Báo cáo Kết quả điều tra khảo sát thực địa về tình hình xói bồi dọc sông hạ du Đồng Nai - Sài gòn, mức độ thiệt hại và ảnh hưởng

BOÄ KHOA HOÏC VAØ COÂNG NGHEÄ BOÄ NOÂNG NGHIEÄP & PTNT VIEÄN KHOA HOÏC THUÛY LÔÏI MIEÀN NAM Chöông trình baûo veä moâi tröôøng vaø phoøng traùnh thieân tai ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU CAÁP NHAØ NÖÔÙC – MAÕ SOÁ KC-08.29 NGHIEÂN CÖÙU ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP KHCN ÑEÅ OÅN ÑÒNH LOØNG DAÃN HAÏ DU HEÄ THOÁNG SOÂNG ÑOÀNG NAI - SAØI GOØN PHUÏC VUÏ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ - XAÕ HOÄI VUØNG ÑOÂNG NAM BOÄ Chuyeân ñeà 2: BAÙO CAÙO KEÁT QUAÛ ÑIEÀU TRA KHAÛO SAÙT THÖÏC ÑÒA VEÀ TÌNH HÌNH XOÙI BOÀI DOÏC SOÂNG HAÏ DU ÑOÀNG NAI - SAØI GOØN, MÖÙC ÑOÄ THIEÄT HAÏI VAØ AÛNH HÖÔÛNG Chuû nhieäm ñeà taøi: PGS.TS. Hoaøng Vaên Huaân Chuû nhieäm chuyeân ñeà: TS. Nguyeãn Theá Bieân Tham gia thöïc hieän: ThS. Nguyeãn Anh Tieán KS. Hoà Löông Tuïy KS. Phaïm Trung KS. Hoaøng Ñöùc Cöôøng KS. Nguyeãn Vaên Ñieån 5982-3 21/8/2006 §Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 1 Môc Lôc Trang I. §ÆT VÊN §Ò: 3 II. T×NH H×NH XãI, BåI VïNG H¹ DU S¤NG §åNG NAI- SµI GßN. 5 II.1 T×nh h×nh xãi lë bê 5 II.1.1. S«ng Sµi Gßn 5 1. Khu vùc tõ hå DÇu TiÕng ®Õn cÇu B×nh Ph−íc 5 2. Khu vùc th−îng vµ h¹ l−u cÇu B×nh Ph−íc 7 3. Khu vùc nhµ thê Fatima 9 4. Khu vùc b¸n ®¶o Thanh §a 9 5. Khu vùc ng· ba mòi §Ìn §á 14 6. Khu vùc ng· ba mòi Nhµ BÌ 15 II.1.2 S«ng §ång Nai 15 1. §o¹n tõ ch©n ®Ëp TrÞ An ®Õn Uyªn H−ng 15 2. §o¹n tõ Uyªn H−ng ®Õn cï lao Ba Xang, Ba Xª 21 3. §o¹n tõ cï lao Ba Xang, Ba Xª ®Õn ng· ba mòi §Ìn ®á 30 II.1.3 S«ng Lßng Tµu 35 1. PhÇn phÝa bê h÷u s«ng. 35 2. PhÇn phÝa bê t¶ s«ng. 39 II.1.4 S«ng Nhµ BÌ – Soµi R¹p 41 II.1.5 S«ng Ng· B¶y 42 1. Bê h÷u s«ng Ng· B¶y: 42 2. Bê t¶ vµ vïng cöa s«ng Ng· B¶y. 45 II.1.6. S«ng Thªu 46 1. Bê h÷u s«ng Thªu 46 2. Bê t¶ s«ng Thªu 47 II.1.7. S«ng §ång Tranh 48 1. Bê h÷u s«ng §ång Tranh 48 2. Bê t¶ s«ng §ång Tranh 49 II.1.8. S«ng ThÞ V¶i 50 II.1.9. S«ng Gß Gia 51 II.1.10. S«ng M−¬ng Chuèi 52 II.1.11. S«ng Phó Xu©n 54 II.1.12. S«ng Vµm Cá §«ng 56 II.2 T×nh h×nh båi tô 58 II.2.1 S«ng §ång Nai 59 II.2.2 S«ng Lßng Tµu 59 II.2.3 S«ng §ång Tranh 60 II.2.4. Vïng cöa s«ng Soµi R¹p 61 II.3 Ph©n lo¹i xãi lë 68 II.3.1 Theo lo¹i h×nh xãi lë 68 II.3.2 Theo kh¶ n¨ng uy hiÕp 69 II.3.3 Theo cÊp b¸o ®éng 69 §Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 2 II.4 Ph©n lo¹i båi l¾ng 69 III. C¸c khu vùc xãi, båi träng ®iÓm h¹ du s«ng §ång Nai - Sµi Gßn 70 III.1 Tiªu chÝ 70 III.1.1. Dùa vµo møc ®é xãi, båi 70 III.1.2. Dùa vµo vÞ trÝ cña c¸c ®o¹n bÞ xãi lë 70 III.1.3. Nót khèng chÕ cña con s«ng 70 III.1.4. C¸c tiªu chÝ kh¸c 70 III.2 C¸c khu vùc xãi båi 71 III.2.1. Khu vùc thµnh phè Biªn Hoµ (s«ng §ång Nai) 71 III.2.2. Khu vùc b¸n ®¶o Thanh §a (s«ng Sµi Gßn) 71 III.2.3. Khu vùc Nhµ BÌ (s«ng Nhµ BÌ) 71 III.2.4. Khu vùc cÇu M−¬ng Chuèi (s«ng M−¬ng Chuèi) 72 III.2.5. Khu vùc cöa s«ng Soµi R¹p 72 IV. Nh÷ng ¶nh h−ëng cña xãi, båi lßng dÉn 73 Iv.1 ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi 73 IV.1.1. C¬ së h¹ tÇng 73 IV.1.2. Sinh m¹ng con ng−êi 73 IV.1.3. ThiÖt h¹i vËt chÊt 74 IV.1.4. ¶nh h−ëng ®Õn c¸c ho¹t ®éng giao th«ng thuû 74 Iv.2 ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i 75 V. Nh÷ng c«ng tr×nh b¶o vÖ bê ®∙ ®−îc x©y dùng ë h¹ du s«ng §ång Nai - Sµi Gßn 76 VI. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 83 §Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 3 B¸O C¸O KÕT QU¶ §IÒU TRA kh¶o s¸t t×nh h×nh xãi, båi h¹ du s«ng ®ång nai – sµi gßn (KÕt qu¶ ®iÒu tra cËp nhËt ®Õn th¸ng 12/2005) I. §Æt vÊn ®Ò: L−u vùc s«ng §ång Nai - Sµi Gßn ®ãng vai trß quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n−íc. Tuy d©n sè chiÕm kho¶ng gÇn 19% vµ diÖn tÝch chiÕm 14,9% cña c¶ n−íc nh−ng kinh tÕ hµng n¨m l¹i lu«n chiÕm tû träng tõ 30 - 40% tæng s¶n phÈm quèc néi cña c¶ n−íc. §Æc biÖt vïng h¹ du cã nh÷ng thµnh phè, h¶i c¶ng, khu c«ng nghiÖp lín bËc nhÊt, tiÒm n¨ng thuû ®iÖn lín ®øng thø hai, l¹i n»m trong vïng cã tr×nh ®é khoa häc, c«ng nghÖ cao vµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm ph¸t triÓn nhanh nhÊt n−íc ta. L−u vùc s«ng §ång Nai cßn lµ c¨n cø hËu cÇn quan träng cña c«ng nghiÖp khai th¸c dÇu khÝ ®ang hiÖn lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña n−íc ta, lµ ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. Tuy nhiªn, kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× l−u vùc cµng ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu vÊn ®Ò kh¸ phøc t¹p, trong ®ã vÊn ®Ò s¹t lë bê s«ng vµ « nhiÔm m«i tr−êng n−íc ®· g©y ra nh÷ng hËu qu¶ rÊt lín ®èi víi chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ l−u vùc. Hµng chôc ngµn hecta rõng bÞ tµn ph¸ kÌm theo hËu qu¶ mÊt rõng lµm t¨ng lò lôt vµo mïa m−a, gi¶m nguån n−íc ngät, t¨ng x©m nhËp mÆn vµo mïa kiÖt, gi¶m ®a d¹ng sinh häc, lµm mÊt c©n b»ng sinh th¸i vµ lµm cho h×nh th¸i s«ng vïng h¹ du biÕn ®æi s©u s¾c g©y ra nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn hµng triÖu ng−êi d©n ®ang sinh sèng trong vïng. Nguån n−íc tõ bao ®êi nay nu«i sèng c¶ mét vïng d©n c− ®«ng ®óc nay ®ang bÞ « nhiÔm vµ lµm bÈn bëi mét l−îng lín thuèc b¶o vÖ thùc vËt, n−íc th¶i tõ c¸c khu vùc khai th¸c kho¸ng s¶n, c¸c khu c«ng nghiÖp ch¶y vµo... NhiÒu khu d©n c−, c¸c c¬ së h¹ tÇng däc theo hai bªn bê c¸c s«ng lín, kªnh r¹ch ®ang bÞ ®e däa bëi hiÖn t−îng s¹t lë bê, nhiÒu vïng nguån n−íc bÞ nhiÔm ®ñ thø chÊt th¶i c«ng nghiÖp, n−íc th¶i sinh häat, hiÖn t−îng triÒu c−êng g©y ngËp nh÷ng vïng ®« thÞ réng lín, hiÖn t−îng nhiÔm mÆn lµm cho n−íc sinh ho¹t bÞ ¶nh h−ëng nÆng nÒ ®ang ®Æt ra cho c¸c ngµnh chøc n¨ng nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc bøc xóc lµ lµm thÕ nµo ®Ó b¶o vÖ ®−îc nh÷ng c¬ së h¹ tÇng däc theo hai bªn bê s«ng vµ b¶o vÖ ®−îc nguån n−íc phôc vô cho chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng cña toµn l−u vùc. §Ó phôc vô cho môc ®Ých trªn vµ thùc hiÖn theo ®Ò c−¬ng cña ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ: “Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p khoa häc c«ng nghÖ ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé” cña Bé Khoa häc & C«ng nghÖ, trong th¸ng 10 + 11/2004, 3 + 4/2005 vµ 11+12/2005, ViÖn Khoa häc Thñy lîi miÒn Nam ®· tæ §Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 4 chøc c¸c ®ît kh¶o s¸t thùc ®Þa ®iÒu tra hiÖn tr¹ng t×nh h×nh s¹t lë vµ hiÖn tr¹ng c¸c c«ng tr×nh b¶o vÖ bê ®· ®−îc x©y dùng trªn toµn bé ®−êng bê cña c¸c s«ng Sµi Gßn vµ §ång Nai, c¸c s«ng hîp l−u, ®−êng bê c¸c cï lao tõ c¸c hå DÇu TiÕng, TrÞ An xuèng h¹ l−u vµ t×nh h×nh båi l¾ng t¹i vïng c¸c cöa s«ng Lßng Tµu vµ Soµi R¹p. §Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 5 II. T×nh h×nh xãi, båi vïng h¹ du s«ng §ång Nai - Sµi Gßn II.1. T×nh h×nh xãi lë bê: II.1.1. S«ng Sµi Gßn: 1. Khu vùc tõ hå DÇu TiÕng ®Õn cÇu B×nh Ph−íc: Tõ hå DÇu TiÕng ®Õn cÇu B×nh Ph−íc cã chiÒu dµi kho¶ng 90km ch¶y qua nhiÒu ®Þa phËn kh¸c nhau thuéc c¸c tØnh T©y Ninh, B×nh D−¬ng, TP. Hå ChÝ Minh. Dßng s«ng quanh co, uèn khóc vµ bê ®¸ nªn ®Þa h×nh kh¸ phøc t¹p vµ ®o¹n tõ hå DÇu TiÕng ®Õn Cñ Chi hÇu nh− kh«ng cã ghe thuyÒn l−u th«ng do lßng s«ng dèc vµ rÊt nhiÒu ®¸ lëm chëm. Do ®Æc tÝnh ®Þa h×nh nªn cã thÓ chia ®o¹n nµy thµnh hai ®o¹n nhá lµ tõ hå DÇu TiÕng ®Õn ®Òn BÕn D−îc, Cñ Chi vµ ®o¹n tõ ®Òn BÕn D−îc Cñ Chi ®Õn cÇu B×nh Ph−íc: a) §o¹n tõ hå DÇu TiÕng ®Õn ®Òn BÕn D−îc Cñ Chi: cã chiÒu dµi kho¶ng 45km ch¶y qua c¸c huyÖn D−¬ng Minh Ch©u, Tr¶ng Bµng thuéc tØnh T©y Ninh, huyÖn DÇu TiÕng, tØnh B×nh D−¬ng vµ huyÖn Cñ Chi, thµnh phè Hå ChÝ Minh. §o¹n nµy lßng s«ng t−¬ng ®èi dèc vµ rÊt nhiÒu ®o¹n cong, trong ®ã cã mét sè ®o¹n cong rÊt gÊp khóc. Tuy nhiªn do s«ng cã nhiÒu bê ®¸ lëm chëm nªn hÇu nh− rÊt Ýt bÞ s¹t lë, mÆc dï khi hå DÇu TiÕng x¶ lò th× l−u l−îng vµ l−u tèc rÊt lín. Theo c¸c ®ît ®iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng bê s«ng th¸ng 10 vµ th¸ng 11/2004 th× chØ cã mét ®o¹n ®−êng bê t¹i Êp 2, x· BÕn Cñi, huyÖn D−¬ng Minh Ch©u, tØnh T©y Ninh lµ bÞ s¹t lë t−¬ng ®èi m¹nh. ChØ riªng tõ th¸ng 11/2003 ®Õn th¸ng 7/2004 trªn ®o¹n ®−êng bê cã chiÒu dµi kho¶ng 350m t¹i Êp nµy bÞ s¹t lë, nhiÒu nhÊt lµ t¹i bÕn ®ß BÕn Cñi bÞ s¹t lë s©u vµo bê kho¶ng 7m trªn chiÒu dµi 180m, cßn trung b×nh c¸c ®o¹n kh¸c bÞ s¹t tõ 2m ®Õn 5m. Theo nhiÒu ng−êi d©n sèng trong khu vùc nµy cho biÕt, trong kho¶ng thêi gian trªn cø tõ nöa ®ªm ®Õn kho¶ng 3 giê s¸ng rÊt nhiÒu ghe nhá tËp trung däc theo ®o¹n nµy khai th¸c ®¸ nhá, nÕu khi ®−îc ph¸t hiÖn th× ghe bá ch¹y cßn nÕu kh«ng ®−îc ph¸t hiÖn th× cø khai th¸c bõa b·i lµm cho lßng s«ng bÞ ®µo bíi vµ bê bÞ s¹t lë. M·i ®Õn th¸ng 6/2004 th× c¸c cÊp chÝnh quyÒn ë T©y Ninh vµ B×nh D−¬ng phèi hîp ®· ng¨n chÆn ®−îc t×nh tr¹ng khai th¸c ®¸ nhá, tuy nhiªn bê hiÖn nay vÉn cßn tiÕp tôc bÞ s¹t lë nh−ng t−¬ng ®èi Ýt h¬n. Ngoµi ®o¹n bê nµy ra, hÇu hÕt c¸c ®o¹n kh¸c ®Òu kh«ng bÞ s¹t lë. KÕt qu¶ c¸c ®ît ®iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng míi nhÊt ®−îc thùc hiÖn vµo th¸ng 11 vµ ®Çu th¸ng 12/2005 cho thÊy hiÖn tr¹ng ®−êng bê s«ng Sµi Gßn ®o¹n tõ hå DÇu TiÕng ®Õn ®Òn BÕn D−îc, Cñ Chi vÉn kh«ng thay ®æi so víi c¸c ®ît kh¶o s¸t th¸ng 10/2004 vµ 5/2005. §o¹n ®−êng bê thuéc Êp 2, x· BÕn Cñi, huyÖn D−¬ng Minh Ch©u, T©y Ninh bÞ s¹t lë tõ n¨m 2003 ®Õn th¸ng 7/2004 ®· ®−îc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng phèi hîp cïng nh©n d©n ®em c¸c lo¹i ®¸ lín lÊy ë ®o¹n phÝa trªn ®em th¶ däc theo bê ®o¹n s¹t lë, mét sè n¬i cßn ®ãng thªm cõ trµm råi th¶ ®¸ vµo. Ngoµi ra tõ th¸ng 11/2004 ®Õn th¸ng 12/2005 l−îng m−a trong khu vùc nµy lµ rÊt Ýt vµ hå DÇu TiÕng x¶ §Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 6 rÊt Ýt n−íc ®Ó ®Èy mÆn nªn dßng n−íc hÇu nh− kh«ng g©y mét t¸c ®éng nµo ®Õn bê vµ v× vËy, ®o¹n nµy bê vÉn gi÷ nguyªn hiÖn tr¹ng kh«ng cßn bÞ s¹t lë n÷a. b) §o¹n tõ ®Òn BÕn D−îc - Cñ Chi ®Õn cÇu B×nh Ph−íc: S«ng Sµi Gßn ®o¹n tõ BÕn D−îc, Cñ Chi ®Õn cÇu B×nh Ph−íc cã chiÒu dµi kho¶ng 70km, n»m trªn ®Þa phËn c¸c huyÖn Cñ Chi, Hãc M«n, c¸c quËn 12 thuéc thµnh phè Hå ChÝ Minh. Däc hai bªn bê s«ng Sµi Gßn cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh x©y dùng, c¸c khu d©n c−, c¸c khu vui ch¬i, gi¶i trÝ, c¬ quan, tr−êng häc, kho tµng, bÕn b·i. Cïng víi c¸c c«ng tr×nh x©y dùng n¹n lÊn chiÕm bê s«ng, khai th¸c c¸c nguån lîi ven s«ng nh− khai th¸c c¸t hay chÆt ph¸ c©y cèi ven s«ng, x©y dùng nhµ cöa lÊn chiÕm bê s«ng ®· lµm cho lßng dÉn cña s«ng bÞ thay ®æi, lµm lÖch h−íng dßng ch¶y vµ nhÊt lµ lµm cho ®−êng bê chÞu nh÷ng t¶i träng rÊt lín v−ît qu¸ møc cho phÐp lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµm s¹t lë nghiªm träng vµ trong nh÷ng n¨m võa qua g©y ra rÊt nhiÒu thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n vËt chÊt cña nh©n d©n. C¸c qu¸ tr×nh xãi lë, båi tô bê s«ng x¶y ra theo nh÷ng møc ®é kh¸c nhau trªn tõng ®o¹n s«ng. §−êng bê s«ng Sµi Gßn tõ x· Phó Mü H−ng ®Õn cuèi x· An Phó huyÖn Cñ Chi cã chiÒu dµi kho¶ng 11km, trong ®ã cã ®o¹n dµi kho¶ng 500m thuéc khu di tÝch lÞch sö ®Òn BÕn D−îc vµ ®Þa ®¹o Cñ Chi bÞ s¹t lë m¹nh. §o¹n bê lë n»m ngay khu ®Òn BÕn D−îc cã nguy c¬ g©y mÊt æn ®Þnh khu ®Òn nªn c¸c cÊp chÝnh quyÒn thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ®Çu t− x©y dùng mét tuyÕn kÌ dµi h¬n 300m ®Ó b¶o vÖ khu ®Òn. §o¹n ®−êng bê tõ cuèi x· An Phó, huyÖn Cñ Chi ®Õn cuèi x· Phó An, huyÖn BÕn C¸t cã chiÒu dµi kho¶ng 20km cã nhiÒu n¬i bê s«ng thÊp h¬n mùc n−íc triÒu c−êng, cho nªn mçi khi triÒu c−êng th× n−íc trµn vµo s©u trong néi ®ång vµ g©y nªn t×nh tr¹ng ngËp óng nhiÒu n¬i däc theo hai bªn bê s«ng. V× thÕ trong nh÷ng n¨m võa qua, Nhµ n−íc ®· ®Çu t− x©y dùng c¸c tuyÕn ®ª bao däc theo hai bªn bê s«ng ®Ó ng¨n chÆn t×nh tr¹ng ngËp óng c¸c khu vùc nµy. C¸c tuyÕn ®ª nµy ®· cã t¸c dông rÊt lín, tuy nhiªn trong thêi gian gÇn ®©y nhiÒu ®o¹n ®· bÞ h− háng, trong ®ã cã nhiÒu chç bÞ h− háng kh¸ nÆng lµm cho mét sè n¬i trong huyÖn Cñ Chi vµ tØnh B×nh D−¬ng th−êng xuyªn bÞ ngËp s©u trong n−íc nhÊt lµ trong c¸c ®ît triÒu c−êng cña c¸c th¸ng 9 + 10 + 11/2003, th¸ng 11 + 12/2004 vµ gÇn ®©y nhÊt lµ ®ît triÒu c−êng kÐo dµi nhiÒu ngµy tõ ngµy 3 ®Õn 8/11/2005 g©y ra rÊt nhiÒu thiÖt h¹i cho nh©n d©n trong vïng. §−êng bê trong ®o¹n nµy hÇu nh− rÊt Ýt bÞ s¹t lë, chØ cã t×nh tr¹ng th−êng bÞ ngËp s©u trong n−íc mçi khi triÒu c−êng. Tõ khi ®−a vµo vËn hµnh hå DÇu TiÕng (tõ n¨m 1984) ®Õn nay th× s«ng Sµi Gßn hÇu nh− kh«ng cã l−u l−îng nguån v× vËy tr¸nh ®−îc t×nh tr¹ng ngËp lôt nh− tr−íc ®©y vµ hiÖn t−îng s¹t lë bê s«ng do t¸c ®éng cña dßng ch¶y nguån hÇu nh− kh«ng cßn n÷a. Ngoµi ra, trong ®o¹n nµy cña s«ng Sµi Gßn, mËt ®é ghe thuyÒn rÊt Ýt nªn c¸c t¸c ®éng cña sãng tµu còng kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn c¸c qu¸ tr×nh s¹t lë bê. §Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 7 §−êng bê t¶ s«ng Sµi Gßn ch¶y ngang qua thÞ x· Thñ DÇu Mét tõ ph−êng T©n An ®Õn cuèi ph−êng Ch¸nh NghÜa cã chiÒu dµi kho¶ng 18km t−¬ng ®èi æn ®Þnh, tuy nhiªn t¹i ng· ba r¹ch TrÇu (x· Ch¸nh Mü) vµ t¹i ng· ba s«ng Bµ Lôa (ranh giíi gi÷a ph−êng Ch¸nh NghÜa, thÞ x· Thñ DÇu Mét vµ x· An Th¹nh, huyÖn ThuËn An) hai ®o¹n ®−êng bê nµy th−êng hay bÞ s¹t lë mµ nguyªn nh©n chÝnh lµ do viÖc x©y dùng lÊn chiÕm bê s«ng däc theo hai bªn r¹ch TrÇu vµ s«ng Bµ Lôa ®· lµm c¶n trë dßng ch¶y vµ trong ®o¹n nµy cã rÊt nhiÒu ghe thuyÒn c¸c lo¹i th−êng xuyªn l−u th«ng nªn lµm cho ®−êng bê ®o¹n nµy lu«n lu«n tiÒm Èn nguy c¬ mÊt æn ®Þnh. Ng−êi d©n c− tró trong c¸c vïng nµy ®· tù ®ãng c¸c bê kÌ b»ng cõ trµm ®Ó b¶o vÖ nhµ cöa cña hä, nªn ®· lµm mÊt ®i vÏ mü quan cña khu ®« thÞ vµ ngoµi ra m«i tr−êng cßn bÞ « nhiÔm nÆng nÒ do c¸c lo¹i r¸c th¶i sinh ho¹t ®Òu ®−îc th¶i bõa b·i ra s«ng. §o¹n ®−êng bê s«ng Sµi Gßn b¾t ®Çu tõ x· An S¬n, huyÖn ThuËn An, tØnh B×nh D−¬ng ®Õn cÇu B×nh Ph−íc víi chiÒu dµi kho¶ng 17km cã ®Þa h×nh th¼ng chØ cã hai ®o¹n s«ng cong, nh−ng b¸n kÝnh cong kh¸ lín. §o¹n nµy t−¬ng ®èi æn ®Þnh, chØ cã khu vùc c¸ch cÇu B×nh Ph−¬c kho¶ng 1km vÒ phÝa th−îng l−u ®−êng bê b¾t ®Çu s¹t lë cho m·i ®Õn s¸t ngay mè cÇu. HiÖn nay ng−êi d©n ®· x©y kÌ b¶o vÖ däc theo nhµ cña hä tõ c¸c lo¹i th« s¬ nh− th¶ l¸ dõa n−íc, ®ãng cäc b»ng cõ trµm hay x©y kiªn cè b»ng bªt«ng. §Õn nay ®o¹n nµy ®· t−¬ng ®èi æn ®Þnh. KÕt qu¶ ®ît ®iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng ®Çu th¸ng 4/2005 vµ gÇn ®©y nhÊt lµ ®ît cuèi th¸ng 11/2005 cho thÊy ®−êng bê s«ng Sµi Gßn ®o¹n tõ ®Òn BÕn D−îc, Cñ Chi ®Õn cÇu B×nh Ph−íc vÉn gi÷ ®−îc æn ®Þnh, kh«ng cã mét tr−êng hîp s¹t lë hay båi l¾ng nµo. C¸c ®o¹n bê t¹i ng· ba r¹ch TrÇu (x· Ch¸nh Mü) vµ t¹i ng· ba s«ng Bµ Lôa (ranh giíi gi÷a ph−êng Ch¸nh NghÜa, thÞ x· Thñ DÇu Mét vµ x· An Th¹nh, huyÖn ThuËn An) th−êng hay bÞ s¹t lë tr−íc ®©y mµ nguyªn nh©n chÝnh lµ do viÖc x©y dùng lÊn chiÕm bê s«ng däc theo hai bªn r¹ch TrÇu vµ s«ng Bµ Lôa ®· lµm c¶n trë t¸c ®éng dßng ch¶y th× nay ®· ®−îc kh¾c phôc, mét sè ®o¹n ®ang ®−îc ®Çu t− x©y dùng kÌ kiªn cè, nh÷ng ®o¹n kh¸c ®ang ®−îc ®ãng cõ trµm vµ bá ®¸ héc. Ngoµi ra, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®· vËn ®éng ng−êi d©n sèng däc theo c¸c ®o¹n bê s«ng bÞ s¹t lë tr−íc ®©y di dêi vµo c¸ch bê kho¶ng 50m-100m, cho nªn còng ®· h¹n chÕ ®−îc rÊt nhiÒu t¶i träng nÆng trªn bê. Tuy nhiªn mét vÊn ®Ò ®ang lµm quan t©m ®Õn c¸c ngµnh chøc n¨ng vµ nh©n d©n däc theo s«ng Sµi Gßn lµ mét sè n¬i ë huyÖn Cñ Chi ruéng ®· bÞ mÆn, tuy møc ®é cßn Ýt, nh−ng nÕu kh«ng cã m−a th× hå DÇu TiÕng sÏ buéc ph¶i gi÷ n−íc l¹i vµ kh«ng x¶ xuèng h¹ du, lóc ®ã ®é mÆn sÏ t¨ng cao, ¶nh h−ëng lín ®Õn ®êi sèng vµ s¶n xuÊt cña ng−êi d©n. 2. Khu vùc th−îng vµ h¹ l−u cÇu B×nh Ph−íc: Trong nh÷ng n¨m tõ 2000 ®Õn 2003 bê s«ng Sµi Gßn, ®o¹n tõ cÇu B×nh Ph−íc ®i vÒ phÝa th−îng l−u thuéc c¸c ph−êng HiÖp B×nh Ph−íc, huyÖn Thñ §øc, TP. Hå ChÝ Minh vµ x· VÜnh Phó, huyÖn ThuËn An, tØnh B×nh D−¬ng th−êng xuyªn bÞ s¹t lë, cã §Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam 8 n¬i s¹t lë lÊn s©u vµo bê tõ 5 - 10m qua mçi ®ît, ®iÓn h×nh nh− ®ît s¹t lë nhµ hµng Thanh C¶nh n¨m 2000 vµ 2001, ®ît s¹t lë kho chøa v«i cña lß v«i TÊn Ph¸t n¨m 2001 vµ n¨m 2002. Nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng s¹t lë m¹nh lµ do t×nh h×nh khai th¸c c¸t rÊt phæ biÕn trªn ®o¹n s«ng Sµi Gßn thuéc ®Þa phËn tØnh B×nh D−¬ng tõ Thñ DÇu Mét ®Õn huyÖn ThuËn An trong nh÷ng n¨m tõ 1999 ®Õn n¨m 2002. N¨m 2003 t×nh h×nh s¹t lë tuy vÉn cßn, nh−ng kh«ng nghiªm träng nh− c¸c n¨m tr−íc ®ã, do c¸c cÊp chÝnh quyÒn tØnh B×nh D−¬ng ®· nghiªm cÊm, kh«ng cho khai th¸c c¸t däc theo lßng s«ng vµ nhiÒu hé gia ®×nh sèng däc theo bê s«ng ®· x©y dùng nh÷ng bê kÌ b¶o vÖ bê b»ng bªt«ng, rä ®¸ hay b»ng cõ trµm. - §o¹n ®−êng bê t¶ s«ng Sµi Gßn thuéc khu du lÞch Thanh C¶nh, TP. Hå ChÝ Minh ®· ®−îc ®Çu t− x©y dùng kÌ b¶o vÖ bê dµi gÇn 1.000m víi hai cÇu tµu dµnh cho ghe thuyÒn vµ can« ®−a ®ãn kh¸ch du lÞch. Ngoµi ra, mét sè ®o¹n kh¸c nèi tiÕp hai bªn bê kÌ ®· ®−îc th¶ rÊt nhiÒu lôc b×nh ®Ó chèng l¹i t¸c ®éng cña sãng vµ dßng ch¶y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y nªn xãi lë bê. §o¹n nµy hiÖn nay ®· t−¬ng ®èi æn ®Þnh vµ däc theo kÌ b¶o vÖ bê nµy còng ®· x©y dùng mét con ®−êng réng kho¶ng 8m dïng cho khu du lÞch. §ît kh¶o s¸t cuèi th¸ng 11/2005 cho thÊy ®−êng bê ®äan nµy ®· ®−îc ng−êi d©n bá vèn ®Çu t− x©y dùng nhiÒu ®äan kÌ b¶o vÖ bê nªn hÇu nh− kh«ng cßn bÞ s¹t lë n÷a. - §o¹n ®−êng bê t¶ däc theo kho chøa v«i cña lß v«i TÊn Ph¸t, thuéc ph−êng HiÖp B×nh Ph−íc, huyÖn Thñ §øc ®· ®−îc ®ãng cõ trµm, th¶ lôc b×nh vµ kho chøa v«i còng ®· ®−îc di dêi ®i n¬i kh¸c nªn kh«ng cßn bÞ s¹t lë n÷a. Tuy nhiªn mét sè vÕt nøt trªn bê tuy kh«ng ph¸t triÓn nh−ng vÉn cßn vµ còng cßn nguy c¬ s¹t lë ®o¹n nµy. H×nh 2: C¸c vÞ trÝ s¹t lë vµ c«ng tr×nh b¶o vÖ tõ cÇu B×nh Ph−íc ®Õn cÇu Sµi Gßn - §o¹n ®−êng bê t¶ ngay s¸t mè cÇu B×nh Ph−íc vÒ phÝa th−îng vµ h¹ l−u khu vùc nhµ m¸y ®ay Indira Ghandi cã chiÒu dµi kho¶ng 250m ®· bÞ s¹t lë, tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m võa qua ®· ®−îc ®Çu t− x©y dùng mét sè ®o¹n kÌ b¶o vÖ, tuy vÉn cßn bÞ s¹t lë nh−ng møc ®é nhÑ kh«ng cßn ¶nh h−ëng ®Õn khu nhµ m¸y. §Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó