Đề tài Cơ sở lý luận và thực tiễn của những qui định chung về thừa kế trong Bộ luật Dân sự

MỞ ĐẦU 1. Sư cần thiết của việc nghiên cứu đề tài Bộ luật Dân sự nói chung và chế định thừa kế nói riêng điều chỉnh quan hệ tài sản ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phát triển kinh tế-xã hội của nước ta trong sự hội nhập với nền kinh tế thế giới. Vì vậy, BLDS phải có tính ổn định và tương thích với luật dân sự của các nước. Tuy nhiên, BLDS được xây dựng trong thời kỳ bắt đầu của cơ chế thị trường, cho nên không thể dự liệu hết sự phát triển của các giao lưu dân sự. Vì thế nhu cầu hoàn thiện BLDS là tất yếu. Trong BLDS, Phần thừa kế đóng vai trò quan trọng điều chỉnh việc chuyển dịch di sản của người chết cho những người khác còn sống theo di chúc hoặc theo qui định của pháp luật. Việc điều chỉnh quan hệ thừa kế cần phù hợp với sự phát triển cơ chế thị trường nhưng phải đảm bảo lợi ích của người thừa kế và lợi ích chung của gia đình, đảm bảo sự đoàn kết trong gia đình và dòng tộc. Hàng năm, Tòa án các cấp xét xử hàng nghìn vụ án về thừa kế, trong đó có nhiều vụ án qua nhiều cấp xét xử hoặc cùng một cấp, nhưng xét xử lại qua nhiều lần, mỗi lần có quyết định khác nhau, thậm chí trái ngược nhau. Do nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân cơ bản là một số qui định về thừa kế không rõ ràng, cụ thể, còn qui định không tương thích với qui định khác trong BLDS…Ngoài ra, việc áp dụng một số qui định chung trong phần thừa kế của các Toà án chưa thống nhất, do thiếu văn bản hướng dẫn, do trình độ của Thẩm phán còn hạn chế dẫn đến việc áp dụng một số qui định không chính xác trong việc giải quyết các tranh chấp về thừa kế. Trong cơ chế thị trường, quyền tài sản của cá nhân là một quyền kinh tế quan trọng có ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế xã hội của đất 2 nước. Tuy nhiên, hiện nay quan niệm về tài sản còn ảnh hưởng bởi tư tưởng bao cấp, cho nên hạn chế quyền định đoạt của cá nhân, vì vậy phát triển, mở rộng khái niệm về di sản sẽ góp phần hoàn thiện khái niệm tài sản là đối tượng nghiên cứu quan trọng của khoa học pháp lý dân sự. Vì những lý do trên, việc nghiên cứu đề tài "Cơ sở lý luận và thực tiễn của những qui định chung về thừa kế trong Bộ luật Dân sự" sẽ lý giải các vấn đề chung về thừa kế một cách khoa học. Ngoài ra, luận án phân tích, bình luận khoa học nội dung các qui định chung về thừa kế trong Bộ luật Dân sự và đưa ra giải pháp hoàn thiện các qui định chung về thừa kế. 2. Mục đích, đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài Nghiên cứu cơ sở khoa học của các qui định chung của thừa kế nhằm mục đích, phát triển, xây dựng nội dung khoa học của các qui định đó. Phân tích nội dung của một số qui định quan trọng trong phần qui định chung góp phần làm rõ nội dung của các qui định, tìm ra những bất cập, hạn chế, từ đó đề xuất hướng hoàn thiện phần qui định chung trong BLDS. Để thực hiện mục tiêu đó, luận án tập chung nghiên cứu các vấn đề sau: - Những vấn đề lý luận của các qui định chung về thừa kế. Vai trò của các qui định chung điều chỉnh quan hệ thừa kế. - Các yếu tố chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội ảnh hưởng đến việc xây dựng các qui định chung về thừa kế. - Một số kinh nghiệm ở Việt Nam và các nước xây dựng các qui định chung về thừa kế . - Nội dung những qui định chung về thừa kế trong BLDS 2005. - Thực tiễn áp dụng các qui định chung về thừa kế giải quyết tranh chấp di sản. 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của việc nghiên cứu đề tài Kết quả nghiên cứu sẽ đóng góp vào việc bổ sung và hoàn thiện 3 những vấn đề lý luận của các qui định chung về thừa kế, tạo cơ sở cho việc sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện phần thứ tư của Bộ Lụât Dân sự . Qua việc xây dựng các khái niệm khoa học và phân tích nội dung các qui định chung về thừa kế, giúp cho việc nghiên cứu giảng dạy pháp luật về thừa kế của Nhà nước ta tốt hơn. Mặt khác, luận án làm tài liệu tham khảo cho cơ quan xây dựng và áp dụng pháp luật. 4. Tình hình nghiên cứu đề tài Hiện nay, các đề tài nghiên cứu về thừa kế tương đối nhiều và ở các cấp độ khác nhau như các khoá luận cử nhân, luận văn cao học và các luận án tiến sĩ. Ngoài ra, còn một số bài viết trong các tạp chí Luật học của Trường Đại học Luật Hà Nội, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật của Bộ Tư Pháp, Tạp chí Toà án Nhân dân... + Các luận án tiến sĩ: - Phùng Trung Tập: “ Thừa kế theo pháp luật của công dân Việt Nam từ năm 1945 đến nay”. Luận án nghiên cứu quá trình hình thành và phát triển của thừa kế theo pháp luật ở Việt Nam từ năm 1945 đến nay. Nội dung chủ yếu của luận án làm rõ các điều kiện chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội ảnh hưởng đến việc điều chỉnh pháp luật về diện và hàng thừa kế trong pháp luật dân sự Việt Nam. - Phạm Văn Tuyết: “Thừa kế theo di chúc trong Bộ luật Dân sự Việt Nam”. Đề tài nghiên cứu những vấn đề như: khái niệm về di chúc, quyền của người lập di chúc, các điều kiện có hiệu lực của di chúc. + Luận văn cao học: - Nguyễn Thị Vĩnh: “Thừa kế theo pháp luật trong BLDS Việt Nam”. Nội dung chủ yếu gồm các vấn đề sau: khái niệm thừa kế theo pháp luật, diện và hàng thừa kế, thừa kế thế vị, các trường hợp thừa kế theo pháp luật. 4 - Nguyễn Thị Hồng Bắc: “Một số vấn đề thừa kế theo pháp luật trong BLDS Việt Nam”. Đề tài nghiên cứu có tính sơ lược về lịch sử của thừa kế theo pháp luật ở Việt Nam, một số nguyên tắc chủ yếu của thừa kế, các trường hợp thừa kế theo pháp luật, căn cứ phân chia hàng thừa kế. + Các công trình nghiên cứu khác: - Viện Khoa học Pháp lý: “Bình luận khoa học một số vấn đề cơ bản của BLDS ”. Các tập bình luận phân tích nội dung cơ bản của các qui đinh trong BLDS 1995 nói chung và các qui định về thừa kế nói riêng. - Viện Nghiên cứu về Nhà nước và pháp luật: “Những vấn đề cơ bản về BLDS Việt Nam”. Đây là số tạp chí chuyên đề về BLDS (số 5/ 1995). Trong đó có chuyên đề về chế định thừa kế trong BLDS. Chuyên đề này nghiên cứu các nguyên tắc cơ bản của điều chỉnh pháp luật về thừa kế, căn cứ khoa học để phân chia các hàng thừa kế. - Trường Đại học Luật Hà Nội, số tạp chí chuyên đề về BLDS (1996). Trong đó có bài viết về những điểm mới của di sản dùng vào việc thờ cúng trong BLDS so với Pháp lệnh Thừa kế 1990. - Tòa án Nhân dân Tối cao: “Những vấn đề lý luận và thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết các tranh chấp thừa kế tại Tòa án nhân dân”. Đây là công trình cấp bộ nghiên cứu về thừa kế, nội dung chủ yếu của đề tài là các vấn đề thực tiễn xét xử của Toà án trong việc giải quyết tranh chấp về thừa kế. - Nguyễn Ngọc Điện: “Một số suy nghĩ về thừa kế trong BLDS”. Tác giả so sánh pháp luật về thừa kế của Việt Nam qua các thời kỳ phát triển và so với chế định thừa kế trong Bộ luật Dân sự Pháp. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Xuất phát từ các nguyên lý của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu như phân 5 tích, so sánh, tổng hợp, qui nạp để làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của các qui định chung về thừa kế. 6. Những đóng góp mới của luận án - Trên cơ sở kiến giải làm sáng tỏ những vấn đề lý luận của các qui định chung về thừa kế, nhằm phát triển, mở rộng đối tượng nghiên cứu quan trọng của ngành khoa học pháp lý dân sự về tài sản. Từ trước đến nay, quan niệm tài sản là vật đã có và quyền tài sản trị giá được bằng tiền, tuy nhiên qua nghiên cứu cho thấy tài sản còn là vật đang hình thành và quyền tài sản còn là các lợi ích vật chất, từ việc khai thác lợi ích đó sẽ tạo ra tài sản. Pháp luật cần phải điều chỉnh các loại tài sản trên của cá nhân để tạo điều kiện cho các quan hệ kinh tế và dân sự phát triển. Luận án phát triển và xây dựng các khái niệm mới sau: - Quyền thừa kế là một trong các quyền của công dân, vì thế cá nhân được phép thực hiện các quyền của mình mà không bị pháp luật cấm. Hiện nay, khoa học pháp lý thừa nhận quyền thừa kế là quyền để lại tài sản cho người khác hưởng, là quyền hưỏng tài sản của người để lại thừa kế. Quan niệm này sẽ hạn chế phạm vi quyền tài sản của cá nhân, vì vậy luận án phát triển khái niệm quyền thừa kế của cá nhân theo hướng mở rộng các quyền tài sản trong giao lưu dân sự như nhận, chuyển nhượng, tặng cho, cầm cố, thế chấp, bảo lãnh quyền hưởng di sản. - Thời điểm mở thừa kế là thời điểm phát sinh quyền và nghĩa vụ của người thừa kế và các chủ thể khác. - Di sản là tài sản thuộc quyền sở hữu của người đã chết. Đây là khái niệm “đóng”, không thấy sự vận động, phát triển của vật chất, dẫn đến hạn chế quyền tài sản của cá nhân. Trong cơ chế thị trường còn nhiều tài sản khác là di sản phát sinh sau khi người để lại thừa kế chết, như hoa lợi, lợi 6 tức, quyền và các lợi ích khác phát sinh từ di sản, từ việc thừa kế. Phát triển khái niệm di sản, tạo tiền đề cho viêc mở rộng đối tượng điều chỉnh pháp luật dân sự. - Trong khoa học pháp lý coi nhận là hành vi thực tế tiếp thu tài sản làm phát sinh quyền sở hữu của người thừa kế. Luận án mở rộng khái niệm nhận di sản là ý thức chủ quan của người thừa kế được thể hiện bằng các hành vi khách quan như: tuyên bố nhận di sản, nhận di sản khi chia thừa kế, hoặc quản lý, khai thác sử dụng di sản, bán, chuyển quyền nhận di sản thừa kế cho người khác. Nhận di sản làm phát sinh quyền sở hữu của người thừa kế đối với di sản, vì vậy họ có các quyền và nghĩa vụ của người để lại thừa kế. - Di tặng là hành vi pháp lý đơn phương của người lập di chúc, nhằm tặng cho người khác tài sản của mình sau khi chết. Di tặng là hợp đồng tặng cho có điều kiện làm phát sinh hiệu lực, vì vậy người hưởng di tặng có quyền và nghĩa vụ theo hợp đồng tặng cho mà không có nghĩa vụ của người thừa kế. Khái niệm này lần đầu được xây dựng trong khoa học pháp lý. - Phát triển và hoàn thiện lý luận về mối quan hệ giữa quyền thừa kế và quyền sở hữu tư nhân, đó là quan hệ tương tác giữa các sự kiện pháp lý làm phát sinh, chấm dứt quan hệ sở hữu và thừa kế. - Luận án đã đưa ra phương án sửa đổi, bổ sung các Điều: 632, 634, 635, 636, 637, 642, 643, 644, 645 BLDS. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận án được bố cục thành 3 chương. 7 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA NHỮNG QUI ĐỊNH CHUNG VỀ THỪA KẾ 1.1. Khái niêm quyền thừa kế và những qui định chung về thừa kế 1.1.1. Khái niệm về thừa kế và quyền thừa kế - Thừa kế tồn tại và phát triển cùng với xã hội loài người, là việc chuyển dịch tài sản (của cải) của người chết cho người khác còn sống theo truyền thống, phong tục tập quán của từng dân tộc. Người hưởng tài sản, có nghĩa vụ duy trì, phát triển giá trị vật chất, giá trị tinh thần và truyền thống, tập quán do thế hệ trước để lại. Trong xã hội có giai cấp, quan hệ thừa kế là đối tượng điều chỉnh của pháp luật, Nhà nước điều chỉnh quan hệ thừa kế nhằm đạt những mục đích nhất định. - Quyền thừa kế là quyền chủ quan của cá nhân có quyền để lại tài sản, thành quả lao động, các quyền và lợi ích của mình cho người khác hưởng. Người thừa kế có quyền nhận di sản và hưởng giá trị vật chất, giá trị tinh thần và các lợi ích khác phát sinh từ di sản. Mặt khác, người thừa kế và những người tham gia vào quan hệ thừa kế có nghĩa vụ giữ gìn bảo vệ các giá trị văn hoá đó. - Theo nghĩa khách quan, quyền thừa kế là tổng hợp các qui phạm pháp luật điều chỉnh việc chuyển dịch tài sản của người chết cho những người khác theo ý chí của người đó khi còn sống hoặc theo một trình tự nhất định. Mặt khác, các qui phạm pháp luật ghi nhận và qui định trình tự 8 thực hiện và bảo vệ các quyền của người có tài sản, quyền của người thừa kế và các chủ thể khác trong quan hệ thừa kế. - Quyền sở hữu của cá nhân là tiền đề phát sinh quyền thừa kế, ngược lại quyền thừa kế là một căn cứ quan trọng làm phát quyền sở hữu tư nhân. Từ mối quan hệ đó cho thấy nghiên cứu về thừa kế cần xuất phát từ bản chất của quan hệ sở hữu trong các xã hội khác nhau. 1.1.2. Khái niệm những qui định chung về thừa kế - Quan hệ dân sự, kinh tế trong cơ chế thị trường còn nhiều biến động, thay đổi sâu sắc, vì thế cần nghiên cứu để hoàn thiện BLDS và các luật khác là nhu cầu cần thiết. Để tiếp tục hoàn thiện BLDS cần phải nghiên cứu, hệ thống và phát triển khoa học pháp lý về dân sự, trong đó có các vấn đề về thừa kế. Trên cơ sở xây dựng, hoàn thiện các khái niệm khoa học của các qui định về thừa kế, sửa đổi, bổ sung và xây dựng các qui định về thừa kế ngày càng hoàn thiện hơn. Các khái niệm được phát triển và xây dựng trong phần này gồm: - Qui định chung về thừa kế là những quan điểm của Nhà nước về vấn đề thừa kế, là các nguyên tắc và căn cứ pháp lý mà dựa vào đó để phân chia di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật. - Chủ thể của thừa kế là những cá nhân, tổ chức tham gia vào quan hệ thừa kế có các quyền và nghĩa vụ do pháp luật qui định và do thoả thuận. - Nhận di sản là hành vi khách quan thể hiện việc tiếp nhận di sản bằng hành vi thực tế hoặc định đoạt quyền nhận di sản cho người khác như nhường quyền nhận di sản. Kể từ thời điểm nhận, di sản thuộc quyền sở hữu của người thừa kế, cho nên họ có quyền định đoạt. - Di sản thừa kế là tài sản thuộc quyền sở hữu của người đã chết và hoa lợi, lợi tức phát sinh từ di sản, tài sản và các lợi ích khác do pháp luật qui định. 9 - Di tặng là ý chí của người lập di chúc nhằm tặng cho người khác tài sản sau khi chết. Người hưởng di tặng không phải thực hiện nghĩa vụ của người thừa kế. - Thời hiệu của thừa kế là thời hạn do pháp luật qui định, cho phép các chủ thể khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp về thừa kế và các quyền lợi khác liên quan đến di sản, hết thời hạn đó, các chủ thể mất quyền khởi kiện. 1.1.3. Quá trình phát triển kinh tế-xã hội và nhu cầu, mục tiêu điều chỉnh pháp luật các quan hệ thừa kế 1.13.1. Sự cần thiết của việc điều chỉnh các quan hệ thừa kế trong việc phát triển kinh tế-xã hội Mục tiêu chính của luật dân sự là điều chỉnh các quan hệ tài sản nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội và tạo điều kiện đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần của nhân dân. Quá trình phát triển kinh tế-xã hội gắn liền với sự phát triển của các quan hệ sở hữu. Trong các chế độ xã hội khác nhau thì nhu cầu điều chỉnh các quan hệ sở hữu khác nhau. Tuy nhiên quan hệ sở hữu là tiền đề của quan hệ thừa kế. Ngược lại thừa kế sẽ củng cố phát triển quan hệ sở hữu tư nhân. Do vậy, pháp luật phải điều chỉnh quan hệ thừa kế và quan hệ sở hữu phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. 1.1.3.2. Vai trò của chế định thừa kế trong điều chỉnh các quan hệ dân sự - Chế định thừa kế có vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện cho sở hữu tư nhân tồn tại và phát triển. Việc chuyển dịch tài sản trong các giao lưu dân sự (trong đó có thừa kế) gắn liền với quá trình phát triển các quan hệ kinh tế-xã hội, các quan hệ sở hữu trong đó có sở hữu tư nhân. - Pháp luật về thừa kế đóng vai trò quan trọng trong việc giữ gìn và 10 phát huy bản sắc văn hoá của dân tộc. Quan hệ thừa kế có tính đặc trưng là mang yếu tố tình cảm. Thừa kế không những chuyển dịch tài sản, mà còn kế thừa các giá trị văn hoá, tinh thần của gia đình, dòng tộc liên quan đến phong tục, tập quán, truyền thống của nhân dân, đảm bảo tình đoàn kết trong gia đình. - Pháp luật về thừa kế có vai trò tạo ra môi trường ổn định cho việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Trong thời đại ngày nay, khi kinh tế thế giới có tính toàn cầu hoá, thì sự hình thành và phát triển của các quan hệ tài sản, sự giao thoa giữa các nền văn hoá mang tính tất nhiên. Ở mỗi quốc gia, pháp luật về thừa kế có đặc thù mang bản sắc văn hoá của dân tộc, bảo vệ lợi ích của cá nhân của Nhà nước, tuy nhiên việc điều chỉnh các quan hệ thừa kế có yếu tố nước ngoài phù hợp với tập quán quốc tế và bảo quyền lợi của các nhà đầu tư để họ an tâm đầu tư lâu dài. 1.2. Những qui định chung về thừa kế trong pháp luật dân sự Việt Nam qua các thời kỳ phát triển 1.2.1. Những qui định chung về thừa kế trong pháp luật dân sự Việt Nam từ thể kỷ XV đến năm 1945 Ở Việt Nam, thời kỳ phong kiến, thừa kế được qui định trong Luật Hồng Đức và Luật Gia Long. Tuy nhiên, chế định thừa kế không qui định thành chương phần riêng nhưng hai Bộ luật này đều qui định những vấn đề cơ bản là di sản, hương hoả, người quản lý di sản, người thừa kế. Trong thời kỳ Pháp thuộc, ở Việt Nam tồn tại ba Bộ luật, Bộ luật Nam Kỳ giản yếu1882, Dân luật Bắc kỳ(DLBK)1931 và Hoàng Việt Trung Kỳ Hộ luật(HVTKHL) 1936. Hai Bộ luật: DLBK và HVTKHL được xây dựng dựa trên cơ sở của Bộ luật Dân sự Pháp 1804. - Các Bộ luật điều chỉnh rất linh động về thừa kế của những người có quyền thừa kế của nhau chết cùng một thời điểm thì suy đoán theo tuổi 11 tác, tình trạng sức khoẻ để xác định người chết trước, do vậy đảm bảo được quyền lợi những người thừa kế của người chết sau. - Hai Bộ luật trên, điều chỉnh về thừa kế thế vị trong ba trường hợp, cha hoặc mẹ chết trước, chết cùng, hoặc không có quyền nhận di sản, thì cháu thế vị cha hoặc mẹ nhận di sản của ông hoặc bà. Hiện nay luật dân sự của nước ta mới điều chỉnh hai trường hợp là cha (mẹ) chết cùng hoặc chết trước ông (bà) thì cháu thế vị. 1.2.2. Sự phát triển những qui định chung về thừa kế từ năm 1945 đến nay - Hệ thống pháp luật nói chung và về dân sự nói riêng từ năm 1945 đến năm 1954, Nhà nươc ta chưa xây dựng pháp luật riêng mà áp dụng các Bộ luật Dân sự Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ giản yếu. Những nguyên tắc, qui định phù hợp với lợi ích của nhân dân thì tiếp tục được áp dụng. - Từ ngày 10/7/1959 ở miền Bắc không áp dụng pháp luật của chế độ cũ, các tranh chấp dân sự giải quyết theo đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước. - Từ năm 1959 đến những năm đầu của thời kỳ đổi mới (1986- 1988) ở nước ta hầu như không có văn bản về dân sự. Bởi vì thời kỳ này là chế độ bao cấp, nên các quan hệ dân sự được hành chính hoá. - Sau khi đất nước thống nhất TANDTC ban hành Thông tư 81 ngày 24/7/1981 điều chỉnh các quan hệ thừa kế trên phạm vi cả nước. Thông tư này được pháp điển hoá trong Pháp lệnh Thừa kế 1990. Tóm lại, suốt thời kỳ bao cấp, Nhà nước ta không ban hành văn bản pháp luật dân sự. Bởi lẽ, thời kỳ này, hàng hoá được lưu thông theo cơ chế phân phối, do đó các quan hệ dân sự được hành chính hoá, các tranh chấp dân sự phần lớn được giải quyết bằng đường lối xét xử của TANDTC. Năm 1995, Bộ luật Dân sự được ban hành và được sửa đổi bổ sung năm 2005. Trong Bộ luật Dân sự, các qui định chung về thừa kế thể hiện 12 trình độ pháp điển hoá pháp luật dân sự nói chung và các qui định chung về thừa kế nói riêng đã đạt đến trình độ cao, gồm các qui định như: thời điểm mở thừa kế, địa điểm mở thừa kế, di sản, người thừa kế, quyền của người thừa kế, thời hiệu thừa kế… 1.3. Kinh nghiệm xây dựng những qui định chung về thừa kế của các nước Ở Việt Nam chúng ta đã học tập và tiếp thu kinh nghiệm lập pháp của ông cha ta và các nước tiên tiến trên thế giới như Pháp, Đức, Nga, Nhật....Vì vậy, chúng ta đã xây dựng được Bộ luật Dân sự tương đối toàn diện, có cấu trúc khoa học. Bộ Luật Dân sự của Pháp, Nhật Bản, Thái Lan, Liên Bang Nga... có nhiều nét tương đồng với Bộ luật Dân sự của nước ta. Tuy nhiên, các Bộ luật này điều chỉnh một số trường hợp cụ thể có tính khoa học và hợp lý hơn BLDS Việt Nam. Pháp luật của Pháp, Nhật, Nga đều qui định các hành vi sau đây là nhận di sản: bán, cho, hoặc nhường quyền thừa kế, hết thời hạn từ chối nhận di sản thì coi là mặc nhiên nhận di sản. Trường hợp người thừa kế từ chối nhận di sản để trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ với người thứ ba thì chủ nợ có quyền yêu cầu toà án chia di sản của người để lại thừa kế và cho nhận thay phần của người từ chối nhận di sản Các Bộ luật Dân sự của Pháp, Đức, Nga, Nhật đều qui định thời hiệu xác lập quyền sở hữu và thời hiệu tố tụng là một, có nghĩa là hết thời hiệu khởi kiện thì di sản