Đề tài Đề cập tới những giải pháp và kiến nghị trong công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp

Môc lôc Lêi nãi ®Çu. 5 Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn cña c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ë c¸c doanh nghiÖp 7 I.Kh¸i niÖm nguån nh©n lùc vµ c¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña nguån nh©n trong c¸c doanh nghiÖp. 7 II.Néi dung, nguyªn t¾c, môc ®Ých, tæ chøc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. 8 1.Néi dung. 8 2.Nguyªn t¾c vµ môc ®Ých. 9 3.Tæ chøc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. 10 III.Qu¸ tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. 11 1.X¸c ®Þnh nhu cÇu ®µo t¹o. 11 1.1.T¹i sao ph¶i x¸c ®Þnh nhu cÇu. 11 1.2.TiÕn tr×nh ®¸p øng sù thay ®æi. 11 2.TiÕn tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. 13 2.1.Môc tiªu. 13 2.2.C¸c ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. 14 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng cña c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. 17 I.Thùc tr¹ng chung nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp. 17 II.Thùc tr¹ng vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc. 21 Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ. 24 I.Gi¶i ph¸p. 24 1.Gi¶i ph¸p vÜ m«. 24 2.Gi¶i ph¸p vi m«. 27 II.KiÕn nghÞ. 30 KÕt luËn chung. 32 Tµi liÖu tham kh¶o. 33 Lêi nãi ®Çu Trong thêi ®¹i c¸ch m¹ng khoa häc-c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tri thøc khoa häc vµ th«ng tin trë thµnh bé phËn cÊu thµnh quan träng hµng ®Çu cña lùc l­îng s¶n xuÊt, ®ång thêi ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi nÒn s¶n xuÊt vËt chÊt trªn qui m« toµn cÇu. NÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang biÕn ®éng m¹nh mÏ trong c¬ cÊu chøc n¨ng lÉn ph­¬ng thøc ho¹t ®éng vµ sù ph¸t triÓn cña nã ngµy cµng phô thuéc vµo nh©n tè tri thøc-trÝ tuÖ. Sù biÕn ®æi nµy ®ang t¹o dùng mét b­íc ngoÆt lÞch sö ®¸nh dÊu kû nguyªn h×nh thµnh nÒn kinh tÕ míi – nÒn kinh tÕ tri thøc. Trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta lu«n chó träng vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc, coi ®©y lµ mét träng t©m trong “sù nghiÖp tr«ng ng­êi“, lµ ch×a kho¸ më c¸nh cöa ®Õn t­¬ng lai phån thÞnh vµ héi nhËp quèc tÕ. Cã thÓ thÊy, ®Ó héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, chóng ta kh«ng thÓ cã sù lùa chän nµo kh¸c lµ ph¶i coi träng xu h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, biÕn tri thøc trë thµnh trÝ lùc-®éng lùc cho sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Bëi vËy, h¬n bÊt kú khi nµo, vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë n­íc ta hiÖn nay lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch, ph¶i thùc sù ®Æt lªn hµng ®Çu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. §µo t¹o nguån nh©n lùc trong xu h­íng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¶i trë thµnh néi dung then chèt trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn con ng­êi ë n­íc ta trong nh÷ng thËp niªn ®Çu tiªn cña thÕ kû míi. §éi ngò c¸n bé, c«ng chøc qu¶n lý x· héi vµ kinh tÕ ph¶i thùc sù ®i tiªn phong trong viÖc n¾m b¾t xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ rÊt cÇn thiÕt ph¶i ®­îc n©ng cao tri thøc khoa häc- c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. §èi víi ®éi ngò c¸n bé ho¹t ®éng trong c¸c c¬ quan cña §¶ng, Nhµ n­íc, ®oµn thÓ vµ doanh nghiÖp kh«ng chØ ®ßi hái b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng mµ cÇn ph¶i kh«ng ngõng bæ xung, n©ng cao vµ cËp nhËt tri thøc nh»m t¨ng c­êng n¨ng lùc t¸c nghiÖp-tr×nh ®é chuyªn m«n, xö lÝ s¸ng t¹o, hiÖu qu¶ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong c«ng t¸c. Trong dßng ch¶y tÊt yÕu cña x· héi, bÊt k× ai nÕu kh«ng chñ ®éng häc tËp- ®µo t¹o vµ tù ®µo t¹o ®Ó thÝch nghi tøc lµ kh«ng ®ñ sinh lùc t¨ng tèc sÏ bÞ g¹t bá l¹i phÝa sau. §©y còng lµ logic ®Æc tr­ng cña thÕ kØ XXI- thÕ kû kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ®iÒu nµy ®· ®­îc tÝnh ®Õn trong chiÕn l­îc ®µo t¹o nguån nh©n lùc quèc gia t¹i §¹i héi toµn quèc lÇn thø IX. §µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ ®Ò tµi réng lín ®· vµ ®ang ®­îc nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m, nghiªn cøu. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy em chØ tËp trung vµo vÊn ®Ò c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay. Bµi viÕt nµy ®­îc chia lµm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Tr×nh bµy vÒ c¬ së lÝ luËn vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp. Ch­¬ng II: T×m hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc (thùc tr¹ng) ®ang tån t¹i trong c¸c doanh nghiÖp. Ch­¬ng III :§Ò cËp tíi nh÷ng gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ trong c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n TS. Phan Kim ChiÕn– ng­êi ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Do ®iÒu kiÖn kiÕn thøc còng nh­ thêi gian cã h¹n cho nªn bµi viÕt nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy, c¸c c«. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Hµ Néi 11/2001. Ch­¬ng I: C¬ së lÝ luËn cña c«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay. I.Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm nguån nh©n lùc: 1.Kh¸i niÖm: Nguån nh©n lùc doanh nghiÖp lµ lùc l­îng lao ®éng cña tõng doanh nghiÖp, lµ sè ng­êi cã trong danh s¸ch cña doanh nghiÖp. Hay nãi c¸ch kh¸c nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp lµ tÊt c¶ cäi c¸ nh©n tham gia vµo ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. ViÖc khai th¸c vµ sö dông nguån tµi nguyªn nµy cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp. 2.§Æc ®iÓm: Nguån nh©n lùc cña doanh nghiÖp cã c¸c ®Æc ®iÓm sau: 1.Nguån nh©n lùc t¹o ra søc m¹nh vËt chÊt vµ søc m¹nh tinh thÇn cña doanh nghiÖp. B»ng søc lao ®éng vµ cïng víi c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc, t×nh c¶m, ý trÝ vµ hµnh ®éng... C¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp së dông c«ng cô lao ®éng vµ c¸c yÕu tè kh¸c ®Ó t¸c ®éng vµo ®èi t­îng lao ®éng, t¹o ra c¸c s¶n phÈm, hµng ho¸ dÞch vô. §iÒu nµy thÓ hiÖn søc m¹nh vËt chÊt cña nguån nh©n lùc. MÆt kh¸c, doanh nghiÖp ho¹t ®éng nh­ mét c¬ thÓ sèng, nghÜa lµ cßn cã “phÇn hån”, ph¶n ¸nh søc sèng tinh thÇn th«ng qua v¨n ho¸ doanh nghiÖp, ®­îc t¹o ra bëi triÕt lÝ vµ ®¹o ®øc kinh doanh, truyÒn thèng, lÔ nghi vµ nghÖ thuËt øng xö trong tËp thÓ lao ®éng vµ gi÷a c¸c thµnh viªn cña nã. Nh­ vËy søc m¹nh tinh thÇn cña doanh nghiÖp còng ®­îc h×nh thµnh tõ nguån nh©n lùc. 2.Nguån nh©n lùc ®­îc xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ trªn ph­¬ng diÖn sè l­îng, chÊt l­îng, c¬ cÊu vµ tÝnh n¨ng lao ®éng, ph¶n ¸nh th«ng qua sè l­îng lao ®éng, tr×nh ®é chuyªn m«n, tay nghÒ, kinh nghiÖm, ý thøc lµm viÖc, tinh thÇn tù gi¸c, kÕt qu¶ c«ng viÖc, tuæi t¸c, giíi tÝnh, sù biÕn ®éng, sù thay ®æi vÒ c¸c ph­¬ng diÖn trªn sao cho phï hîp víi c¸c yªu cÇu ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong mçi thêi kú. 3.Còng nh­ c¸c nguån lùc kh¸c, nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp còng bÞ hao phÝ vµ hao mßn trong qu¸ tr×nh khai th¸c vµ sö dông. Sù kh«i phôc, cñng cè vµ ph¸t triÓn nguån lùc nµy ®­îc coi lµ yÕu tè sèng cßn cña doanh nghiÖp. 4.Søc m¹nh vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nguån nh©n lùc cã nguån gèc tõ c¸ nh©n (ng­êi lao ®éng). Nã ph¸t sinh tõ ®éng c¬ vµ ®éng lùc thóc ®Èy c¸ nh©n. Nãi c¸ch kh¸c, chØ cã thÓ ph¸t huy vµ sö dông nguån lùc nµy trªn c¬ së khai th¸c c¸c ®éng c¬ c¸ nh©n, kÕt hîp c¸c ®éng c¬ nµy ®Ó t¹o nªn ®éng lùc thóc ®Èy chung cho c¶ doanh nghiÖp. 5.Kh«ng gièng nh­ c¸c nguån lùc kh¸c, nguån nh©n lùc lu«n bÞ chi phèi bëi nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan, bªn trong vµ bªn ngoµi doanh nghiÖp nh­ quan hÖ s¶n xuÊt vµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi, c¸c thÓ chÕ, c¸c quan hÖ x· héi, tr×nh ®é, tæ chøc vµ qu¶n lý nh©n sù trong doanh nghiÖp, ®Æc ®iÓm t©m sinh lý, nhu cÇu vµ ®éng c¬ c¸ nh©n, hoµn c¶nh vµ m«i tr­êng lµm viÖc... 6.ViÖc khai th¸c vµ sö dông nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp ph¶i ®­îc xem xÐt trªn hai mÆt: hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ x· héi. NghÜa lµ, viÖc sö dông nguån lùc nµy ph¶i ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ- x· héi cho doanh nghiÖp. VÊn ®Ò khai th¸c, sö dông, cñng cè vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc kh«ng ph¶i chØ lµ vÊn ®Ò riªng cña mçi doanh nghiÖp mµ cßn lµ vÊn ®Ò cña x· héi. 7.Nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp kh«ng ph¶i tù nhiªn mµ cã, còng kh«ng ph¶i tù th©n nã ®¸p øng ®Çy ®ñ mäi nhu cÇu cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ ph¶i tr¶i qua mét qua tr×nh tuyÓn chän, ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. II. Néi dung, nguyªn t¾c, tæ chøc cña c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp. 1.Néi dung: 1.1Kh¸i niÖm: §µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ mét lo¹i ho¹t ®éng cã tæ chøc, ®­îc ®iÒu khiÓn trong mét thêi gian x¸c ®Þnh vµ nh»m ®em ®Õn sù thay ®æi nh©n c¸ch. Theo ®Þnh nghÜa nµy ta cã 3 lo¹i ho¹t ®éng kh¸c nhau ®ã lµ: ®µo t¹o, gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn. §µo t¹o: lµ qu¸ tr×nh häc tËp lµm cho ng­êi lao ®éng cã thÓ thùc hiÖn chøc n¨ng nhiÖm vô cã hiÖu qu¶ h¬n trong c«ng t¸c cña hä. Gi¸o dôc: lµ qu¸ tr×nh häc tËp ®Ó chuÈn bÞ con ng­êi cho t­¬ng lai, cã thÓ cho ng­êi ®ã chuyÓn tíi mét c«ng viÖc míi trong mét thêi gian thÝch hîp. Ph¸t triÓn: lµ qu¸ tr×nh häc tËp nh»m më ra cho c¸ nh©n nh÷ng c«ng viÖc míi dùa rªn nh÷ng ®Þnh h­íng t­¬ng lai cña tæ chøc. Ba bé phËn hîp thµnh cña ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc lµ cÇn thiÕt cho sù thµnh c«ng cña tæ chøc vµ sù ph¸t triÓn tiÒm n¨ng cña con ng­êi. 1.2.V× sao c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc: Cã ba lÝ do sau: Thø nhÊt: §Ó chuÈn bÞ vµ bï ®¾p vµo nh÷ng chç bÞ thiÕu, bÞ bá trèng. Sù bï ®¾p vµ bæ sung nµy diÔn ra th­êng xuyªn nh»m lµm cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng tr«i ch¶y. Thø hai: §Ó chuÈn bÞ cho nh÷ng ng­êi lao ®éng thùc hiÖn ®­îc nh÷ng tr¸ch nhiÖm vµ nhiÖm vô míi do cã sù thay ®æi trong môc tiªu, c¬ cÊu, nh÷ng thay ®æi vÒ luËt ph¸p, chÝnh s¸ch vµ kü thuËt c«ng nghÖ míi t¹o ra. Thø ba: §Ó ho¹n thiÖn kh¶ n¨ng cña ng­êi lao ®éng (thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô hiÖn t¹i còng nh­ trong t­¬ng lai mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n). 1.3.T¸c dông cña ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. Thø nhÊt: Gi¶m bít ®­îc sù gi¸m s¸t v× ®èi ng­êi lao ®éng ®­îc ®µo t¹o hä lµ ng­êi cã thÓ tù gi¸m s¸t. Thø hai: Gi¶m bít nh÷ng tai n¹n v× nhiÒu tai n¹n x¶y ra lµ do nh÷ng h¹n chÕ cña con ng­êi h¬n lµ nh÷ng h¹n chÕ cña trang thiÕt bÞ hay nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®iÒu kiÖn lµm viÖc. Thø ba: Sù æn ®Þnh vµ n¨ng ®éng cña tæ chøc t¨ng lªn, chóng ®¶m b¶o hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ngay c¶ khi thiÕu nh÷ng ng­êi chñ chèt do cã nguån ®µo t¹o dù tr÷ ®Ó thay thÕ. 2.Nguyªn t¾c vµ môc ®Ých cña ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. 2.1 Nguyªn t¾c: Thø nhÊt: Con ng­êi sèng hoµn toµn cã n¨ng lùc ®Ó ph¸t triÓn. Mäi ng­êi trong mét tæ chøc ®Òu cã kh¶ n¨ng ®Ó ph¸t triÓn vµ sÏ cè g¾ng th­êng xuyªn ph¸t triÓn ®Ó gi÷ v÷ng sù t¨ng tr­ëng cña doanh nghiÖp còng nh­ cña c¸ nh©n hä. Thø hai: Mçi ng­êi ®Òu cã gi¸ trÞ riªng. V× vËy, mçi ng­êi lµ mét con ng­êi cô thÓ, kh¸c víi nh÷ng ng­êi kh¸c vµ ®Òu cã kh¶ n¨ng ®ãng gãp nh÷ng s¸ng kiÕn. Thø ba: Lîi Ých cña ng­êi lao ®éng vµ nh÷ng môc tiªu cña tæ chøc cã thÎ kÕt hîp ®­îc víi nhau. Nh÷ng môc tiªu cña tæ chøc vÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc bao gåm: -§éng viªn, khuyÕn khÝch mäi thµnh viªn cè g¾ng t¨ng c­êng sù ®ãng gãp cña hä cho tæ chøc. -Thu hót vµ sö dông nh÷ng ng­êi cã ®ñ n¨ng lùc, tr×nh ®é. -§¹t ®­îc gi¸ trÞ lín nhÊt, th«ng qua nh÷ng s¶n phÈm cña ng­êi lao ®éng lµm ra ®Ó bï l¹i nh÷ng chi phÝ bá ra cho ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn hä. MÆt kh¸c nh÷ng mong ®îi cña ng­êi lao ®éng qua ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn lµ: -æn ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn. -Cã nh÷ng c¬ héi tiÕn bé, th¨ng chøc. -Cè nh÷ng vÞ trÝ lµm viÖc thuËn lîi mµ ë ®ã cã thÓ ®ãng gãp, cèng hiÕn ®­îc nhiÒu nhÊt. -§­îc cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ ®µo t¹o cã liªn quan ®Õn hä. Thø t­: Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ ®µo t¹o ng­êi lao ®éng lµ mét sù ®Çu t­ sÏ sinh lîi ®¸ng kÓ v× ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc lµ nh÷ng ph­¬ng tiÖn ®Ó ®¹t ®­îc sù ph¸t triÓn tæ chøc cã hiÖu qu¶ nhÊt. 2.2 Môc tiªu cña ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc: Sö dông tèi ®a nguån nh©n lùc lµ môc ®Ých chÝnh cña ph¸t triÓn c¸c nguån lùc- ®µo t¹o ng­êi lao ®éng lµ ®Ó chuÈn bÞ cho con ng­êi thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô mét c¸ch tù gi¸c vµ tèt h¬n vµ cã nh÷ng am hiÓu h¬n vÒ c«ng viÖc cña hä, ph¸t triÓn mét th¸i ®é hîp t¸c tù nguyÖn gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng vµ bé phËn qu¶n lý. Nã còng ph¸t triÓn nh÷ng kü n¨ng vµ nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh trong qu¶n lý ®Ó cã thÓ b¶o ®¶m mét sù hiÖp t¸c ®Çy ®ñ tõ mçi bé phËn kh¸c nhau vµ c¸c cÊp d­íi cña hä. Môc tiªu c¬ b¶n cña ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc trong mét doanh nghiÖp gåm c¸c môc tiªu sau: Thø nhÊt: X©y dùng vµ thùc hiÖn mét kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña toµn doanh nghiÖp b»ng nh÷ng ho¹t ®éng, ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o cã tæ chøc cña nh÷ng nhãm kh¸c nhau, thùc hiÖn ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nhu cÇu ®µo t¹o cña ng­êi lao ®éng ë mäi tr×nh ®é. Thø hai: ChuÈn bÞ chuyªn gia ®Ó qu¶n lý, ®iÒu khiÓn vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o. Thø ba: X©y dùng mét ph­¬ng ¸n nghÒ nghiÖp vµ mét kÕ ho¹ch ph¸t triÓn tõng thêi kú nhÊt ®Þnh, phï hîp víi tiÒm n¨ng cña doanh nghiÖp, s¾p xÕp theo thø tù nh÷ng nghÒ chñ yÕu. Thø t­: Nghiªn cøu vÒ nh©n lùc, chuÈn bÞ nh÷ng sè liÖu vÒ c¬ cÊu lao ®éng vµ lÜnh vùc cã liªn quan. Thø n¨m: T¹o thuËn tiÖn cho th«ng tin néi bé gi÷a c¸c bé phËn qu¶n lý vµ ng­êi lao ®éng. Th«ng tin ng­îc cã liªn quan ®Õn bé phËn, ®éng c¬ cña ng­êi lao ®éng vµ t­¬ng tù. 3.Tæ chøc ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. BÊt k× kiÓu c¬ cÊu nµo vÒ tæ chøc, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, tiªu chuÈn chÝnh ph¶i tho¶ m·n lµ ph¶i gãp phÇn mét c¸ch hiÖu qu¶ vµo qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc thùc ra kh«ng ph¶i v× hä chØ cã vai trß ng­êi gióp viÖc thuéc vÒ bé phËn qu¶n lý nh©n lùc. Qu¶n lý theo kiÓu mÖnh lÖnh- hµnh chÝnh kh¸c víi qu¶n lý theo kiÓu ph¸t triÓn c¸c nguån nh©n lùc. KiÓu qu¶n lý mÖnh lÖnh – hµnh chÝnh g¾n víi tÖ quan liªu thï ®Þch, xÐt xö vµ cè chÊp vÒ giê giÊc trong lµm viÖc. Cßn chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ vÊn ®Ò con ng­êi, gi¸o dôc ho¹t ®éng vµ lîi Ých cña ng­êi lao ®éng vµ c¶ bé phËn qu¶n lý. NhiÒu tæ chøc sö dông nh÷ng ng­êi qu¶n lý nh©n lùc, ®ång thêi còng cã mét phßng ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, tån t¹i ®éc lËp. Lo¹i c¬ cÊu nµy th­êng cã trong c¸c doanh nghiÖp lo¹i trung b×nh vµ trong mét sè tæ chøc lín, n¬i mµ chøc n¨ng ®µo t¹o cã tÇm quan träng. Bé phËn nµy liªn hÖ trùc tiÕp víi phã gi¸m ®èc qu¶n trÞ hay qu¶n trÞ tr­ëng cña doanh nghiÖp, v× vËy ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®­îc t¸ch ra tõ chøc n¨ng qu¶n trÞ nh©n lùc. Nh÷ng chuyªn gia vÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®­îc gäi lµ: Ng­êi qu¶n lý nguån nh©n lùc, ng­êi qu¶n lý ph¸t triÓn søc lao ®éng, ng­êi ®µo t¹o, nh©n viªn ®µo t¹o, chuyªn gia ®µo t¹o hay gi¸m ®èc ®µo t¹o, ph¶i ®¶m nhËn nh÷ng vai trß kh¸c nhau phèi hîp víi m«i tr­êng lµm viÖc cña hä. §Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ hä ph¶i lµ nh÷ng ng­êi cã kiÕn thøc, s¸ng t¹o, suy nghÜ réng, biÕt phèi hîp hµnh ®éng, ham hiÓu biÕt vµ th«ng minh, hä lµ ng­êi giái vÒ quan hÖ víi con ng­êi, cã tinh thÇn tËp thÓ, cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng vÒ qu¶n lý, vÒ kü thuËt, vÒ ph©n tÝch vµ x©y dùng c¸c quan niÖm. VÒ kiÕn thøc, chuyªn gia vÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nªn cã kiÕn thøc vÒ nh÷ng m«n khoa häc x· héi hay hµnh vi c­ xö nh­ t©m lý häc, t©m lý x· héi häc, gi¸o dôc häc... Còng lµ hoµn toµn cã Ých cho ng­êi chuyªn gia ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, nÕu hä cã kiÕn thøc vÒ nh÷ng m«n nh­ qui ho¹ch tuyÕn tÝnh, lý thuyÕt hÖ thèng, kü thuËt, c«ng nghÖ th«ng tin, marketing, s¶n xuÊt... Môc ®Ých toµn bé cña viÖc kÕt hîp nh÷ng m«n häc lµ ®­a ®Õn kiÕn thøc réng vµ xa h¬n ngoµi chuyªn m«n hÑp cña hä. NÕu chØ cã chuyªn m«n hÑp sÏ gÆp khã kh¨n. Chuyªn gia vÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ bé phËn ®µo t¹o cÇn ph¶i cã kiÕn thøc réng vµ kü n¨ng cao ®Ó ®¶m ®­¬ng ®­îc vai trß quan träng cña nã. III. Qu¸ tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. 1.X¸c ®Þnh nhu cÇu ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc: 1.1: T¹i sao cÇn ph¶i ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ? §ã lµ mét c©u hái mµ hÇu nh­ ai còng cã thÓ gi¶i ®¸p ®­îc. §èi víi mét c«ng ty míi thµnh lËp th× nhu cÇu ®µo t¹o nh©n viªn lµ mét nhiÖm vô cÊp b¸ch vµ quan träng nhÊt. Bëi v× cho dï chóng ta cã l¾p ®Æt c¶ mét hÖ thèng m¸y mãc tinh vi mµ kh«ng cã ng­êi biÕt ®iÒu khiÓn còng trë nªn v« Ých. §ã lµ ch­a kÓ c¸c nghiÖp vô cã tÝnh c¸ch v« h×nh nh­ c¸c kü n¨ng qu¶n trÞ. §èi víi mét c«ng ty l©u ®êi th× nhu cÇu ®µo t¹o huÊn luyÖn vµ gi¸o dôc l¹i lµ vÊn ®Ò kh¸c. Hä biÕt râ nh©n viªn míi cßn thiÕu c¸c kü n¨ng nµo, dï l©u hay mau th× ng­êi míi tuyÓn ph¶i qua mét thêi kú ®µo t¹o. Chóng ta ®ang sèng trong thêi ®¹i mµ nhÞp ®é thay ®æi diÔn ra víi mét tèc ®é chãng mÆt - ®ã lµ thêi ®¹i bïng næ c«ng nghÖ, bïng næ th«ng tin. Nh÷ng “bïng næ” nµy ®· t¸c ®éng m¹nh ®Õn d©y chuyÒn s¶n xuÊt, ®Õn cung c¸ch qu¶n lý, ®Õn nÕp sèng cña mäi ng­êi trong doanh nghiÖp. Vµ còng chÝnh sù bïng næ nµy mµ c¸c cÊp l·nh ®¹o thÊy cÇn ph¶i trang bÞ cho mäi ng­êi c¸c kiÕn thøc vµ kü n¨ng míi ®Ó theo kÞp víi sù thay ®æi. Nhu cÇu ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn trë nªn cÊp b¸ch h¬n bao giê hÕt. 1.2: TiÕn tr×nh ®¸p øng víi sù thay ®æi. Sù thay ®æi trong c¬ cÊu tæ chøc nh©n sù lµ ®iÒu tÊt yÕu ph¶i x¶y ra. Tæ chøc nµo thÝch øng mét c¸ch n¨ng ®éng víi nh÷ng thay ®æi, tæ chøc ®ã dÔ thµnh c«ng nhÊt. H×nh 1: TiÕn tr×nh thay ®æi trong tæ chøc. H×nh 1: TiÕn tr×nh thay ®æi trong tæ chøc. Nguån: R. Wayne Mondy and Robert M. Noe, Op. Cit, p.265. H×nh trªn cho thÊy tiÕn tr×nh diÔn ra trong 6 giai ®o¹n. Giai ®o¹n ®Çu lµ rÊt quan träng v× nã lµ tiÒn ®Ò cho mäi vÊn ®Ò. NÕu cÊp l·nh ®¹o kh«ng thÊy, kh«ng ý thøc hay kh«ng chÊp nhËn nhu cÇu thay ®æi th× doanh nghiÖp ®ang trªn bê ph¸ s¶n. §©y lµ vÊn ®Ò mÊu chèt cña c¸c doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam hiÖn nay. §ã lµ xù ®èi kh¸ng gi÷a t­ t­ëng b¶o thñ vµ t­ t­ëng ®æi míi t¹i ViÖt Nam hiÖn nay. Sù ®æi míi hay thay ®æi nh©n sù trong mét tæ chøc kh«ng bao giê diÔn ra mét c¸ch ªm ¸i, ph¼ng lÆng. Khi cÊp l·nh ®¹o d· ý thøc ®­îc c¸c nhu cÇu thay ®æi vµ lùa chän c¸c ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn thÝch hîp, tøc th× trong tæ chøc sÏ n¶y sinh mét lùc l­îng ®èi kh¸ng- lùc cña nh÷ng ng­êi sî thay ®æi, ®©y lµ ®iÒu “tù nhiªn”. Sù chèng ®èi nµy kh«ng nªn qui cho c¸ tÝnh néi t¹i cña nh©n viªn nh­ng nªn gi¶i thÝch d­íi khÝa c¹nh nh÷ng k× väng vµ kinh nghiÖm trong qu¸ khø. §Ó gi¶m bít sù ®èi kh¸ng nµy, cÇn ph¶i: -T¹o sù tin t­ëng n¬i c«ng nh©n vµo cÊp qu¶n trÞ liªn hÖ trùc tiÕp ®Õn kinh nghiÖm trong qu¸ khø cña hä. NÕu tr­íc kia sù thay ®æi ®· lµm cho hä ®iªu ®øng th× b©y giê ch¾c ch¾n hä tr¸nh nh÷ng thay ®æi. Khi cÊp qu¶n trÞ tr­íc ®©y bãp mÐo nh÷ng kÕt qu¶ cña nh÷ng thay ®æi th× b©y giê ch¾c ch¾n b©y giê sù ®èi kh¸ng sÏ m¹nh mÏ h¬n nhiÒu. Ng­îc l¹i nÕu cÊp qu¶n trÞ theo tinh thÇn kh¸ch quan, th¼ng th¾n th× c«ng nh©n viªn sÏ tin t­ëng h¬n. Møc ®é tin t­ëng cña c«ng nh©n viªn kh«ng thÓ ®­îc x©y dùng mét sím mét chiÒu ®­îc. §ã lµ c¶ mét qu¸ tr×nh l©u dµi. -CÊp qu¶n trÞ nªn c«ng khai hãa c«ng viÖc ®æi míi. Ng­îc l¹i, cÊp qu¶n trÞ sÏ t¹o ra sù sî h·i vµ mÊt tin t­ëng th× hËu qu¶ lµ nh÷ng lêi bµn t¸n, x× xµo vµ cø lan réng m·i t¹o cho c«ng ty mét bÇu kh«ng khÝ lµm viÖc c¨ng th¼ng. -TÝch cùc h¬n n÷a, kinh nghiÖm cho thÊy nÕu chóng ta cho c«ng nh©n viªn tham gia vµo c¸c buæi th¶o luËn vÒ thay ®æi hay ®æi míi mét c¸ch c«ng khai, sù ph¶n kh¸ng cã thÓ sÏ gi¶m ®i vµ ®«i khi kh«ng cßn n÷a. ChØ khi nµo chóng ta gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®èi kh¸ng nµy th× c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn míi ®¹t kÕt qu¶ tèt. Vµ chØ khi ®ã chóng ta míi tiÕn hµnh sù thay ®æi. Vµ sau cïng, vÊn ®Ò cèt lâi lµ cÊp qu¶n trÞ cao nhÊt ph¶i ñng hé vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. 2.TiÕn tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn: 2.1 Môc tiªu: Môc tiªu tæng qu¸t cña chøc n¨ng ®µo t¹o huÊn luyÖn ®­îc ph¶n ¸nh qua 3 thµnh tè sau: §µo t¹o, gi¸o dôc, ph¸t triÓn. Khi x¸c ®Þnh râ tõng thµnh tè cña chøc n¨ng ®µo t¹o, huÊn luyÖn th× chóng ta sÏ nghiªn cøu tiÕn tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. TiÕn tr×nh nµy b¾t ®Çu b»ng giai ®o¹n x¸c ®Þnh râ nhu cÇu ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn, giai ®o¹n kÕ tiÕp lµ Ên ®Þnh c¸c môc tiªu cô thÓ. Hai c©u hái chñ yÕu cÇn ph¶i nªu ra ®ã lµ: “C¸c nhu cÇu ®µo t¹o cña doanh nghiÖp lµ nhu cÇu nµo?” vµ “Doanh nghiÖp muèn thùc hiÖn môc tiªu g× qua c¸c nç lùc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn?”. C¸c môc tiªu ®ã cã thÓ rÊt h¹n hÑp, giíi h¹n vµo kh¶ n¨ng cña mét chøc vô nµo ®ã vµ môc tiªu ®ã còng cã thÓ réng r·i, dµn tr¶i nh­ n©ng kü n¨ng qu¶n trÞ cña tÊt c¶ c¸c cÊp qu¶n trÞ tuyÕn thø nhÊt (gåm qu¶n ®èc, ®èc c«ng, kiÓm so¸t viªn). §µo t¹o vµ ph¸t triÓn lµ c¶ mét tiÕn tr×nh liªn tôc kh«ng bao giê døt. Nhµ qu¶n trÞ giái ph¶i th­êng xuyªn kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ xem ch­¬ng tr×nh ®· ®¸p øng víi c¸c nhu cÇu vµ môc tiªu ®Ò ra ch­a. §i xa h¬n n÷a, cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ch­¬ng tr×nh nµy. BÊt cø ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nµo còng cÇn ph¶i n¨ng ®éng vµ tiÕp diÔn kh«ng ngõng. H×nh : TiÕn tr×nh ®µo t¹o v