Đề tài Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại Công ty Cổ phần Sông Đà Cao Cường

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BHXH ……………………………………… ..Bảo hiểm xã hội BHYT ……………………………………… Bảo hiểm y tế KPCĐ ……………………………………… Kinh phí công đoàn BHTN ……………………………………… Bảo hiểm thất nghiệp TK ………………………………………… Tài khoản CNTTSX …………………………………… Công nhân trực tiếp sản xuất DN …………………………………………… Doanh nghiệp GTGT ………………………………………… Giá trị gia tăng ĐHĐCĐ ……………………………………… Đại hội đồng cổ đông HĐQT …………………………………………Hội đồng quản trị BKS ………………………………………… Ban kiểm soát BGĐ ………………………………………… Ban giám đốc LỜI NÓI ĐẦU Trong thời đại ngày nay cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, các công ty và doanh nghiệp trong nước đang mở cửa để hội nhập với nền kinh tế đất nước. Lao động là hoạt động chân tay và trí óc của con người nhằm tác động biến đổi các vật tự nhiên thành những vật phẩm có ích đáp ứng nhu cầu của con người.Trong doanh nghiệp lao động là yếu tố cơ bản quyết định quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Muốn làm cho quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được diễn ra liên tục thường xuyên thì chúng ta phải tái tạo sức lao động hay phải trả thù lao cho người lao động trong thời gian họ tham gia sản xuất kinh doanh. Tiền lương là biểu hiện bằng tiền mà doanh nghiệp trả cho người lao động tương ứng với thời gian, chất lượng và kết quả lao động mà họ đã bỏ ra. Tiền lương là nguồn thu nhập chủ yếu của người lao động, ngoài ra người lao động còn được hưởng một số nguồn thu nhập khác như: Trợ cấp, BHXH, tiền thưởng… Đối với doanh nghiệp thì chi phí tiền lương là một bộ phận cấu thành nên giá thành sản phẩm, các dịch vụ do doanh nghiệp sản xuất ra. Trong một công ty hay bất kỳ một doanh nghiệp nào thì việc sử dụng lao động hợp lí , hạch toán tốt lao động và tính đúng thù lao của người lao động, thanh toán tiền lương và các khoản thu nhập khác kịp thời sẽ kích thích người lao động làm việc, từ đó nâng cao năng suất lao động, tiết kiệm được chi phí, hạ giá thành sản phẩm và tăng lợi nhuận của doanh nghiệp. Xuất phát từ tầm quan trọng của tiền lương và các khoản trích theo lương, do vậy nhóm em đã đi sâu tìm hiểu đề tài: “ Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại Công ty Cổ phần Sông Đà Cao Cường”. PHẦN I TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG DOANH NGHIỆP 1.1.Khái niệm, vai trò, phân loại, ý nghĩa lao động trong doanh nghiệp 1.1.1.Vai trò của lao động trong quá trình sản xuất kinh doanh - Lao động là sự hoạt động chân tay và trí óc của con người nhằm biến đổi các vật tự nhiên thành những vật phẩm đáp ứng cho nhu cầu sinh hoạt của con người. - Lao động là điều kiện đầu tiên, cần thiết cho sự phát triển của xã hội loài người, là yếu tố cơ bản nhất, quyết định nhất trong quá trình sản xuất. 1.1.2. Phân loại lao động trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh Về mặt quản lý và hạch toán, lao động thường được phân theo các tiêu thức: * Phân loại lao động theo yêu cầu quản lý: + Lao động thường xuyên trong danh sách. + Lao động tạm thời mang tính thời vụ. * Phân loại theo tính chất lao động: + Lao động trực tiếp sản xuất: Là bộ phận công nhân trực tiếp sản xuất, trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất sản phẩm hay thực hiện các lao vụ, dịch vụ. + Lao động gián tiếp sản xuất: Là bộ phận lao động tham gia gián tiếp vào quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. * Phân loại theo lĩnh vực hoạt động: + Lao động thực hiện các chức năng chế biến, sản xuất: bao gồm những lao động tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào quá trình sản xuất, chế tạo sản phẩm hay thực hiện các lao vụ, dịch vụ. + Lao động thực hiện chức năng lưu thông: Là những lao động tham gia vào quá trình tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa, lao vụ, dịch vụ. + Lao động thực hiện chức năng quản lý: Là những lao động tham gia hoạt động kinh doanh và quản lý hành chính của doanh nghiệp. 1.1.3. Ý nghĩa, tác dụng của công tác quản lý lao động, tổ chức lao động + Mỗi khi hoạt động lao động của con người diễn ra, doanh nghiệp phải chi ra các loại nguyên vật liệu, hao mòn về công cụ dụng cụ cho quá trình sản xuất và thù lao trả cho người lao động. Chi phí về lao động là một trong ba yếu tố chi phí cấu thành nên giá trị sản phẩm do doanh nghiệp tạo ra. Chi phí về lao động cao hay thấp sẽ ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm. Vì vậy muốn quản lý tốt trước hết phải quản lý chặt chẽ các khoản chi cho lao động và phải quản lý lao động thông qua hai chỉ tiêu là số lượng và chất lượng lao động. + Quản lý số lượng lao động là quản lý về số lượng người lao động sắp xếp, bố trí hợp lý các loại lao động theo ngành nghề, chuyên môn được đào tạo và yêu cầu lao động của doanh nghiệp. + Quản lý chất lượng lao động là bao gồm quản lý về thời gian, số lượng và chất lượng sản phẩm, hiệu quả công việc của từng lao động, từng tổ sản xuất, từng hợp đồng giao khoán… + Quản lý lao động tốt sẽ làm cho quá trình sản xuất của doanh nghiệp hoạt động nhịp nhàng có hiệu quả cao và ngược lại Do vậy quản lý lao động vừa đảm bảo chấp hành kỷ luật và nâng cao ý thức trách nhiệm của lao động, kích thích thi đua lao động sản xuất kinh doanh, đồng thời quản lý lao động tốt là cơ sở để đánh giá và trả thù lao cho người lao động đúng đắn, hợp lý, nâng cao năng xuất lao động, tiết kiệm nguyên vật liệu góp phần tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp và ngược lại. 1.2. Khái niệm, ý nghĩa của tiền lương và các khoản trích theo lương 1.2.1. Khái niệm, vai trò và ý nghĩa của tiền lương 1.2.1.1. Khái niệm về tiền lương Trong quá trình hoạt động đặc biệt là trong quá trình sản xuất kinh doanh, đối với các chủ doanh nghiệp tiền lương là một phần chi phí cấu thành nên chi phí sản xuất kinh doanh. Vì vậy, tiền lương luôn được các doanh nghiệp tính toán và quản lý chặt chẽ. Đối với người lao động, tiền lương là thu nhập từ quá trình lao động của họ, nó ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống của người lao động. “Tiền lương là biểu hiện bằng tiền của hao phí lao động sống cần thiết mà doanh nghiệp trả cho người lao động theo thời gian, khối lượng công việc và chất lượng lao động mà người lao động đã cống hiến cho doanh nghịêp nhằm tái sản xuất sức lao động, bù đắp hao phí lao động của họ trong quá trình sản xuất kinh doanh”. Tiền lương là một bộ phận sản phẩm xã hội được cấu thành nên gía trị sản phẩm, vì thế nó có những đặc điểm chung sau: - Tiền lương là một phạm trù gắn liền với lao động và tiền tệ trong nền sản xuất hàng hoá. - Trong điều kiện tồn tại của nền sản xuất hang hoá và tiền tệ, tiền lương là một yếu tố chi phí sản xuất kinh doanh cấu thành nên giá thành sản phẩm, lao vụ và dịch vụ. - Tiền lương là đòn bẩy kinh tế để khuyến khích tinh thần hăng hái lao động, kích thích và tạo mối quan tâm của người lao động đến kết quả công việc của họ. 1.2.1.2. Ý nghĩa của tiền lương Tiền lương là lĩnh vực không chỉ được các doanh nghiệp quan tâm mà nó cũng được xã hội chú ý. Vì nó cũng góp phần tác động tới nền kinh tế đất nước và tiền lương được xem là biện pháp kích thích vật chất chủ yếu của người lao động. * Đối với doanh nghiệp: Tiền lương là chi phí trong quá trình sản xuất kinh doanh nhưng nó không mất đi mà được tái tạo trong giá trị sản phẩm, hàng hoá. Doanh nghiệp thuê sức lao động là một hình thức đầu tư để thu lợi nhuận. Như vậy tiền lương không chỉ là các khoản chi phí trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mà nó còn là nguồn kích thích sinh ra lợi nhuận cho doanh nghiệp. * Đối với người lao động: Tiền lương là động cơ, mục đích và lợi ích mà họ hướng tới. nó là điều kiện để thực hiện tái sản xuất lao động. Nếu tiền lương được trả thoả đáng thì người lao động sẽ làm việc với tinh thần và sức lực tốt hơn. Từ đó nâng cao năng suất lao động cho doanh nghiệp. * Đối với xã hội: Tiền lương góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và ổn định đời sống xã hội cho người dân. 1.2.2. Khái niệm và nội dung các khoản trích theo lương Cùng với tiền lương, các khoản trích theo lương cũng được trích lập tạo thành chi phí cấu thành nên sản phẩm. Các khoản trích theo lương bao gồm: Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn, bảo hiểm thất nghiệp. Nó là một nội dung quan trọng trong chính sách xã hội mà nhà nước đảm bảo mỗi công dân nói chung và người lao động nói riêng. * Bảo hiểm y tế: là một chính sách xã hội do Nhà nước tổ chức thực hiện, nhằm huy động sự đóng góp của người sử dụng lao động, người lao động, các tổ chức và cá nhân để thanh toán chi phí khám chữa bệnh theo quy định của điều lệ bảo hiểm y tế cho người có thẻ bảo hiểm y tế khi ốm đau. Quỹ bảo hiểm y tế được hình thành từ các nguồn sau: + Tiền thu phí bảo hiểm y tế do người sử dụng lao động và người tham gia bảo hiểm y tế đóng. + Các khoản Nhà nước đóng bảo hiểm y tế cho đối tượng theo quy định và các khoản hộ trợ khác. + Tiền sinh lời do thực hiện các biện pháp hợp pháp nhằm bảo toàn và tăng trưởng quỹ bảo hiểm y tế. + Các khoản thu từ nguồn tài trợ, viện trợ. + Các khoản thu hợp pháp khác. Quỹ bảo hiểm y tế chủ yếu được hình thành bằng cách trích theo tỷ lệ quy định trên tổng lương cơ bản. Theo quy định hiện hành, tỷ lệ đó là 4,5% trên quỹ lương cơ bản, trong đó: 3% tính vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ; 1.5% do người lao động chịu. * Bảo hiểm xã hội là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất phần thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội. Quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại hình bảo hiểm xã hội mà người lao động và người sử dụng lao động tham gia. Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội mà người lao động tự nguyện tham gia, được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình để hưởng bảo hiểm xã hội. Nguồn hình thành quỹ bảo hiểm xã hội: + Người sử dụng lao động đóng theo tỷ lệ quy định là 16% trên tổng quỹ lương cơ bản và tính vào chi phí sản xuất kinh doanh (từ năm 2010 trở đi cứ 2năm một lần tăng 1% cho đến khi đạt mức đóng là 18%). + Người lao động đóng theo tỷ lệ quy định là 6% mức tiền lương, tiền công. + Tiền sinh lời của hoạt động đầu tư từ quỹ. + Các nguồn hỗ trợ của Nhà nước. + Các nguồn thu hợp pháp khác. * Kinh phí công đoàn: Được trích lập để trợ cấp cho hoạt động công đoàn, bảo vệ và bênh vực cho quyền lợi của người lao động. KPCĐ tỉ lệ trích là 2% tính vào chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. * Bảo hiểm thất nghiệp: là khoản hỗ trợ tài chính tạm thời dành cho những người bị mất việc mà đáp ứng đủ yêu cầu theo Luật định. Nguồn hình thành quỹ bảo hiểm thất nghiệp: + Người lao động đóng bằng 1% tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp. + Người sử dụng lao động đóng bằng 1% quỹ tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của những người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp. + Hàng tháng, Nhà nước hỗ trợ từ Ngân sách bằng 1% quỹ tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của những người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp và mỗi năm chuyển một lần. 1.2.3. Nhiệm vụ của kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương Để quản lý tốt quỹ lương và quỹ bảo hiểm xã hội, đảm bảo cho việc trả lương và bảo hiểm xã hội đúng nguyên tắc, đúng chế độ và khuyến khích người lao động nâng cao năng suất lao động thì việc tổ chức tốt kế toán lao động tiền lương và các khoản trích theo lương là một trong những điều kiện quan trọng, đồng thời tạo điều kiện tính và phân bổ chi phí tiền lương và các khoản trích theo lương vào giá thành sản phẩm được xác định. Từ ý nghĩa đó, kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương phải thực hiện theo các nhiệm vụ chủ yếu sau: + Tổ chức ghi chép phản ánh, tổng hợp số liệu về số lượng lao động, thời gian lao động, kết quả lao động của từng người, từng bộ phận một cách chính xác và kịp thời. + Tính và phân bổ chính xác tiền lương và các khoản trích theo lương cho các đối tượng sử dụng. + Hướng dẫn kiểm tra các nhân viên kinh tế phân xưởng và các phòng ban liên quan thực hiện đầy đủ việc hoạch toán ban đầu về lao động, tiền lương theo đúng quy định. + Lập các báo cáo về lao động và tiền lương kịp thời, chính xác. + Tham gia phân tích tình hình quản lý và sử dụng lao động về cả số lượng, thời gian, năng suất. Trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp thích hợp để nâng cao hiệu quả sử dụng lao động. + Phân tích tình hình quản lý, sử dụng quỹ tiền lương, xây dựng phương án trả lương hợp lý nhằm kích thích người lao động nâng cao năng suất lao động, tiết kiệm chi phí, nâng cao chất lượng sản phẩm. 1.2.4. Nguyên tắc kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương Thông thường, để chi trả lương cho công nhân viên của mình, các doanh nghiệp sẽ xây dựng quy chế chi lương cụ thể, phù hợp với đặc thù của hoạt động sản xuất – kinh doanh, với nhu cầu quản lý và với mục tiêu khuyến khích người lao động … Trong mỗi doanh nghiệp, kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương là một bộ phận phức tạp trong kế toán chi phí, do cách trả thù lao lao động thường không thống nhất giữa các bộ phận, các đơn vị, các thời kỳ … Việc kế toán tính chính xác chi phí về tiền lương và các khoản trích theo lương có vị trí quan trọng, là cơ sở để xác định giá thành và giá bán sản phẩm. Đồng thời, nó còn là căn cứ để xác định các khoản nghĩa vụ phải nộp cho Ngân sách, cho các cơ quan phúc lợi xã hội. Vì thế, để đảm bảo cung cấp thông tin kịp thời cho quản lý, đòi hỏi kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương phải quán triệt các nguyên tắc sau: (1) Phân loại lao động hợp lý Do lao động trong doanh nghiệp có nhiều loại khác nhau nên để thuận tiện cho công tác quản lý và hoạch toán, cần thiết phải tiến hành phân loại. Phân loại lao động là việc sắp xếp lao động vào các nhóm khác nhau theo những đặc trưng nhất định. Về mặt quản lý và hoạch toán, lao động thường được phân loại theo các tiêu thức sau: * Phân loại lao động theo thời gian lao động Theo thời gian lao động, toàn bộ lao động có thể chia thành: - Lao động thường xuyên, trong danh sách. - Lao động tạm thời, mang tính thời vụ. Cách phân loại này giúp cho doanh nghiệp nắm được tổng số lao động của mình, từ đó có kế hoạch sử dụng, bồi dưỡng, tuyển dụng, và huy động khi cần thiết. Đồng thời, phải xác định các khoản nghĩa vụ với người lao động và với Nhà nước được chính xác. * Phân loại lao động theo quan hệ với quá trình sản xuất Dựa theo mối quan hệ của lao động với quá trình sản xuất, có thể phân loại lao động của doanh nghiệp thành 2 loại sau: - Lao động trực tiếp sản xuất: + Những người điều khiển thiết bị máy móc để sản xuất sản phẩm. + Những người phục vụ quá trình sản xuất sản phẩm. - Lao động gián tiếp sản xuất: là bộ phận tham gia gián tiếp vào quá trình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Thuộc bộ phận này bao gồm: + Công nhân kỹ thuật. + Nhân viên quản lý kinh tế. + Nhân viên quản lý hành chính. Cách phân loại này giúp cho doanh nghiệp đánh giá được tính hợp lý của cơ cấu lao động, từ đó có biện pháp tổ chức, bố trí lao động phù hợp với yêu cầu, tính chất công việc. * Phân loại theo chức năng của lao động trong quá trình sản xuất kinh doanh Theo đó, toàn bộ lao động trong doanh nghiệp chia thành: - Lao động thực hiện chức năng sản xuất, chế biến. - Lao động thực hiện chức năng bán hàng. - Lao động thực hiện chức năng quản lý. Cách phân loại này giúp cho việc tập hợp chi phí lao động được kịp thời chính xác, phân loại được chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ. (2) Phân loại tiền lương một cách phù hợp Do tiền lương được chi trả cho nhiều đối tượng khác nhau, với tính chất khác nhau nên cần phân loại tiền lương theo tiêu thức phù hợp. Có nhiều cách phân loại tiền lương như: * Phân loại theo cách thức trả lương: bao gồm lương sản phẩm, lương thời gian, lương khoán. * Phân loại theo đối tượng nhận lương: gồm lương gián tiếp và lương trực tiếp. * Phân loại theo chức năng của tiền lương: gồm lương sản xuất, lương bán hàng và quản lý. 1.3. Quỹ tiền lương và các hình thức trả lương 1.3.1. Khái niệm quỹ tiền lương Quỹ tiền lương của doanh nghiệp là toàn bộ tiền lương mà doanh nghiệp trả cho tất cả lao động thuộc doanh nghiệp quản lý và sử dụng. Quỹ tiền lương bao gồm nhiều loại, tuy nhiên về mặt hạch toán có thể chia thành 2 loại: Tiền lương chính và tiền lương phụ: + Tiền lương chính: Là tiền lương trả cho người lao động trong thời gian họ thực hiện các nhiệm vụ chính của họ, nó bao gồm tiền lương trả theo cấp bậc và các khoản phụ cấp kèm theo lương chính như phụ cấp trách nhiệm, phụ cấp khu vực… + Tiền lương phụ: Là toàn bộ tiền lương trả cho người lao động trong thời gian họ nghỉ phép, nghỉ lễ tết, khi họ ngừng sản xuất nhưng được hưởng lương theo chế độ. 1.3.2. Các hình thức trả lương 1.3.2.1. Hình thức trả lương theo thời gian lao động a) Khái niệm Tiền lương tính theo thời gian là tiền lương tính trả cho người lao động theo thời gian làm việc, cấp bậc công việc và thang lương của người lao động. Tiền lương theo thời gian có thể tính theo tháng, ngày hoặc giờ làm việc của người lao động tuỳ thuộc và yêu cầu và trình độ thời gian lao động của doanh nghiệp. b) Các hình thức lương thời gian và phương pháp tính lương Tiền lương thời gian có thể thực hiên tính theo thời gian lao động giản đơn hay là tính theo thời gian có thưởng. Tiền lương thời gian = Mức lương thời gian x Thời gian làm việc thực tế * Tiền lương thời gian giản đơn Là chế độ trả lương mà tiền lương nhận được của mỗi người công nhân do mức lương cấp bậc cao hay thấp và thời gian làm việc thực tế nhiều hay ít quyết định Tiền lương trả theo thời gian giản đơn = Tiền lương căn bản + Phụ cấp theo chế độ Tiền lương theo thời gian giản đơn được chia ra 4 loại: - Tiền lương tháng: Đã quy định từng bậc lương trong bảng lương, thường áp dụng cho nhân viên làm quản lý hành chính, quản lý kinh tế. Mức lương tháng  =  Mức lương cơ bản (tối thiểu)  X  [  Hệ số lương  +  Tổng hệ số các khoản phụ cấp  ]   - Tiền lương tuần: Là tiền lương trả cho người lao động trong một tuần làm việc được xác định trên cơ sở: Mức lương tuần  =  Mức lương tháng x 12     52   - Tiền lương ngày: Căn cứ vào số ngày làm việc thực tế trong tháng và mức lương của một ngày để tính trả lương, áp dụng trả lương cho công nhân trong thời gian học tập hoặc làm nhiệm vụ khác. Mức lương ngày  =  Mức lương tháng     22 (hoặc 26)   - Tiền lương giờ: Căn cứ vào mức lương ngày chia cho giờ và số giờ làm việc thực tế để tính tiền lương ngày Mức lương giờ  =  Tiền lương ngày     Số giờ làm viêc theo chế độ   (Số giờ làm việc theo chế độ là 8 giờ được quy định tại điều 68 Bộ luật Lao động). * Tiền lương trả theo thời gian có thưởng Tiền lương trả theo = Tiền lương trả theo + Các khoản thời gian có thưởng thời gian giản đơn tiền thưởng c) Ưu điểm và nhược điểm của hình thức trả lương theo thời gian Ưu điểm: Đơn giản, dễ tính toán, phản ánh được trình độ kỹ thuật và điều kiện làm việc của người lao động. Nhược điểm: Mang tính chất bình quân, chưa gắn chặt tiền lương với kết quả lao động của từng người đã đạt được trong thời gian làm việc nên nó chưa kích thích tính tích cực và tinh thần trách nhiệm của người lao động. 1.3.2.2. Trả lương theo sản phẩm Tiền lương theo sản phẩm là hình thức trả lương cho người lao động căn cứ vào số lượng, chất lượng sản phẩm họ làm ra và đơn giá tiền lương tính cho một đơn vị sản phẩm. Việc trả lương theo sản phẩm có thể tiến hành theo nhiều hình thức khác nhau, như trả theo sản phẩm trực tiếp không hạn chế, trả theo sản phẩm gián tiếp, trả theo sản phẩm có thưởng, theo sản phẩm lũy tiến. a) Trả lương theo sản phẩm trực tiếp không hạn chế được căn cứ vào số lượng sản phẩm hoàn thành đúng quy cách, phẩm chất và đơn giá tiền lương quy định cho 1 sản phẩm, ngoài ra không chịu một sự hạn chế nào. - Tiền lương theo sản phẩm trực tiếp được tính cho từng người lao động hay cho một tập thể người lao động thuộc bộ phận trực tiếp sản xuất. - Theo cách tính này tiền lương đượ