Đề tài Cơ hội tiếp cận và thụ hưởng giáo dục tiểu học của cộng đồng dân tộc thiểu số tỉnh Lâm Đồng

PHẦN 1: MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Cơ hội (opportunity) là sự kết hợp hài hòa giữa không gian, thời gian (cơ bản) cùng với sự tương tác lẫn nhau (nhận thức) giữa khách thể và chủ thể. Trước hết, vấn đề cơ hội là vấn đề được đặt ra cho mọi đối tượng trong đời sống xã hội. Ai cũng cần có cơ hội, làm gì muốn thành công cũng phải quan tâm đến cơ hội. Có cơ hội cho một đời người (chẳng hạn một cuộc tình), có cơ hội cho một dân tộc (chẳng hạn một cuộc cách mạng), có cơ hội cho một phi vụ làm ăn (trong buôn bán, trong sản xuất). Thậm chí trong những trò chơi cơ hội cũng đóng một vai trò quan trọng (một cầu thủ bỏ qua cơ hội sút bóng vào khung thàng đối phương). Cơ hội có thể ngắn, có thể dài tùy thuộc vào từng điều kiện cụ thể. Tục ngữ Việt Nam có những câu rất hay: Trâu chậm uống nước đục. Khi gặp được cơ hội thì Cờ đến tay ai người ấy phất. Không gặp cơ hội thì nhiều khi Thất cơ lỡ vận. Tuy nhiên trong cơ hội lại thường tiềm ẩn những nguy cơ. Tục ngữ có câu: Tham bát bỏ mâm là vì thế. Điều này có nghĩa là tận dụng cơ hội nhưng không lường hết hậu quả của nó. Thí dụ, những năm gần đây đầu tư của tư bản nước ngoài vào Việt Nam là rất lớn ở rất nhiều lĩnh vực khác nhau. Đây là một cơ hội để đất nước chúng ta phát triển và giải quyết nhiều vấn đề xã hội. Chẳng hạn: hàng trăm khu công nghiệp mọc lên tạo công ăn việc làm cho hàng triệu người, hàng hóa làm ra dồi dào đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng, ngân sách nhà nước tăng lên, hạ tầng cơ sở có điều kiện để cải tạo và xây dựng mới, nhiều thành phố mới được xây, nhiều khu nhà cao tầng xuất hiện. Tóm lại là trong tình hình hiện nay chúng ta đang có những điều kiện thuận lợi để vươn lên. Tuy nhiên từ đó chúng ta lại phải đối mặt với những nguy cơ lớn: Tiền lương công nhân rẻ mạt, doanh nghiệp không đóng bảo hiểm, bãi công, đình công xảy ra thường xuyên, và sau đó là nạn thất nghiệp. Chưa hết, nông dân mất đất, dồn vào thành phố làm ăn với đủ loại nghề khác nhau: chạy xe ôm, bán vé số, bán hàng rong, làm thợ hồ, khuân vác, làm người giúp việc… Giới trẻ nông thôn ra thành phố làm thuê cho các khu công nghiệp, bỏ đất đai canh tác cho người già và trẻ em. Điều quan trọng hơn, lực lượng này mang tâm thức và bản lĩnh nông dân vào cuộc sống đô thị. Chúng ta đang nói đến công cuộc đô thị hóa nông thôn nhưng chúng tôi lại nghĩ rằng đô thị Việt Nam đang bị nông thôn hóa một cách mạnh mẽ. Điều này thể hiện rõ trong hiểm họa ô nhiễm môi trường và 1 tai nạn giao thông. Đối với Việt Nam hiện nay, việc nắm bắt cơ hội là cả một vấn đề sống còn, đặc biệt là lĩnh vực kinh tế nhưng dự báo được những nguy cơ cũng là vấn đề mang ý nghĩa sống còn không kém. Trong xu thế hội nhập của đất nước với thế giới ngày nay, cơ hội gắn liền với thông tin và tri thức cùng với những dự báo mang tính toàn cầu hoặc ít ra cũng khu vực. Những bài học về xuất khẩu cá basa, cá tra, tôm, điều, cà phê, hay lúa gạo…hoặc nhập khẩu những dây chuyền máy móc, thiết bị những năm gần đây cho chúng ta thấy điều đó. Gia nhập WTO, nền kinh tế Việt Nam có điều kiện để phát triển mạnh mẽ nhưng cũng đứng trước những thách thức to lớn, đòi hỏi mỗi một thành phần kinh tế, mỗi một cá thể trong cộng đồng có tri thức về nó. Có nghĩa là mặt bằng dân trí phải được quan tâm đặc biệt. Việt Nam có hơn 50 dân tộc khác nhau, trong đó Lâm Đồng có hơn 40 dân tộc anh em. Tuy nhiên sự phát triển giữa các dân tộc là không đồng đều, đặc biệt dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa. Về cơ bản, các dân tộc thiểu số là ở vùng sâu vùng xa nên cuộc sống của họ gắn liền với nghèo đói và lạc hậu. Bởi vậy, cơ hội tiếp cận và thụ hưởng giáo dục còn rất hạn chế. Sự tương tác giữa chủ thể tiếp cận và khách thể tạo cơ hội chưa mang lại hiệu quả như mong muốn. Chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài này trước hết là muốn tìm hiểu trong điều kiện hiện nay giáo dục tiểu học ở Lâm Đồng thực chất đã phát triển đến mức độ nào. Từ đó chỉ ra những bất cập, kiến giải những nguyên nhân. Trong sự gắn kết này chúng tôi muốn nâng cao tính thực tiễn của những công trình nghiên cứu khoa học đối với địa phương chứ không muốn sau khi nghiệm thu xong chúng rơi vào quên lãng với một mớ lý thuyết vô bổ. Đề tài phải được ứng dụng vào đời sống, trước hết là một đóng góp thực sự đối với tình hình giáo dục của cả nước hiện nay nói chung và của Lâm Đồng nói riêng. Lý do thứ hai là bởi những bức xúc hiện nay của ngành giáo dục. Tính chaát aùp ñaët, coâng thöùc vaø hình thöùc chuû nghóa ñang laø caên beänh traàm kha cuûa giaùo duïc Vieät Nam. Giaùo duïc cuûa chuùng ta ngay töø baäc tieåu hoïc ñaõ naëng veà cung caáp kieán thöùc maø nheï veà ñaøo taïo nhaân caùch. Muốn hội nhập với thế giới ngoài kinh nghiệm phải có tri thức, đồng thời phải có ý thức về nhân cách dân tộc. Như đã biết, nhân cách dân tộc phải được kết tinh từ nhân cách của từng thành viên của dân tộc ấy. Nói rõ hơn, muốn khẳng định nhân cách một cộng đồng phải có sự khẳng định nhân cách của từng cá thể. Cùng với những thuận lợi, trong quá trình hội nhập chúng ta cũng đang gặp rất nhiều khó khăn và bất cập. Vấn đề cấp bách đặt ra ở đây là tương quan giữa mặt bằng tri thức cũng như 2 Lý do thứ ba khi tiến hành nghiên cứu đề tài này là sự quan tâm đến trình độ dân trí của đồng bào dân tộc thiểu số. Sau hơn 30 năm đất nước hoàn toàn giải phóng, mặt bằng dân trí đồng bào thiểu số ở Tây Nguyên trong đó có Lâm Đồng vẫn còn là một vấn đề nan giải. Đã có rất nhiều chủ trương chính sách của Đảng và nhà nước Việt Nam thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số, thế nhưng hiệu quả lại rất khiêm tốn. Chúng ta đã đầu tư rất nhiều tiền của để nâng cao mức sống cho đồng bào thiểu số qua các dự án lớn của chính phủ trung ương và chính quyền địa phương. Ở Lâm Đồng hệ thống điện, đường, trường, trạm đã vươn tới những vùng sâu, vùng xa nhất. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra ở đây là đồng bào thiểu số thích “ con cá” hơn là “cái cần câu”. Bởi thế sự đầu tư của nhà nước được họ xem là chuyện đương nhiên. Tại sao như vậy? Suy cho cùng vẫn là vấn đề dân trí. Nói tới dân trí tức là nói tới giáo dục các cấp, trong đó giáo dục tiểu học đóng một vai trò hết sức quan trọng. Không thể phủ nhận những nỗ lực lớn lao mà ngành giáo dục thể hiện trong những năm gần đây. Với hàng trăm triệu đôla đi vay và 20% ngân sách nhà nước hằng năm chi cho giáo dục qua việc trả tiền lương, đổi mới chương trình và sách giáo khoa, xây dựng cơ sở vật chất, các dự án phát triển giáo dục cho vùng sâu vùng xa v.v...cùng với hàng trăm ngàn thầy cô giáo đang cống hiến những năm tháng đẹp nhất của đời mình nơi thâm sơn cùng cốc, giáo dục đã có những chuyển động đáng mừng. Tuy nhiên, thực trạng chất lượng giáo dục được nâng cao bao nhiêu và như thế nào nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn là một câu hỏi cần được trả lời. Vấn đề đặt ra ở đây là Đầu tư và Hiệu quả. Naêm hoïc 2006 – 2007 caû nöôùc coù gaàn 15 vaïn hoïc sinh boû hoïc, trong ñoù cô baûn laø hoïc sinh tieåu hoïc (Nguoàn: Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo). Thứ tư, cơ hội và nguy cơ thường đi với nhau. Cơ hội tiếp cận và thụ hưởng giáo dục của cộng đồng cư dân ở Lâm Đồng là rất tốt nhưng còn tiềm ẩn những nguy cơ gì cần dự báo?! Chẳng hạn, nếu không có sự đồng bộ thì đường càng tốt tiềm ẩn tai nạn giao thông càng nhiều. Một thí dụ khá sinh động: người nông dân ra thành phố, đi trên đường cao tốc như đi trong ngõ xóm hay bờ ruộng quê nhà. Đó là một nguy cơ. Một thí dụ khác: một giáo viên rất nhiệt tình với nghề dạy học, được đào tạo bài bản về tri thức, nhưng lại không biết tiếng dân tộc, không biết gì về văn hóa bản địa nơi anh ta làm việc. Đó là một nguy cơ. Thực hiện đề tài này chúng tôi cũng muốn chỉ ra những nguy cơ ấy. 3 Từ những tiền đề trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: Cơ hội tiếp cận và thụ hưởng giáo dục tiểu học của cộng đồng dân tộc thiểu số tỉnh Lâm Đồng. Chúng tôi cũng xem đây là một đánh giá độc lập (đánh giá ngoài) đối với giáo dục tiểu học Lâm Đồng – một cách đánh giá có ý nghĩa khách quan đã được áp dụng phổ biến trên thế giới và ở Việt Nam. 2. Mục tiêu nghiên cứu − Mô tả thực trạng toàn diện và đầy đủ về điều kiện tiếp cận, thụ hưởng giáo dục tiểu học ở tỉnh Lâm Đồng, theo các tiêu chí: cộng đồng dân cư (trong đó trung tâm là trẻ em ở độ tuổi tiểu học), địa bàn cư trú, hoàn cảnh gia đình, độ tuổi đến trường, điều kiện trường lớp, đội ngũ giáo viên tiểu học… Các mô tả này không chỉ là những con số thống kê thuần tuý mà sẽ kết hợp với những phân tích và đánh giá định tính. − Đánh giá chính sách: Đánh giá các chính sách của chính quyền địa phương và của nhà nước để tìm hiểu mức độ, hiệu quả, ảnh hưởng của các chính sách đó đối với giáo dục và đào tạo cho các cộng đồng dân cư và những vấn đề lên quan. − Đánh giá nhu cầu: Tiếp cận, lắng nghe nhu cầu của người dân chuẩn bị cho kế hoạch phát triển giáo dục cho các cộng đồng dân cư trong tầm nhìn trung hạn và dài hạn. − Xây dựng và đề xuất các giải pháp để giải quyết những vấn đề có liên quan đến cơ hội tiếp cận và thụ hưởng giáo dục tiểu học của các cộng đồng dân cư tỉnh Lâm, và xem xét vai trò của hệ thống các trường tiểu học cũng như tập thể giáo viên tiểu học trong khu vực. 3. Phương pháp nghiên cứu 3.1. Điểm và diện kết hợp Phương pháp nghiên cứu của chúng tôi là điều tra cơ bản ở cả hai mặt: điểm và diện kết hợp. Về điểm, chúng tôi chọn một trường ở thành phố Đà Lạt là trường tiểu học Nguyễn Trãi và những trường ở vùng sâu vùng xa nhất như Đồng Nai Thượng (Cát Tiên), Đạ Tong (Đạm Rông), Đinh Trang Thượng (Di Linh), Long Lanh (Lạc Dương), Lộc Bắc (Bảo Lâm)…là những nơi có đồng bào dân tộc thiểu số sống tập trung. Về diện, phổ điều tra của chúng tôi là khá rộng về đối tượng cũng như khu vực địa lý. Chúng tôi chọn cả ba vùng: vùng 100% dân tộc thiểu số, vùng xen Kinh, vùng thành phố. Đối tượng khảo sát là học sinh 4 3.2. Đối chứng Quy trình thực hiện: về tận trường cơ sở tổ chức ra đề thi, tổ chức coi thi, không có thời gian chuẩn bị trước cho học sinh (kiểm tra đột xuất), sau đó tổ chức chấm thi ở một trường khác, đồng thời khảo sát luôn học sinh một trường đối chứng cùng đề thi ấy với tư cách là một trường chuẩn quốc gia, cuối cùng là so sánh kết quả giữa các trường. Nội dung đề thi phù hợp với chương trình hiện hành. Độ khó của đề thi là ở mức trung bình. Chấm thi dựa vào tiêu chí của Bộ Giáo dục và Đào tạo đối với từng khối lớp. Có một trường chúng tôi cho khảo sát ở hai năm học khác nhau nhưng cùng một thời điểm. Chúng tôi đã khảo sát 09 trường tiểu học và 05 trường trung học cơ sở ở 05 huyện khác nhau trong tỉnh với sự tham gia của 2177 học sinh trung học cơ sở và 2433 học sinh tiểu học. Kết quả thu được theo chúng tôi là đáng tin cậy bởi tính khách quan. Cập nhật, so sánh với các nguồn thông tin và số liệu khác nhau về chất lượng giáo dục: Ngân hàng thế giới, Cục thống kê, Sở Giáo dục và Đào tạo Lâm Đồng, địa bàn cơ sở. 3.3. Lấy ý kiến trực tiếp Bên cạnh công tác điều tra cơ bản bằng phiếu thăm dò chúng tôi còn tham khảo ý kiến của lãnh đạo các địa phương, các ban ngành trong tỉnh. Đặc biệt là ý kiến của các thầy, cô giáo đang trực tiếp giảng dạy ở các trường vùng sâu. Và cuối cùng, tổ chức một cuộc hội thảo để tham khảo những ý kiến khác nhau trên tinh thần dân chủ, khoa học về những vấn đề mà đề tài đặt ra. 5 PHẦN 2: NHỮNG CƠ HỘI TIẾP CẬN VÀ THỤ HƯỞNG GIÁO DỤC TIỂU HỌC 2.1. Những định hướng chung Thực hiện sự nghiệp đổi mới của Đảng, từ 1986 đến năm 2000, đặc biệt là 10 năm gần đây (1995-2005), cùng với chính sách chung về phát triển kinh tế – xã hội của cả nước, tỉnh Lâm Đồng đã có những chủ trương, chính sách cụ thể về phát triển giáo dục – đào tạo , trong đó đặc biệt quan tâm đến giáo dục – đào tạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa. Sự nghiệp đổi mới đất nước, chuyển nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đòi hỏi phải có một nguồn nhân lực có chất lượng đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế – xã hội trong thời kỳ mới, trong đó có nguồn nhân lực đồng bào dân tộc thiểu số. Để đảm bảo giáo dục – đào tạo đáp ứng được yêu cầu đó, Tỉnh Lâm Đồng đã kịp thời đề ra các chủ trương, chính sách về phát triển giáo dục – đào tạo trong đó đặc biệt quan tâm đến giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng khó khăn. Từ năm 1991, nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng lần thứ V đã đề ra nhiệm vụ của giáo dục là: “Nâng cao chất lượng giáo dục – đào tạo nhằm hình thành nhân cách xã hội chủ nghĩa của thế hệ trẻ, đào tạo cán bộ và đội ngũ lao động có kỹ thuật theo yêu cầu nền kinh tế – xã hội; có biện pháp tích cực đào tạo nhân tài của địa phương… Phát triển giáo dục phổ thông và trung học chuyên nghiệp theo hướng coi trọng chất lượng…, có khả năng thích ứng với thị trường lao động. Đa dạng hoá các loại hình giáo dục… Tăng cường phổ cập giáo dục cấp I và xoá mù chữ, phần lớn thanh niên phải được học hết cấp II. Phát triển trường Văn hoá – Lao động nội trú cho thanh, thiếu niên dân tộc ở các huyện hoặc cụm huyện, có chính sách khuyến khích để đào tạo nhân tài, học sinh dân tộc và học sinh nghèo…”. Những chủ trương của tỉnh đề ra trong Nghị quyết Đại hội lần thứ V của tỉnh đã định hướng sự phát triển giáo dục ngày càng gắn chặt hơn với nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội. Hệ thống giáo dục trên địa bàn tỉnh phát triển ngày càng đa dạng hơn, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục tiểu học và xoá mù chữ được tập trung thực hiện quyết liệt nhằm mục tiêu hoàn thành phổ cập tiểu học và xoá mù chữ đạt chuẩn quốc gia trước năm 2000. 6 Nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng (khoá V) về chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương (khoá VII) về tiếp tục đổi mới sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Nghị quyết đã đánh giá: Thời gian qua, mặc dù còn nhiều khó khăn song sự nghiệp giáo dục, đào tạo ở tỉnh ta đã có những tiến bộ và từng bước phát triển. Hệ thống mạng lưới trường, lớp các cấp học, ngành học… bước đầu được sắp xếp lại theo hướng đa dạng hoá, đáp ứng một bước nhu cầu học tập ngày càng tăng của nhân dân. Công tác xoá mù chữ và phổ cập tiểu học có bước tiến bộ mới, nhiều trẻ em thất học, bỏ học đã được thu hút vào các lớp phổ cập, lớp tình thương… Công tác giáo dục ở vùng dân tộc, vùng kinh tế mới đã được quan tâm hơn, hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú của tỉnh và huyện được củng cố và phát triển, góp phần tạo nguồn cán bộ dân tộc ở địa phương. Ngân sách Nhà nước dành cho công tác giáo dục, đào tạo hàng năm đều tăng. Một số chế độ chính sách, chế độ đối với giáo viên, học sinh nhất là đối với giáo viên công tác ở vùng nông thôn, vùng dân tộc ít người, vùng kinh tế mới cũng được ban hành và thực hiện tốt. Nhiều cấp ủy và chính quyền các cấp đã chú ý huy động sức dân và các đơn vị kinh tế đóng góp để tu sửa, xây dựng mới thêm một số trường, lớp và mua sắm trang, thiết bị cần thiết phục vụ việc dạy và học. 2.2. Nhận định về tình hình giáo dục của Tỉnh Lâm Đồng Bên cạnh mặt tích cực, sự nghiệp giáo dục – đào tạo ở tỉnh Lâm Đồng vẫn còn nhiều khuyết điểm, đặc biệt là ở vùng kinh tế mới, vùng dân tộc thiểu số, công tác giáo dục phát triển chậm, hiệu quả thấp, số người mù chữ và trẻ em thất học còn nhiều. Chất lượng giáo dục chuyển biến chậm, có mặt giảm sút, đội ngũ giáo viên còn một bộ phận chưa được tiêu chuẩn hoá, một số ít tinh thần trách nhiệm và lương tâm nhà giáo còn thiếu. Cơ sở vật chất trường, lớp, phương tiện dạy và học còn thiếu, nhất là các trường ở vùng dân tộc thiểu số, kinh tế mới và vùng xa xôi, hẻo lánh. Trên cơ sở đánh giá mặt tích cực và mặt hạn chế của giáo dục – đào tạo thời gian qua, Nghị quyết Tỉnh ủy đã xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ chủ yếu của sự nghiệp giáo dục – đào tạo. Cụ thể là: Tiếp tục đổi mới và phát triển sự nghiệp giáo dục – đào tạo phục vụ chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh, trước hết là phục vụ 6 chương trình kinh tế – xã hội do Đại hội V Đảng bộ tỉnh đã đề ra. Sắp xếp mạng lưới trường lớp theo hướng đa dạng hoá và xã hội 7 2.3. Những nhiệm vụ trọng tâm Nhằm đạt mục tiêu đề ra, Nghị quyết đã đưa ra 6 nhiệm vụ chủ yếu, trong đó có một nhiệm vụ rất quan trọng là: củng cố và tiếp tục phát triển sự nghiệp giáo dục ở vùng dân tộc, vùng kinh tế mới, sớm thực hiện những biện pháp cấp bách nhằm ổn định và ngăn ngừa sự sa sút của chất lượng giáo dục vùng dân tộc. Tiếp tục đầu tư củng cố, hoàn thiện trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh và các huyện; tăng cường giáo viên có chất lượng, phương tiện thiết bị tốt để đảm bào việc học văn hoá và học nghề ở các trường dân tộc nội trú đạt chất lượng cao. Đẩy mạnh công tác chống mù chữ trong vùng đồng bào dân tộc và huy động trẻ em đi học đúng độ tuổi, hạn chế đến mức thấp nhất số học sinh bỏ học nửa chừng. Để triển khai thực hiện Nghị quyết của Tỉnh ủy và cụ thể hoá Quyết định 72/HĐBT và Chỉ thị 525/CP của Thủ tướng Chính phủ về giáo dục – đào tạo, ngành giáo dục tỉnh Lâm Đồng đã tiến hành một số nhiệm vụ cụ thể để phát triển giáo dục vùng dân tộc thiểu số là: - Rà soát, sắp xếp lại mạng lưới trường lớp hợp lý, mở phân trường đến tận buôn để triệt để huy động trẻ em trong độ tuổi ra lớp. - Tăng cường xây dựng mới, tu sửa cơ sở vật chất trường học, khắc phục dần tình trạng lớp học tranh tre, nứa lá tạm thời. - Bố trí đủ đội ngũ giáo viên, nhất là giáo viên tiểu học, thực hiện phương châm địa phương hoá giáo viên. - Mở các lớp mẫu giáo 5 tuổi gắn với trường tiểu học. - Mở thêm và nâng cấp hệ thống các trường nội trú và các trường phổ thông có học sinh dân tộc lưu trú. - Huy động số trẻ em trong độ tuổi 6–14 tuổi bỏ học, trẻ em mù chữ và thanh niên từ 15–35 tuổi ra lớp. - Thực hiện các chương trình học 100 tuần, 120 tuần (đến nay đã là 165 tuần) cho học sinh tiểu học, lớp ghép; biên chế năm học theo tập quán sản xuất, phong tục của từng vùng. Chỉ thị số 25-CT/TU, ngày 5 tháng 9 năm 1994 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lâm Đồng về tiếp tục xây dựng và phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc nhằm mục tiêu đến năm 2000 cơ bản không còn tình trạng đói giáp hạt, mù chữ và thất học, hạn chế dịch bệnh, khắc phục tình trạng suy dinh dưỡng ở 8 Đây là một chỉ thị nhằm đẩy mạnh việc xây dựng và phát triển vùng đồng bào dân tộc một cách toàn diện, trong đó sự nghiệp giáo dục – đào tạo chiếm một vị trí hết sức quan trọng. Sau 5 năm thực hiện Chỉ thị 25-CT/TU của Tỉnh uỷ, sự nghiệp giáo dục – đào tạo trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng khó khăn của tỉnh đã có một bước phát triển mới cả về số lượng và chất lượng. Mạng lưới cơ sở vật chất trường, lớp, trang thiết bị dạy-học và đội ngũ giáo viên cơ bản đáp ứng nhu cầu dạy và học. Trong 27 xã đặc biệt khó khăn, số trường học các cấp là: Trường mẫu giáo độc lập 4, cộng với hàng chục lớp mẫu giáo 5 tuổi gắn với tiểu học, 27/27 xã có trường tiểu học tập trung và hàng chục phân trường, điểm trường; trường phổ thông cơ sở 9/27 xã, trường dân tộc nội trú liên huyện có 3 trường và 1 trường THPT nội trú của tỉnh. Tổng số học sinh dân tộc các cấp tăng nhanh, học sinh mẫu giáo 800 cháu (năm 1994 hầu như không có), học sinh tiểu học tăng 2.852 em, tỷ lệ huy động ra lớp trên 96%, học sinh THCS tăng 2.504 em, tỷ lệ duy trì sĩ số đạt trên 95%, đưa tỷ lệ người đi học trên số dân là 6/1 (trước đây là 15/1). Công tác xoá mù chữ và phổ cập tiểu học được đẩy mạnh, có 25/27 xã được công nhận hoàn thành xóa mù chữ và phổ cập tiểu học đạt chuẩn quốc gia. Tỉnh đã hỗ trợ giáo viên dạy vùng dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa đặc biệt khó khăn là 70% lương, nhằm thu hút và ổn định đội ngũ giáo viên. Bên cạnh mặt tiến bộ, mặt hạn chế của giáo dục vùng dân tộc là chất lượng giáo dục, nhất là văn hoá còn thấp, cơ sở