Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên sàn Hose giai đoạn 2007-2010

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM KHOA TCDN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Đề tài: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN SÀN HOSE TỪ NĂM 2006 ĐẾN 2010 Niên khóa 2009-2011 GVHD: TS. NGUYỄN THỊ HẢI LÝ SVTH: TRẦN THỊ NGỌC ANH Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE (2006-2010) -2- Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE (2006-2010) -i- LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn Cô Nguyễn Thị Hải Lý đã tận tình chỉ bảo, góp ý và động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp này. Tôi cũng chân thành cảm ơn cô Phạm Dương Phương Thảo đã giúp góp ý cho luận văn của tôi được sâu sát và thực tế hơn. Nhân đây, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến Quý Thầy Cô, những người đã tận tình truyền đạt kiến thức cho tôi trong hai năm học cao học vừa qua. Tôi cũng xin gởi lời cảm ơn đến ban giám đốc và đồng nghiệp của tôi trong công ty TNHH MTV Xử Lý Năng Lượng Sinh Học đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành được luận văn tốt nghiệp này. Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE (2006-2010) -ii- NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP Công ty TNHH MTV Xử Lý Năng Lượng Sinh Học Xác nhận: Chị Trần Thị Ngọc Anh Đã thực tập tại công ty trong thời gian: Từ ngày 28/02/2011 – 16/05/2011 .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... Tp. Hồ Chí Minh, ngày …. Tháng… năm 2011 Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE (2006-2010) -iii- NHẬN XÉT CỦA CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... KẾT QUẢ CHẤM ĐIỂM CỦA GIÁO VIÊN: Giáo viên chấm điểm thứ nhất : Giáo viên chấm điểm thứ hai : Tổng số điểm (bằng số) : Tổng số điểm (bằng chữ) Tp. Hồ Chí Minh, ngày………….tháng………….năm 2011 Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE (2006-2010) -iv- MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN............................................................................................................ i NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP ........................................................... ii NHẬN XÉT CỦA CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN.......................................... iii MỤC LỤC ........................................................................................................... iv DANH SÁCH BẢNG BIỂU................................................................................... vii DANH SÁCH HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ ...................................................................... viii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................. ix LỜI MỞ ĐẦU............................................................................................................x 1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI .........................................................................x 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU............................................................................. xi 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.......................................................................... xi 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................................... xi 5. PHẠM VI, HẠN CHẾ CỦA NGHIÊN CỨU .................................................. xi 6. NGUỒN DỮ LIỆU ......................................................................................... xii 7. KẾT CẤU ĐỀ TÀI.......................................................................................... xii 8. NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI............................................................... xii CHƯƠNG 1: KHUNG LÝ THUYẾT VỀ CHÍNH SÁCH CỔ TỨC ...................1 1.1 TỔNG QUAN VỀ CHÍNH SÁCH CỔ TỨC.....................................................1 1.1.1 Khái niệm ...........................................................................................................1 1.1.2 Các chính sách chi trả cổ tức..............................................................................1 1.1.3 Các phương thức chi trả cổ tức ..........................................................................3 1.1.4 Đo lường chính sách cổ tức................................................................................5 1.1.5 Các mô hình chính sách cổ tức đã được nghiên cứu..........................................6 1.2 CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP..............................................................................................9 Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE (2006-2010) -v- 1.2.1 Nhân tố vĩ mô .....................................................................................................9 1.2.2 Nhân tố vi mô ...................................................................................................10 1.3 CHỨNG CỨ THỰC NGHIỆM VỀ CHÍNH SÁCH CỔ TỨC Ở CÁC THỊ TRƯỜNG QUỐC TẾ .......................................................................................13 1.3.1 Anupam Mehta (2010), Sự tăng trưởng lợi nhuận là yếu tố quan trọng trong việc thanh toán cổ tức của các doanh nghiệp UAE (các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất)........................................................................................................13 1.3.2 David j. Denis & Igor Osobov (2008), khả năng chi trả cổ tức liên quan đến quy mô doanh nghiệp, cơ hội tăng trưởng và lợi nhuận, lợi nhuận giữ lại so với vốn cổ phần.......................................................................................................14 1.3.3 Kanwal Anil & Sujata Kapoor (2008), tính thanh khoản của các công ty trong lĩnh vực công nghệ thông tin sẽ quyết định đến chính sách cổ tức..................14 1.3.4 Theo Nikolaos Eriotis, Dimitrios Vasiliou (2002), Hy Lạp, các công ty không sẵn sàng thay đổi chính sách cổ tức thường xuyên ..........................................14 1.3.5 Glen, Karmokolias, Miller và Shah (1995), Tỷ lệ chi trả cổ tức của các công ty phát triển thấp hơn các các công ty đang phát triển .........................................15 KẾT LUẬN CHƯƠNG I ..........................................................................................15 CHƯƠNG 2: THỰC NGHIỆM CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN SÀN HOSE...............................................17 2.1 THỰC TRẠNG CHI TRẢ CỔ TỨC CỦA CÁC DOANH NGHIỆP TRONG NHỮNG NĂM QUA (2006-2010) ..................................................................17 2.1.1 Số liệu cổ phiếu niêm yết tại sàn qua các năm.................................................17 2.1.2 Thực trạng chi trả cổ tức qua các năm .............................................................19 2.1.3 Tỷ lệ lợi nhuận chi trả cổ tức qua các năm của các doanh nghiệp...................22 2.1.4 Tỷ suất cổ tức qua các năm tại các doanh nghiệp ............................................24 2.2 PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA CÁC NHÂN TỐ ĐẾN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP .........................................................................26 2.2.1 Nhân tố vĩ mô ...................................................................................................26 2.2.2 Nhân tố vi mô ...................................................................................................30 2.2.3 Phân tích định lượng các nhân tố vĩ mô ...........................................................36 Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE (2006-2010) -vi- KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................38 CHƯƠNG 3: KẾT LUẬN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC VÀ GIẢI PHÁP CHO CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN SÀN HOSE HIỆN NAY ...40 3.1 KẾT LUẬN VỀ KẾT QUẢ CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA CÁC CÔNG TY TRÊN SÀN HOSE ...........................................................................................40 3.1.1 Tỷ lệ chi trả cổ tức bằng tiền mặt có xu hướng giảm.......................................40 3.1.2 Tỷ lệ chi trả cổ tức bằng tiền mặt biến động ngược chiều với suất sinh lợi trên tổng tài sản (ROA) ...........................................................................................41 3.2 ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP ÁP DỤNG CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CHO CÁC DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN SÀN HOSE...............................42 3.2.1 Căn cứ vào tình hình tài chính của từng doanh nghiệp ....................................43 3.2.2 Căn cứ pháp lý..................................................................................................44 3.2.3 Cơ hội đầu tư và phát triển của công ty............................................................45 3.2.4 Dựa vào suất sinh lợi trên tổng tài sản của doanh nghiệp................................45 3.2.5 Duy trì mức cổ tức ổn định hàng năm..............................................................46 3.2.6 Xác định tỷ lệ chi trả cổ tức bằng cổ phiếu phải hợp lý...................................46 3.2.7 Can thiệp vĩ mô của nhà nước..........................................................................47 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3..........................................................................................48 LỜI KẾT ...........................................................................................................50 PHỤ LỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE (2006-2010) -vii- DANH SÁCH BẢNG BIỂU Bảng 2.1.1(1): Số công ty niêm yết trên sàn HOSE tới tháng 4 năm 2011 theo từng ngành .........................................................................................................................18 Bảng 2.1.4 (1): Thống kê tỷ suất cổ tức của các công ty niêm yết trên sàn HOSE .24 Bảng 2.2.1(1): Thống kê chỉ số CPI trong cả nước từ năm 2006-2010 ...................26 Bảng 2.2.1 (2): Lãi suất bình quân liên ngân hàng qua các năm từ năm 2006-2010 ...................................................................................................................................28 Bảng 2.2.1(3): Một số công ty chi trả cổ tức trên 15% năm 2009 và 2010 .............30 Bảng 2.2.2(1): Vốn hóa thị trường của các công ty niêm yết trên HOSE................31 Bảng 2.2.2(2): Thu nhập trên mỗi cổ phần của các công ty niêm yết trên sàn HOSE ...................................................................................................................................32 Bảng 2.2.2(3): Tăng trưởng doanh thu qua các năm các công ty trên HOSE..........33 Bảng 2.2.2 (4): Tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản của các CTNY trên HOSE..........35 Bảng 2.2.3(1): Hồi quy các biến ảnh hưởng đến chính sách cổ tức.........................36 Bảng 2.2.3(2): Đánh giá ảnh hưởng của ROA đến CSCT của DN qua các năm.....37 Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE (2006-2010) -viii- DANH SÁCH HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Biểu đồ 1.3 (1): Mối quan hệ giữa tỷ lệ chi trả cổ tức và dòng tiền ở Ấn Độ giai đoạn 2000-2006. (Anupam Mehta, 2010). ...................................13 Hình 2.1.1(1): Số công ty niêm yết mỗi năm trên sàn HOSE..................................17 Biểu đồ 2.1.1(1): Số công ty niêm yết trên sàn HOSE qua cá năm .........................18 Hình 2.1.2(1): Tình hình chi trả cổ tức của các công ty trên sàn HOSE..................19 Hình 2.1.2(2): Cơ cấu chi trả cổ tức của các công ty trên sàn HOSE qua các năm.20 Hình 2.1.2(3): Hình thức chi trả cổ tức của các công ty trên sàn HOSE .................21 Hình 2.1.2(4): Cơ cấu hình thức chi trả cổ tức của các công ty trên sàn HOSE......21 Hình 2.1.3(1): Tỷ lệ lợi nhuận trả cổ tức của các công ty trên sàn HOSE...............23 Hình 2.1.3(2): Cơ cấu tỷ lệ lợi nhuận trả cổ tức tại HOSE qua các năm.................23 Hình 2.1.4(1): Tỷ suất cổ tức của các công ty niêm yết trên sàn HOSE .................25 Hình 2.1.4 (2): Cơ cấu tỷ suất cổ tức của các công ty niêm yết trên sàn HOSE. ....25 Biểu đồ 2.2.1(1): Chỉ số CPI qua các năm ...............................................................27 Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE (2006-2010) -ix- DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BCTC Báo cáo tài chính BCTN Báo cáo thường niên BCB Bản cáo bạch CN Công nghiệp CNSH Công nghệ sinh học CNTT Công nghệ thông tin CTCP Công ty cổ phần CTNY Công ty niêm yết CSCT Chính sách cổ tức DN Doanh nghiệp DIV Cổ tức EBIT Lợi nhuận trước thuế và lãi vay EPS Thu nhập trên mỗi cổ phần Growth Tăng trưởng trong doanh thu HOSE Sàn giao dịch chứng khoán TP.HCM KCN Khu công nghiệp NHTM Ngân hàng thương mại PTDT Phát triển đô thị ROA Tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản TB&DV Thiết bị và dịch vụ TTGDCK Trung tâm giao dịch chứng khoán UAE Các tiêu vương quốc Ả Rập Thống nhất XNK Xuất nhập khẩu Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE (2006-2010) -x- LỜI MỞ ĐẦU 1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Một trong những quyết định tài chính căn bản, quan trọng trong hoạt động tài chính của doanh nghiệp đó là quyết định chi trả cổ tức. Khi đưa ra các quyết định tài chính cho doanh nghiệp, những nhà quản lý luôn hướng đến mục tiêu tối đa hóa giá trị doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cổ tức cũng luôn là mối quan tâm hàng đầu của cổ đông những người đã đầu tư tại doanh nghiệp, cũng như những nhà đầu tư tương lai trong việc họ quyết định lựa chọn nơi đầu tư. Chính sự lựa chọn đầu tư của các nhà đầu tư sẽ là đòn bẩy hỗ trợ thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp. Nhưng nếu chỉ xem xét 1 cách cô lập thì chính sách cổ tức có tác động thế nào đến giá trị doanh nghiệp? Một doanh nghiệp lựa chọn một chính sách cổ tức dựa vào đâu? Có chính sách nào tối ưu cho tất cả các doanh nghiệp? Trên thực tế các doanh nghiệp niêm yết ở Việt Nam lựa chọn chính sách cổ tức nào? Những chính sách cổ tức đó có nhất quán với mục tiêu tối đa hóa tài sản của cổ đông? Trong giai đoạn khó khăn các công ty có thường cắt giảm cổ tức không?... Ở Việt Nam hiện nay, các công ty niêm yết nói riêng và các công ty cổ phần nói chung vẫn chưa hình dung rõ nét chính sách cổ tức là như thế nào và chưa nhận thức đúng mức tầm quan trọng, mức độ ảnh hưởng của chính sách cổ tức tác động lên giá trị doanh nghiệp. Việc chi trả cổ tức của các công ty còn mang nặng tính tự phát, chưa có tính chiến lược dài hạn. Chính trong tình hình đó, chúng ta rất cần thiết phải có những công trình nghiên cứu làm rõ về chính sách cổ tức, cách thức xây dựng chính sách cổ tức tối ưu, cũng như việc đánh giá tầm quan trọng của nó đối với mỗi công ty. Mặt khác, đứng dưới góc độ quản lý thì các vấn đề phát sinh trong việc chi trả cổ tức của các công ty cũng đòi hỏi các cơ quan chức năng phải hiểu rõ bản chất của những vấn đề đó để quản lý tốt và ban hành những văn bản pháp lý phù hợp. Xuất phát từ những nhu cầu cấp thiết trên, tôi xin đi vào nghiên cứu “Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết sàn HOSE”. Chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE (2006-2010) -xi- 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là: - Vận dụng lý thuyết đoạt giải Nobel kinh tế về chính sách cổ tức của M&M để xem xét chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên sàn HOSE; - Xem xét thực trạng chi trả cổ tức của các công ty niêm yết sàn HOSE trong thời gian qua; - Đánh giá các yếu tố tác động đến chính sách cổ tức của các công ty niêm yết để tìm ra các nguyên nhân của việc lựa chọn đó; 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu là các công ty niêm yết sàn HOSE từ năm 2006 đến cuối năm 2010. Sở dĩ tôi giới hạn nghiên cứu chính sách cổ tức chỉ ở các công ty niêm yết trên sàn HOSE là vì chỉ có các công ty này mới có các thông tin minh bạch về báo cáo tài chính cũng như chính sách cổ tức trong thị trường bất cân xứng thông tin như Việt Nam hiện nay. Hơn nữa, ta có thể thấy rằng các công ty niêm yết là những công ty tiêu biểu trong việc nhận thức được tầm quan trọng cũng như ảnh hưởng của chính sách cổ tức đến giá trị doanh nghiệp. 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Phương pháp thống kê nhằm tập hợp các số liệu và đánh giá thực trạng. - Phương pháp mô tả nhằm đưa ra cái nhìn tổng quan về những chính sách cổ tức đang được áp dụng tại các công ty niêm yết trên sàn HOSE. - Phương pháp lịch sử nhằm so sánh, đối chiếu các thông tin trong quán khứ để tìm hiểu nguyên nhân và có các kết luận phù hợp. - Phương phá