Chuyên đề Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại cổ phần kỹ thương Việt Nam TechcomBank

MỤC LỤC. CHƯƠNG1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI. VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.......................................................................................................4. Các hoạt động cơ bản của ngân hàng Ngân hàng Thương mại ..............4. Vai trò tính tất yếu khách quan của hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Thương mại .............................................................................6. HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .............................................................................................................9. Khái niệm .................................... .............................................................9. 1.2.2. Phân loạI thanh toán quốc tế....................................................................11 1.2.3. Các phương tiện thanh toán quốc tế ........................................................12. 1.2.4. Các phương thức thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Thương mại .........19 Một số chỉ tiêu chất lượng hoạt động dịch vụ thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Thương mại ...........................................................................28. Một số yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng dịch vụ thanh toán quốc tế .....31 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI (TECHCOMBANK). 2.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH TECHCOMBANK ..........................................35 2.1.1. Lịch sử hình thành và quá trình phát triển của Techcombank ..............35 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Techcombank ............................................................36 2.1.3. Chức năng nhiệm vụ của Techcombank và một số phòng ban ...............38 2.1.4. Một số đặc điểm kinh doanh của Techcombank ......................................38 2.2. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI TECHCOMBANK .....................................................................................................................48 2.2.1. Kết quả hoạt động kinh doanh chung của Techcombank .......................48 2.2.2. Hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Techcombank .......................................................................................................51 2.2.3. Hoạt động thanh toán theo phương thức chuyển tiền tại Techcombank ...............................................................................................................................60 2.2.4. Hoạt động thanh toán theo phương thức nhờ thu tại Techcombank ......64 2.3. ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CHUNG CỦA NGÂN HÀNG TECHCOMBANK ....................................................................................................68 2.3.1. Kết quả đạt được của hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng Techcombank ......................................................................................................68 2.3.2.Những thuận lợi đạt được ..........................................................................71 2.3.3. Những khó khăn còn tồn tại .....................................................................72 CHƯƠNG 3 : MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI TECHCOMBANK . 3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN TRONG THỜI GIAN TỚI.................................................77 3.1.1. Định hướng phát triển chung của Techcombank ....................................77 3.1.2. Định hướng hoạt động thanh toán quốc tế ..............................................78 3.2. GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI TECHCOMBANK .....................................................................................................................79 3.2.1. Về phía ngân hàng ....................................................................................79 3.2.2. Giải pháp đối với ngân hàng .....................................................................80 3.3. KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN TẠI TECHCOMBANK .....................................................................................................................85 3.3.1.Kiến nghị với ngân hàng Techcombank ...................................................85 3.3.2. Kiến nghị với ngân hàng Nhà nước, chính sách quản lý NHNN.............87 Kết luận.................................................................................................................87 Tài liệu tham khảo................................................................................................88 MỞ ĐẦU Thanh toán quốc tế là một trong những hoạt động hết sức quan trọng đối với các ngân hàng thương mại trong giai đoạn hiện nay, khi nền kinh tế nước ta chuyển sang giai đoạn mới, giai đoạn mở của buôn bán và giao lưu quốc tế. Hoạt động trao đổi hàng hoá giữa các quốc gia khác nhau ngày càng được mở rộng, càng được đẩy mạnh, thanh toán giữa các tổ chức với nhau diễn ra trong những điều kiện đầy rủi ro đòi hỏi các tổ chức phải cần đến sự giúp đỡ của ngân hàng. Hoạt động thanh toán quốc tế ra đời và phát triển như là một đòi hỏi tất yếu của sự phát triển, thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. Vì những đòi hỏi tất yếu đó, nâng cao chất lượng và phát triển hoạt động thanh toán quốc tế trong các ngân hàng thương mại sẽ là điều kiện để đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh, tham gia vào quá trình mở rộng và phát triển của chiến lược quốc tế hoá kinh tế nói chung, hỗ trợ tích cực cho công tác thanh toán trong trao đổi và buôn bán hàng hoá giữa các nước nói riêng. Đây là bước tạo tiền đề cho quá trình gia nhập của nước ta vào các tổ chức kinh tế khu vực và quốc tế thời gian tới như AFTA, WTO... Nhận thức được tầm quan trọng của công tác thanh toán quốc tế ở các ngân hàng thương mại, em lựa chọn đề tài : “Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Thương Mại cổ phần Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank ). Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, mục lục nội dung của chuyên đề gồm 3 chương: Chương 1: Một số vấn đề cơ bản của hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng kỹ thương (Techcombank). Chương 3: Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng Kỹ Thương (Techcombank). Em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn và góp ý nhiệt tình của thầy giáo: NGUYỄN ANH TUẤN, sự giúp đỡ của các cán bộ ở Phòng Quan hệ đối ngoại - Ngân hàng Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) và ghi nhận các ý kiến quý báu của thầy giáo giúp em hoàn thành cuốn chuyên đề một cách tốt hơn. CHƯƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI. 1.1.VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI. Các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại. Ngân hàng thương mại ra đời tồn tại song song và gắn bó với lịch sử phát triển nền kinh tế quốc dân. Những đóng góp của ngành ngân hàng Việt Nam cho đất nước có tầm quan trọng đặc biệt và được mọi người thừa nhận. Trong thời đại nền kinh tế thông tin và kinh tế tri thức đang dần chiếm ưu thế thì vai trò của ngân hàng càng quan trọng. Trong các định chế tài chính, ngân hàng thương mại là định chế có kỳ hạn quan trọng nhất, điều này được chứng minh trong tính ưu việt và tầm quan trọng của chúng. Có thể thấy tầm quan trọng của ngân hàng thương mại thông qua các chức năng của nó . ( Chức năng tạo tiền: Một trong những chức năng chủ yếu của ngân hàng là khả năng tạo tiền và huỷ tiền. Chức năng này được thực hiện thông qua hoạt động tín dụng và đầu tư của ngân hàng thương mại. Hoạt động tín dụng có mục tiêu là kiếm lợi nhuận trên cơ sở phục vụ các nhu cầu tín dụng của cộng đồng. Ngân hàng phải xác định một tỷ lệ phân chia vốn hợp lý trong phạm vi khoản mục cho vay, điều này có nghĩa là vốn phải được phân chia vào các mục tiêu tiêu dùng, đầu tư, thương mại một cách hợp lý. Sự phân chia này phụ thuộc vào khả năng sinh lời của từng lĩnh vực và phụ thuộc mục tiêu kinh doanh riêng của từng ngân hàng. Hoạt động tín dụng có một vai trò rất quan trọng nó giúp điều hoà cung cầu tiền tệ trên thị trường, giúp ổn định giá cả, tạo được việc làm cho người lao động và giúp cho các doanh nghiệp tiến hành kinh doanh một cách liên tục. ( Chức năng thanh toán: Cơ chế thanh toán hay sự vận động của vốn là môt trong những chức năng quan trọng do ngân hàng thương mại thực hiện. Thông qua hoạt động thanh toán quốc tế, chức năng thanh toán giúp cho sự vận chuyển của đồng tiền một cách đơn giản và nhanh gọn hơn. Trước đây ngân hàng sử dụng các phương tiện thanh toán chủ yếu bằng phát hành séc, ngày nay khi công nghệ thông tin phát triển đã giúp cho hoạt động thanh toán diễn ra nhanh hơn, các hình thức chuyển tiền bằng điện tử ra đời thay thế một phần việc sử dụng séc trong thanh toán. Dịch vụ này có vai trò rất lớn, nó tạo điều kiện cho khách hàng thực hiện các khoản thanh toán mà không phải mang theo bên mình một lượng tiền lớn, nó được xác lập dựa trên cơ sở mối quan hệ quốc tế cũng như tính thuận tiện của các phương tiện truyền tin. ( Huy động tiết kiệm. Các ngân hàng thương mại thực hiện một dịch vụ rất quan trọng đối với tất cả các khu vực của nền kinh tế bằng cách cung ứng những điều kiện thuận lợi cho việc gửi tiền tiết kiệm của dân chúng. Người gửi tiết kiệm được nhận một khoản tiền thưởng dưới danh nghĩa là lãi suất tiết kiệm trên tổng số tiền gửi tiết kiệm ở các ngân hàng, với mức độ an toàn và hình thức thanh khoản cao. Số tiền huy động được thông qua hình thức tiết kiệm, ngân hàng dùng để đáp ứng nhu cầu vay vốn của các doanh nghiệp và cá nhân nhằm mở rộng khả năng sản xuất và đáp ứng nhu cầu sinh hoạt cá nhân như mua sắm hàng tiêu dùng và nhà cửa... Dịch vụ tài chính và tư vấn: Dịch vụ tài chính và tư vấn được thực hiện khi ngân hàng trợ giúp các công ty phát hành chứng khoán bằng việc đứng sau bảo lãnh cho các chứng khoán này, hoặc khi ngân hàng đưa ra những lời khuyên gợi ý cho khách hàng về những thời điểm thích hợp nhất để đầu tư vào chứng khoán có lãi. Tạo điều kiện để tài trợ ngoại thương. Mặc dù ngoại thương được hình thành và bắt nguồn từ các hoạt động nội thương, nhưng nó có sự khác biệt đáng kể như là: các bên giao dịch thuộc các quốc gia khác nhau, hàng hoá được trao đổi qua biên giới, đồng tiền thanh toán là đồng ngoại tệ đối với ít nhất một trong hai nước, khác nhau về mặt ngôn ngữ... Chính vì có những sự khác biệt này, mà các hoạt động ngoại thương cần đến ngân hàng thương mại. Ngân hàng thương mại có khả năng cung ứng ngoại tệ một cách nhanh chóng, giúp cho các bên mua đảm bảo được việc nhận hàng, bên bán đảm bảo thu được tiền hàng. Như vậy có thể nói, ngân hàng thương mại đã tạo điều kiện rất lớn cho hoạt động ngoại thương. Ngoài những chức năng trên, ngân hàng còn có một số chức năng khác như: dịch vụ uỷ thác, bảo quản an toàn vật có giá, bảo lãnh tín dụng, thương mại ... 1.1.2. Vai trò, tính tất yếu khách quan của hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Thương mại. Khái niệm: Thanh toán quốc tế là việc thanh toán các nghĩa vụ tiền tệ phát sinh có liên quan tới các quan hệ kinh tế, thương mại và các mối quan hệ khác giữa các tổ chức, các công ty và các chủ thể khác nhau của các nước. Một cách khác thanh toán quốc tế có thể được hiểu là việc chi trả những khoản ngoại tệ, tín dụng có liên quan đến việc nhập khẩu hàng hoá đã được thoả thuận quy định trong hợp đồng thương mại quốc tế. Tính tất yếu khách quan của hoạt động thanh toán quốc tế: Thanh toán quốc tế là một trong những khâu quan trọng trong xuất nhập khẩu hàng hoá, hay nói rộng hơn thì nó là một khâu quan trọng của hoạt động thương mại quốc tế. Khái niệm: Thương mại quốc tế là sự trao đổi hàng hoá, dịch vụ giữa các nước thông qua mua bán. Sự trao đổi đó là một hình thức của mối quan hệ xã hội và phản ánh sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế giữa người sản xuất hàng hoá riêng biệt giữa các quốc gia. Ta có thể chứng minh sự hình thành hoạt động thanh toán quốc tế là tất yếu trong quá trình trao đổi hàng hoá trên phạm vi thanh toán quốc tế qua sơ đồ sau: Sơ đồ 1: luồng chuyển dịch hàng, tiền, chứng từ. Trong đó : Người xuất khẩu tiến hành giao hàng cho người nhập khẩu. Người xuất khẩu tiến hành giao chứng từ cho người nhập khẩu. Giao hàng đối lưu (người nhập khẩu đồng thời là người xuất khẩu và ngược lại). Chuyển giao nghĩa vụ, khoản nợ. Người nhập khẩu tiến hành giao tiền cho người xuất khẩu. Sự kết hợp các luồng dịch chuyển ở sơ đồ trên tạo ra một số phương thức thanh toán. Khi (1) kết hợp với (2) người xuất khẩu tiến hành giao hàng cho người nhập khẩu, sau đó chuyển bộ chứng từ cho người nhập khẩu đi nhận hàng. Việc thanh toán giữa người nhập khẩu và người xuất khẩu có thể bằng cách giao trực tiếp, nhưng trên thực tế do cách xa về mặt địa lý mà việc thanh toán trực tiếp ở đây là rất ít. Mặt khác sau khi giao hàng và chứng từ người xuất khẩu không chắc chắn việc thu tiền của mình nên họ phải nhờ đến bên thứ ba có thể là hệ thống ngân hàng thương mại để đảm bảo việc thu tiền của mình. Hệ thống ngân hàng thương mại có vai trò như thế nào còn tuỳ thuộc vào sự thoả thuận giữa người nhập khẩu và xuất khẩu. Phương thức thanh toán được hình thành ở đây có thể là nhờ thu, chuyển tiền, L/C. Khi khách hàng áp dụng phương thức L/C thì vai trò của ngân hàng là rất lớn, điều này sẽ được trình bày ở phần dưới đây. kết hợp với (3) đây là phương thức giao hàng đối lưu. Phương thức giao dịch này người xuất khẩu kết hợp chặt chẽ với người nhập khẩu, người bán đồng thời là người mua, lượng hàng hoá trao đổi ở đây có giá trị tương đương. Đồng tiền ở đây đóng vai trò là đồng tiền tính giá. Trong trường hợp này có thể cần đến hệ thống ngân hàng thương mại như một nhà trung gian giúp đảm bảo thực hiện hợp đồng bằng cách dùng thư tín thương mại đối ứng, khống chế chứng từ sở hữu hàng hoá. kết hợp với (4) ở đây bên nhận hàng chuyển khoản nợ về tiền hàng cho bên thứ ba, khi này nghĩa vụ trả tiền hàng cho người xuất khẩu không còn thuộc nghĩa vụ của người nhập khẩu. Để đảm bảo việc thanh toán tiền hàng cho người xuất khẩu, tuỳ từng trường hợp cụ thể mà hệ thống ngân hàng thương mại có tham gia vào quy trình thanh toán hay không. (1) kết hợp với (5) trong phương thức giao dịch này người xuất khẩu và người nhập khẩu gặp nhau trực tiếp để giao hàng và thanh toán tiền hàng, khi này vai trò của hệ thống ngân hàng thương mại được thể hiện không rõ. Như vậy có thể thấy hoạt động thanh toán quốc tế được sử dụng ở hầu hết các phương thức giao dịch, người ta có thể áp dụng phương thức thanh toán quốc tế trong giao dịch hay không điều này còn tùy thuộc vào sự thoả thuận giữa các bên, mức độ quen thuộc của bạn hàng và phụ thuộc vào phong tục tập quán về hoạt động thanh toán của nước đó. Qua sự chứng minh trên ta có thể thấy sự tồn tại tất yếu khách quan của hoạt động thanh toán quốc tế trong quá trình trao đổi hàng hoá trên phạm vi quốc tế. Ngày nay, thương mại quốc tế có tính chất sống còn vì nó giúp mở rộng khả năng sản xuất và tiêu dùng các mặt hàng với số lượng nhiều hơn mức có thể tiêu dùng so với ranh giới của khả năng sản xuất, tiêu dùng trong nước khi thực hiện chế độ tự cung tự cấp. Sự trao đổi hàng hoá dịch vụ thông qua mua bán là cần thiết bởi vì với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, phạm vi mở rộng của chuyên môn hoá ngày một tăng. Một đất nước sản xuất ra không đáp ứng được nhu cầu của người dân nước đó thì đòi hỏi phải có sự trao đổi buôn bán ra bên ngoài. Sự tồn tại tất yếu khách quan của thương mại quốc tế còn có nhiều lý do khác nữa như là: Với lợi thế tương đối, mỗi nước có những điều kiện hơn hẳn các nước khác về lĩnh vực sản xuất nhất định, nên có khả năng sản xuất ra sản phẩm đó và trao đổi cho nước khác. Theo thuyết trên khi mà một nước nào đó có điều kiện tài nguyên thiên nhiên, về lao động hay về khoa học kỹ thuật... thì sản xuất ra sản phẩm đó sẽ có ưu thế và có thể xuất khẩu đạt hiệu quả. Ngoài ra còn có nhiều yếu tố liên quan khác như chi phí cơ hội, điều kiện môi trường, pháp lý...xuất phát từ các lý do này mà cần có sự trao đổi hàng hoá giữa các quốc gia khác nhau hay cần có thương mại quốc tế. Sự tồn tại tất yếu khách quan của hoạt động thương mại quốc tế một lần nữa khẳng định sự tồn tại của hoạt động thanh toán quốc tế. Vai trò của hoạt động thanh toán quốc tế trong ngân hàng thương mại. Thanh toán quốc tế có vai trò quan trọng trong kinh doanh xuất nhập khẩu hàng hoá. Hiệu quả kinh tế trong lĩnh vực kinh doanh này một phần lớn phụ thuộc vào hoạt động thanh toán. Việc mở rộng quan hệ đối ngoại của Việt nam trong những năm đổi mới đã làm cho hoạt động thanh toán quốc tế có điều kiện phát triển, sự xoá bỏ dần các điều kiện ràng buộc như hàng rào thuế quan, tham gia vào quá trình quốc tế hoá đời sống là một trong những yếu tố thúc đẩy nhanh quá trình phát triển của hoạt động thanh toán quốc tế. Quá trình buôn bán trao đổi hàng hoá làm nảy sinh quan hệ trao đổi hàng tiền, phát sinh nghĩa vụ thanh toán giữa các bên với nhau, đây là khâu cuối cùng của sản xuất và lưu thông, sự kết thúc của thương vụ, các quan hệ hàng tiền trở nên gắn liền với nhau thông qua trao đổi. Như vậy xu hướng mở rộng nền kinh tế một lần nữa đã khẳng định vai trò quan trọng của hoạt động thương mại quốc tế nói chung và hoạt động thanh toán quốc tế nói riêng. 1.2. HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI. 1.2.1. Khái niệm: Như trên đã nêu: thanh toán quốc tế là việc chi trả những khoản ngoại tệ, tín dụng có liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá đã được thoả thuận, quy định trong hợp đồng thương mại quốc tế. Trong xuất nhập khẩu hàng hoá, việc thanh toán cần phải xét đến các vấn đề: + Tỷ giá hối đoái. + Tiền tệ trong thanh toán quốc tế. + Thời hạn trong thanh toán. + Các phương thức và hình thức thanh toán quốc tế. + Các điều kiện đảm bảo hối đoái. + Các điều kiện đảm bảo tín dụng. Trong quan hệ thanh toán giữa các nước, có rất nhiều vấn đề có liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ của đôi bên. Phương thức thanh toán là một trong những biện pháp giúp chúng ta đảm bảo được phần nào quyền lợi của bên xuất khẩu và nhập khẩu. Nghiệp vụ thanh toán quốc tế phụ thuộc vào phương thức thanh toán áp dụng và là sự vận dụng tổng hợp các điều kiện thanh toán quốc tế. Để hoạt động thanh toán đạt hiệu quả cao chúng ta phải nghiên cứu kỹ phương thức thanh toán và vận dụng chúng một cách tốt nhất trong việc ký kết và thực hiện các hợp đồng mua bán quốc tế. Yêu cầu đặt ra đối với hoạt động thanh toán quốc tế là: - Đối với người xuất khẩu. + Bảo đảm chắc chắn thu được đúng, đủ tiền hàng, thu tiền về càng nhanh càng tốt. + Bảo đảm giữ vững giá trị thực tế của số thu nhập ngoại tệ khi có biến động tiền tệ xảy ra. + Góp phần đẩy mạnh xuất khẩu, củng cố và mở rộng thị trường, phát triển thêm thị trường mới. - Đối với người nhập khẩu: + Bảo đảm chắc chắn nhập được hàng đúng số lượng, chất lượng, đúng thời hạn. + Trong điều kiện khác không thay đổi thì trả tiền càng chậm càng tốt. + Góp phần làm cho việc nhập khẩu của ta theo đúng nhu cầu phát triển của nền kinh tế quốc dân một cách thuận lợi. 1.2.2. Phân loại thanh toán quốc tế. Theo tính chất người ta chia thanh toán quốc tế ra làm hai loại: ( Thanh toán mậu dịch. ( Thanh toán phi mậu. Trong đó Thanh toán mậu dịch là quan hệ thanh toán phát sinh trên cơ sở hàng hoá, dịch vụ thương mại kết hợp với xuất nhập khẩu dựa trên giá quốc tế. Trong thanh toán mậu dịch các bên tham gia sẽ bị ràng buộc bởi hợp đồng kinh tế đã ký kết và các cam kết thương mại khác. Nếu hai bên không ký hợp đồng mà chỉ có đơn đặt hàng thì sẽ căn cứ vào đại diện các bên giao dịch. Xuất phát từ khái niệm của thanh toán mậu dịch ta thấy rằng đây là một hoạt động phức tạp, có nhiều bên tham gia, việc thanh toán này xuất hiện dựa trên cơ sở buôn bán trao đổi hàng hoá, dịch vụ giữa các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế. Đối vớ