Đề tài Biện pháp phát triển ngành dịch vụ logistics ở Việt Nam

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: “Biện pháp phát triển ngành dịch vụ logistics ở Việt Nam.” Mục lục Phần nội dung ...................................................................................................... 7 Chương I: Những vấn đề lí luận cơ bản về các dịch vụ logistics. ................... 7 I. Bản chất, vai trò và tác dụng của các dịch vụ logistics. ........................... 7 1. Bản chất của các dịch vụ logistics. ........................................................... 7 1.1 Các quan niệm về logistics và các dịch vụ logistics. .......................... 7 1.2. Chức năng, nhiệm vụ của các dịch vụ logistics trong kinh tế thị trường ...............................................................................................10 2.Vai trò của các dịch vụ logistics. .............................................................12 3. Tác dụng của dịch vụ logistics: ..............................................................15 II. Hệ thống các dịch vụ logistics ở Việt Nam. ...........................................18 III.Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ logistics. ...............20 1. Nhóm các nhân tố bên ngoài. ................................................................20 1.1. Yếu tố chính trị, pháp luật. ..............................................................20 1.2. Yếu tố kinh tế. ..................................................................................21 1.3. Yếu tố công nghệ. ............................................................................22 1.4. Yếu tố cơ sở hạ tầng và điều kiện tự nhiên. ....................................22 1.5. Sự cạnh tranh trong ngành dịch vụ logistics....................................22 1.6. Yếu tố khách hàng ...........................................................................23 2. Nhóm các nhân tố bên trong doanh nghiệp. .........................................23 2.1. Tiềm lực doanh nghiệp. ...................................................................23 2.2. Hệ thống thông tin ...........................................................................24 2.3. Nghiên cứu và phát triển ..................................................................24 Chương II: Thực trạng phát triển ngành dịch vụ logistics ở Việt Nam ......26 I. Đặc điểm kinh tế kĩ thuật và quá trình phát triển của ngành dịch vụ logistics ở Việt Nam. ................................................................................26 1. Đặc điểm kinh tế kĩ thuật của các dịch vụ logistics. ..............................26 2.Quá trình phát triển ngành dịch vụ logistics ở Việt Nam. .......................27 II. Thực trạng phát triển ngành dịch vụ logistics ở Việt Nam hiện nay..28 1. Khái quát thực trạng ngành dịch vụ logistics ở Việt Nam trong thời gian qua. .........................................................................................................28 2.Thực trạng phát triển dịch vụ logistics của một số doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ logistics điển hình. .........................................................39 2.1. Thực trạng kinh doanh dịch vụ logistics của công ty Vinafco Logistics. .........................................................................................39 2.2. Tổng công ty hàng hải Việt Nam Vinalines ....................................42 III. Một số kết luận rút ra từ thực trạng trên. ...........................................45 1. Điểm mạnh, điểm yếu của ngành dịch vụ logistics của Việt Nam. ........45 1.1. Những điểm mạnh ..........................................................................45 1.2. Những điểm yếu .............................................................................45 2. Xu hướng phát triển dịch vụ logistics trên thế giới. ...............................46 3. Cơ hội và thách thức đối với ngành kinh doanh dịch vụ logistics của Việt Nam trong thời gian tới. .................................................................48 3.1. Những cơ hội ...................................................................................48 3.2. Những thách thức .............................................................................49 Chương III. Phương hướng và giải pháp phát triển các dịch vụ logistics ở Việt Nam trong thời gian tới. ...........................................................................51 I. Mục tiêu của ngành dịch vụ logistics trong thời gian tới. .....................51 II. Phương hướng phát triển ........................................................................53 III.Một số giải pháp phát triển ngành dịch vụ logistics ở Việt Nam trong thời gian tới. ............................................................................................54 1.Tăng cường nhận thức về dịch vụ logistics. ............................................54 2. Xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ logistics và ban hành các chính sách khuyến khích đầu tư phát triển hoạt động logistics. ......................55 3. Tập trung đầu tư quy hoạch và xây dựng cơ sở hạ tầng, phương tiện kĩ thuật đồng bộ, tiên tiến nhằm phục vụ cho phát triển dịch vụ logistics. ................................................................................................................56 4. Vấn đề quản lý của Nhà nước. ................................................................60 5. Vấn đề phát triển nguồn nhân lực cho ngành dịch vụ logistics. .............63 6. Vấn đề liên kết và phát huy vai trò của các hiệp hội Logistics ở Việt Nam. .......................................................................................................64 7. Giải pháp đối với người cung ứng dịch vụ logistics. ..............................65 Phần kết luận .....................................................................................................72 Tài liệu tham khảo ............................................................................................76 Phần mở đầu Cách đây vài thế kỷ, thuật ngữ Logistics đã được sử dụng trong quân đội và được hoàng đế Napoleon nhắc đến trong câu nói nổi tiếng "Kẻ nghiệp dư bàn về chiến thuật, người chuyên nghiệp bàn về logistics". Ngày nay, thuật ngữ logistics được sử dụng trong lĩnh vực kinh tế như một ngành mang lại nhiều nguồn lợi to lớn không những cho các doanh nghiệp mà cho cả nền kinh tế quốc dân. Dịch vụ logistics là ngành dịch vụ xuyên suốt quá trình sản xuất, phân phối lưu thông hàng hoá, dịch vụ trong nền kinh tế. Đây là một công cụ hữu hiệu hỗ trợ cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thương trường.Với vai trò rất quan trọng và tác dụng to lớn của nó mà ngày nay trên thế giới dịch vụ logistics đã trở nên phổ biến và rất phát triển, được các doanh nghiệp coi là một thứ vũ khí cạnh tranh mới hỗ trợ tích cực cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp đạt hiệu quả cao. Trong vài thập niên trở lại đây, dịch vụ logistics đã phát triển nhanh chóng và mang lại những kết quả rất tốt đẹp ở nhiều nước trên thế giới, điển hình như: Hà Lan, Thuỵ Điển, Đan Mạch, Mỹ... Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của nền kinh tế, sự gia tăng của hoạt động xuất nhập khẩu và đầu tư, dịch vụ logistics tại Việt Nam đang có bước phát triển mạnh mẽ và là một trong những ngành có tiềm năng phát triển rất lớn.Tỷ trọng dịch vụ logistics chiếm khoảng 15% trong kim ngạch xuất khẩu. Trong mười năm tới, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam ước đạt 200 tỉ USD/năm và do đó tiềm năng phát triển dịch vụ logistics ở Việt Nam là rất lớn.Gia nhập WTO, bước vào sân chơi toàn cầu, các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ logistics sẽ có cơ hội phát triển nhanh. Tuy nhiên cũng sẽ có những khó khăn, thách thức bởi hiện nay quy mô của phần lớn các doanh nghiệp logistics Việt Nam còn nhỏ, tiềm lực tài chính yếu nguồn nhân lực cũng hạn chế nhiều mặt, thiếu kinh nghiệm thương trường...đồng thời theo cam kết gia nhập WTO, các công ty 100% vốn nước ngoài sẽ được phép hoạt động tại Việt Nam.Vì vậy, trong thời gian tới trong ngành dịch vụ logistics ở nước ta sẽ hứa hẹn sự cạnh tranh rất gay gắt. Thấy rằng đây là một vấn đề còn khá mới ở Việt Nam và có tiềm năng phát triển lớn trong thời gian tới đồng thời được sự hướng dẫn tận tình của GS- TS Đặng Đình Đào nên trong đề án môn kinh tế thương mại em chọn đề tài: "Biện pháp phát triển ngành dịch vụ logistics ở Việt Nam" Việc nghiên cứu về các dịch vụ logistics ở Việt Nam sẽ giúp em trang bị thêm kiến thức về lĩnh vực này, nắm được các vấn đề cơ bản về dịch vụ logistics cũng như thấy được sự phát triển của dịch vụ này ở Việt Nam như thế nào.Từ đó có thể đưa ra một số giải pháp nhằm phát triển dịch vụ logistics ở Việt Nam. Nội dung của bản đề án bao gồm 3 chương: Chương I: Những vấn đề lí luận cơ bản về các dịch vụ logistics. Chương II: Thực trạng phát triển dịch vụ logistics ở Việt Nam. Chương III: Phương hướng và một số biện pháp phát triển ngành dịch vụ logistics ở Việt Nam trong thời gian tới. Do trình độ và điều kiện nghiên cứu có hạn chế nên bản đề án không thể tránh khỏi nhiều thiếu sót. Em mong được sự giúp đỡ và góp ý của các thầy cô để bài đề án được hoàn chỉnh hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Phần nội dung Chương I: Những vấn đề lí luận cơ bản về các dịch vụ logistics. I. Bản chất, vai trò và tác dụng của các dịch vụ logistics. 1. Bản chất của các dịch vụ logistics. 1.1 Các quan niệm về logistics và các dịch vụ logistics. Thuật ngữ logistics đã có từ khá lâu trong lịch sử.Lần đầu tiên logistics được phát minh và ứng dụng không phải trong hoạt động thương mại mà là trong lĩnh vực quân sự.Logistics được các quốc gia ứng dụng rất rộng rãi trong hai cuộc Đại chiến thế giới để di chuyển lực lượng quân đội cùng các vũ khí có khối lượng lớn và đảm bảo hậu cần cho lực lượng tham chiến.Sau khi chiến tranh thế giới kết thúc, các chuyên gia logistics trong quân đội đã áp dụng các kỹ năng logistics của họ trong hoạt động tái thiết kinh tế thời hậu chiến. Trải qua dòng chảy lịch sử, logistics ngày càng được nghiên cứu và áp dụng sâu vào lĩnh vực kinh doanh.Có rất nhiều khái niệm khác nhau về logistics cũng như dịch vụ logistics được đưa ra bởi các tổ chức, cá nhân nghiên cứu về lĩnh vực này. Theo Hội đồng quản trị Logistics của Mỹ (CLM) thì "Quản trị logistics là quá trình hoạch định, thực hiện và kiểm soát một cách hiệu quả chi phí lưu thông, dự trữ nguyên vật liệu, hàng tồn kho trong quá trình sản xuất sản phẩm cùng dòng thông tin tương ứng từ điểm xuất phát đầu tiên đến điểm tiêu dùng cuối cùng nhằm mục đích đáp ứng yêu cầu của khách hàng". Dưới góc độ quản trị chuỗi cung ứng, thì logistics là quá trình tối ưu hoá về vị trí, lưu trữ và chu chuyển các tài nguyên/yếu tố đầu vào từ điểm xuất phát đầu tiên là nhà cung cấp, qua nhà sản xuất, người bán buôn, bán lẻ, đến tay người tiêu dùng cuối cùng, thông qua hàng loạt các hoạt động kinh tế (xem logistics and supply chain management, tác giả Ma Shuo, tài liệu giảng dạy của World Maritime University, 1999). Theo ông Nguyễn Hùng, Phó Tổng Giám Đốc Công ty Kho vận miền Nam (Sotrans): Logistics là quá trình lập kế hoạch, thực hiện, kiểm soát một cách hiệu quả những luồng lưu thông và khối lượng tồn kho của hàng hóa, dịch vụ và những thông tin liên quan đến chúng. Theo quan điểm "5 đúng" thì :"Logistics là quá trình cung cấp đúng sản phẩm đến đúng vị trí, vào đúng thời điểm với điều kiện và chi phí phù hợp cho khách hàng tiêu dùng sản phẩm".Còn theo giáo sư David Simchi-Levi (MIT, USD) thì hệ thống Logistics là một nhóm các cách tiếp cận được sử dụng để liên kết các nhà cung cấp, nhà sản xuất, kho, cửa hàng một cách hiệu quả để hàng hóa được sản xuất đúng số lượng, đúng địa điểm và đúng thời điểm nhằm mục đích giảm thiểu chi phí trên toàn bộ hệ thống đồng thời đáp ứng được các yêu cầu về mức độ phục vụ". Theo luật Thương mại Việt Nam được Quốc hội thông qua ngày 14/6/2005 và Nghị định 140/2007NĐ-CP của Chính phủ qui định chi tiết luật Thương mại về điều kiện kinh doanh dịch vụ logistics có đưa ra khái niệm: Dịch vụ logistics là hoạt động thương mại. Theo đó, thương nhân tổ chức thực hiện một hoặc nhiều công việc bao gồm nhận hàng, vận chuyển, lưu kho, lưu bãi, làm thủ tục hải quan, các thủ tục giấy tờ khác, tư vấn khách hàng, đóng gói bao bì, ghi kí mã hiệu, giao hàng hoặc các dịch vụ khác có liên quan đến hàng hoá theo thoả thuận với khách hàng để hưởng thù lao. Nguyên vật liệu Phụ tùng Máy móc, thiết bị Bán thành phẩm Dịch vụ Đầu vào khác Cung ứng Quản lý vật tư Phân phối Logistics Dòng chu chuyển vận tải Dòng thông tin lưu thông Hình 1: Các hoạt động cơ bản của chuỗi dịch vụ logistics Qua sơ đồ trên có thể thấy dịch vụ logistics là một chuỗi các dịch vụ xuyến suốt từ quá trình sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm của các doanh nghiệp. Qua các quan niệm ở trên có thể chia khái niệm dịch vụ logistics thành hai nhóm như sau: Thứ nhất, nhóm định nghĩa hẹp mà tiêu biểu là định nghĩa của Luật Thương mại 2005, coi logistics gần tương tự với giao nhận hàng hoá. Tuy nhiên trong đó có tính mở, thể hiện trong đoạn "hoặc các dịch vụ khác có liên quan đến hàng hoá". Theo nhóm này, bản chất của dịch vụ logistics là việc tập hợp các yếu tố hỗ trợ cho quá trình vận chuyển sản phẩm từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ. Theo đó, dịch vụ logistics mang nhiều yếu tố vận tải, người cung cấp Quá trình sản xuất (sản xuất và lắp ráp) Đóng gói Kho lưu trữ thành phẩm Bến bãi chứa T.T phân phối Khách hàng dịch vụ logistics không có nhiều khác biệt so với người cung cấp dịch vụ vận tải đa phương thức(MTO). Thứ hai, nhóm định nghĩa dịch vụ logistics theo phạm vi rộng, có tác động từ giai đoạn tiền sản xuất cho tới khi hàng hoá tới tay người tiêu dùng cuối cùng. Theo nhóm định nghĩa này, dịch vụ logistics gắn liền cả quá trình nhập nguyên, nhiên vật liệu làm đầu vào cho quá trình sản xuất, sản xuất ra hàng hoá và đưa vào các kênh lưu thông, phân phối để tới tay người tiêu dùng cuối cùng. Nhóm định nghĩa này về dịch vụ logistics góp phần phân định rõ ràng giữa các nhà cung cấp từng dịch vụ đơn lẻ như dịch vụ vận tải, giao nhận, khai thuê hải quan, phân phối, dịch vụ hỗ trợ sản xuất, tư vấn quản lý...với một nhà cung cấp dịch vụ logistics chuyên nghiệp, người sẽ đảm nhận toàn bộ các khâu trong quá trình hình thành và đưa hàng hoá tới tay người tiêu dùng cuối cùng.Như vậy, nhà cung cấp dịch vụ logistics chuyên nghiệp đòi hỏi phải có chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng để cung cấp dịch vụ "trọn gói" cho các nhà sản xuất. Đây là một công việc mang tính chuyên môn hoá cao. Ví dụ, khi một nhà cung cấp dịch vụ logistics cho một nhà sản xuất thép, anh ta sẽ chịu trách nhiệm cân đối sản lượng của nhà máy và lượng hàng tồn kho để nhập phôi thép, tư vấn cho doanh nghiệp về chu trình sản xuất, kỹ năng quản lý và lập kênh phân phối, các chương trình marketing, xúc tiến bán hàng để đưa sản phẩm đến với người tiêu dùng. 1.2. Chức năng, nhiệm vụ của các dịch vụ logistics trong kinh tế thị trường 1.2.1.Chức năng Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, các dịch vụ logistics có các chức năng sau: - Các dịch vụ logistics thực hiện chức năng hỗ trợ cho quá trình sản xuất cũng như quá trình phân phối lưu thông hàng hoá tới người tiêu dùng cuối cùng cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Muốn sản xuất ra các sản phẩm thì phải cần đến các yếu tố đầu vào như nguyên nhiên vật liệu, máy móc thiết bị, nhân công...Trong điều kiện kinh tế hiện nay, các nguồn cung cấp các yếu tố này thì nhiều vô kể. Nhưng làm thế nào để có thể mua được những yếu tố đầu vào đảm bảo về số lượng, chất lượng, chủng loại, quy cách? Dịch vụ logistics hoặc cung cấp trực tiếp cho các doanh nghiệp những yếu tố này hoặc tư vấn cho các doanh nghiệp các nguồn hàng đảm bảo, đáp ứng các yêu cầu của các doanh nghiệp, tư vấn cho khách hàng về lượng vật tư tồn kho là bao nhiêu để vừa đảm bảo cho việc sản xuất lại vừa hạn chế được các chi phí không cần thiết. Trong quá trình sản xuất, nhà cung cấp dịch vụ logistics sẽ tư vấn cho các doanh nghiệp về qui trình sản xuất, lượng hàng hoá cần sản xuất, lượng hàng dự trữ bao nhiêu...Các nhà cung cấp dịch vụ logistics cũng tư vấn cho các doanh nghiệp các kênh phân phối, các chương trình marketing và xúc tiến bán hàng. Đặc biệt, các nhà kinh doanh dịch vụ logistics cung ứng các dịch vụ vận tải, đảm bảo hàng hoá đến với người tiêu dùng đúng thời gian và địa điểm, chi phí thấp nhất đảm bảo uy tín cho các doanh nghiệp đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp. Như vậy, trong cả quá trình từ tiền sản xuất, sản xuất, phân phối lưu thông đều có sự góp mặt của các dịch vụ logistics, hỗ trợ cho các hoạt động của các doanh nghiệp sao cho với những chi phí thấp nhất, hiệu quả kinh doanh lớn. - Thông qua các hoạt động cung ứng các yếu tố đầu vào, đầu ra, các dịch vụ tư vấn... các dịch vụ logistics thực hiện chức năng gắn sản xuất với thị trường, gắn nền kinh tế trong nước với nền kinh tế thế giới, thực hiện chính sách mở cửa nền kinh tế. Để có thể cung cấp cho các doanh nghiệp các yếu tố đầu vào, đầu ra, các dịch vụ tư vấn...thì các nhà cung ứng dịch vụ logistics phải nghiên cứu và nắm nhu cầu thị trường, huy động và sử dụng hợp lý các nguồn lực nhằm cung ứng cho các doanh nghiệp các dịch vụ logistics có chất lượng tốt nhất,đảm bảo cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh các sản phẩm phù hợp, đáp ứng nhu cầu thị trường. Các dịch vụ logistics cũng thiết lập hợp lý các mối quan hệ kinh tế trong nền kinh tế quốc dân, các quan hệ kinh tê thế giới thông qua việc tìm kiếm các yếu tố đầu vào cho quá trình sản xuất ở nước ngoài rẻ hơn ở trong nước,vận chuyển hàng hoá qua các nước trên thế giới...từ đó gắn nền kinh tế trong nước với nền kinh tế thế giới, thực hiện chính sách mở cửa nền kinh tế. 1.2.2.Nhiệm vụ của các dịch vụ logistics - Nâng cao hiệu quả kinh doanh cho các doanh nghiệp bằng cách thoả mãn đầy đủ, kịp thời và thuận lợi các yếu tố đầu vào, đầu ra cũng như trong quá trình sản xuất của doanh nghiệp. Khi có nhu cầu từ phía các doanh nghiệp, các nhà cung ứng dịch vụ logistics phải đảm bảo sao cho cung cấp đầy đủ, kịp thời,có chất lượng đáp ứng các yêu cầu để thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp trong sản xuất cũng như hoạt động phân phối sản phẩm đến với người tiêu dùng, đồng thời giúp doanh nghiệp cắt, giảm các chi phí không cần thiết. - Phát triển dịch vụ logistics,đảm bảo quá trình sản xuất, phân phối lưu thông hàng hoá trên thị trường được thông suốt, dễ dàng. - Góp phần giải quyết những vấn đề kinh tế xã hội quan trọng của đất nước: Vốn, việc làm, công nghệ, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực trong nền kinh tế quốc dân. - Góp phần hoàn thiện bộ máy quản lý và kinh doanh của doanh nghiệp thông qua các hoat động tư vấn quản lý, tư vấn sản xuất kinh doanh. - Phát triển lĩnh vực thương mại quốc tế với các quốc gia trên thế giới thông qua các các hoạt động vận tải ngoại thương, tư vấn ngoại thương... 2.Vai trò của các dịch vụ logistics. Logistics là một hoạt động tổng hợp mang tính dây chuyền, hiệu quả của quá trình này có tầm quan trọng quyết định đến tính cạnh tranh của ngành công nghiệp và thương mại mỗi quốc gia. Đối với những nước phát triển như Nhật và Mỹ logistics đóng góp khoảng 10% GDP. Đối với những nước kém phát triển thì tỷ lệ này có thể hơn 30%. Sự phát triển dịch vụ logistics có ý nghĩa đảm bảo cho việc vận hành sản xuất, kinh doanh các dịch vụ khác được đảm bảo về thời gian và chất lượng. Logistics phát triển tốt sẽ mang lại khả năng tiết giảm chi phí, nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ. Dịch vụ logistics ở Việt Nam chiếm khoảng từ 15-20% GDP.Mặc dù dịch vụ logistics còn khá mới mẻ ở Việt Nam nhưng n