Chuyên đề Thực trạng công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư tại hội sở chính ngân hàng thương mại cổ phần nhà Hà Nội

LỜI MỞ ĐẦU Trong giai đoạn nền kinh tế nước ta đang phát triển với tốc độ nhanh, các doanh nghiệp không ngừng mở rộng quy mô và số lượng. Với xu hướng đó thị trường tài chính đang không ngừng phát triển để là nguồn cung vốn cho các doanh nghiệp, các ngân hàng đã có những kế hoạch ngắn và dài hạn nhằm đạt được mục tiêu đề ra. HABUBANK là một trong những ngân hàng đó. Trong những năm vừa qua HABUBANK có kết quả hoạt động kinh doanh rất ấn tượng, luôn thể hiện là một ngân hàng rất tiềm năng. HABUBANK đang ngày càng chiếm được lòng tin của các cá nhân và doanh nghiệp. Nhằm mục đích nghiên cứu tìm hiểu để đưa ra những đánh giá thực trạng và đưa ra những giải pháp hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư. Chuyên đề thực tập của em gồm có 3 phần chính : Chương 1 : Một số vấn đề cơ bản về thẩm đinh tài chính dự án đầu tư của ngân hàng thương mại Chương 2 : Thực trạng công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Hội sỏ chính Ngân hàng thương mại cổ phần Nhà Hà Nội Chương 3 : Giải pháp hoàn thiện hoạt động thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Hội sở chính ngân hàng thương mại cổ phần Nhà Hà Nội . Chuyên đề không tránh khỏi những sai sót, em mong thầy cô và các bạn góp ý để bản báo cáo được hoàn thiện hơn! Em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của thầy giáo TS.Hoàng Xúân Quế, các anh chị trong Hội sở ngân hàng thương mại cổ phần Nhà Hà Nội đã hướng dẫn em hoàn thành báo cáo này! CHƯƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƯ CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Hoạt động cho vay theo dự án của ngân hàng thương mại 1.1.1 Sự cần thiết của cho vay theo dự án của ngân hàng thương mại Hoạt động cho vay theo dự án của ngân hàng là các khoản cho chủ đầu tư vay nhằm thực hiện dự án đầu tư, từ đó ngân hàng thu lợi nhuận từ chi phí tín dụng đã cấp cho chủ đầu tư. Hoạt động cho vay theo dự án thông thường là các khoản cho vay có kỳ hạn từ trên một năm - từ 1 năm đến 3 năm được coi là tín dụng trung hạn và từ 3 năm trở lên được coi là tín dụng dài hạn. Cho vay theo dự án nhằm thoã mãn các nhu cầu về mua sắm máy móc, thiết bị, xây dựng cơ sở vật chất của một dự án và một phần vốn lưu động tối thiểu của dự án. Trong một nền kinh tế phát triển như nước ta hiện nay nhu cầu cho vay theo dự án là rất cao, nhu cầu vốn xây dựng cơ bản là rất lớn, trong lúc các nhà đầu tư chưa tích luỹ được nhiều, chưa có thời gian để thu hồi cũng như tích luỹ vốn, tâm lý đầu tư trực tiếp vào dự án còn rất hạn chế. Do vậy các chủ đầu tư chủ yếu dựa vào sự tài trợ của hệ thống ngân hàng. Hệ thống ngân hàng thương mại là một hệ thống kinh doanh tiền tệ có kinh nghiệm trong nắm bắt thị trường, có kinh nghiệm thẩm định các dự án, các chương trình đầu tư do vậy các ngân hnag thương mại tài trợ vón cho dự án vừa đảm bảo tính chất hiệu quả của quản lý vĩ mô về mặt tốc độ và cơ cấu sản xuất, vừa đảm bảo lợi ích giúp các doanh nghiệp, vì ngân hàng cho vay có thể soạn thảo giúp doanh nghiệpcác dự án đầu thưu có thể tư vấn cho các nhà doanh nghiệp về đầu tư và giép đỡ các doan nghiệp trong quan hệ khách hàng, thông tin các thông tin cần biết cho khách hàng… 1.1.2 Ý nghĩa của hoạt động cho vay theo dự án của ngân hàng thương mại Bất cứ hoạt động cho vay nào của Ngân hàng thương mại đều phải trải qua 3 giai đoạn: Xét duyệt món vay Cho vay Thu nợ Trong giai đoạn xét duyệt món vay, các công việc cần tiến hành là: -Nhận đơn và hồ sơ xin vay -Thẩm định đơn và hồ sơ xin vay -Phê duyệt món vay -Lập hồ sơ tín dụng, hạch toán món vay Các khoản vay ở Ngân hàng thương mại thường bao gồm vay ngắn hạn và vay trung - dài hạn. Việc cho vay các khoản ngắn hạn tương đối dễ và đơn giản. Nhưng thế mạnh của Ngân hàng thương mại là khai thác các khoản cho vay trung - dài hạn. Các khoản cho vay này thường là các khoản vay với khối lượng vốn lớn, thời gian vay lâu và độ rủi ro tương đối cao, thường phục vụ cho vấn đề đầu tư mua sắm tài sản cố định, máy móc thiết bị cho sản xuất, xây dựng nhà xưởng... Các dữ liệu của công cuộc đầu tư đều được thể hiện trong dự án mà các đơn vị vay vốn nộp kèm đơn vay. Khi xét duyệt món vay, cán bộ tín dụng luôn bám sát các thông tin trong dự án, kết hợp so sánh vớí các yếu tố, các thông tin thu thập bên ngoài để đánh giá tính hợp lí, tính khả thi và tính hiệu quả của dự án, đánh giá dự án có lời hay bị lỗ, ngân hàng có lãi trong hoạt động cho vay này hay không... Các Ngân hàng thương mại hầu như đều rất quan tâm đến các dự án mang lại lợi nhuận lớn. Tuy nhiên, độ rủi ro của các dự án này thường rất cao. Do đó, để hạn chế rủi ro, ngân hàng thường rất quan tâm đến công tác thẩm đinh dự án - nhất là thẩm định về mặt tài chính dự án đầu tư . Thẩm định tài chính dự án đầu tư giúp cho cán bộ tín dụng của ngân hàng nắm được các thông số thực sự về dự án và bản thân chủ thể vay vốn sau khi đã tiến hành đối chứng, kiểm định và tính toán lại một số chỉ tiêu chưa hợp lí. Do các số liệu về thu - chi, lợi nhuận của một dự án đầu tư chủ yếu là các số liệu giả định, dự đoán dựa trên các số liệu thực tế tình hình sản xuất kinh doanh tương tự của doanh nghiệp hoặc của một doanh nghiệp khác đã làm trước đây. Tuy nhiên, các số liệu này thường không hoàn toàn chính xác do tác động của yếu tố rủi ro tác động bên ngoài. Một dự án đầu tư nếu không được thẩm định cẩn thận trước khi cho vay thì rất dễ gây ra những tác động không không như dự kiến. Nếu thực tế diễn ra thuận lợi thì rất tốt. Nhưng nếu có những tiêu cực xảy ra thì không chỉ bản thân ngân hàng khó thu hồi được vốn, doanh nghiệp thua thiệt mà còn có thể gây ra những tác động tiêu cực đến hiệu quả kinh tế - xã hội. Mặt khác, hiện nay xu hướng chung trong hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại là tiến tới cho vay không có tài sản thế chấp nhiều hơn. Nếu trước đây, tài sản thế chấp của khách hàng được coi là vật đảm bảo tuyệt đối cho khoản vay thì nay vị thế của nó đã thay đổi. Những tiêu cực trong trong sử dụng tài sản thế chấp như dùng một tài sản thế chấp tại nhiều ngân hàng, phát sinh pháp lý về quyền đồng sở hữu tài sản kinh doanh phát mại hay chất lượng đánh giá thực trạng giá trị cuả tài sản thế chấp khiến cho công tác thu nợ của ngân hàng nhiều khi lại khó hơn. Với mục đích khuyến khích các doanh nghiệp làm ăn thực sự có hiệu quả ngân hàng khuyến khích các khoản vay không cần tài sản thế chấp. Đó là một hình thức tín chấp trong hoạt động cho vay. Cơ sở của tín chấp là uy tín doanh nghiệp và dự án vay vốn khả thi, có hiệu quả. Trên cơ sở đó, ngân hàng có thể vừa thu nợ từ hoạt động sản xuất của doanh nghiệp và của dự án nói riêng. Như vậy, để đảm bảo khả năng thu được nợ và có lãi, ngân hàng cần phải tiến hành thẩm định dự án đầu tư, vay vốn. Có vai trò là một tổ chức kinh doanh tiền tệ, lấy lợi nhuận làm mục tiêu hành động, được ngân hàng chú trọng vào thẩm định mặt tài chính được tiến hành lý tưởng nhất khi tính khả thi về kỹ thuật, tính an toàn của môi trường, các tác động chấp nhận được đối với xã hội được phân tích chặt chẽ, cẩn thận, thể hiện tính khả thi trong báo cáo thẩm định kỹ thuật - môi trường - xã hội của dự án 1.2. Công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư của ngân hàng thương mại 1.2.1 Khái niệm, mục đích vai trũ của thẩm định dự án đầu tư - Khái niệm: thẩm định dự án là việc kiểm tra,rà soát một cách khoa học,khách quan và toàn diện các nội dung của dự án và liên quan đến dự án để đánh giá tính hợp,khả thi và hiệu quả của một dự án.Trên cơ sở đó đưa ra quyết định đầu tư vào dự án - Mục đích nhằm: . Xác định tính chất khả thi của dự án,đảm bảo hiệu quả kinh tế xã hội và hiệu quả tài chính mong muốn .Đánh giá các lợi ích và chi phí tài chính,cũng như các lợi ích và chi phí kinh tế,hiệu quả xã hội của dự án một cách chính xác và khoa học . Ra quyết định đầu tư đúng đắn,xác định chế độ ưu tiên đầu tư hợp lý,phù hợp với chiến lược phát triển đầu tư,quy hoạch phát triển kinh tế xã hội .Đảm bảo thực hiện các quy định của pháp luật về dự án đầu tư - Vai trò .Đối với chủ đầu tư :do doanh nghiệp thường không đủ khả năng phân tích,đánh giá tính khả thi của dự án,thiếu khả năng phân tích tổng hợp ,thiếu thông tin.Mà những thứ này thì ngân hàng có nhiều kinh nghiệm và khả năng. Do đó ngân hàng có thể tư vấn cho doanh nghiệp để chọn ra dự án hiệu quả nhất . Đối với cơ quan quản lý nhà nước: các cơ quan nhà nước luôn đánh giá dự án ở tính phù hợp của nó đối với quy hoạch phát triển chung của ngành,địa phương và cả nước trên các mặt:mục tiêu,quy mô,quy hoạch và hiệu quả. Thẩm định dư án đầu tư giúp cơ quan quản lý đánh giá được sự cần thiết của dự án cũng như tính thống nhất thực hiện dự án đối với chiến lược quy hoạch phát triển tổng thể để từ đó ra quyết định bác bỏ hay cho phép thi công dự án . Đối với nền kinh tế: nền kinh tế luôn cần các dự án đầu tư phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa,hiện đại hóa đất nước,song đó phải là các dự án không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế mà còn phải có hiệu quả xã hội,đảm bảo sự phát triển bền vững của kinh tế.Chíng vì thế thẩm định dự án đầu tư là công việc không thể thiếu,nhằm xác định hiệu quả của dự án khi đi vào hoạt động trên những khía cạnh:công nghệ,vốn,ô nhiễm môi trường và các hiệu quả kinh tế xã hội khác.Điều này có ý nghĩa rất lớn,bởi nếu đầu tư kém hiệu quả,sai mục đích sẽ gây ra những hậu quả khó lường cho nền kinh tế,cho xã hội.Ngày nay với điều kiện hạn chế về vốn đầu tư,tính hiệu quả của một dự án càng phải được cân nhắc kỹ.Thông qua công tác thẩm định dự án đầu tư của mình,các ngân hàng ngày càng giúp cho nền kinh tế có được những dự án thực sự tốt,đem lại hiệu quả như mong muốn . Đối với ngân hàng:mục tiêu của ngân hàng là an toàn và sinh lợi.Vì vậy việc thẩm định dự án đầu tư là việc hết sức cần thiết và có ý nghĩa quan trọng đối với ngân hàng.Nếu ngân hàng làm tốt công tác này sẽ giúp cho các cán bộ tín dụng ngân hàng rút ra kết luận chính xác về tính khả thi ,hiệu quả kinh tế của dự án hoặc dự án vay vốn,khả năng trả nợ,những rủi ro có thể xảy ra để ra quyết định cho vay hoặc từ chối cho vay một cách đúng đắn và chính xác nhất.Đồng thời tham gia góp ý cho chủ đầu tư về phương án sản xuất kinh doanh,tạo tiền đề để xác định tiến trình giải ngân,đảm bảo hiệu quả cho vay,thu được nợ gốc và lãi đúng hạn,hạn chế rủi ro tới mức thấp nhất.Ngoài ra thẩm định dự án còn có ý nghía trong viếc xác định khả năng và ý muốn của người vay trong việc trả nợ vay phù hợp với các điều khoản của hợp đồng tín dụng,là cơ sở để xác định mức rủi ro có thể chấp nhận,xác định số tiền cho vay,thời gian cho vay,mức thu nợ hợp lý,tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả 1.2.2 Công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư của ngân hàng thương mại 1.2.2.1 Nội dung và quy trình thẩm định Hoạt động tín dụng là hoạt động đem lại nhiều doanh thu nhất cho ngân hàng,đặc biệt là tín dụng tài trợ dự án đầu tư.Tuy nhiên hoạt động này lại chứa nhiều rủi ro,nên các ngân hàng luôn xem xét kỹ khi cấp tín dụng tài trợ cho dự án nhằm đảm bảo hai mục tiêu là an toàn và sinh lợi.Ngân hàng dưới góc độ là nhà tài trợ đánh giá dự án chủ yếu trên cơ sở tính khả thi và khả năng thu hồi nợ theo các bước sau: * Thẩm định hồ sơ pháp lý của dự án hồ sơ pháp lý của dự án bao gồm các giấy tờ sau: . Báo cáo nghiên cứu khả thi . Quyết định phê duyệt luận chứng kinh tế kỹ thuật . Giấy phép đầu tư thuộc dự án . Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc hợp đồng thuê đất .Giấy phép xây dựng ,giấy phép sử dụng tài nguyên nếu có . Hợp đồng bảo hiểm ,giấy chứng nhận bảo hiểm . Bản phê duyệt kết quả đấu thầu,hợp đồng mua bán máy móc thiết bị,hợp đồng thi công xây lắp,tài liệu chứng minh về vấn đề đầu tư, các nguồn tham gia của dự án ... * Thẩm định mục đích vay vốn và sự cần thiết của dự án - Mục đích vay vốn: . Kiểm tra xem nhu cầu vay vốn có thuộc đối tượng cho vay hay không . Kiểm tra tính hợp pháp của mục đích vay vốn . Đối với với những dự án vay bằng ngoại tệ thì kiểm tra mục đích vay vốn sao cho phù hợp với quy định quản lý ngoại hối - Sự cần thiết của dự án: Mỗi dự án là một mắt xích quan trọng trong chương trình phát triển trung,dài hạn của nghành,vùng lãnh thổ.Việc một dự án đầu tư sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến con người,đến kinh tế xã hội,đến thị trường,môi trường tự nhiên...Vì vậy khi tiến hành thẩm định dự án cán bộ tín dụng cần phải xem xét các mục tiêu và định hướng của dự án.Đánh giá xem dự án có cần thiết trong tình hình kinh tế xã hội,thị trường hiện nay hay không,có tuân thủ theo đúng kế hoạch,quy hoạch đầu tư,định hướng phát triển của ngành không,có tác dụng như thế nào đối với sự phát triển chung của cả nước .Mặc khác ngân hàng cần xem xét dự án có đem lại lợi ích cho mình và cho chủ đầu tư hay không * Thẩm định về phương diện kỹ thuật Thẩm định dự án về phương diện kỹ thuật là việc kiểm tra,phân tích các yếu tố kỹ thuật và công nghệ chủ yếu của dự án để đảm bảo tính khả thi cả về mặt thi công xây lắp dự án và việc vận hành dự án theo đúng mục tiêu dự kiến.Các vấn đề chính sách nghiên cứu kiểm tra bao gồm: - Thẩm định quy mô của dự án:là thẩm định xem quy mô,công suất dự án có phù hợp với khả năng tiêu thụ của thị trường hay không,có phù hợp với khả năng nguồn vốn,khả năng cung cấp nguyên liệu,khả năng quản lý của doanh nghiệp không. - Thẩm định công nghệ và trang thiết bị Dây truyền công nghệ và trang thiết bị là những vấn đề sống còn đối với hiệu quả của dự án đầu tư,bởi chúng quyết định cả năng suất và chất lượng sảm phẩm.Để xác định dây truyền công nghệ và lựa chọn thiết bị dự án cho hiệu quả,người ta đưa ra một số quyết định + Công nghệ sản xuất được lựa chọn phải đảm bảo đã qua kiểm chứng thực tế và đã thu được thành công ở quy mô sản xuất đại trà. + Các hợp đồng về chuyển giao công nghệ và mua bán thiết bị mới phải rõ ràng, chặt chẽ về nội dung,có rằng buộc trách nhiệm của bên chuyển giao về các mặt: có chuyên gia lắp đặt,vận hành sản xuất thử,bảo hành chất lượng,đào tạo và hướng dẫn công nhân sử dụng + Tất cả các vấn đề có liên quan đến thiết bị như công suất,mức tiêu hao nguyên liệu,năng lượng,tuổi thọ trung bình,các yếu tố liên quan đến bảo dưỡng sửa chữa,khả năng cung cấp phụ tùng thay thế...đều được kiểm tra,tính toán đồng bộ trên cơ sở các định mức kinh tế,kỹ thuật Ngoài ra cũng cần chú ý đến nguồn cung ứng thiết bị.Nên chọn các nhà sản xuất có uy tín,bởi họ cung cấp những thiết bị có dộ tin cậy cao hơn - Thẩm định việc cung cấp nguyên vật liệu và các yếu tố đầu vào khác.Nguyên vật liệu và các yếu tố đầu vào khác có vai trò rất quan trọng trong việc đảm bảo tính liên tục của dự án.Dự án sẽ bị đình trệ nếu nguồn nguyên vật liệu và các yếu tố đầu vào gặp khó khăn.Do vậy khi thẩm định ngân hàng thường xem xét: + Tổng nhu cầu hàng năm về nguyên vật liệu chủ yếu,năng lượng,điện nước...trên cơ sở các định mức kinh tế kỹ thuật,so sánh với mức tiêu hao thực tế + Đối với nguyên vật liệu mang tính thời vụ hay nguyên liệu nhập khẩu,cần tính toán dự trữ hợp lý để đảm bảo cung cấp thường xuyên,tránh lãng phí - Thẩm định phương án địa điểm xây dựng dự án.Yêu cầu của việc lựa chọn địa điểm là phải gần nơi cung cấp nguyên vật liệu chủ yếu hoặc gần nơi tiêu thụ chính,giao thông thuận tiện,có chi phí vận chuyển bốc dỡ hợp lý để hạ giá thành sảm phẩm;phải đẩm bảo mức độ vệ sinh môi trường sinh thái,phải có phương án xử lý chất thải,phòng chống cháy nổ, an toàn lao động,mức độ đền bù giải giải phóng mặt bằng,kế hoạch tái định cư. - Thẩm định tính hợp lý về kế hoạch tiến độ thực hiện dự án.Đây là một yếu tố quan trọng liên quan đến kế hoạch sử dụng vốn,kế hoạch sản xuất,kế hoạch cho vay thu nợ của ngân hàng.Cần xác định thứ tự ưu tiên để tập trung vốn đầu tư hoàn thành dứt điểm.Trước hết là các hạng mục công trình sản xuất,rồi đến các hạng mục công trình sản xuất phụ trợ,các hạng mục thực hiện sản xuất sau cùng.Tính toán để hoàn thành các hạng mục cần thiết có thể đưa dự án đi vào hoạt động từng bộ phận hoặc vẫn đảm bảo cho sản xuất các bộ phận hiện có.Tránh thi công dàn đều tất cả các hạng mục cùng một lúc,sẽ không hiệu quả,thậm chí nếu thiếu vốn,thiếu nguyên vật liệu...sẽ làm dở dang tất cả * Phân tích trên phương diện thị trường,phân tích ngành của dự án - Thị trường là nơi quyết định thành công của dự án và là yếu tố quyết định nguồn trả nợ cho dự án.Một dự án tốt,chiếm lĩnh được thị trường thì khả năng thu hồi vốn của ngân hàng càng trở nên chắc chắn.Chính vì vậy phân tích thị trường là rất cần thiết: + Kiểm tra cung – cầu sảm phẩm.Khi nghiên cứu quan hệ cung,cầu sảm phẩm cần xem xét tổng thể cả thị trường trong nước và ngoài nước với mục đích làm rõ xu thế trong tương lai của sảm phẩm.Tùy theo phạm vi tiêu thụ sảm phẩm của dự án mà cán bộ tín dụng cần xem xét trên các khía cạnh sau: . Nhu cầu hiện tại của thị trường trên các địa bàn mà dự án thâm nhập,chiếm lĩnh cũng như sự chấp thuận của sảm phẩm đó trên thị trường hiện nay,nhu cầu của người tiêu dùng đang ở mức độ nào.Sự chấp nhận và mức độ thỏa mẵn của người tiêu dùng đối với sảm phẩm của mình so với những sảm phẩm cùng loại trên thị trường và sảm phẩm có thể thay thế . Dự báo nhu cầu sảm phẩm trong tương lai và mức độ đáp ứng sảm phẩm đó trên thị trường,các kênh đáp ứng các sảm phẩm tương tự và sảm phẩm thay thế ra sao .Tính hợp pháp, hợp lý và mức độ tin cậy của hợp đồng bao tiêu sảm phẩm,các văn bản giao dịch sảm phẩm,tránh sự giả mạo có thể xẩy ra .Phân tích hợp lý về giá cả và mức biến động về giá cả đầu vào,đầu ra của dự án . Khả năng nắm bắt các thông tin về thị trường quản lý xuất nhập khẩu của các nước có quan hệ - Phân tích ngành: + Phân tích tình hình phát triển trong tương lai trong mối quan hệ với tình hình thị trường hiện tại.Cần phân tích những nội dung sau: . Xu hướng phát triển của ngành . Tốc độ tăng trưởng trong quá khứ,hiện tại và dự báo tương lai của ngành . Sự phát triển của các doanh nghiệp lớn và các doanh nghiệp có cùng quy mô trong ngành . Các vấn đề liên quan đến cải tiến kỹ thuật . Sảm phẩm và khả năng cạnh tranh của nó trong thị trường trong và ngoài nước . Những thay đổi về điều kiện lao động .Chính sách của chính phủ ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp . Vị thế hiện tại của doanh nghiệp trong ngành . Phương pháp sản xuất,công nghệ,nhãn hiệu thương mại của doanh nghiệp lập dự án + Tổng hợp thông tin cán bộ tín dụng cần tổng hợp những thông tin sau: . Sự chuyển đổi trong ngành.Sự thay đổi về số lượng,giá cả trong cung cầu sảm phẩm.Tình hình các doanh nghiệp có thị phần lớn nhất trong ngành đó có bao gồm những tiến bộ kỹ thuật và các sảm phẩm có tính cạnh tranh . Vị trí trong ngành.Vị trí mỗi sảm phẩm trên thị trường,doanh số từng mặt hàng trong ngành,sự tin tưởng của khách hàng + Nghiên cứu về khả năng cạnh tranh của dự án Để đánh giá mức độ cạnh tranh của dự án,cán bộ tín dụng cần phải tìm hiểu xu hướng cạnh tranh,mức độ cạnh tranh cũng như các đối thủ cạnh tranh chủ yếu trên thị trường.Cạnh tranh có thể chia làm hai loại ,đó là cạnh tranh trực tiếp và cạnh tranh gián tiếp . Phân tích khả năng Cạnh tranh trực tiếp là xem xét,đánh giá,so sánh loại sảm phẩm của dự án với các sảm phẩm hiện có trên thị trường về các phương diện:quy cách,chất lượng,giá cả,bao bì,quản lý,phương thức cung cấp,điều kiện thanh toán... để đưa ra ưu thế của sảm phẩm đó . Phân tích về khả năng cạnh tranh gián tiếp là đánh giá,so sánh uy tín,kinh nghiệm...của doanh nghiệp so với đối thủ cạnh tranh trên thị trường.Uy tín,kinh nghiệm cũng như khả năng nắm bắt thông tin chính xác,nhanh nhậy,mức độ linh hoạt trong sản xuất kinh doanh có ý nghĩa rất lớn trong cạnh tranh.Do đó cần phải tìm hiểu kỹ về khả năng xuất hiện hiặc gia tăng cạnh tranh gián tiếp * Thẩm định ảnh hưởng của dự án tới môi trường Hiện nay tiêu chuẩn về môi trường tại các nước phát triển được quy định rất khắt khe,bắt buộc các nhà sản xuất phải bỏ ra một chi phí không nhỏ cho vấn đề ô nhiễm môi trường.Trước tình hình đó,các doanh nghiệp cần giảm chi phí sản xuất bằng cách chuyển những công nghệ lạc hậu,gây ra sự ô nhiễm sang các nước đang phát triển để đầu tư. Do vậy khi thẩm định cần phải xem xét khả năng tác động đến môi trường của dự án và ph