Đề tài Chính sách phát triển các khu du lịch quốc gia Việt Nam: Thực trạng và giải pháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG “CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁC KHU DU LỊCH QUỐC GIA VIỆT NAM: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP” Mã số: CS18 – 05 Chủ nhiệm đề tài: ThS. Dương Thị Hồng Nhung Thành viên tham gia: ThS. Đỗ Thị Thu Huyền Hà Nội, tháng 4/2019 MỤC LỤC MỞ ĐẦU ..............................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết nghiên cứu đề tài .......................................................................................1 2. Tổng quan nghiên cứu đề tài ............................................................................................3 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài ........................................................................12 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ................................................................12 5. Phương pháp nghiên cứu đề tài .....................................................................................12 6. Kết cấu của đề tài ...........................................................................................................13 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁC KHU DU LỊCH QUỐC GIA .......................................................................14 1.1. Một số khái niệm cơ bản .............................................................................................14 1.1.1 Khu du lịch quốc gia .................................................................................................14 1.1.2 Chính sách phát triển các khu du lịch .......................................................................19 1.2. Nội dung nghiên cứu về chính sách phát triển các khu du lịch quốc gia ....................23 1.2.1 Các chính sách phát triển khu du lịch quốc gia .......................................................23 1.2.2. Quy trình chính sách phát triển khu du lịch quốc gia .............................................27 1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách phát triển khu du lịch quốc gia .......................33 1.3.1. Chính sách phát triển kinh tế - xã hội của địa phương ............................................33 1.3.2. Chủ trương, định hướng phát triển du lịch của địa phương ....................................34 1.3.3. Bộ máy tổ chức quản lý các khu du lịch quốc gia tại Việt Nam ..............................34 1.3.4. Ngân sách chi cho phát triển khu du lịch quốc gia tại Việt Nam ............................35 1.3.5. Sự phát triển nhu cầu du lịch đến các khu du lịch quốc gia ...................................35 1.3.6. Sự phát triển của cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch ........................36 1.3.7. Nhận thức của dân cư địa phương tại các khu du lịch quốc gia ...........................36 1.3.8. Các yếu tố khác ........................................................................................................37 1.4 Kinh nghiệm về chính sách phát triển du lịch và bài học rút ra cho Việt Nam ..........37 1.4.1 Kinh nghiệm về chính sách phát triển du lịch tại các khu du lịch quốc gia tại một số quốc gia trên thế giới ..............................................................................................37 1.4.2 Bài học rút ra cho các khu du lịch quốc gia tại Việt Nam ........................................41 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KHU DU LỊCH QUỐC GIA VIỆT NAM ....................................................................................................46 2.1 Tổng quan về các khu du lịch quốc gia tại Việt Nam .................................................46 2.1.1 Khu du lịch quốc gia Hồ Tuyền Lâm ........................................................................46 2.1.2 Khu du lịch quốc gia Sapa ........................................................................................47 2.1.3 Khu du lịch quốc gia Núi Sam ..................................................................................48 2.2 Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách phát triển khu du lịch quốc gia Việt Nam .....49 2.2.1. Chính sách phát triển kinh tế - xã hội của địa phương ............................................49 2.2.2. Chủ trương, định hướng phát triển du lịch của địa phương ....................................52 2.2.3. Bộ máy tổ chức quản lý các khu du lịch quốc gia tại Việt Nam ..............................53 2.2.4. Ngân sách chi cho phát triển khu du lịch quốc gia tại Việt Nam ............................56 2.2.5. Sự phát triển nhu cầu du lịch đến các khu du lịch quốc gia ...................................57 2.2.6. Sự phát triển của cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch ........................59 2.2.7. Nhận thức của dân cư địa phương tại các khu du lịch quốc gia ............................61 2.3 Phân tích thực trạng chính sách phát triển khu du lịch quốc gia tại Việt Nam ............61 2.3.1 Các chính sách phát triển khu du lịch quốc gia tại Việt Nam ..................................61 2.3.2 Thực trạng quy trình chính sách phát triển khu du lịch quốc gia tại Việt Nam .......73 2.4. Các kết luận qua nghiên cứu thực trạng ......................................................................78 2.4.1. Ưu điểm và nguyên nhân của chính sách phát triển các KDLQG Việt Nam ............. 78 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân của chính sách phát triển các KDLQG Việt Nam ............. 81 CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KHU DU LỊCH QUỐC GIA TẠI VIỆT NAM ................85 3.1 Phương hướng và mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và phát triển du lịch Việt Nam trong thời gian tới ......................................................................................................85 3.1.1 Phương hướng và mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam trong thời gian tới ..........85 3.1.2 Phương hướng và mục tiêu phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 .............................................................................................................87 3.2 Định hướng và quan điểm hoàn thiện chính sách phát triển khu du lịch quốc gia tại Việt Nam .......................................................................................................................88 3.2.1 Định hướng phát triển khu du lịch quốc gia Việt Nam .............................................88 3.2.2 Quan điểm hoàn thiện chính sách phát triển khu du lịch quốc gia Việt Nam ..........91 3.3. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện chính phát triển khu du lịch quốc gia tại Việt Nam ..... 91 3.3.1. Hoàn thiện các chính sách phát triển .....................................................................92 3.3.2. Khuyến khích nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ đối với các doanh nghiệp du lịch tại các địa phương có KDLQG .............................................................. 100 3.3.3. Nâng cao nhận thức đối với các hộ người dân sinh sống và làm dịch vụ tại các KDLQG Việt Nam .................................................................................................... 101 3.3.4. Tăng cường quản lý khách du lịch tại các KDLQG Việt Nam ............................. 102 3.3.5. Đẩy mạnh quy hoạch đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch tại các KDLQG Việt Nam ......................................................................... 103 3.3.6. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch tại các KDLQG Việt Nam ........... 104 3.3.7. Hoàn thiện công tác thanh tra kiểm tra triển khai thực hiện chính sách phát triển các KDLQG Việt Nam ........................................................................................... 105 3.4. Kiến nghị về chính sách phát triển KDLQG tại Việt Nam đến năm 2030 .............. 105 3.4.1.Kiến nghị với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ VHTTDL và TCDL ................... 106 3.4.2. Kiến nghị với các cấp, các ngành liên quan về du lịch của các địa phương có KDLQG 106 KẾT LUẬN ..................................................................................................................... 108 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1 Các chính sách phát triển du lịch chủ yếu ..........................................................23 Bảng 2.1 Số lượng khách du lịch quốc tế đến KDLQG Việt Nam (2017 – 2018) ..........58 Bảng 2.2 Số lượng khách du lịch nội địa đến KDLQG Việt Nam (2017 – 2018) ...........58 Bảng 3.1 Kế hoạch phát triển các khu du lịch quốc gia Việt Nam giai đoạn năm 2020, tầm nhìn 2030 ..........................................................................................................89 DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1. Quy trình xây dựng chính sách .........................................................................29 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT GDĐT Giáo dục đào tạo HĐND Hội đồng nhân dân KDL Khu du lịch KDLQG Khu du lịch quốc gia LĐTBXH Lao động – Thương binh – Xã hội NCKH Nghiên cứu khoa học Nxb Nhà xuất bản TP Thành phố QG Quốc gia UBND Ủy ban nhân dân VHTTDL Văn hóa – Thể thao và Du lịch BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Thông tin chung: Tên đề tài: Chính sách phát triển các khu du lịch quốc gia Việt Nam: Thực trạng và giải pháp Mã số: CS18 – 05 Chủ nhiệm đề tài: ThS. Dương Thị Hồng Nhung Tổ chức chủ trì: Trường Đại học Thương mại Thời gian thực hiện: Từ tháng 9 năm 2018 đến tháng 5 năm 2019 2. Mục tiêu: Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nhằm phân tích, đánh giá về thực trạng chính sách phát triển các khu du lịch quốc gia hiện nay để xác lập quan điểm, phương hướng và các nhóm giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện chính sách phát triển các khu du lịch quốc gia Việt Nam trong thời gian tới. 3. Tính mới và sáng tạo: Đề tài đã hệ thống hóa một số vấn đề lí luận về chính sách phát triển khu du lịch quốc gia. Đề tài đã sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính để đánh giá khách quan thực trạng các chính sách và quy trình chính sách phát triển khu du lịch quốc gia của Việt Nam hiện nay. Đề tài đã đề xuất được các giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện chính sách phát triển các khu du lịch quốc gia Việt Nam giai đoạn 2020-2030. 4. Kết quả nghiên cứu: Đóng góp về mặt lý thuyết, đề tài đã tổng quan được một số khái niệm cơ bản về khu du lịch quốc gia như: Khái niệm, đặc điểm khu du lịch quốc gia; Điều kiện công nhận khu du lịch quốc gia; Nội dung phát triển khu du lịch quốc gia; các vấn đề cơ bản liên quan đến chính sách phát triển các khu du lịch quốc gia bao gồm các chính sách, quy trình chính sách và các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách phát triển các khu du lịch quốc gia. Đóng góp về mặt thực tiễn, đề tài đã sử dụng các thông tin và dữ liệu thứ cấp đánh giá thực trạng chính sách phát triển các khu du lịch quốc gia Việt Nam trong thời gian vừa qua. Về giải pháp, trên cơ sở các dự báo về phương hướng và mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và du lịch Việt Nam, đề tài đã nhận dạng các phương hướng và quan điểm để hoàn thiện chính sách phát triển các khu du lịch quốc gia Việt Nam. Đề tài cũng tập trung đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách phát triển các khu du lịch quốc gia Việt Nam trong thời gian tới. Ngoài ra, đề tài còn đề xuất một số kiến nghị đối với các bộ, ban, ngành có liên quan. 5. Sản phẩm: - 01 bài báo đăng Tạp chí khoa học chuyên ngành - 01 báo cáo tổng kết nghiên cứu đề tài 6. Phương thức chuyển giao, địa chỉ ứng dụng, tác động và lợi ích mang lại của kết quả nghiên cứu: Phương thức chuyển giao Báo cáo tổng hợp nghiên cứu đề tài sau khi được nghiệm thu chính thức sẽ được chuyển giao toàn bộ tới phòng Quản lý Khoa học, trường Đại học Thương mại. Đồng thời, báo cáo tổng hợp của đề tài sẽ được lưu trữ tại thư viện của Trường Đại học Thương mại phục vụ cho nghiên cứu, giảng dạy và học tập của giáo viên và sinh viên của Nhà trường. Địa chỉ ứng dụng + Tài liệu tham khảo cho các doanh nghiệp du lịch Việt Nam trong việc khai thác tài nguyên tại các khu du lịch quốc gia trong kinh doanh du lịch. + Các trường có đào tạo về quản lý nhà nước về du lịch. + Tài liệu tham khảo cho cơ quan quản lý nhà nước trong quá trình quản lý hoạt động du lịch và các hoạt động liên quan. Tác động và lợi ích mang lại của kết quả nghiên cứu - Đối với lĩnh vực giáo dục và đào tạo: Đề tài có thể dùng làm tài liệu tham khảo học tập, nghiên cứu. Đặc biệt, đề tài được nghiên cứu để có thể vận dụng trong giảng dạy học phần Kinh tế du lịch tai trường Đại học Thương Mại nói riêng và các trường có giảng dạy về Chính sách phát triển du lịch tại các trường đại học, cao đẳng đào tạo về du lịch nói chung. - Đối với phát triển kinh tế - xã hội + Đối với Tổng cục Du lịch: Đề tài có thể được sử dụng để hỗ trợ công tác quản lý và khai thác tài nguyên du lịch tại các khu du lịch quốc gia của Việt Nam để phát triển du lịch + Đối với công ty lữ hành du lịch: Đề tài có thể giúp hỗ trợ khai thác tài nguyên, xây dựng và phát triển bền vững các tour du lịch tại các khu du lịch quốc gia trên địa bàn cả nước. + Đối với cộng đồng dân cư sinh sống tại các khu du lịch quốc gia: Đề tài giúp nâng cao nhận thức của người dân trong việc gìn giữ và bảo tồn các giá trị tự nhiên – văn hóa của địa phương, cùng với các doanh nghiệp kinh doanh du lịch tại địa phương nhằm mang lại hiệu quả kinh tế cao. Tổ chức chủ trì (ký, họ và tên, đóng dấu) Ngày 01 tháng 4 năm 2019 Chủ nhiệm đề tài Dương Thị Hồng Nhung INFORMATION ON RESEARCH RESULTS 1. General information: Project title: Policies for developing Vietnam's national tourist areas: Current situation and solutions Code number: CS18 - 05 Coordinator: Duong Thi Hong Nhung Implementing institution: Thuong mai University Duration: from September 2018 to May 2019 2. Objective(s): The objective of the research is to analyze and evaluate the current status of policies to develop national tourist areas to establish views, orientations and solutions and proposals to improve policies for developing Vietnam's national tourist areas in the coming period. 3. Creativeness and innovativeness: The research has systemized a number of theoretical issues on policies for developing national tourist areas. The research has used qualitative research methods to objectively assess the current status of policies and policies process of policies for developing Vietnam's national tourist areas. The research has proposed solutions and recommendations to improve policies for developing Vietnam's national tourist areas in the period 2020-2030. 4. Research results: In theory, the research has overviewed some basic concepts of national tourist areas such as: Concept, characteristics of national tourist areas; Conditions for recognizing national tourist areas; Content of developing a national tourist area; Basic issues related to policies for developing national tourist areas include policies, policy processes and factors affecting policies to develop national tourist areas. In terms of practical contributions, the research has used secondary information and data to assess the current status of policies to develop Vietnam's national tourist areas in the past time. Regarding the solution, on the basis of forecasts on the direction and objectives of socio-economic and tourism development in Vietnam, the research has identified the orientations and perspectives to improve the policies to develop Vietnam's national tourist areas. The research also focuses on proposing solutions to improve policies for developing Vietnam's national tourist areas in the coming time. In addition, the research also proposes a number of recommendations to the relevant ministries, departments and agencies. 5. Products: - 01 article published in a specialized scientific reviews - 01 summary report on research topic 6. Transfer alternatives, application institutions, impacts and benefits of research results: Transfer alternatives The research’s report after being officially accepted will be transferred to the Department of Science Management, Thuong mai University Besides, the research’s report will be stored in the library of Thuong mai University for research, teaching and learning of lecturers and students of the University. Application institutions + Reference materials for Vietnamese tourism enterprises in exploiting natural resources in national tourist areas in tourism business. + Schools have training on state management on tourism. + Reference materials for state management agencies in the process of managing tourism activities and related activities. Impacts and benefits of research results - For education and training: The research can be used as a reference for studying and research. The research could be used to applied in teaching the Tourism Economics at Thuong mai University in particular and the schools have trained the policy of developing tourism at universities and colleges that training in tourism in general. - For socio-economic development + For the Department of Tourism: The research can be used to support the management and exploitation of tourism resources at Vietnam’s national tourist areas to develop tourism. + For tourism enterprises: The research could support the exploitation of natural resources, sustainable setting up and developing the tours in the national tourist areas throughout the country. + For the community living in the national tourist areas: The research helps raise people's awareness in preserving the natural and cultural values of the locality, along with tourism enterprises in the locality to bring high economic efficiency. Host organization 2rd April, 2019 Coordinator Duong Thi Hong Nhung MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết nghiên cứu đề tài Trong nhiều thập kỷ qua, du lịch đã có sự tăng trưởng và đa dạng hóa mạnh mẽ để trở thành một trong những khu vực kinh tế phát triển nhanh nhất trên thế giới. Du lịch hiện nay đang không ngừng phát triển gắn liền với số lượng ngày càng nhiều các điểm đến mới. Những động thái này đã biến du lịch thành động lực chính cho sự tiến bộ kinh tế xã hội. Theo tổ chức du lịch thế giới UNWTO, năm 2017, du lịch quốc tế đóng góp 10% GDP toàn cầu, 1/10 việc làm trên toàn thế giới, 7% giá trị xuất khẩu quốc tế, 30% giá trị xuất khẩu ngành dịch vụ, tương ứng 1,4 nghìn tỷ USD. Do đó, du lịch có vai trò quan trọng trong kinh tế thế giới nói chung và kinh tế từng quốc gia đã và đang phát triển nói riêng. Ngoài vai trò kinh tế, du lịch còn được đánh giá là có những đóng góp quan trọng cả về văn hóa – xã hội và chính trị. Đây cũng là ngành được các chính phủ xem xét như một phương tiện thúc đẩy và tăng trưởng việc làm cho người dân, góp phần ổn định xã hội. Vì vậy, kiểm soát và quản lý ngành du lịch đáp ứng nhu cầu phát triển quốc gia luôn cần được khuyến khích và hỗ trợ, nhằm đảm bảo sự phát triển này tương thích với cơ sở hạ tầng, văn hoá và các giá trị địa phương. Đối với các điểm đến du lịch, đặc biệt là các khu du lịch quốc gia, là những khu vực có tài nguyên du lịch đa dạng, đặc biệt hấp dẫn với ưu thế về cảnh quan thiên nhiên hoặc giá trị văn hóa, có ranh giới xác định, có kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật, dịch vụ chất lượng cao, đồng bộ, đáp ứng nhu cầu lưu trú, ăn uống và các nhu cầu khác của khách du lịch thì càng cần có sự kiểm soát và quản lý chặt chẽ từ phía nhà nước để đảm bảo phát triển lâu dài và hiệu quả. Như vậy, chính sách quản lý nhà nước đối với các khu du lịch quốc gia là rất cần thiết nhằm đảm bảo ngành du lịch, cũng như các hoạt động du lịch tại đó được phát triển một cách bền vững, công bằng và có trá