Các giải pháp đối phó và tình trạng thực tế về lạm phát ở Việt Nam qua một số thời kỳ

®Ò c­¬ng I - §Æt vÊn ®Ò II - gi¶i quyÕt vÊn ®Ò 1. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ l¹m ph¸t. 1.1. Kh¸i niÖm 1.2. C¸c Lo¹i h×nh cña l¹m ph¸t 1.3. T¸c ®éng cña l¹m ph¸t tíi nÒn kinh tÕ. 2. Nh÷ng nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ cña l¹m ph¸t. 2.1. Nguyªn nh©n dÉn tíi l¹m ph¸t 2.2. Nh÷ng hËu qu¶ cña l¹m ph¸t 3. C¸c gi¶i ph¸p ®èi phã vµ t×nh tr¹ng thùc tÕ vÒ l¹m ph¸t ë viÖt nam qua mét sè thêi kú. 3.1. Gi¶i ph¸p ®èi phã víi l¹m ph¸t. 3.2. Thùc tÕ l¹m ph¸t ë ViÖt Nam. III - KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o I - §Æt vÊn ®Ò L¹m ph¸t lµ vÊn ®Ò kh«ng mÊy xa l¹ ®èi víi mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ hÇu hÕt qu¶ng ®¹i quÇn chóng ®· cã thÓ chøng kiÕn hay tr¶i qua thêi kú l¹m ph¸t ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau, nh­ng ®Ó hiÓu mét c¸ch chÝnh x¸c l¹m ph¸t lµ g× th× thËt lµ kh«ng rÔ. ë ®©y ta cã thÓ hiÓu mét c¸ch n«m na r»ng l¹m ph¸t lµ: l¹m ph¸t trong lÜnh vùc l­u th«ng trµn ngËp khèi l­îng tiÒn thõa lµm cho tiÒn tÖ ngµy cµng mÊt gi¸ so vêi toµn bé c¸c s¶n phÈm hµng ho¸, vµng vµ ®Ó l¹i nh÷ng hËu qu¶ hÕt søc trÇm träng cho nÒn kinh tÕ. II - Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò 1. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ l¹m ph¸t. 1.1. Kh¸i niÖm VËy l¹m ph¸t lµ g× ? ®· cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ l¹m ph¸t vµ mçi quan ®iÓm ®Òu cã sù ch¾c ch¾n vÒ luËn ®iÓm vµ nh÷ng lý luËn cña m×nh. Theo L.V.chandeler, D.C cliner víi tr­êng ph¸i l¹m ph¸t gi¸ c¶ th× kh¼ng ®Þnh :l¹m ph¸t lµ sù t¨ng gi¸ hµng bÊt kÓ dµi h¹n hay ng¾n h¹n , chu kú hay ®ét xuÊt. G.G. Mtrukhin l¹i cho r»ng : Trong ®êi sèng, tæng møc gi¸ c¶ t¨ng tr­íc hÕt th«ng qua viÖc t¨ng gi¸ kh«ng ®ång ®Òu ë tõng nhãm hµng ho¸ vµ rót cuéc dÉn tíi viÖc t¨ng gi¸ c¶ nãi chung. Víi ý nghÜa nh­ vËy cã thÓ xem sù mÊt gi¸ cña ®ång tiÒn lµ l¹m ph¸t. ¤ng còng chØ râ: l¹m ph¸t, ®ã lµ h×nh thøc trµn trÒ t­ b¶n mét c¸ch tiÒm tµng ( tù ph¸t hoÆc cã dông ý) lµ sù ph©n phèi l¹i s¶n phÈm x· héi vµ thu nhËp quèc d©n th«ng qua gi¸ c¶ gi÷a c¸c khu vùc cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, c¸c ngµnh kinh tÕ vµ c¸c giai cÊp, c¸c nhãm d©n c­ x· héi. ë møc bao qu¸t h¬n P.A.Samuelson vµ W.D.Nordhaus trong cuèn “Kinh tÕ häc” ®· ®­îc dÞch ra tiÕng viÖt, xuÊt b¶n n¨m 1989 cho r»ng l¹m ph¸t xÈy ra khi møc chung cña gi¸ c¶ chi phÝ t¨ng lªn. Víi luËn thuyÕt “L¹m ph¸t l­u th«ng tiÒn tÖ “ J.Bondin vµ M. Friendman l¹i cho r»ng l¹m ph¸t lµ ®­a nhiÒu tiÒn thõa vµo l­u th«ng lµm cho gi¸ c¶ t¨ng lªn. M.Friedman nãi “ l¹m ph¸t ë mäi lóc moÞ n¬i ®Òu lµ hiÖn t­îng cña l­u th«ng tiÒn tÖ. L¹m ph¸t xuÊt hiÖn vµ chØ cã thÓ xuÊt hiÖn khi nµo sè l­îng tiÒn trong l­u th«ng t¨ng lªn nhanh h¬n so víi s¶n xuÊt” ë ViÖt Nam, «ng Bïi Huy Kho¸t th× chia sÎ quan ®iÓm cña luËn thuyÕt”L¹m ph¸t cÇu kÐo”vµ cho lµ l¹m ph¸t nÈy sinh do sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu, khi cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n t¨ng v­ît qu¸ kh¶ n¨ng cung cña nÒn kinh tÕ lµm gi¸ cña hµng ho¸ t¨ng lªn...XÐt ®Õn cïng th× l¹m ph¸t lµ sù t¨ng lªn tù ®éng cña gi¸ c¶ ®Ó lÊy l¹i thÕ c©n b»ng ®· bÞ ph¸ vì gi÷a cung vµ cÇu biÓu hiÖn ra ë hµng vµ tiÒn. Cßn «ng NguyÔn V¨n kû l¹i thiªn vÒ luËn thuyÕt”l¹m ph¸t l­u th«ng tiÒn tÖ “ khi kh¼ng ®Þnh l¹m ph¸t lµ hiÖn t­îng tiÒn qu¸ thõa trong l­u th«ng so víi l­îng hµng qu¸ Ýt ái. ¤ng Vò ngäc nhung th× chØ ra ®Æc tr­ng cña l¹m ph¸t lµ hiÖn t­îng gi¸ c¶ t¨ng lªn phæ biÕn do tiÒn giÊy mÊt gi¸ so víi vµng lo¹i tiÒn mµ cã ®¹i diÖn vµ so víi mäi gi¸ c¶ hµng ho¸ trõ hµng ho¸ søc lao ®éng. Nh­ vËy, tÊt c¶ nh÷ng luËn thuyÕt, nh÷ng quan ®iÓm vÒ l¹m ph¸t ®· nªu trªn ®Òu ®­a ra nh÷ng biÓu hiÖn ë mét mÆt nµo ®ã cña l¹m ph¸t, vµ theo quan ®iÓm cña t«i vÒ vÊn ®Ò nµy sau khi nghiªn cøu mét sè luËn thuyÕt ë trªn th× nhËn thÊy ë mét khÝa c¹nh nµo ®ã cña l¹m ph¸t th×: khi mµ l­îng tiÒn ®i vµo l­u th«ng v­ît møc cho phÐp th× nã dÉn ®Õn l¹m ph¸t, ®ång tiÒn bÞ mÊt gi¸ so víi tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c. 1.2. C¸c Lo¹i h×nh cña l¹m ph¸t Còng nh­ ë trªn ®· cã rÊt nhiÒu c¸ch hiÓu ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau vÒ l¹m ph¸t th× ë phÇn nµy còng nh­ vËy ng­êi ta cã thÓ ph©n lo¹i l¹m ph¸t theo nhiÒu tiªu chÝ kh¸c nhau. - C¨n cø vµo tèc ®é l¹m ph¸t, ng­êi ta chia l¹m ph¸t ra lµm ba lo¹i + L¹m ph¸t võa ph¶i: lµ lo¹i l¹m ph¸t xÈy ra víi tèc ®é gia t¨ng gi¸ c¶ chËm, chØ ë møc mét con sè hay d­íi 10%. + l¹n ph¸t phi m·:lµ lo¹i l¹m ph¸t biÕt ®­îc khi gi¸ c¶ ®¹t tíi ng­ìng tõ 2 con sè ®Õn 3 con sè ( 20%,100%,200%) mét n¨m. + Siªu l¹m ph¸t : Siªu l¹m ph¸t lµ thêi k× mµ tèc ®é t¨ng gi¸ v­ît xa møc l¹m ph¸t phi m· vµ v« cïng kh«ng æn ®Þnh. - C¨n cø vµo nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra l¹m ph¸t ng­êi ta ph©n biÖt + L¹m ph¸t cÇu d­ thõa tæng qu¸t + L¹m ph¸t chi phÝ ®Èy + L¹m ph¸t c¬ cÊu + L¹m ph¸t nhËp khÈu - C¨n cø vµo tÝnh chÊt chñ ®éng bÞ ®éng tõ phÝa chÝnh phñ ®èi phã víi l¹m ph¸t ng­êi ta chia ra: + L¹m ph¸t c©n b»ng vµ cã thÓ dù ®o¸n tr­íc + l¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng vµ kh«ng dù ®o¸n tr­íc - C¨n cø voµ qu¸ tr×nh béc lé hiÖn h×nh l¹m ph¸t ng­êi ta ph©n biÖt + L¹m ph¸t ngÇm ®©y lµ lo¹i l¹m ph¸t ®ang ë giai ®o¹n Èn n¸u, bÞ kiÒm chÕ vÒ t èc ®é t¨ng gi¸. + L¹m ph¸t c«ng khai ®©y lµ lo¹i l¹m ph¸t mµ sù t¨ng gi¸ c¶ hµng h¸o, dÞch vô râ rÖt trªn thÞ tr­êng. 1.3. T¸c ®éng cña l¹m ph¸t tíi nÒn kinh tÕ. L¹m ph¸t t¸c ®éng mäi mÆt tíi nÒn kinh tÕ vµ sù t¸c ®éng ®ã theo hai chiÒu h­íng ®ã lµ tÝch c­c vµ tiªu cùc. + C¸c t¸c ®éng tiªu cùc cña l¹m ph¸t. Tiªu cùc cña l¹m ph¸t cã thÓ cã ë mét sè t¸c ®«ng sau: - V× lµm rèi lo¹n chøc n¨ng th­íc ®o gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ nªn l¹m ph¸t xuyªn t¹c, bãp mÐo, lµm biÕn d¹ng c¸c yÕu tè cña thÞ tr­êng - kinh doanh kh«ng thÓ tiÕn hµnh b×nh th­êng ®­îc. b¶n th©n vai trß ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ cña chÝnh phñ th«ng qua tiÒn tÖ vµ thuÕ còng bÞ xuy gi¶m, thËm chÝ bÞ v« hiÖu ho¸, do møc thuÕ trë nªn v« nghÜa tr­íc tèc ®é t¨ng l¹m ph¸t thêi k× phi m· hoÆc siªu l¹m ph¸t. - L¹m ph¸t kiÒm chÕ c¸c ®Çu t­ dµi h¹n, kÝch thÝch ®Çu t­ ng¾n h¹n cã tÝnh ®Çu c¬. g©y ra t×nh tr¹ng khan hiÕm hµng ho¸, - L¹m ph¸t lµm suy yÕu thËm chÝ ph¸ vì thÞ tr­ßng vèn vµ tÝn dông. - ViÖc ph©n phèi thu nhËp th­êng kÐm ®ång ®Òu trong c¸c thêi kú l¹m ph¸t. - L¹m ph¸t lµm t¨ng nguy c¬ ph¸ s¶n do vì nî vµ lµm t¨ng chi phÝ dÞch vô nî n­íc ngoµi tÝnh b»ng ngo¹i tÖ cña c¶ c¸c doanh nghiÖp lÉn chÝnh phñ, do l¹m ph¸t th­êng kÐo theo viÖc ®iÒu chØnh n©ng tû gi¸ vµ l·i suÊt ®ång b¶n tÖ víi t­ c¸ch lµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m thÝch nghi vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t. - Dßng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®æ vµo bÞ chËm, ch÷ng l¹i, thËm chÝ cßn bÞ suy gi¶m, ®i ®«i víi sù ra ®i cña vèn tronh n­íc lµ do sù mÊt æn ®Þnh cña cña gi¸ c¶ vµ tiÒn tÖ. + C¸c t¸c ®éng tÝch cùc cña l¹m ph¸t L¹m ph¸t kh«ng ph¶i bao giê còng g©y ra nh÷ng tiªu cùc nh­ trªn bªn c¹nh ®ã nã cßn cã mét sè mÆt tÝch cùc sau. - l¹m ph¸t tùa nh­ dÇu mì gióp b«i tr¬n nÒn kinh tÕ. trong ®iÒu kiÖn nµo ®ã cã thÓ th«ng qua l¹m ph¸t tõ 2%-4%/n¨m ®Ó bá ngá kh¶ n¨ng cã nh÷ng l·i suÊt thùc ©m cã t¸c dông kÝch thÝch tiªu dïng, vay nî ®Çu t­, do ®ã gi¶m bít thÊt nghiÖp x· héi kÝch thÝch t¨ng tr­ëng kinh tÕ. - Cho phÐp chÝnh phñ cã thªm kh¶ n¨ng lùa chän c¸c c«ng cô kÝch thÝch ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc kÐm ­u tiªn th«ng qua më réng tÝn dông vµ tµi trî l¹m ph¸t.gióp ph©n phèi l¹i thu nhËp vµ c¸c nguån lùc x· héi theo ®Þnh h­íng môc tiªu vµ tronh kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh cã chän läc. Nh­ vËy ta cã thÓ nãi r»ng bªn c¹nh nh÷nh t¸c h¹i cña l¹m ph¸t th× vÉn cßn nh÷ng mÆt cã lîi cña nã.nÕu nh­ mét n­íc nµo ®ã cã thÓ duy tr× møc l¹m ph¸t ë møc võa ph¶i vµ kiÒm chÕ, ®iÒu tiÕt ®­îc møc l¹m ph¸t ®ã cã lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ th× l¹m ph¸t ë ®©y kh«ng cßn lµ mét c¨n bÖnh nguy hiÓm cña nÒn kinh tÕ n÷a, mµ nã ®· trë thµnh mét c«ng cô ®iÒu tiÕt kinh tÕ . 2. Nh÷ng nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ cña l¹m ph¸t. 2.1. Nguyªn nh©n dÉn tíi l¹m ph¸t - Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau dÉn ®Õn l¹m ph¸t, song dï cã nh÷ng sù kh¸c nhau nh­ thÕ nµo ®i n÷a th× cÊc cuéc l¹m ph¸t ®Òu cã nh÷ng nguyªn nh©n cã tÝnh chÊt chung ®ã lµ: + Nh÷ng nguyªn nh©n cã liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc nh­: ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tµi chÝnh cña nhµ n­íc, ph¸t hµnh tiÒn ®¸p øng c¸c nhu cÇ chi tiªu cña nhµ n­íc qu¸ møc, ®Þnh møc cho vay vµ l·i suÊt thÊp h¬n møc l¹m ph¸t, chÝnh s¸ch thuÕ kh«ng hîp lý, kh«ng ®¶m b¶o ®­îc c¸c nguån thu... chÝnh s¸ch c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng hîp lý khuyÕn khÝch c¸c ngµnh cã chi phÝ cao kÐm hiÖu qu¶ ph¸t triÓn. + Nh÷ng nguyªn nh©n cã liªn quan ®Õn c¸c chñ thÓ kinh doanh lµm t¨ng chi phÝ tiÒn l­¬ng, nguyªn nhiªn liÖu... + Nh÷ng nguyªn nh©n cã liªn quan ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ: ChiÕn tranh, gi¸ dÇu má t¨ng.... + Nh÷ng nguyªn nh©n cã liªn quan ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn: Thiªn tai, ®éng ®Êt... Tuú theo c¸c ®iÒu kiªn cô thÓ mµ cã thÓ cã nh÷ng cuéc l¹m ph¸t b¾t nguån tõ mét hoÆc hai nguyªn nh©n. 2.2. Nh÷ng hËu qu¶ cña l¹m ph¸t Qua thùc tÕ cña l¹m ph¸t ta thÊy r»ng hËu qu¶ cña nã ®Ó l¹i cho nÒn kinh tÕ lµ rÊt trÇm träng, nã thÓ hiÖn vÒ mäi mÆt cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ mét sè hËu qu¶ sau: - X· héi kh«ng thÓ tÝnh to¸n hiÖu qña hay ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh mét c¸ch b×nh th­êng ®­îc do tiÒn tÖ kh«ng cßn gi÷ ®­îc chøc n¨ng th­íc ®o gi¸ trÞ hay nãi ®óng h¬n lµ th­íc ®o nµy bÞ co gi·n thÊt th­êng. - TiÒn tÖ vµ thuÕ lµ hai c«ng cô quan träng nhÊt ®Ó nhµ n­íc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ®· bÞ v« hiÖu ho¸, v× tiÒn mÊt gi¸ nªn kh«ng ai tin vµo ®ång tiÒn n÷a, c¸c biÓu thuÕ kh«ng thÓ ®iÒu chØnh kÞp víi møc ®é t¨ng bÊt ngê cña l¹m ph¸t vµ do vËy t¸c dông ®iÒu chØnh cña thuÕ bÞ h¹n chÕ, ngay c¶ tr­êng hîp nhµ n­íc cã thÓ chØ sè ho¸ luËt thuÕ thÝch hîp víi møc l¹m ph¸t, th× t¸c dông ®iÒu chØnh cña thuÕ còng bÞ h¹n chÕ. - Ph©n phèi l¹i thu nhËp lµm cho mét sè ng­êi n¾m gi÷ c¸c hµng ho¸ cã gi¸ c¶ t¨ng ®ét biÕn giÇu lªn nhanh chãng vµ nh÷ng ng­êi cã c¸c hµng ho¸ mµ gi¸ c¶ cña chóng kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng chËm vµ ng­êi gi÷ tiÒn bÞ nghÌo ®i. - KÝch thÝch t©m lý ®Çu c¬ tÝch tr÷ hµng ho¸, bÊt ®éng s¶n, vµng b¹c... g©y ra t×nh tr¹ng khan hiÕm hµng ho¸ kh«ng b×nh th­êng vµ l·ng phÝ. - Xuyªn t¹c, bãp mÐo c¸c yÕu tè cña thÞ tr­êng lµm cho c¸c ®iÒu kiÖn cña thÞ tr­êng bÞ biÕn d¹ng. hÇu hÕt c¸c th«ng tin kinh tÕ ®Òu thÓ hiÖn trªn gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ c¶ tiÒn tÖ, gi¸ c¶ lao ®éng... mét khi nh÷ng gi¸ c¶ nµy t¨ng hay gi¶m ®ét biÕn vµ liªn tôc , th× c¸c yÕu tè cña thÞ tr­êng kh«ng thÓ tr¸nh khái bÞ thæi phång hoÆc bãp mÐo. - S¶n xuÊt ph¸t triÓn kh«ng ®Òu, vèn ch¹y vµo nh÷ng ngµnh nµo cã lîi nhuËn cao. - Ng©n s¸ch béi chi ngµy cµng t¨ng trong khi c¸c kho¶n thu ngµy cµng gi¶m vÒ mÆt gi¸ trÞ. - §èi víi ng©n hµng, l¹m ph¸t lµm cho ho¹t ®éng b×nh rh­êng cña ng©n hµng bÞ ph¸ vì, ng©n hµng kh«ng thu hót ®­îc c¸c kho¶n tiÒn nhµn rçi trong x· héi. - §èi víi tiªu dïng: lµm gi¶m søc mua thùc tÕ cña nh©n d©n vÒ hµng ho¸ tiªu dïng vµ buéc nh©n d©n ph¶i gi¶m khèi l­îng vÒ hµng ho¸ tiªu dïng, ®Æc biÖt lµ ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn ngµy cµng khã kh¨n. mÆt kh¸c l¹m ph¸t còng lµm thay ®æi nhu cÇu tiªu dïng, khi l¹m ph¸t gay g¾t sÏ g©y nªn hiÖn t­îng mäi ng­êi t×m c¸ch th¸o ch¹y khái ®ång tiÒn tøc lµ kh«ng muèn gi÷ vµ cÊt gi÷ ®ång tiÒn mÊt gi¸ b»ng c¸ch hä xÏ t×m mua bÊt kú hµng ho¸ dï kh«ng cã nhu cÇu ®Ó cÊt tr÷ tõ ®ã lµm giÇu cho nh÷ng ng­êi ®Çu c¬ tÝch tr÷. ChÝnh v× c¸c t¸c h¹i trªn cña l¹m ph¸t nªn viÖc kiÓm so¸t l¹m ph¸t vµ gi÷ l¹m ph¸t ë møc ®é võa ph¶i ®· trë thµnh mét trong nh÷ng môc tiªu lín cña mäi nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Tuy nhiªn, môc tiªu kiÒm chÕ l¹m ph¸t kh«ng cã nghÜa lµ ph¶i ®­a l¹m ph¸t ë møc b»ng kh«ng tøc lµ nÒn kinh tÕ kh«ng cã l¹m ph¸t mµ ph¶i duy tr× møc l¹m ph¸t ë mét møc ®é nµo ®ã phï hîp v¬Ý nÒn kinh tÕ bëi v× l¹m ph¸t kh«ng ph¶i hoµn toµn lµ tiªu cùc, nÕu nh­ mét quèc gia nµo ®ã cã thÓ duy tr× ®­îc møc l¹m ph¸t võa ph¶i vµ kiÒm chÕ, cã lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ th× ë quèc gia ®ã l¹m ph¸t kh«ng cßn lµ mèi nguy h¹i cho nÒn kinh tÕ n÷a mµ nã ®· trë thµnh mét c«ng cô ®¾c lùc gióp ®iÒu tiÕt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ mét c¸ch hiÖu qu¶ . 3. C¸c gi¶i ph¸p ®èi phã vµ t×nh tr¹ng thùc tÕ vÒ l¹m ph¸t ë viÖt nam qua mét sè thêi kú. 3.1. Gi¶i ph¸p ®èi phã víi l¹m ph¸t. C¸c gi¶i ph¸p ®èi phã víi l¹m ph¸t nãi chung cóng chØ nh»m hai môc tiªu chÝnh ®ã lµ rót bít l­îng tiÒn thõa trong l­u th«ng vµ gia t¨ng sè l­îng hµng ho¸ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña d©n chóng. Nh÷ng gi¶i ph¸p mµ c¸c n­íc th­êng ¸p dông ®Ó ®èi phã víi l¹m ph¸t lµ: ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ. ChÝnh s¸ch nµy ®­îc thùc hiÖn theo h­íng th¾t ch¹t cung øng tiÒn tÖ. ChÝnh s¸ch chi - thu ng©n s¸ch. + TiÕt kiÖm chi ng©n s¸ch, n©ng cao hiÖu qu¶ thu ng©n s¸ch vµ h¹n chÕ t×nh tr¹ng béi chi ng©n s¸ch. ChÝnh s¸ch gi¸ c¶. Nhµ n­íc thùc hiªn chÝnh s¸ch kiÓm so¸t gi¸ c¶ ®èi víi c¸c lÜnh vùc:n«ng s¶n, c«ng nghiÖp, th­¬ng nghiÖp, nhËp khÈu vµ dÞch vô. ChØ sè ho¸ tiÕt kiÖm. ë biÖn ph¸p nµy cã hai ý kiÕn ®èi lËp nhau. Mét ý kiÕn cho r»ng chØ sè ho¸ tiÒn ®Ó dµnh cã thÓ coi lµ mét vò khÝ chèng l¹m ph¸t cã hiÖu lùc. ý kiÕn kh¸c l¹i cho r»ng biÖn ph¸p nµy lµm cho l¹m ph¸t bïng næ m¹nh mÏ hîn. ®Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm c¸c nµh kinh tÕ ®­a ra c¸c kiÕn nghÞ sau: + Kh«ng nªn chØ sè ho¸ tÊt c¶ c¸c kho¶n nî, mµ chØ nªn chØ sè ho¸ c¸c kho¶n nî cã tÝnh chÊt æn ®Þnh. + C¸c kho¶n nî kh«ng æn ®Þnh, tõng ®Þnh kú ®­îc ®¸nh gi¸ l¹i c¶ vèn vµ l·i theo tû lÖ diÔn biÕn gi¸ sinh ho¹t. ChÝnh s¸ch thu nhËp. Bao gåm c¸c lo¹i sau. + ChÝnh s¸ch thu nhËp mang tÝnh chÊt quy ®Þnh, tøc lµ nhµ n­íc tham gia tèi ®a vµo viÖc x¸c ®Þnh c¸c kho¶n thu nhËp mét c¸ch ®¬n ph­¬ng. + ChÝnh s¸ch thu nhËp mang tÝnh chÊt hîp ®ßng dùa trªn sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c thµnh phÇn x· héi. + ChÝnh s¸ch thu nhËp mang tÝnh chÊt h­íng dÉn. + ChÝnh s¸ch thu nhËp mang tÝnh chÊt khuyÕn khÝch, ®ang cã xu h­íng ¸p dông xuÊng tËn xÝ nghiÖp, cho quyÒn chñ vµ c«ng nh©n tù ra quyÕt ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch thu nhËp. - ChÝnh s¸ch tû gi¸. ViÖc ¸p dông chÝnh s¸ch tû gi¸ cã sù kiÓm so¸t chÆt chÏ, ®­îc hç trî b»ng c¸nh tung dù tr÷ ngo¹i hèi ra ®Ó duy tr× tû gi¸ ngµy cµng CM tÝnh h÷u hiÖu cña nã tronh viÖc kiÒm chÕ l¹m ph¸t. tuy nhiªn cÇn ph¶i phôc håi ngay dù tr÷ ngo¹i h«i sau mçi cuéc khñng ho¶ng. NhËp khÈu BiÖn ph¸p nµy cã tÝnh cÊp thêi ®Ó ®­a vµo thÞ tr­êng trong n­íc c¸c mÆt hµng ®ang thiÕu hay lªn gÝatuy nhiªn nã cã mét sè t¸c h¹i. +Sè vµng vµ ngo¹i tÖ dù tr÷ cña QG bÞ hoa hôt. +Vay nî n­íc ngoµi nhiÒu do kinh tÕ kiÖt quÖ. +T¹o cho d©n chóng thãi quen tiªu thô hµng ngo¹i nhËp. Gia t¨ng s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng trong n­íc. BiÖn ph¸p nµy lµ biÖn ph¸p c¬ b¶n trong chiÕn l­îc chèng l¹m ph¸t, nh»m t¨ng hµng ho¸, dÞch vô trong nÒn kinh tÕ. 3.2. Thùc tÕ l¹m ph¸t ë viÖt nam ëViÖt Nam xÐt d­íi gãc ®é quan ®iÓm vµ chÝnh s¸ch ®èi víi vÊn ®Ò l¹m ph¸t cã thÓ chia diÔn biÕn qu¸ tr×nh nµy ë viÖt nam thµnh bèn thêi kú: - Thêi kú thø nhÊt , tõ n¨m 1976 ®Õn n¨m 1980: lµ thêi kú ®­îc coi lµ kh«ng cã l¹m ph¸t theo quan niÖm kinh tÕ chÝnh trÞ phæ biÕn trong c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa ®­¬ng thêi vµ kh«ng ®­îc ph¶n ¸nh trong c¸c thèng kª chÝnh thøc .Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ ë viÖt nam khi ®ã v½n cã l¹m ph¸t, thÓ hiÖn á sù khan hiÕm hµng ho¸ ,dÞch vô vµ sù gi¶m sót cña chóng, ®ång thêi ®­îc hi nhËn trong sù diÔn biÕn gia t¨ng gi¸ b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô tiªu dïng trªn thÞ tr­êng x· héi trªn d­íi 20% trªn mét n¨m vµ ®ã lµ l¹m ph¸t cña nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn vµ ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi c¬ chÕ , n¬i ®éc quyÒn nhµ n­íc cßn mang ®Ëm tÝnh chÊt phi kinh tÕ vµ ®­îc dung d­ìng bëi c¸c chØ thÞ cña nhµ n­íc vµ tån t¹i thèng trÞ phæ biÕn trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. Vµo thêi kú nµy khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc chiÕm kho¶ng 85 - 87% vèn cè ®Þnh, 95% lao ®éng lµnh nghÒ mµ chØ t¹o ra 30 – 37% tæng s¶n phÈm x· héi. Trong khi ®ã khu vùc kinh tÕ t­ nh©n chØ chiÕm 13,2% søc lao ®éng x· héi vµ suèt thêi kú dµi tr­íc n¨m 1986 bÞ nhiÒu søc Ðp kiÒm chÕ , xong l¹i s¶n xuÊt ra tíi 32 – 43% tæng s¶n phÈm x· héi vµ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt so víi khu vùc kinh tÕ quèc doanh vµ hîp t¸c x·. MÆt kh¸c l¹m ph¸t ë viÖt nam diÔn ra trong suèt nÒn kinh tÕ ®ãng cöa phô thuéc nhiÒu vµo nguån viÖn trî bªn ngoµi.Trªn thùc tÕ , tr­íc n¨m 1988kh«ng cã ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµI vµo ViÖt Nam. C¸c biªn giíi ®Òu bÞ khÐp l¹i víi chÕ ®é xuÊt nhËp c¶nh còng nh­ l­u th«ng hµng ho¸ rÊt nghiªm ngÆt, phiÒn phøc .C¬ cÊu chñ yÕu cã tÝnh h­íng néi ,khÐp kÝn ,thay thÕ hµng nhËp khÈu vµ kh«ng khuyÕt khÝch xuÊt khÈu . Cïng víi chÝnh s¸ch ®Þnh h­íng ph¸t triÓn vµ ®Çu t­ cã nhiÒu bÊt cËp , nªn c¬ cÊu kinh tÕ viÖt nam bÞ mÊt c©n ®èi vµ kh«ng hîp lý nghiªm träng gi÷a c«ng nghiÖp – n«ng nghiÖp , c«ng nghiÖp nÆng - c«ng nghiÖp nhÑ, nhÊt lµ ngµnh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng , gi÷a s¶n xuÊt – dÞch vô .§ã lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khan hiÕm hµng ho¸, dÞch vô, t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt, thiÕu hôt ng©n s¸ch chiÒn miªn , t¨ng møc cung tiÒn kh«ng tu©n theo quy luËt l­u th«ng tiÒn tÖ …vµ do ®ã gy ra l¹m ph¸t . - Thêi kú thø hai: lµ thêi kú tõ n¨m 1981 ®Õn n¨m 1988: lµ thêi kú l¹m ph¸t chuyÓn tõ d¹ng “Èn” sang d¹ng “më”.Thùc tÕ cho thÊy r»ng tõ n¨m 1981 ®Õn n¨m 1988 chØ sè t¨ng gi¸ ®Òu trªn 100% mét n¨m . Vµo n¨m 1983 vµ 1984 ®· gi·m xuèng, nh­ng n¨m 1986 ®· t¨ng vät tíi møc cao nhÊt lµ 557% sau ®ã cã gi¶m. Nhu vËy møc l¹m ph¸t cao vµ kh«ng æn ®Þnh . song vÊn ®Ò l¹m ph¸t ch­a ®­îc thõa nhËn trong c¸c v¨n kiÖn chÝnh thøc. VÊn ®Ò nµy chØ ®­îc quy vµo sö lý c¸c khÝa c¹nh “gi¸ - l­¬ng- tiÒn, mµ l¹i chñ yÕu b»ng c¸c gi¶i ph¸p hµnh chÝnh ,nh­ xem xÐt vµ ®IÒu chØnh ®¬n gi¶n gi¸ c¶ trong khu vùc thÞ tr­êng cã tæ chøc nh÷ng n¨m 1981 ,1983,1987,vµ”bï vµo gi¸ l­¬ng “dæi tiÒn n¨m 1985…§©y lµ thêi k× xuÊt hiÖn siªu l¹m ph¸t víi 3 ch÷ sè kÐo dµi suèt 3 n¨m 1986-1988,vµ ®¹t ®Ønh cao nhÊt trong lÞch sö kinh tÕ hiÖn ®¹i n­íc ta suèt nöa thÕ kØ nay - Thêi kú th­ ba, tõ th¸ng 5-1988 ®Õn n¨m 1991 lµ thêi kú mµ lÇn ®Çu tiªn l¹m ph¸t ®­îc chÝnh thøc ®­îc thõa nhËn b»ng nghÞ quyÕt sè 11 cña uû ban trung ­¬ng ®¶ng céng s¶n viÖt nam vÒ ®Êu tranh víi l¹m ph¸t. Ngay sau quyÕt ®Þnh ra ®êi, nh÷ng ch­¬ng tr×nh chèng l¹m ph¸t ®­îc so¹n th¶o ë nhiÒu c¬ quan thuéc nhiÒu cÊp , c¸c ngµnh kh¸c nhau. Cã nhiÒu dù ¸n ra ®êi. C¸c biÖn ph¸p chèng l¹m ph¸t ®­îc g¾n víi qu¸ tr×nh ®æi míi, tùc hiÖn c¸c c¶i c¸ch thÞ tr­êng ë viÖt nam. Song chóng míi ë d¹ng thö nghiÖm , ch­a ®ång bé, ngËp ngõng, lóc tiÕn lóc lïi víi nh÷ng ®ît “sèc” nhá, ®· thu ®­îc thµnh c«ng ®¸ng kÓ n¨m 1989 , sau ®ã bÞ tr÷ng l¹i do t×nh h×nh trong n­íc vµ quèc tÕ biÕn ®éng m¹nh. - Thêi kú thø t­ :Tõ cuèi n¨m 1991 ®Õn nay: ChØ sè t¨ng gi¸ b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô tiªu dïng trªn thÞ tr­ìng· héi trong thêi kú 1976 - 1998 N¨m Tèc ®é gi¸ c¶ n¨m N¨m Tèc ®é c¶ n¨m 1976 1988 308,2 1977 1989 134,7 1978 1990 167,5 1979 1991 167,6 1980 1992 117,4 1981 1993 105,2 1982 1994 114,5 1983 1995 112,7 1984 1996 104,5 1985 1997 103,8 1986 1998 108,2 1987 (®Õn 30/10/98) Ta thÊy r»ng nÕu biÓu diÔn s¬ ®å tèc ®é l¹m ph¸t suèt thêi kú 1976-1998 ta thÊy ®éng th¸i cña l¹m ph¸t cã d¹ng h×nh sin lín ®­îc h×nh thµnh tõ chuçi h×nh h×nh sin nhá néi hµm. vÒ c¬ b¶n, thêi kú 1976 ®Õn 1986 lµ thêi kú l¹m ph¸t t¨ng liªn tôc nh­ng kh«ng ®Òu vµ ®¹t ®Ønh cao nhÊt vµo n¨m 1986. sau ®ã lµ sôt gi¶m víi hai nÊc thêi ®iÓm ghi nhËn râ rÖt lµ n¨m 1989 vµ n¨m 1992. §iÓm thÊp nhÊt cña l¹m ph¸t ®­îc ghi nhËn vµo n¨m 1997.song kÓ tõ n¨m 1998, ¸p lùc l¹m ph¸t ®· b¾t ®Çu ra t¨ng m¹nh, ®å thÞ l¹m ph¸t ®· b¾t ®Çu ngãc lªn xÊp xØ10% cho c¶ n¨m 1998 tøc lµ gÇn b»ng n¨m 1995. Xu h­íng ra t¨ng l¹m ph¸t sÏ cßn kÐo dµi cïng víi sù ra t¨ng s­c Ðp khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ khu vùc ®Õn nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ ViÖt Nam .còng nh­ cïng víi sù chËm trÔ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò do khñng ho¶ng vµ yªu cÇu c¶i c¸ch kinh tÕ bªn trong dÆt ra cho viÖt nam. Tuy vËy , cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®­îc r¨ng, kÓ tõ n¨m 1992, l¹m ph¸t ë viÖt nam ®· thùc sù v­ît qua t×nh tr¹ng “bÊt kham” ®Ó ®¹t tíi tr¹ng th¸i «n hoµ vµ bÞ kiÒm chÕ kh¸ chñ ®éng vµ v÷ng ch¾c tõ phÝa chÝnh phñ III - KÕt luËn L¹m ph¸t lµ mét vÊn ®Ò trung t©m vµ nhËy c¶m hµng ®Çu cña ®êi sèng kinh tÕ- x· héi c¶ ë cÊp quèc gia vµ quèc tÕ. Víi t­ c¸ch lµ kÕt qu¶ tæng hoµ cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ – x· héi vÜ m«, còng nh­ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh vi m« trong sù hoµ quÖn vµ ¶nh h­ëng t­¬ng t¸c víi bèi c¶nh chung cña nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, l¹m ph¸t ®Õn l­ît m×nh ®· cã sù t¸c ®éng gi¸n tiÕp hoÆc trùc tiÕp , nhanh hoÆc chËm, tÝch cùc hoÆc tiªu cùc, ë møc ®ä nµy hay møc ®é kh¸c...®Õn toµn bé c¸c lÜnh vùc vµ khÝa c¹nh ho¹t ®éng cña chÝnh phñ, doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n. Nãi chung khi nãi tíi l¹m ph¸t lµ nãi tíi sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña nã tíi nÒn kinh tÕ, sù t¸c