ®Þnh ®−îc 2 lo¹i måi dïng ®Ó nhËn d¹ng dßng SP25-1 ®ét biÕn, 2 lo¹i måi nhËn d¹ng c¸c gièng ®¬n vμ 2 lo¹i måi nhËn d¹ng c¸c gièng chïm. Sö dông chØ thÞ ph©n tö RAPD x¸c ®Þnh ®−îc hÖ sè t−¬ng ®ång di truyÒn cña c¸c dßng, gièng ®−îc chän phôc vô lai t¹o gièng. 6. Bè côc cña luËn ¸n: LuËn ¸n gåm 159 trang, bè côc qua c¸c phÇn: më ®Çu (6 trang), tæng quan (38 trang), vËt liÖu, néi dung vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu (20 trang), kÕt qu¶ nghiªn cøu vμ th¶o luËn (93 trang), kÕt luËn vμ ®Ò nghÞ (2 trang). LuËn v¨n cã 52 b¶ng, 17 h×nh vμ 9 trang h×nh ¶nh thÝ nghiÖm. 3 Ch−¬ng 1. Tæng quan tμi liÖu Trªn c¬ së tæng hîp vμ ph©n tÝch c¸c tμi liÖu tham kh¶o trong vμ ngoμi n−íc, chóng t«i nhËn thÊy r»ng: - Qua c¸c ®Æc ®iÓm, nguån gèc vμ yªu cÇu ngo¹i c¶nh cña c©y CÈm ch−íng cã thÓ thÊy, c©y CÈm ch−íng thÝch hîp víi vïng khÝ hËu m¸t mÎ. Ngoμi ra, c¸c vïng nμy còng phï hîp víi qu¸ tr×nh thô phÊn cña CÈm ch−íng nªn thuËn lîi cho viÖc lai t¹o, t¹o vËt liÖu khëi ®Çu vμ c¸c dßng, gièng míi cho s¶n xuÊt. Trong nh÷ng n¨m qua, diÖn tÝch trång c©y CÈm ch−íng ë miÒn B¾c bÞ thu hÑp ®¸ng kÓ do chØ s¶n xuÊt ®−îc vμo vô §«ng ë ®ång b»ng vμ viÖc duy tr× c©y gièng qua vô HÌ rÊt khã kh¨n. V× vËy, viÖc nghiªn cøu, nh©n gièng vμ ph¸t triÓn c©y CÈm ch−íng t¹i Sa Pa cung cÊp cho ®ång b»ng cã ý nghÜa lín trong s¶n xuÊt. - Chän gièng CÈm ch−íng tõ nguån vËt liÖu khëi ®Çu lμ c©y gièng nhËp néi; tõ c¸c biÕn dÞ thu ®−îc tõ lai h÷u tÝnh vμ xö lý ®ét biÕn lμ h−íng ®i phï hîp vμ ®· ®−îc c¸c nhμ khoa häc trªn thÕ giíi thùc hiÖn thμnh c«ng. ViÖc xö lý ®ét biÕn b»ng c¸ch chiÕu x¹ tia Gamma nguån Co60 trong nu«i cÊy m«, tÕ bμo CÈm ch−íng ®· ®−îc mét sè t¸c gi¶ thùc hiÖn thμnh c«ng ë c¸c liÒu l−îng chiÕu x¹ tõ 1-3 krad. - ViÖc øng dông chØ thÞ ph©n tö ®Ó kiÓm ®Þnh sù sai kh¸c vÒ di truyÒn gãp phÇn quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c tæ hîp lai, c¸c biÕn dÞ ë møc ®é ph©n tö cña gièng trong chän gièng, nh©n gièng. - ViÖc nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ nu«i cÊy m« thùc vËt trªn c©y CÈm ch−íng cã ý nghÜa quan träng, gióp rót ng¾n qu¸ tr×nh nghiªn cøu chän t¹o gièng còng nh− nh©n nhanh gièng phôc vô s¶n xuÊt. Bªn c¹nh viÖc nh©n nhanh mét l−îng lín c©y con s¹ch bÖnh, khoÎ m¹nh vμ ®ång ®Òu cho s¶n xuÊt, nu«i cÊy m« tÕ bμo cßn lμ nÒn t¶ng quan träng gióp cho viÖc øng dông c¸c thμnh tùu c«ng nghÖ sinh häc kh¸c trong c«ng t¸c chän t¹o gièng hoa nh− ®ét biÕn, chuyÓn gen, cøu ph«i trong lai xa,.. lμm phong phó thªm nguån vËt liÖu khëi ®Çu vμ rót ng¾n ®¸ng kÓ thêi gian chän t¹o gièng. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ë n−íc ta vÒ CÈm ch−íng cßn rÊt Ýt vμ kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy trong nu«i cÊy m« th−êng xuÊt hiÖn hiÖn t−îng thuû tinh ho¸, c©y con yÕu vμ tû lÖ sèng cña c©y con sau nu«i cÊy m« thÊp. - Nghiªn cøu nh»m hoμn thiÖn qui tr×nh kü thuËt nh©n vμ s¶n xuÊt cho c¸c gièng hoa CÈm ch−íng ®−îc tuyÓn chän lμ biÖn ph¸p kü thuËt quan träng ®Ó ®−a nhanh c¸c gièng hoa míi, cã chÊt l−îng cao cho s¶n xuÊt còng nh− phôc vô cho c¸c nghiªn cøu chän t¹o gièng tiÕp theo. 4 Ch−¬ng 2. VËt liÖu, néi dung vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. VËt liÖu nghiªn cøu - TËp ®oμn 14 gièng CÈm ch−íng ®¬n vμ 11 gièng CÈm ch−íng chïm nhËp néi, lÊy gièng CÈm ch−íng ®¬n vμ chïm mμu ®á ®ang ®−îc trång phæ biÕn ngoμi s¶n xuÊt lμm ®èi chøng. - 14 måi RAPD cña h·ng Bioneer. 2.2. Néi dung nghiªn cøu 2.2.1. TuyÓn chän mét sè gièng hoa CÈm ch−íng cã triÓn väng. 2.2.2. Nghiªn cøu kh¶ n¨ng lai h÷u tÝnh cña mét sè gièng CÈm ch−íng. 2.2.3. Nghiªn cøu ph−¬ng ph¸p chiÕu x¹ ®ét biÕn trong chän t¹o c©y CÈm ch−íng. 2.2.4. KiÓm ®Þnh sù kh¸c biÖt vÒ di truyÒn ë møc ®é ph©n tö cña mét sè dßng, gièng ®−îc tuyÓn chän b»ng chØ thÞ ph©n tö RAPD. 2.2.5. Nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh©n gièng cho c¸c gièng CÈm ch−íng ®−îc tuyÓn chän. 2.2.6. Nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p kü thuËt lµm t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l−îng mét sè gièng hoa CÈm ch−íng. 2.2.7. Hoµn thiÖn qui tr×nh kü thuËt nh©n vµ s¶n xuÊt cho mét sè gièng CÈm ch−íng ®−îc tuyÓn chän. 2.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.3.1. TuyÓn chän mét sè gièng hoa CÈm ch−íng cã triÓn väng. ThÝ nghiÖm bè trÝ theo ph−¬ng ph¸p khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ (RCB), 3 lÇn nh¾c l¹i, diÖn tÝch « thÝ nghiÖm 10 m2, kho¶ng c¸ch trång 20 x 20 cm. C¸c chØ tiªu theo dâi ®−îc ®¸nh gi¸ theo ph−¬ng ph¸p cña Trung t©m th−¬ng m¹i quèc tÕ vÒ s¶n xuÊt hoa c¾t (ITC), n¨m 2001 t¹i Thuþ SÜ. 2.3.2. Nghiªn cøu kh¶ n¨ng lai h÷u tÝnh mét sè gièng CÈm ch−íng. Nghiªn cøu trªn c¸c gièng SP1, SP3, SP5, SP10, SP12, SP15, SP17, SP21 vμ SP25. ThÝ nghiÖm tù thô phÊn trªn tõng gièng vμ lai gi÷a c¸c gièng víi nhau. 2.3.3. Nghiªn cøu ph−¬ng ph¸p chiÕu x¹ ®ét biÕn trong chän t¹o c©y CÈm ch−íng. 2.3.3.1. Nghiªn cøu g©y ®ét biÕn b»ng chiÕu x¹ tia Gamma nguån Co60 trªn c©y con gi©m cµnh. Dïng ph−¬ng ph¸p chiÕu x¹ tia Gamma nguån Co60. ThÝ nghiÖm theo dâi ë c¸c c«ng thøc chiÕu x¹ tõ 1krad - 7 krad. C©y con sau chiÕu x¹ ®−îc trång thÝ nghiÖm theo ph−¬ng ph¸p khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ (RCB). 2.3.3.2. Nghiªn cøu g©y ®ét biÕn b»ng chiÕu x¹ tia Gamma nguån Co60 trªn chåi CÈm ch−íng in vitro. §èi t−îng nghiªn cøu lμ 3 gièng SP25, SP2 vμ SP11 ®−îc nu«i cÊy trong c¸c m«i tr−êng nh©n nhanh. ChiÕu x¹ theo 5 c«ng thøc kh¸c nhau tõ 0,5 krad - 4 krad. C¸c mÉu sau khi chiÕu x¹ ®−îc theo dâi, cÊy chuyÓn qua 5 lÇn vμ sau ®ã chuyÓn sang m«i tr−êng ra rÔ vμ chuyÓn ra v−ên −¬m. ThÝ nghiÖm trong phßng bè trÝ theo ph−¬ng ph¸p ngÉu nhiªn hoμn toμn, 3 lÇn nh¾c l¹i. ThÝ nghiÖm ngoμi ®ång ruéng theo ph−¬ng ph¸p khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ (RCB), 3 lÇn nh¾c l¹i. 2.3.4. KiÓm ®Þnh sù kh¸c biÖt vÒ di truyÒn ë møc ®é ph©n tö cña mét sè gièng ®−îc tuyÓn chän b»ng chØ thÞ ph©n tö RAPD C¸c mÉu l¸ non cña c¸c gièng CÈm ch−íng ®−îc sö dông lμm nguyªn liÖu t¸ch chiÕt ADN. Mçi dßng, gièng lÊy 3 mÉu ngÉu nhiªn: Dßng SP25-1 (mÉu 1, 2, 3), SP1 (mÉu 4, 5, 6), SP25 (mÉu 7, 8, 9), SP3 (mÉu 10, 11, 12) vμ SP17 (mÉu 13, 14, 15). Sö dông 14 måi RAPD cña h·ng Bioneer . - Ph−¬ng ph¸p t¸ch chiÕt ADN: Chän ph−¬ng ph¸p cã sö dông CTAB cña P. Obara-Okeyo & Kako (1998) cã mét sè c¶i tiÕn nhá ®Ó tiÕn hμnh t¸ch chiÕt ADN tæng sè tõ 15 mÉu thuéc 5 gièng CÈm ch−íng nghiªn cøu. Sau ®ã nh©n gen b»ng kü thuËt PCR vμ ®iÖn di trªn gel agarose 5 - C¸c sè liÖu ®−îc ®−a vμo xö lý theo ch−¬ng tr×nh NTSYSpc 2.1 cña F. J Rohlf (2002) ®Ó tÝnh ma trËn t−¬ng ®ång gi÷a c¸c cÆp mÉu. 2.3.5. Nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh©n gièng cho c¸c gièng CÈm ch−íng ®−îc tuyÓn chän. 2.3.5.1. Nh©n gièng b»ng ph−¬ng ph¸p nu«i cÊy m« tÕ bµo (In vitro) ThÝ nghiÖm nh©n gièng SP1, SP25 qua c¸c giai ®o¹n: - T¹o nguån mÉu ban ®Çu: Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña chÊt khö trïng vμ thêi gian khö trïng ®Õn tû lÖ sèng cña mÉu. - ¶nh h−ëng cña chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr−ëng ®Õn kh¶ n¨ng t¸i sinh vμ nh©n nhanh chåi. - ¶nh h−ëng cña chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr−ëng ®Õn kh¶ n¨ng ra rÔ vμ t¹o c©y hoμn chØnh - ¶nh h−ëng cña gi¸ thÓ ®Õn tØ lÖ sèng cña c©y in vitro giai ®o¹n ngoμi v−ên −¬m. 2.3.5.2. Nh©n gièng v« tÝnh b»ng ph−¬ng ph¸p gi©m cµnh ThÝ nghiÖm nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña thêi vô gi©m, gi¸ thÓ vμ nång ®é NAA ®Õn tû lÖ sèng vμ kh¶ n¨ng ra rÔ cña cμnh gi©m. ThÝ nghiÖm in vitro bè trÝ theo ph−¬ng ph¸p ngÉu nhiªn hoμn toμn, 3 lÇn nh¾c l¹i. ThÝ nghiÖm ngoμi ®ång ruéng theo ph−¬ng ph¸p khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ (RCB), 3 lÇn nh¾c l¹i. 2.3.6 Nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p kü thuËt lµm t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l−îng mét sè gièng hoa CÈm ch−íng ThÝ nghiÖm ¶nh h−ëng cña thêi vô trång, ph−¬ng ph¸p bÊm ngän, mËt ®é trång, ph©n bãn vμ chiÕu s¸ng bæ sung ®Õn kh¶ n¨ng sinh tr−ëng vμ n¨ng suÊt, chÊt l−îng mét sè gièng hoa CÈm ch−íng. ThÝ nghiÖm bè trÝ theo ph−¬ng ph¸p khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ (RCB), 3 lÇn nh¾c l¹i. 2.4. C¸c chØ tiªu vµ ph−¬ng ph¸p theo dâi. Theo dâi c¸c chØ tiªu vÒ ®Æc tÝnh thùc vËt häc, sinh tr−ëng, ph¸t triÓn, tû lÖ bÖnh, chÊt l−îng hoa cña c¸c gièng thÝ nghiÖm. 2.5. Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu: Sè liÖu ®−îc xö lý theo ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ph−¬ng sai (ANOVA) b»ng ch−¬ng tr×nh IRRISTAT 5.0 6 Ch−¬ng 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu vμ th¶o luËn 3.1. TuyÓn chän mét sè gièng hoa CÈm ch−íng cã triÓn väng. 3.1.1. TuyÓn chän mét sè gièng hoa CÈm ch−íng ®¬n (standard carnation) cã triÓn väng 3.1.1.2. §Æc ®iÓm ra hoa vµ ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña c¸c gièng CÈm ch−íng ®¬n nhËp néi B¶ng 3.2. §Æc ®iÓm sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c¸c gièng CÈm ch−íng ®¬n trong vô HÌ n¨m 2004 - 2006 t¹i Sa Pa TT Tªn gièng Thêi gian tõ trång - ra hoa (ngµy) ChiÒu cao c©y (cm) Sè l¸ (l¸) Sè cµnh/c©y (cµnh) 1 SP1 128,3 72,2 124,2 6,7 2 SP2 146,7 78,5 108,6 6,1 3 SP3 134,3 68,8 113,2 6,6 4 SP4 150,7 58,4 97,6 5,4 5 SP5 141,7 71,2 112,2 6,3 6 SP6 147,3 57,7 115,4 5,3 7 SP7 136,7 56,1 96,2 5,2 8 SP8 143,3 58,4 75,6 3,4 9 SP9 140,7 70,6 122,4 5,6 10 SP10 147,3 72,4 105,8 5,9 11 SP11 132,7 75,5 114,4 7,2 12 SP12 148,7 73,8 109,6 5,4 13 SP13 134,7 78,1 132,6 7,0 14 SP14 136,3 66,8 94,2 5,6 15 §C 144,2 68,3 96,4 5,4 CV% 3,0 4,4 - 1,6 LSD0,05 4,1 5,0 - 1,2 KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu trªn cho thÊy, trong ®iÒu kiÖn Sa Pa, mét sè gièng cã kh¶ n¨ng sinh tr−ëng tèt, cã kh¶ n¨ng cho n¨ng suÊt cao nh− SP1, SP3, SP5, SP10, SP11, SP13. Mét sè gièng sinh tr−ëng kÐm nh− SP7, SP8, SP14. Gièng ®èi chøng cã thêi gian sinh tr−ëng dμi vμ sè cμnh cho hoa/c©y thÊp h¬n so víi c¸c gièng nhËp néi. 3.1.1.3. Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ hoa vµ chÊt l−îng hoa cña c¸c gièng thÝ nghiÖm. B¶ng 3.3. Mét sè chØ tiªu chÊt l−îng hoa cña c¸c gièng CÈm ch−íng ®¬n thÝ nghiÖm trong vô HÌ n¨m 2004 - 2006 t¹i Sa Pa Ký hiÖu gièng ChiÒu dµi cµnh (cm) §−êng kÝnh cµnh (cm) §−êng kÝnh nô (cm) §−êng kÝnh hoa (cm) Sè c¸nh hoa Tû lÖ vì ®µi hoa (%) §é bÒn tù nhiªn (ngµy) §é bÒn hoa c¾t (ngµy) SP1 68,6 0,62 1,5 7,6 55,4 12,5 15,3 13,4 SP2 75,3 0,7 1,7 8,1 53,7 15,1 13,1 10,7 SP3 65,0 0,55 1,4 7,3 54,4 18,7 14,8 12,4 SP4 53,8 0,48 1,3 6,8 46,1 14,6 11,3 10,7 SP5 67,1 0,61 1,4 7,4 58,3 11,3 13,7 11,0 SP6 54,3 0,44 1,3 5,7 50,4 16,6 10,7 8,5 SP7 53,6 0,47 1,3 5,9 51,3 12,1 8,3 7,6 SP8 54,9 0,51 1,4 6,1 49,7 10,5 8,7 7,3 SP9 65,1 0,63 1,5 7,4 56,8 16,1 13,1 10,7 7 SP10 68,3 0,65 1,5 7,5 62,7 15,3 13,8 11,2 SP11 71,6 0,65 1,5 8,2 60,9 9,8 13,5 12,6 SP12 70,3 0,61 1,4 7,2 58,6 11,3 12,1 10,5 SP13 73,2 0,68 1,5 7,9 60,4 11,2 14,1 12,2 SP14 60,4 0,53 1,3 6,6 53,5 14,7 9,5 6,8 §C 62,5 0,51 1,3 6,3 46,3 10,6 9,7 7,2 CV% 3,9 2,8 3,0 3,4 3,7 - 3,2 4,7 LSD0,05 4,0 0,16 0,1 1,5 3,8 - 2,3 2,0 Trong sè c¸c gièng CÈm ch−íng ®¬n thÝ nghiÖm, nh÷ng gièng sinh tr−ëng ph¸t triÓn tèt, æn ®Þnh, cho n¨ng suÊt vμ chÊt l−îng cao, lμ c¸c gièng SP1, SP3, SP5, SP11, SP13. Gièng SP2 cã c¸c chØ tiªu cao nh−ng h×nh th¸i th©n cong, dÔ gÉy. Mét sè gièng sinh tr−ëng ph¸t triÓn kÐm nh− SP6, SP7, SP8, SP14. 3.1.2. TuyÓn chän mét sè gièng hoa CÈm ch−íng chïm (spray carnation) cã triÓn väng. 3.1.2.2. Kh¶ n¨ng sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña c¸c gièng CÈm ch−íng chïm nhËp néi B¶ng 3.7. Mét sè chØ tiªu sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c¸c gièng CÈm ch−íng chïm vô HÌ n¨m 2004 - 2006 t¹i Sa Pa TT Ký hiÖu gièng Thêi gian tõ trång - ra hoa (ngµy) ChiÒu cao c©y (cm) Sè l¸ Sè cµnh Sè hoa/cµnh 1 SP15 126,6 61,3 130,6 7,4 5,7 2 SP16 130,8 61,4 106,7 6,2 4,5 3 SP17 139,7 64,1 142,0 7,6 6,3 4 SP18 138,4 58,2 124,1 5,8 5,2 5 SP19 143,3 52,6 104,9 6,3 5,0 6 SP20 145,6 53,6 77,0 4,8 4,4 7 SP21 140,4 50,7 107,1 6,2 4,8 8 SP22 136,3 52,0 118,9 5,8 5,4 9 SP23 138,1 51,6 110,1 6,8 5,7 10 SP24 135,4 51,4 113,9 5,5 5,9 11 SP25 133,3 64,5 135,7 8,5 6,8 12 §C 128,3 56,4 134,1 6,8 5,8 CV% 4,8 3,0 3,6 2,1 2,7 LSD0,05 3,1 2,2 1,3 0,3 0,4 Qua ®¸nh gi¸ vÒ ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng cña c¸c gièng cho thÊy mét sè gièng cã kh¶ n¨ng sinh tr−ëng tèt, ®¹t n¨ng suÊt cao lμ SP15, SP17 vμ SP25. Nh÷ng gièng sinh tr−ëng kÐm lμ SP20, SP21, SP23. MÆc dï gièng ®èi chøng cã thêi gian sinh tr−ëng ng¾n nh−ng c¸c chØ tiªu kh¸c ®Òu thÊp h¬n so víi c¸c gièng SP15, SP17 vμ SP25. 3.1.2.3. Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ hoa vµ chÊt l−îng hoa cña c¸c gièng CÈm ch−íng chïm trong thÝ nghiÖm B¶ng 3.8. Mét sè chØ tiªu chÊt l−îng hoa cña c¸c gièng CÈm ch−íng chïm thÝ nghiÖm trong vô HÌ n¨m 2004 - 2006 t¹i Sa Pa STT Ký hiÖu gièng ChiÒu dµi cµnh (cm) §−êng kÝnh cµnh (cm) §−êng kÝnh nô (cm) §−êng kÝnh hoa (cm) Sè c¸nh hoa (c¸nh) §é bÒn tù nhiªn (ngµy) §é bÒn hoa c¾t (ngµy) 1 SP15 58,1 0,54 1,1 5,1 33,7 16,9 12,7 8 2 SP16 56,3 0,34 0,8 4,4 31,2 13,8 8,1 3 SP17 60,4 0,55 1,1 5,0 32,6 14,1 9,6 4 SP18 52,5 0,37 0,8 4,3 25,4 10,4 6,6 5 SP19 48,8 0,32 0,7 4,5 24,7 12,7 7,0 6 SP20 48,9 0,26 0,6 4,1 25,8 11,2 7,1 7 SP21 46,8 0,47 0,9 4,8 30,6 12,7 8,2 8 SP22 47,2 0,44 0,7 4,8 29,7 11,6 7,0 9 SP23 46,7 0,45 0,9 4,5 28,6 13,2 7,5 10 SP24 47,5 0,50 0,9 4,6 32,6 12,3 7,