Đề tài Dạy kể chuyện kiểu bài “Nghe – Kể lại”

A. Lý do chän ®Ò tµi. Trong cuéc sèng hµng ngµy, khi con ng­êi míi sinh ra th× ®· cã nhu cÇu giao tiÕp - nhu cÇu ®ã ngµy cµng ®ßi hái cao h¬n, nhiÒu h¬n. KÓ chuyÖn chÝnh lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña nhu cÇu Êy. Ngay tõ khi cßn nhá tuæi th¬ cña c¸c em ®· ®­îc tiÕp xóc víi ph©n m«n kÓ chuyÖn. Qua c¸c c©u chuyÖn kÓ cña bè mÑ, «ng bµ ®· ®­a c¸c em ®Õn víi v­ên cæ tÝch thÇn bÝ ë løa tuæi mÈu gi¸o, c¸c em ®· ®­îc lµm quen vµ tham gia, hßa m×nh vµo c¸c c©u chuyÖn d­íi sù h­íng dÉn cña c¸c c« gi¸o mÇm non. ë líp 5 ®©y lµ líp cuèi cÊp thi ph©n m«n kÓ chuyÖn lµ m«n häc hÕt søc quan träng. Nã cñng cè kÜ n¨ng kÓ chuyÖn ®· h×nh thµnh ë c¸c líp 1, 2, 3, 4 vµ ph¸t triÓn kÜ n¨ng kÓ chuyÖn ®· ®­îc häc ë líp 4. Bªn c¹nh ®ã tiÕt kÓ chuyÖn lµ tiÕt häc kh¸c víi tiÕt to¸n, søc kháe... Mµ ë tiÕt nµy c¸c em lu«n h¸o høc chê ®îi ®­îc häc. TiÕt kÓ chuyÖn ®· ®­a c¸c em ®i tõ hiÖn t¹i ®Ó vµo nh÷ng v­ên cæ tÝch, ®Õn víi nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp ®Ï, tÊm lßng dòng c¶m cao th­îng, ®Çy lßng vÞ tha cña c¸c nh©n vËt mµ trong cuéc sèng h»ng ngµy c¸c em Ýt ®­îc gÆp. Ph©n m«n kÓ chuyÖn ®· thay ®æi bÇu kh«ng khÝ cña líp häc gióp c¸c em gi¶i táa nh÷ng c¨ng th¼ng sau nh÷ng tiÕt häc kh¸c. §Ó c¸c em cã t©m lý tèt h¬n cho c¸c giê häc sau nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc. Ph©n m«n kÓ chuyÖn cßn gi¸o dôc cho c¸c em tÊm lßng yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc, yªu mu«n loµi vµ yªu thÕ giíi xung quanh. Gi¸o dôc lßng yªu c¸i tèt, c¸i ®Ñp, biÕt c¨m nghÐt c¸i xÊu, c¸i ¸c, ghÐt chiÕn tranh nh­ng cã tÊm lßng ®Çy vÞ tha, gãp phÇn h×nh thµnh nh©n c¸ch cña con ng­êi cña c¸c em. KÓ chuyÖn ë líp 5 cßn gióp cho c¸c em cã tinh thÇn, ý chÝ, nghÞ lùc vµ ãc s¸ng t¹o th«ng qua c¸c nh©n vËt trong c¸c c©u chuyÖn ®Ó tõ ®ã gióp c¸c em n©ng cao nh÷ng hiÓu biÕt gióp c¸c em gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc. ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn ®©y trong qu¸ tr×nh d¹y kÓ chuyÖn nãi chung vµ kiÓu bµi "nghe - kÓ l¹i chuyÖn" nãi riªng t«i lu«n cã nh÷ng ®Ó ý, ph¸t hiÖn ®Ó t×m ra nh÷ng ph­¬ng ph¸p d¹y häc phï hîp ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña m«n häc ®ã còng lµ lý do ®Ó t«i chän ®Ò tµi nµy . B. C¬ së chän ®Ò tµi. 1. C¬ së lý luËn. Ngay tõ khi cÊt tiÕng khãc chµo ®êi con ng­êi ®· cã nhu cÇu giao tiÕp. Nhu cÇu Êy ngµy cµng kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ kÓ chuyÖn lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu cña nhu cÇu giao tiÕp Êy. H×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc sinh ngoµi cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, c¸c ho¹t ®éng giao tiÕp hµng ngµy ë nhµ tr­êng thi kÓ chuyÖn ®· gãp phÇn kh«ng nhá cho viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch cña ng­êi häc sinh. KÓ chuyÖn ®· më réng, tÝch cùc hãa vèn tõ ng÷, ph¸t triÓn t­ duy. N©ng cao hiÓu biÕt vÒ ®êi sèng, thÕ giíi xung quanh bao gåm nh©n sinh quan vµ thÕ gií quan. Trong 10 chuyÖn "nghe- kÓ l¹i" ë líp 5 g¾n liÒn víi 10 chñ ®iÓm. Nh÷ng c©u chuyÖn hÊp dÉn, c¶m ®éng giµu ý nghÜa nµy t¸c ®éng rÊt lín ®Õn häc sinh. §­îc nghe nh÷ng c©u chuyÖn nh­ thÕ l¹i ®­îc tËp kÓ l¹i häc sinh sÏ ®­îc båi d­ìng vÒ nhËn thøc, t×nh c¶m, ®­îc lµm giµu vèn tõ, t­ duy l«gic, vµ ®Æc biÖt lµ t­ duy h×nh t­îng cña c¸c em sÏ ph¸t triÓn. Nh­ vËy, viÖc d¹y häc m«n KÓ chuyÖn kh«ng chØ lµ ®¬n thuÇn gi¸o viªn kÓ mµ ë ®©y häc sinh tham gia kÓ, tham gia vµo c¸c ho¹t c¶nh, tham gia vµo c¸c vai nh©n vËt. Bªn c¹nh ®ã c¸c em cßn thi kÓ, nhËn xÐt c¸ch kÓ, lèi kÓ cña b¹n... Tõ nh÷ng c¬ së lÝ luËn trªn, t«i thÊy d¹y kÓ chuyÖn kiÓu bµi “Nghe – KÓ l¹i” ®ßi hái rÊt cao ë ng­êi gi¸o viªn vµ ph­¬ng ph¸p tæ chøc qu¸ tr×nh d¹y häc kiÓu bµi nµy. 2. Ch­¬ng tr×nh kiÓu bµi Nghe kÓ l¹i ë líp 5: TT TuÇn Tªn truyÖn ThÓ lo¹i 1 1 Lý Tù Träng Ng­êi thùc viÖc thùc 2 4 TiÕng VÜ CÇm ë Mü Lai Ng­êi thùc viÖc thùc 3 7 C©y cá n­íc Nam D©n gian 4 11 Ng­êi ®i s¨n vµ con Nai S¸ng t¸c 5 14 Paxt¬ vµ em bÐ Ng­êi thùc viÖc thùc 6 19 ChiÕc ®ång hå Ng­êi thùc viÖc thùc 7 22 ¤ng NguyÔn Khoa §¨ng D©n gian 8 25 V× mu«n d©n D©n gian 9 29 Líp tr­ëng líp t«i S¸ng t¸c 10 32 Nhµ v« ®Þch S¸ng t¸c 3. C¬ së thùc tiÔn. Gièng víi ph©n m«n kÓ chuyÖn líp 4 th× ë líp 5 còng cã ba kiÓu bµi: Nghe – kÓ l¹i chuyÖn. KÓ chuyÖn ®· nghe, ®· ®äc. KÓ chuyÖn ®· chøng kiÕn hoÆc tham gia. Trong ba kiÓu bµi ®ã, th× kiÓu bµi kÓ chuyÖn ®· nghe, ®· ®äc, kÓ chuyÖn ®· chøng kiÕn hoÆc tham gia khi d¹y gi¸o viªn chØ cÇn h­íng dÉn, gióp ®ì ®Ó häc sinh tù t×m ®­îc chuyÖn ®óng víi yªu cÇu cña bµi vµ sau ®ã c¸c em tù kÓ cho nhau nghe trong nhãm vµ tr­íc líp. Nh­ng ë kiÓu bµi “Nghe – kÓ l¹i chuyÖn” lµ kiÓu bµi khã d¹y vµ nÕu thµnh c«ng ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a gi¸o viªn vµ häc sinh. Yªu cÇu cña gi¸o viªn ë tiÕt d¹y ph¶i cã sù ®Çu t­, kÜ n¨ng, t©m huyÕt, nÕu kh«ng th× dï cèt truyÖn cã hay ®i ch¨ng n÷a th× tiÕt d¹y còng trë thµnh kh« khan, nhµm ch¸n, kh«ng g©y ®­îc høng thó cho häc sinh. Ngoµi ra, ë kiÓu bµi nµy gi¸o viªn lµ ng­êi kÓ chuyÖn, häc sinh lµ ng­êi nghe vµ kÓ l¹i chuyÖn. §ång thêi kÕt hîp sù diÔn ®¹t ng«n ng÷ b»ng c¸ch phèi hîp ®iÖu bé, nÐt mÆt cña ng­êi kÓ. Nh­ vËy, biÕt “nghe – kÓ l¹i chuyÖn” thµnh c«ng cÇn ph¶i cã sù ®Çu t­ cña gi¸o viªn vÒ ph­¬ng ph¸p còng nh­ nghÖ thuËt dÉn d¾t, cuèn hót häc sinh ®Ó c¸c em tiÕp xóc c©u chuyÖn mét c¸ch cã ý thøc, tù gi¸c vµ tham gia kÓ chuyÖn mét c¸ch tù nguyÖn vµ cã nhu cÇu ®­îc kÓ chuyÖn. Qua 5 n¨m gi¶ng d¹y ë tr­êng t«i thÊy nhiÒu ®ång nghiÖp ch­a thËt quan t©m ®óng møc tíi tiÕt d¹y kÓ chuyÖn. PhÇn lµ do chó träng nhiÒu h¬n ë c¸c m«n kh¸c nªn thêi gian cña tiÕt häc chØ cßn Ýt, phÇn do n¨ng khiÕu kÓ chuyÖn còng nh­ n¨ng lùc cña m×nh nªn khi gi¸o viªn kÓ cho häc sinh nghe mét chiÒu hoÆc ®äc chuyÖn cho c¸c em nghe. Trong c¸c tiÕt d¹y kÓ chuyÖn, ngo¹i trõ c¸c tiÕt d¹y thao gi¶ng hoÆc chuyªn ®Ò, cã nhiÒu khi d¹y gi¸o viªn ch­a thuéc cèt truyÖn nªn khi d¹y cßn lóng tóng, kÓ cßn ®øt qu·ng, g©y mÊt høng thó ®èi víi tiÕt d¹y kÓ chuyÖn. Qua qu¸ tr×nh kh¶o s¸t thùc tÕ ë tr­êng t«i vÒ gi¸o viªn toµn tr­êng vµ häc sinh khèi 5 vµo ®Çu n¨m häc t«i thÊy nh­ sau: Gi¸o viªn cã kh¶ n¨ng h­íng dÉn häc sinh kÓ hay: 2/15, ®¹t tØ lÖ 13%. Gi¸o viªn d¹y ë møc b×nh th­êng: 11/15, ®¹t tØ lÖ 73% Gi¸o viªn d¹y d­íi møc b×nh th­êng: 2/15, tØ lÖ 14%. Trong n¨m häc qua, t«i ®­îc ph©n c«ng gi¶ng d¹y vµ lµm c«ng t¸c chñ nhiÖm líp 5B, kÕt qu¶ kh¶o s¸t ®Çu n¨m cña líp t«i nh­ sau: Tæng sè HS HS kÓ hay, kÓ s¸ng t¹o HS kÓ thuéc chuyÖn HS kÓ ®­îc vµi ®o¹n HS kÓ ch­a ®¹t yªu cÇu SL TL SL TL SL TL SL TL 28 0 0% 10 35.7% 12 12.8% 6 21.4% C¨n cø vµo c¸c sè liÖu trªn t«i thÊy viÖc h­íng dÉn, rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng kÓ chuyÖn cña gi¸o viªn cho häc sinh cßn cã nhiÒu h¹n chÕ, còng nh­ ®ang cßn nhiÒu bÊt cËp. Víi ®Ò tµi nµy t«i chØ ®­a mét sè kinh nghiÖm vÒ rÌn kÜ n¨ng kÓ chuyÖn trong kiÓu bµi “Nghe – kÓ l¹i chuyÖn” trong ph©n m«n kÓ chuyÖn ë líp 5. C. Gi¶i ph¸p cô thÓ. I. Mét sè biÖn ph¸p rÌn kü n¨ng kÓ chuyÖn: 1. Yªu cÇu nghe vµ ghi nhí chuyÖn. Víi d¹ng bµi “Nghe – kÓ l¹i chuyÖn”, ®©y lµ b­íc quan träng cña bµi. Häc sinh th«ng qua lêi kÓ cña gi¸o viªn vµ ®å dïng d¹y häc ®Ó ghi nhí c©u chuyÖn còng nh­ h×nh thµnh kÜ n¨ng kÓ chuyÖn. NÕu lµm tèt yªu cÇu nµy th× chóng ta ®· gi¶i quyÕt ®­îc yªu cÇu cña bµi häc còng nh­ vÊn ®Ò cña ®Ò bµi nµy. Do ®ã, nã ®Æt ra yªu cÇu rÊt cao cho gi¸o viªn trong giê d¹y ph¶i ®¶m b¶o thuéc chuyÖn. Khi kÓ gi¸o viªn ph¶i thÓ hiÖn râ gi÷a c¸c vai trong chuyÖn th«ng qua lêi tho¹i. Ph¶i cã giäng kÓ còng nh­ c¸c yÕu tè phô kh«ng lêi thÓ hiÖn sù l«i cuèn ®Ó ®­a c¸c em x©m nhËp vµo trong néi dung c©u chuyÖn. - Gi¸o viªn kÓ lÇn 1 kh«ng dïng tranh, nh­ng ë lÇn 2 vµ 3 dïng tranh, nªn kÓ chËm l¹i thÓ hiÖn néi dung chuyÖn cña tõng tranh. - Khi kÓ kÕt hîp ghi c¸c mèc thêi gian, tªn nh©n vËt khã nhí ra b¶ng. VÝ dô: Khi kÓ chuyÖn: “TiÕng vÜ cÇm ë Mü Lai” – Gi¸o viªn kÓ xong lÇn 1, cÇn hái häc sinh vÒ c¸c nh©n vËt vµ ghi nhanh ë b¶ng c¸c mèc thêi gian xÈy ra c©u chuyÖn: Ngµy 16/3/1968; Nh©n vËt: Mai – c¬, T«m – xán, C«n – b¬n, An - ®rª – èt – ta, H¬ - bít, R« - nan. - Trong qu¸ tr×nh kÓ gi¸o viªn cã thÓ ®­a ra nh÷ng c©u hái g©y tß mß, g©y sù chó ý ®Ó cuèn hót häc sinh. VÝ dô: Trong c©u chuyÖn “Ng­êi ®i s¨n vµ con nai”: Gi¸o viªn ®­a ra c©u hái cho häc sinh dù ®o¸n kÕt thóc c©u chuyÖn ng­êi ®i s¨n cã b¾n con nai kh«ng? ChuyÖn g× xÈy ra sau ®ã? - Trong lÇn kÓ thø 2 vµ thø 3 nÕu thÊy häc sinh ®· nhí truyÖn còng cã thÓ cho häc sinh kÓ tiÕp lêi cña m×nh hoÆc mét ®o¹n, sau ®ã nhËn xÐt. - Kh«ng khÝ cña líp häc còng lµ yÕu tè quan trong ®Ó t¹o nªn thµnh c«ng. Khi d¹y tiÕt kÓ chuyÖn gi¸o viªn chó ý t¹o kh«ng khÝ tho¶i m¸i, æn ®Þnh ®Ó häc sinh tiÕp thu tèt c©u chuyÖn. 2. Quan s¸t vµ nhËn xÐt tranh nªu néi dung. Trong mçi tiÕt d¹y kÓ chuyÖn nµy ®Òu cã sö dông tranh. §©y lµ ®å dïng d¹y häc hÕt søc quan trong, c¸c h×nh ¶nh nµy ®· tãm t¾t phÇn néi dung c©u chuyÖn theo mçi ®o¹n. Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ho¹t ®éng nhãm ®Ó thuyÕt minh néi dung tranh còng nh­ ®Æt tªn cho tõng tranh cã trong SGK. C¸c nhãm cã thÓ lªn tr×nh bµy ë b¶ng, gi¸o viªn ghi c¸c ý kiÕn nhËn xÐt, bæ sung. Sau ®ã, chèt l¹i ë b¶ng thuyÕt minh tranh hîp lý nhÊt vµ yªu cÇu häc sinh ®äc l¹i thuyÕt minh. 3. KÜ n¨ng kÓ l¹i. D¹ng bµi" nghe- kÓ l¹i chuyÖn " th«ng th­êng lµ kÓ trong nhãm sau ®ã kÓ tr­íc líp. Trong qu¸ tr×nh d¹y th­êng häc sinh kÓ theo nhãm 4. Gi¸o viªn giao nhiÖm vô cho nhãm tr­ëng ®iÒu hµnh. - §Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ c¸c hãm lµm viÖc nghiªm tóc, kh«ng khÝ vui, tù nhiªn cã tÝnh gióp ®ì lÉn nhau cao. L¾ng nghe b¹n kÓ, bæ sung nhËn xÐt. - Gi¸o viªn ®Õn c¸c nhãm h­íng dÉn cô thÓ gióp ®ì nhãm yÕu ®­a ra c¸c c©u hái cã tÝnh gîi më. - Khi häc sinh kÓ tr­íc líp cÇn ®«ng viªn khÝch lÖ kÞp thêi vµ yªu cÇu c¸c em kh¸c nhËn xÐt vÒ lêi b¹n kÓ rót ra ®­îc ®iÓm m¹nh yÕu cña tõng em. 4. KÕt hîp khÐo lÐo cö chØ ®iÖu bé vµ nÐt mÆt. Do ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña con ng­êi ®Æc biÖt lµ løa tuæi häc sinh TiÓu häc th«ng th­êng c¸c em Ýt m¹nh d¹n ®Æc biÖt lµ ®øng tr­íc ®¸m ®«ng hay ®øng kÓ ë tr­íc líp nªn kÓ hay lóng tóng, quªn chuyÖn nªn nhiÒu em khi lªn kÓ kh«ng kÓ ®­îc..., tr¹ng th¸i t©m lý nµy ¶nh h­ëng rÊt lín trong qu¸ tr×nh kÓ chuyÖn. - V× vËy gi¸o viªn khi kÓ chuyÖn cÇn ph¶i kÕt hîp c¸c cö chØ, ®iÒu bé nÐt mÆt cña m×nh gièng víi hµnh ®éng cña nh©n vËt trong chuyÖn. VÝ dô: ChuyÖn anh Lý Tù Träng. §o¹n anh rót sóng ra b¾n tªn mËt th¸m, hay ®o¹n anh vÒ lÊy xe ®¹p cña tªn lÝnh. Gi¸o viªn nªn kÕt hîp c¸c ®éng t¸c cña tay. - Giäng kÓ, nÐt mÆt cïng thay ®æi khi nh©n vËt vui hay buån khæ... - Khi häc sinh kÓ gi¸o viªn ch¨m chó tËp trung nh×n vµo c¸c em ®Ó khuyÕn khÝch còng nh­ uèn n¾n kÞp thêi. - §éng viªn c¸c em m¹nh d¹n, biÕt kÕt hîp c¸c cö chØ ®iÖu bé lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó g©y ra kh«ng khÝ hµo høng thi ®ua trong líp häc. 5. RÌn luyÖn kÜ n¨ng ®ãng vai: §ãng vai lµ ho¹t ®éng ®­îc h×nh thµnh th«ng qua c¸c trß ch¬i ho¹t ®éng d¹y häc cña c¸c m«n kh¸c nh­: Tù nhiªn x· héi, TËp ®äc, §¹o ®øc... trong m«n kÓ chuyÖn ®©y lµ phÇn rÊt quan träng, häc sinh ph¶i thuéc chuyÖn, lêi tho¹i cña nh©n vËt vµ hãa th©n m×nh vµo c¸c nh©n vËt trong chuyÖn. §©y lµ ho¹t ®éng mµ häc sinh rÊt thÝch c¸c em lu«n ®­îc muèn ®ãng vai diÔn l¹i, muèn thÓ hiÖn m×nh. Häat ®éng ®ãng vai cña bµi nµy th­êng lµ trong nhãm, sau ®ã c¸c em lªn diÔn l¹i tr­íc líp. - §Ó cã kÜ n¨ng nµy gi¸o viªn ph¶i bè trÝ c¸c nhãm cña líp mét c¸ch hîp lý, kh«ng ®Ó nhãm qu¸ m¹nh, nhãm qu¸ yÕu. C¸c thµnh viªn ph¶i hîp t¸c víi nhau. - Qu¸ tr×nh ph©n vai trong nhãm cã thÓ lµ tù nhËn thÊy nÕu hîp lý, nÕu kh«ng gi¸o viªn cÇn cã sù h­íng dÉn phï hîp cho tõng nhãm. - Trong qu¸ tr×nh nhËn xÐt gi¸o viªn cÇn chó ý nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nhãm ®Ó rót ra kinh nghiÖm lÇn sau, cÇn chó ý ®éng viªn kÞp thêi. 7. Nghe kÓ, nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸: - Thùc chÊt ho¹t ®éng nµy trong ph©n m«n kÓ chuyÖn lµ rÌn kû n¨ng nghe tõ ®ã cã ý kiÕn riªng cña c¸ nh©n m×nh. - Trong qu¸ tr×nh häc sinh kÓ gi¸o viªn cÇn ®­a ra yªu cÇu ®Ó c¶ líp cïng theo dâi, tËp trung cao vµo lêi kÓ cña b¹n. - §­a ra lêi nhËn xÐt cña m×nh vÒ lêi kÓ cña b¹n, ®©y lµ qu¸ tr×nh häc sinh tham gia cïng gi¸o viªn ®Ó ®¸nh gi¸ b¹n. Qua ®©y gi¸o viªn cã thÓ n¾m b¾t ®­îc c¸c ho¹t ®éng cña häc sinh còng nh­ møc ®é n¾m ch¾c bµi cña c¶ líp. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc ®¸nh gi¸ gi¸o viªn cÇn cã hÖ thèng c©u hái träng t©m. §Ó häc sinh nhËn xÐt lêi b¹n kÓ th«ng qua tr¶ lêi c¸c c©u hái ®ã. - Lu«n khuyÕn khÝch häc sinh ®­a ra nh÷ng ®¸nh gi¸ ®óng, s¸t víi lêi b¹n kÓ, tr¸nh ®Ó häc sinh ®¸nh gi¸ m¸y mãc kh«ng s¸ng t¹o. 8. Trao ®æi cïng b¹n sau khi kÓ. §©y lµ ho¹t ®éng ®Ó häc sinh rót ra ®­îc néi dung, ý nghÜa c©u chuyÖn. Tõ ®ã gi¸o dôc cho häc sinh t×nh yªu quª h­¬ng, ®Êt n­íc, con ng­êi còng nh­ ý chÝ nghÞ lùc ®Ó v­ît qua nh÷ng khã kh¨n hµng ngµy. Häc sinh cã thÓ bµy tá th¸i ®é cña m×nh ®èi víi nh©n vËt trong chuyÖn. Trong qu¸ tr×nh häc sinh trao ®æi, gi¸o viªn nªn ®­a ra nh÷ng c©u hái gîi më vµ ®Æc biÖt lµ ®Ó cho c¸c em tù trao ®æi cïng nhau qua c¸c c©u hái mµ gi¸o viªn ®­a ra. Néi dung c©u chuyÖn? Nh©n vËt b¹n thÝch? V× sao? Chi tiÕt nµo trong chuyÖn b¹n thÝch? B¹n häc ®­îc ý chÝ g× cña nh©n vËt trong chuyÖn? Trªn ®©y lµ nh÷ng kinh nghiÖm t«i ®óc rót, t©m huyÕt trong c¸c n¨m qua khi d¹y kiÓu bµi “Nghe – kÓ l¹i chuyÖn”. Trong qu¸ tr×nh d¹y t«i ®· vËn dông vµo c¸c tiÕt d¹y cña m×nh. Sau ®©y lµ gi¸o ¸n t«i ®· d¹y còng nh­ lµ vÝ dô cho minh chøng cña ®Ò tµi nµy. II. VÝ dô cô thÓ: III. KÕt qu¶. Ngay tõ ®Çu vµo n¨m häc t«i ®· triÓn khai kh¶o s¸t thùc tr¹ng líp 5B mµ t«i ®­îc giao nhiÖm vô lµm c«ng t¸c chñ nhiÖm. Qua qu¸ tr×nh d¹y häc t«i ®· ®Þnh h­íng vµ tæ chøc d¹y theo c¸c biÖn ph¸p ®· nªu vµ thu ®­îc kÕt qu¶ nh­ sau: Tæng sè HS HS kÓ hay, kÓ s¸ng t¹o HS kÓ thuéc chuyÖn HS kÓ ®­îc vµi ®o¹n HS kÓ ch­a ®¹t yªu cÇu SL TL SL TL SL TL SL TL 28 5 18% 12 43% 9 32% 2 7% Trong qu¸ tr×nh d¹y häc t«i thÊy häc sinh líp t«i ngµy cµng m¹nh d¹n, tù tin vµ b×nh tÜnh trong giao tiÕp. §Æc biÖt trong häc kú I võa qua líp t«i vinh dù ®­îc Phßng Gi¸o dôc HuyÖn vµ Së Gi¸o dôc - §µo t¹o vÒ dù giê, c¸c em ®· rÊt tù tin trong giao l­u vµ kÓ chuyÖn mét c¸ch hån nhiªn, ®Çy s¸ng t¹o, ®· ®­îc ®¸nh gi¸ cao. N¨m häc nµy Bé Gi¸o dôc ®· ph¸t ®éng cuéc thi “Chóng em kÓ chuyÖn B¸c Hå”. Líp t«i cã 3 em ®¹i diÖn cho tr­êng ®i thi kÓ chuyÖn ë côm cã tiÕng vang lín nh­ em: YÕn Nhi, Kim Lan, Vâ Nhung... §iÒu ®ã lµm cho t«i cã niÒm tin vµo kinh nghiÖm nµy. D. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ. 1. KÕt luËn. Qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i ®· nghiªn cøu kÜ c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y kiÓu bµi: “Nghe – kÓ l¹i chuyÖn” vµ t«i ®· ®­a ra mét sè biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc. ChÝnh v× vËy mµ chÊt l­îng cña häc sinh ngµy cµng n©ng cao, ®Æc biÖt lµ m«n kÓ chuyÖn. Häc sinh rÊt høng thó víi m«n häc, c¸c em say mª t×m tßi ®Ó kÓ l¹i c©u chuyÖn mét c¸ch s¸ng t¹o. ChÝnh v× vËy còng ®· cã mét sè ®ång nghiÖp sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p trªn vµ ®¸nh gi¸ cao vÒ ®Ò tµi nµy. MÆc dï vËy, nh­ng kinh nghiÖm nµy cßn cã nhiÒu thiÕt sãt vµ h¹n chÕ. RÊt mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c ®ång nghiÖp ®Ó ®­îc hoµn thiÖn h¬n, mang ý nghÜa thùc tiÔn. 2. KiÕn nghÞ. D¹y kÓ chuyÖn lµ m«n häc khã, cÇn ph¶i cã sù ®Çu t­ l©u dµi, hÖ thèng ®Ó h×nh thµnh kÜ n¨ng cho c¸c em. Nªn nã ®ßi hái rÊt nhiÒu ë gi¸o viªn vµ häc sinh. Víi gi¸o viªn khi d¹y cÇn ph¶i cã sù chuÈn bÞ chu ®¸o tõ ®å dïng, ph¶i thuéc chuyÖn tr­íc khi so¹n bµi, cÇn tËp kÓ nhiÒu tr­íc khi vµo d¹y. L­u ý c¸c c©u hái gîi nhí chuyÖn còng nh­ gîi ý néi dung c©u chuyÖn. C¸c cÊp chØ ®¹o cÇn tËp trung t¨ng c­êng båi d­ìng gi¸o viªn qua c¸c chuyªn ®Ò ë tr­êng, côm vµ liªn côm... phæ biÕn rót kinh nghiÖm qua c¸c giê d¹y mÉu, d¹y chuyªn ®Ò./. A. Phần mở đầu I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1. Cơ sở lý luận: Thích nghe kể chuyện là một đặc điểm của trẻ em. Từ thủơ hai, ba tuổi trẻ em đã say mê nghe kể chuyện. Thật thú vị biết bao khi được nằm trong vòng tay của bà, mẹ, được nghe những câu chuyện cổ tích với cả thế giới thần tiên… lớn lên các em được đi học, biết chữ có thể đọc được truyện nhưng vẫn không giảm hứng thú nghe kể chuyện. Phân môn kể chuyện trong chương trình Tiểu học trước tiên đáp ứng yêu cầu trên của trẻ. Kể chuyện có sức mạnh riêng trong việc giáo dục trẻ. Sức mạnh này bắt nguồn từ sức mạnh của công cụ mà môn kể chuyện đó là tác phẩm văn học nghệ thuật giáo viên dùng để kể trong lớp. Các tác phẩm văn học có tác dụng lớn đến tâm hồn và cảm xúc của các em, đem lại những cảm xúc thẩm mỹ, lành mạnh “Truyện cổ tích gán liền với cái đẹp góp phần phát triển các cảm xúc thẩm mỹ mà thiếu chúng không thể có tâm hồn cao thượng, lòng mẫn cảm chân thành trước nỗi bất hạnh, đau đớn và khổ ải của con người”. Nhờ có truyện cổ tích, trẻ nhận thức thế giới không chỉ bằng trí tuệ mà còn bằng trái tim và trẻ em không phải chỉ có nhận thức mà còn đáp ứng lại sự kiện và hiện tượng của thế giới xung quanh, tỏ thái độ của mình trước điều thiện và điều ác. Truyện cổ tích cung cấp cho trẻ những hiện tượng đầu tiên về chính nghĩa và phi nghĩa. Giai đoạn đầu tiên của giáo dục lý tưởng cũng diễn ra nhờ có truyện cổ tích. Truyện cổ tích là ngọn nguồn phong phú và không có gì thay đổi được để giáo dục tình yêu Tổ quốc. 2. Cơ sở thực tiễn: Giờ Kể chuyện giúp cho trẻ sớm tiếp xúc với tác phẩm văn học. Suốt 5 năm ở bậc Tiểu học, học sinh được nghe và tham gia kể hàng trăm câu chuyện với đủ thể loại, gồm tác phẩm có giá trị ở Việt Nam và thế giới, từ truyện cổ tích đến truyện hiện đại. do đó vốn văn học của học sinh được tích luỹ dần dần . Đây là những hành trang quý sẽ theo các em trong suốt cuộc đời mình. Giờ Kể chuyện còn mở rộng tầm hiểu biết, khêu gợi trí tưởng tượng cho các em. Qua từng câu chuyện, thế giới muôn màu sắc mở rộng trước các em. Các em sẽ gặp trong đó từ phong tục, tập quán đến cảnh sắc, thiên nhiên, từ các trang phục đến kiến trúc nhà ở và đặc biệt là cách cư xử của con người trong muôn vàn trường hợp khác nhau. Các truyện kể còn chắp cánh cho trí tưởng tượng là bệ phóng cho những hoài bão, ước mơ cao đẹp khi các em bước vào cuộc sống, bệ phóng cho sự sáng tạo. Chính vì vậy, tiết Kể chuyện thường được học sinh đón chờ, tiếp thu bằng một tâm trạng hào hứng sôi nổi. Kể chuyện có tác dụng thiết thực như vậy, song thực tế thì nhiều giáo viên chưa thực sự quan tâm mà còn coi là môn học giải trí nên kết quả giờ Kể chuyện thu được chưa cao. Qua thực tế giảng dạy một số năm ở lớp 5, tôi đã nghiên cứu và chắt lọc viết thành kinh nghiệm: “Áp dụng một số biện pháp dạy - học Kể chuyện cho học sinh lớp 5”. II. MỤC ĐÍCH, NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU: 1. Mục đích nghiên cứu: Sở dĩ tôi chọn chương trình lớp 5 là vì: Phân môn Kể chuyện trong chương trình Tiếng Việt lớp 5 là một phõn mụn khú đối với giáo viên và học sinh. - Ở lớp 4 các em có thể ghi nhớ tóm tắt và kể lại câu chuyện một cách hoàn chỉnh hơn ở lớp 1, 2, 3. Vì vậy phải chú trọng rèn rũa, uốn nắn các em tạo cho các em hứng thú học tập nhằm hình thành kỹ năng kể chuyện một cách khoa học. 2. Nhiệm vụ nghiên cứu: a. Tìm hiểu thực trạng việc dạy - học Kể chuyện lớp 5. b. Rèn kỹ năng nghe và kỹ năng kể chuyện cho học sinh. c. Giáo viên nhận thức rõ vai trò của dạy Kể chuyện ở lớp 5. Từ đó giáo viên chú ý rèn nói cho học sinh trong các giờ Tập đọc, Tập làm văn… d. Định hướng cụ thể khi dạy Kể chuyện lớp 5. III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: Để hoàn thành đề tài này, tôi đã sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu sau: 1. Nghiên cứu lí luận: - Đọc các tài liệu có liên quan đến đề tài ghi chép lại điều cần thiết phục vụ cho đề tài. - Nghiên cứu chương trình Kể chuyện lớp 4- 5. 2. Nghiên cứu thực tế: - Điều tra thực trạng dạy và học Kể chuyện ở lớp 4 -5. - Tiến hành dự giờ tham khảo ý kiến đồng nghiệp. - Khảo sát chất lượng học sinh lấy số liệu so sánh đối chứng. 3. Phương pháp phỏng vấn đàm thoại. 4. Phương pháp phân tích tổng hợp. 5. Thực nghiệm dạy học: - Dạy 1 tiết thực nghiệm Kể chuyện ở lớp 5 - Khảo sát chất lượng học sinh sau khi áp dụng đề tài. IV. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU. 1. Đối tượng nghiên cứu: Để giúp cho việc nghiên cứu và thực nghiệm đề tài này, tôi đã dạy thực nghiệm ở lớp 5C, đối chứng lớp 5D. B. Phần nội dung CHƯƠNG I: TÌM HIỂU THỰC TRẠNG I. NỘI DUNG DẠY HỌC KỂ CHUYỆN LỚP 5. Chương trình lớp 5 cũ có riêng quyển “Truyện đọc 5”, dành cho giáo viên và học sinh tham khảo và là sách giáo khoa để dạy - học Kể chuyện. Song chương trình thay sách lớp 5 không có sách giáo khoa riêng cho phân môn Kể chuyện. Hiện nay các câu chuyện ở lớp 5 có nội dung liên quan đến 10 chủ điểm học tập xoay quanh nhữn