Báo cáo Nghiên cứu chuẩn bị xây dựng dự án Phục hồi và quản lý bền vững rừng phòng hộ tại Việt Nam

NGHIÊN CỨU CHUẨN BỊ XÂY DỰNG DỰ ÁN PHỤC HỒI VÀ QUẢN LÝ BỀN VỮNG RỪNG PHÒNG HỘ TẠI VIỆT NAM BÁO CÁO CUỐI CÙNG Khối I: Báo Cáo Chính THÁNG 4/2010 Sơ Đồ Vị Trí của Vùng Dự Án Hình Ảnh của Nghiên Cưu Chuẩn bị Xây Dựng Dự Án Phục Hồi Và Quản Lý Bền Vững Rừng Phòng Hộ Tại Việt Nam 1. Điều kiện của rừng phòng hộ ở các tỉnh mục tiêu của Dự án: RPH đầu nguồn và ven biển Sông Hương và rừng phòng hộ ở vùng núi thượng nguồn: tỉnh T.T.Huế Đất rừng phòng hộ ở vùng núi thượng nguồn: Có một rừng trồng trên sườn núi bước: tỉnh T.T.Huế Đất rừng phòng hộ đầu nguồn xung quanh đập thủy lợi: tỉnh T.T.Huế Đất rừng phòng hộ đầu nguồn (đất trống) ở Huyện Hướng Hóa tỉnh Quảng Trị Trồng rừng được phát triển bở Dự án SPL3 và đánh dấu đất (vòng tròn màu đỏ) thành lập trên ranh giới của nó: tỉnh T.T.Huế Đồi cát ở khu vực ven biển trên địa bàn: tỉnh Bình Thuận Hình Ảnh của Nghiên Cưu Chuẩn bị Xây Dựng Dự Án Phục Hồi Và Quản Lý Bền Vững Rừng Phòng Hộ Tại Việt Nam 1. Điều kiện của rừng phòng hộ ở các tỉnh mục tiêu của Dự án: RPH đầu nguồn và ven biển Khu vục đề xuất để trồng rừng ở vùng cát ven biển: tỉnh Quảng Bình Rừng trồng cây phí lao (Casuarina) ở vùng cát ven biển: tỉnh Bình Thuận Rừng trồng cây Neem ở vùng cát ven biển: tỉnh Ninh Thuận Rừng trồng ở vùng cát ven biển: tỉnh Bình Thuận Rừng trồng cây thông nựa được đề nghị cải tiến của rừng trồng hiện có: tỉnh Nghệ An Vườn ươm của Ban quản lý rừng phòng hộ Le Hong Phong ở huyện Bắc Bình tại tỉnh Bình Đình Hình Ảnh của Nghiên Cưu Chuẩn bị Xây Dựng Dự Án Phục Hồi Và Quản Lý Bền Vững Rừng Phòng Hộ Tại Việt Nam 1. Điều kiện của rừng phòng hộ ở các tỉnh mục tiêu của Dự án: RPH đầu nguồn và ven biển Cây con của Hybrid acacia sẵn sàng để được cấy ghép trong chậu giống: tỉnh T.T. Huế Văn phòng của Ban quản lý rừng phòng hộ: tỉnh Bình Đình 2. Tình hình cơ sở hạ tầng quy mô nhỏ ở tỉnh mục tiêu Loại dòng nước nhủ trên được đề xuất để xây dựng hệ thống thủy lợi quy mô nhỏ: tỉnh Ninh Thuận Bê tông kênh và đập nước tưới lứa. Loại hệ thống thủy lợi như trên sẽ được xây dựng là “cơ sở hạ tầng quy mô nhỏ”: tỉnh Ninh Thuận 3. Đoàn nhiên cưu JICA làm việc với các tỉnh mục tiêu Cuốc họp khởi động với Sở NN & PTNT tỉnh T.T. Huế Đoàn nhiên cưu JICA làm việc với các nhân viên lâm nghiệp của Sở NN & PTNT tỉnh Nghệ An Nhiên cứu chuẩn bị xây dựng dự án Phục hồi và quản lý bền vững rừng phòng hộ tại Việt Nam Báo cáo cuối cùng i Báo cáo cuối cùng Nghiên cứu chuẩn bị xây dựng Dự án phục hồi và quản lý bền vững rừng phòng hộ tại Việt Nam Mục lục Mở đầu Thư chuyển gaio Sơ đồ vị trí của vùng Dự án Hình ảnh của nghiên cưu Trang PHẦN I: TỔNG KẾT CHUNG ............................................................................................. I-1 PHẦN II: BÁO CÁO NGHIÊN CỨU .................................................................................... II-1-1 Chương 1 Giới thiệu................................................................................................................. II-1-1 1.1 Cơ sở nghiên cưu...................................................................................................... II-1-1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................. II-1-1 1.3 Phạm vi nghiên cứu.................................................................................................. II-1-2 1.3.1 Khu vực nghiên cứu .................................................................................... II-1-2 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu..................................................................................... II-1-2 1.4 Bố cục chung của nghiên cứu................................................................................... II-1-3 1.4.1 Các thành phần trong đoàn nghiên cứu ....................................................... II-1-3 1.4.2 Các cơ quan địa phương.............................................................................. II-1-4 1.4.3 Chương trình làm việc của nghiên cứu ....................................................... II-1-4 1.5 Cấu trúc bản để cương báo cáo cuối cùng................................................................ II-1-4 Chương 2 Ngành lâm nghiệp Việt Nam.................................................................................. II-2-1 2.1 Hiện trạng rừng tại Việt Nam ................................................................................... II-2-1 2.1.1 Phân loại rừng ............................................................................................. II-2-1 2.1.2 Chủ rừng...................................................................................................... II-2-2 2.1.3 Tình hình biến đổi về độ che phủ rừng........................................................ II-2-2 2.1.4 Những đóng góp của ngành lâm nghiệp đối với nên kinh tế quốc dân ....... II-2-3 2.2 Quản lý rừng............................................................................................................. II-2-4 2.2.1 Ở cấp trung ương......................................................................................... II-2-4 2.2.2 Quản lý rừng ở cấp địa phương... II-2-5 2.2.3 Nhiên cưu lâm nghiệp và khuyến lâm......................................................... II-2-7 2.3 Đối tác hỗ trợ ngành lâm nghiệp (FSSP).................................................................. II-2-8 2.4 Các quy định, chính sách pháp luật,và các kế hoạch của Chính phủ về rừng.. II-2-8 2.4.1 Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm 2006-2010.................................. II-2-8 2.4.2 Luật Bảo vệ và phát triển rừng.................................................................... II-2-10 2.4.3 Chương trình 5 triệu ha rừng (1998-2010) .................................................. II-2-11 2.4.4 Chiến lược phát triển lâm nghiệp Việt Nam (2006-2020) ........................... II-2-12 2.4.5 Kế hoạch hành đồng nhằm hạn chế những tác động của biến đổi khi hậu và sự thích ứng của ngành phát triển nông thôn và nông nghiệp Việt Nam ...........II-2-15 2.4.6 Chương trình nghị sự 21 của Việt Nam....................................................... II-2-16 Chương 3 Hiện trạng các tỉnh mục tiêu ................................................................................. II-3-1 3.1 Vị trí địa lý, địa hình và đơn vị hành chính.............................................................. II-3-1 3.2 Điều kiện tự nhiên .................................................................................................... II-3-2 Nhiên cứu chuẩn bị xây dựng dự án Phục hồi và quản lý bền vững rừng phòng hộ tại Việt Nam Báo cáo cuối cùng ii 3.2.1 Lượng mưa .................................................................................................. II-3-2 3.2.2 Sử dụng đất.................................................................................................. II-3-2 3.3 Ngành lâm nghiệp tại các tỉnh mục tiêu ................................................................... II-3-3 3.3.1 Loại rừng ..................................................................................................... II-3-3 3.3.2 Phân loại rừng và sử dụng đất ..................................................................... II-3-3 3.3.3 Quyền sở hữu rừng...................................................................................... II-3-6 3.3.4 Sản xuất và tiếp thị các sản phẩm rừng ....................................................... II-3-7 3.3.5 Suy thoái và cháy rừng................................................................................ II-3-8 3.4 Điều kiện kinh tế xã hội ........................................................................................... II-3-9 3.4.1 Dân số.......................................................................................................... II-3-9 3.4.2 Dân tộc ........................................................................................................ II-3-10 3.4.3 Điều kiện kinh tế ......................................................................................... II-3-10 3.4.4 Tình trạng nghèo đói ................................................................................... II-3-12 3.4.5 Sản xuất nông nghiệp .................................................................................. II-3-13 3.4.6 Ngành nghề ở nông thông ........................................................................... II-3-15 3.4.7 Điều kiện chợ ở nông thôn .......................................................................... II-3-16 3.5 Hạ tầng nông thôn .................................................................................................... II-3-17 3.5.1 Đường giao thông........................................................................................ II-3-17 3.5.2 Cấp nước ..................................................................................................... II-3-17 3.5.3 Tưới tiêu ...................................................................................................... II-3-18 3.5.4 Cơ sở y tế..................................................................................................... II-3-18 3.5.5 Giáo dục .................................................................................................... II-3-19 3.6 Chiến lược và kế hoạch phát triển tại 12 tỉnh........................................................... II-3-19 3.6.1 Kế hoạch 5 năm phát triển kinh tế xã hội tại các tỉnh ................................. II-3-19 3.6.2 Chiến lược phát triển lâm nghiệp tỉnh......................................................... II-3-20 Chương 4 Xem xét đánh giá dự án trồng rừng SPL-3 .......................................................... II-4-1 4.1 Các hợp phần và mục tiêu dự án .............................................................................. II-4-1 4.2 Tổ chức dự án........................................................................................................... II-4-2 4.3 Quy trình thực hiện của dự án SPL-3 ....................................................................... II-4-3 4.4 Kết quả đạt được ...................................................................................................... II-4-4 4.4.1 Về trồng rừng ............................................................................................ II-4-4 4.4.2 Bảo vệ rừng tự nhiên ................................................................................... II-4-5 4.4.3 Khoanh nuôi tái sinh có trồng làm giàu ..................................................... II-4-5 4.4.4 Khoanh nuôi tái sinh không trồng làm giàu ................................................ II-4-6 4.4.5 Xây dựng hạ tầng lâm nghiệp .................................................................... II-4-6 4.4.6 Xây dựng hạ tầng quy mô nhỏ để giúp phát triển sinh kế ............................ II-4-7 4.4.7 Công tác tập huấn và khuyến nông-lâm .................................................... II-4-8 4.4.8 Phòng cháy chữa cháy rừng (PCCCR)........................................................... II-4-9 4.5 Hệ thống phân chia lợi nhuận................................................................................... II-4-11 4.5.1 Nghiên cứu về tỷ lệ phân chia lợi nhuận hợp lý của dự án SPL-3 ....... II-4-11 4.5.2 Nguyên tắc phân chia lợi nhuận của dự án SPL-3....................................... II-4-12 4.6 Những bài học rút ra từ dự án SPL-3 ....................................................................... II-4-14 Chương 5 Những bài học rút ra từ các Dự án Lâm nghiệp tương tự ................................ II-5-1 5.1 Tổng quan về sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế đối với ngành lâm nghiệp .............. II-5-1 5.2 Chính sách của những nhà tài trợ chính ................................................................... II-5-2 5.2.1 Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB).......................................................... II-5-2 5.2.2 Kreditanstalt fuer Wiederaufbau (KfW)...................................................... II-5-2 5.2.3 Ngân hàng Thế giới (WB)........................................................................... II-5-3 5.2.4 Liên Minh Châu Âu (EU)............................................................................ II-5-3 5.3 Những bài học rút ra từ các DA Lâm nghiệp tương tự ............................................. II-5-3 5.4 Bài học rút ra Hệ thống giám sát .............................................................................. II-5-7 Nhiên cứu chuẩn bị xây dựng dự án Phục hồi và quản lý bền vững rừng phòng hộ tại Việt Nam Báo cáo cuối cùng iii Chương 6 Nghiên cứu phạm vi dự án ................................................................................... II-6-1 6.1 Chọn vùng dự án mục tiêu........................................................................................ II-6-1 6.1.1 Những khái niệm cơ bản về việc chọn vùng dự án ..................................... II-6-1 6.1.2 Các tiêu chí lựa chọn vùng mục tiêu ........................................................... II-6-2 6.1.3 Đánh giá sơ bộ về vùng dự án ..................................................................... II-6-2 6.2 Chủ rừng................................................................................................................... II-6-4 6.3 Nghiên cứu các hợp phần dự án ............................................................................... II-6-4 6.3.1 Cơ sở tiếp cận để nghiên cứu các hợp phần dự án ...................................... II-6-4 6.3.2 Tóm tắt nghiên cứu về các hợp phần dự án................................................. II-6-5 6.4 Nghiên cứu về khâu chuẩn bị thể chế cho việc thực hiện dự án............................... II-6-9 6.4.1 Xem xét khâu chuẩn bị thể chế của các dự án lâm nghiệp tương tự ........... II-6-9 6.4.2 Xem xét các quy định của Chính phủ.......................................................... II-6-13 6.4.3 Phân tích cơ cấu tổ chức của dự án đề xuất.................................................. II-6-14 6.4.4 Khả năng của những cơ quan Chính phủ như là những nhà cung cấp dịch vụ cho Dự án ............................................................................................................ II-6-15 PHẦN III: CHƯƠNG TRÌNH THỰC HIỆN Chương 1 Vùng dự án.............................................................................................................. III-1-1 1.1 Vị trí địa lý và đơn vị hành chính............................................................................. 1.2 Điều kiện tự nhiên .................................................................................................... III-1-1 1.2.1 Lượng mưa .................................................................................................. III-1-1 1.2.2 Sử dụng đất hiện nay ................................................................................... III-1-2 1.2.3 Các loại rừng và loài cây chính ................................................................... III-1-2 1.3 Tình hình kinh tế xã hội ........................................................................................... III-1-3 1.3.1 Dân số và hộ gia đình .................................................................................. III-1-3 1.3.2 Lao động...................................................................................................... III-1-4 1.3.3 Tình trạng nghèo ......................................................................................... III-1-5 1.3.4 Các dịch vụ công ......................................................................................... III-1-6 1.3.5 Hạ tầng nông thôn ....................................................................................... III-1-8 1.3.6 Rừng và sinh kế ........................................................................................... III-1-8 1.4 Các vấn đề về quản lý rừng trong vùng dự án.......................................................... III-1-9 1.4.1 Nguyên nhân suy thoái rừng ....................................................................... III-1-9 1.4.2 Các vấn đề về quản lý/bảo vệ rừng ............................................................. III-1-9 1.4.3 Những vấn đề tiềm ẩn đối với dự án phát triển rừng dựa vào cộng đồng ... III-1-10 Chương 2 Cơ sở lý luận và bối cảnh thực hiện dự an ........................................................... III-2-1 2.1.1 Chính sách phát triển lâm nghiệp Việt Nam................................................ III-2-1 2.1.2 Chính sách phát triển kinh tế xã hội ............................................................ III-2-2 2.1.3 Tuân thủ theo các công ước quốc tế ............................................................ III-2-2 2.1.4 Tuân thủ chính sách về ODA của Chính phủ Nhật Bản .............................. III-2-3 2.2 Cần phải có sự can thiệp của sử án........................................................................... III-2-3 2.3 Cần phải có sự hỗ trợ của JICA................................................................................ III-2-4 Chương 3 Dự án ....................................................................................................................... III-3-1 3.1 Mục tiêu Dư án và cách tiếp cận Cơ bản ................................................................ III-3-1 3.1.1 Mục tiêu chung và các mục tiêu dự án ........................................................ III-3-1 3.1.2 Những cách tiếp cận và những đặc tính Dự án Cơ bản ............................... III-3-1 3.2 Những công việc của dự án ...................................................................................... III-3-3 3.2.1 Tổng quản về các thành phần dự án ............................................................ III-3-3 3.2.2 Công việc chuẩn bị ...................................................................................... III-3-6 3.2.3 Khảo sát và quy hoach chi tiết..................................................................... III-3-9 3.2.4 Phát triển nâng lủc và phổ biên thong tin .................................................... III-3-12 3.2.5 Phát triển và cải thiện rừng phông houken ................................................ III-3-21 Nhiên cứu chuẩn bị xây dựng dự án Phục hồi và quản lý bền vững rừng phòng hộ tại Việt Nam Báo cáo cuối cùng iv 3.2.6 Hỗ trợ phát triển sinh kế .............................................................................. III-3-34 3.2.7 Xây dựng hạ tầng quy mô nhỏ để phát triển sinh kế ...................................III-3-39 3.2.8 PCCC rừng .................................................................................................. III-3-43 3.2.9 Giám sát đánh giá ........................................................................................ III-3-45 3.2.10 Dịch vụ tư vấn/ Hợp tác kỹ thuật ................................................................ III-3-50 3.3 Chuẩn bị thể chế để thực hiện dự án ........................................................................ III-3-52 3.3.1 Cơ chế tổ chức thực hiện dự án ................................................................... III-3-52 3.3.2 Vai trò và Trách nhiệm của các bên liên quan ............................................. III-3-56 3.4 Phương phúc thực hiện và mua sắm......................................................................... III-3-58 3.5 Kế hoạch thực hiện................................................................................................... III-3-60 Chương 4 Chi phí dự án ..................................