Đề tài Khảo sát nguồn lợi tôm ở Đồng Bằng Sông Cừu Long

1 DAÃ N LIEÄ U KHAÛ O SAÙT NGUOÀN LÔÏ I TOÂ M ÔÛ ÑOÀNG BAÈ NG SOÂ NG CÖÛ U LONG ThS. Nguyeã n Vaên Thöôøng Khoa Thuûy saûn – Ñaï i hoï c Caàn Thô Tel : 071-834307- E-mail : nvthuong@ctu.edu.vn I- GIÔÙI THIEÄ U. Soá lieä u ñieàu tra veà nguoàn lôï i toâ m ôû ñoàng baèng soâ ng Cöûu Long do taùc giaû vaø coä ng taùc vieâ n thöï c hieä n töø nhöõ ng naêm cuûa thaä p nieâ n 90 ñeán nay ñaõ thu ñöôï c 18 loaøi toâ m nöôùc ngoï t (Caridea) thuoä c 3 hoï toâ m : Palaemonidae (toâ m Gai), Atyidae (Teùp Gaï o) vaø Alpheidae (toâ m Goõ moõ ).Trong nhoùm naøy, ñaùng chuù yù laø hoï toâ m Palaemonidae do ñaë c ñieå m ña daï ng thaønh phaàn loaøi vaø phaâ n boá roä ng ôû caùc loaï i hình thuûy vöï c, saûn löôï ng khai thaùc lôùn. Ñoái vôùi nhoùm toâ m bieå n (Penaeidea) qua soá lieä u ñieàu tra ôû vuøng ven bieå n doàng baèng soâ ng Cöûu Long ñaõ tìm thaáy 32 loaøi thuoä c 4 hoï toâ m : Penaeidae (toâ m He), Solenoceridae (toâ m Löûa), Sergestidae (Ruoác, Moi) vaø Sicyonidae. Trong nhoùm toâ m naøy thì Hoï toâ m He (Penaeidae) ñöôï c quan taâ m nhieàu nhaát do söï ña daï ng veà thaønh phaàn loaøi, coù yù nghóa kinh teá, quan troï ng ñoái vôùi ngheà nuoâ i vaø khai thaùc ôû vuøng ven bieå n. Hieä n traï ng khai thaùc nguoàn lôï i toâ m töï nhieâ n ôû ñoàng baèng soâ ng Cöûu long trong vaøi naêm gaàn ñaâ y cho thaáy giaûm suùt nghieâ m troï ng do vieä c caûi tieán ngö cuï khai thaùc, haä u quaû cuûa vieä c phaù röøng,… khoù coù khaû naêng khoâ i phuï c quaàn ñaøn toâ m trong töï nhieâ n. Ñaõ ñeán luùc caùc cô quan chuyeâ n ngaønh Thuûy saûn caàn thieát ñeà ra nhöõ ng giaûi phaùp cuï theå , hôï p lyù ñeå baûo veä vaø phaùt trieå n nguoàn lôï i toâ m trong thuûy vöï c töï nhieâ n. II- VAÄ T LIEÄ U VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂ N CÖÙU. 1- Nguoàn maã u : + Maã u toâ m nöôùc ngoï t (Caridea) : thu ôû hieä n tröôøng baèng caùc ngö cuï ñaùnh baét, chuû yeáu doï c theo tuyeán soâ ng Tieàn vaø soâ ng Haä u (töø naêm 1985-1997), goàm 3 khu vöï c ñaë c tröng cho caùc loaï i hình thuûy vöï c khaùc nhau : * Khu vöï c 1 : Ñaàu nguoàn nöôùc ñoå vaøo ñoàng baèng soâ ng Cöûu Long, goàm caùc tænh : Ñoàng Thaùp, An Giang, Caàn Thô. * Khu vöï c 2 : Vuøng tieáp giaùp cöûa soâ ng Mekoâ ng ñoå ra bieå n, goàm : Tieàn Giang, Beán Tre, Vónh Long, Traø Vinh, Caàn Thô vaø Soùc Traêng. * Khu vöï c 3 : Vuøng khoâ ng coù soâ ng Meâ koâ ng tröï c tieáp chaûy qua vaø tieáp giaùp vònh Thaùi Lan, goàm caùc tænh : Kieâ n Giang, Baï c Lieâ u, Caø Mau vaø ñaûo Hoøn Tre. + Maã u toâ m bieå n (Penaeidea) : ñöôï c thu ôû hieä n tröôøng baèng caùc ngö cuï ñaùnh baét ven bieå n, caûng caù... vaø khaûo saùt tröï c tieáp ôû vuøng ven bieå n baèng taøu 45CV, thu gioáng toâ m qua coáng laáy nöôùc vaøo ñaàm nuoâ i ôû moä t soá noâ ng tröôøng nuoâ i toâ m ôû Vónh Chaâ u, Baï c Lieâ u, Caø Mau vaø Kieâ n Giang. 2- Taøi lieä u ñònh danh : + Döï a theo taøi lieä u phaâ n loaï i, moâ taû cuûa caùc taùc giaû : Holthuis, 1950; 1952; 1980 ; Y.I.Starobogatov, 1972; Yasuhikotaki, 1985; Yu.Hsiang –Ping & Tin-Yam Chan, 1986. + Soá löôï ng maã u phaâ n tích : Treâ n 3.000 maã u toâ m nöôùc ngoï t vaø gaàn 5.000 maã u toâ m bieå n ñöôï c phaâ n tích, ño ñaï c caùc chæ tieâ u hình thaùi vaø ñöôï c moâ taû nhaä n daï ng. 2 III- KEÁ T QUAÛ . 1- Thaønh phaàn gioáng loaøi toâ m thu ñöô ï c ô û vuøng ñoàng baèng soâ ng Cöûu Long : a/ Toâ m Caridea : Keát quaû ñöôï c trình baøy qua baûng 1. (xem phuï luï c). Ñaõ thu ñöôï c 18 loaøi thuoä c 3 hoï toâ m, trong ñoù hoï Palaemonidae coù thaønh phaàn loaøi phong phuù nhaát, goàm 4 gioáng vaø 13 loaøi. Trong hoï naøy goàm nhieàu loaøi coù giaù trò kinh teá thuoä c gioáng Macrobrachium nhö : Toâ m caøng xanh, Teùp tröùng, thôï reøn, teùp rong.... b/ Toâ m Penaeidea : Ñaõ xaùc ñònh ñöôï c 8 gioáng, 32 loaøi toâ m thuoä c 4 hoï : Penaeidae, Solenoceridae Sergestidae vaø Sicyoniidae. Keát quaû ñöôï c trình baøy ôû baûng 2. (xem phuï luï c) Trong thaønh phaàn loaøi toâ m hoï Penaeidae cho thaáy nhieàu loaøi coù giaù trò kinh teá ñoái vôùi ngheà nuoâ i vaø khai thaùc, ñaë c bieä t laø nhoùm loaøi thuoä c caùc gioáng Penaeus, Metapenaeus vaø Parapenaeopsis. Hai gioáng coøn laï i Metapenaeopsis vaø Trachypenaeus goàm caùc ñoái töôï ng kích thöôùc nhoû, voû cöùng, giaù trò kinh teá keùm tuy nhieâ n saûn löôï ng khai thaùc cuûa nhoùm toâ m naøy khaù cao trong töï nhieâ n. Hoï toâ m Solenoceridae (toâ m Löûa, Huyeát) vôùi thaønh phaàn loaøi ít, phaâ n boá chuû yeáu ôû vuøng ven bieå n, saûn löôï ng khai thaùc cao, tuy nhieâ n kích thöôùc loaøi töông ñoái nhoû. Hoï Sergestidae (Ruoác, Moi) goàm caùc loaøi coù kích thöôùc nhoû (20-25mm), phaâ n boá chuû yeáu ôû vuøng nöôùc ven bôø bieå n. Tuy vaä y saûn löôï ng khai thaùc lôùn, ñaâ y laø nguoàn thöùc aên töï nhieâ n cuûa caù vaø toâ m trong ñaàm nöôùc lôï . Hoï toâ m Sicyoniidae phaâ n boá ôû vuøng bieå n xa bôø, ñaùy ñaù, caùt, kích thöôùc caù theå nhoû, khoâ ng coù giaù trò kinh teá. 2- Ñaë c ñieå m phaâ n boá a/ Tính chaát khu heä , phaâ n boá ñòa lyù : * Nhoùm toâ m Caridea : Hoï toâ m Palaemonidae phaâ n boá roä ng trong khu vöï c AÁ n ñoä -Taâ y Thaùi Bình Döông (Indo-West Pacific). ÔÛ Vieä t Nam, toâ m Palaemonidae taä p trung phaâ n boá ôû thuûy vöï c ñoàng baèng soâ ng Cöûu Long. Ñaõ tìm thaáy 3 loaøi môùi cho Vieä t Nam, ñoù laø loaøi Macrobrachium javanicum vaø Palaemonetes sp1 , Palaemonetes sp2 . So vôùi daã n lieä u ñieàu tra ôû mieàn Baéc Vieä t Nam (taùc giaû Ñaë ng Ngoï c Thanh, 1980) vaø baéc Trung boä - Bình Trò Thieâ n cho thaáy thaønh phaàn loaøi toâ m ôû ñoàng baèng soâ ng Cöûu Long coù khaùc bieä t cô baûn. Tuy nhieâ n veà maë t quan heä phaâ n loaï i hoï c thì hai loaøi Macrobrachium esculentum (Thallwitz, 1891) vaø Macrobrachium dienbienphuen Dang et Nguyen Huy maø theo Ñaë ng Ngoï c Thanh, 1975 ñaâ y laø hai loaøi coù quan heä gaàn vôùi phaâ n vuøng AÁ n ñoä -Maõ Lai. Nhö vaä y veà maë t phaâ n loaï i hoï c, khu heä toâ m nöôùc ta coù hai taä p hôï p loaøi cô baûn : + Taä p hôï p loaøi toâ m hoï Palaemonidae töø vó tuyeán 16 trôû ra coù quan heä chaë t cheõ vôùi thaønh phaàn loaøi Hoa Nam- Trung Quoác vaø mang yeáu toá ñaë c höõ u vôùi caùc loaøi : Macrobrachium yeti,Macrobrachium mieni, Macrobrachium dienbienphuen, Macrobrachium vietnamense, Macrobrachium hainanense, Macrobrachium nipponense, Exopalaemon mani, Palaemonetes tonkinensis, Palaemonetes sinensis. + Taä p hôï p loaøi toâ m hoï Palaemonidae ôû mieàn Nam noùi chung vaø ôû Ñoàng baèng soâ ng Cöûu Long noùi rieâ ng coù nguoàn goác nhieä t ñôùi ñieå n hình, goàm caùc loaøi : Macrobrachium rosenbergii, Macrobrachium lanchesteri, Macrobrachium javanicum, Macrobrachium esculentum, Macrobrachium sintangense, Exopalaemon styliferus... 3 Ngoaøi ra so vôùi caùc nöôùc laâ n caä n thuoä c vuøng Trung AÁ n, thaønh phaàn gioáng loaøi toâ m hoï Palaemonidae ôû Ñoàng baèng soâ ng Cöûu long haàu nhö khoâ ng coù gì sai khaùc. * Nhoùm toâ m Penaeidea : Theo Dall (1991) vaø nhieàu taùc giaû khaùc cho raèng toâ m hoï Penaeidae ôû nöôùc ta thuoä c khu heä AÁ n ñoä -Taâ y Thaùi Bình Döông, vaø treâ n quan ñieå m naøy thì thaønh phaàn loaøi toâ m Penaeidae ôû vuøng ven bieå n Ñoàng baèng soâ ng Cöûu Long ñöôï c phaâ n thaønh caùc nhoùm chính : - Nhoùm AÁ n Ñoä -Taâ y Thaùi Bình Döông phaâ n boá roä ng : goàm caùc ñaï i ñieä n Penaeus semisulcatus, Penaeus monodon, Penaeus japonicus, Penaeus latisulcatus, Metapenaeus ensis, Metapenaeus affinis, Parapenaeopsis tenella. - Nhoùm nhieä t ñôùi AÁ n ñoä -Taâ y Thaùi Bình Döông : Penaeus merguiensis, Parapenaeopsis hardwickii, Metapenaeopsis cornuta, Parapenaeopsis hungerfordi, Metapenaeopsis stridulans, Trachypenaeus malaianus, Solenocera crassicornis. - Nhoùm Taâ y Baéc Thaùi Bình Döông : Trachypenaeus curvirostris, Trachypenaeus pescadoreensis, Parapenaeopsis cornuta, Parapenaeopsis hungerfordi, Metapenaeopsis barbata, Metapenaeopsis lamellata, Solenocera koelbili. - Nhoùm Taâ y Nam- Thaùi Bình Döông : Metapenaeus tenuipes, Penaeus canaliculatus, Parapenaeopsis gracillima, Metapenaeus lysianassa. - Nhoùm Taâ y AÁ n ñoä Döông : Penaeus indicus, Metapenaeus brevicornis, Parapenaeopsis cultrirostris. Ngoaøi ra khi khaûo saùt veà ñaë c tính phaâ n boá cuûa toâ m hoï Penaeidae ôû vuøng ven bieå n ñoàng baèng soâ ng Cöûu Long vaø caùc khu vöï c laâ n caä n trong vuøng AÁ n Ñoä -Taâ y Thaùi Bình Döông cho thaáy ña phaàn caùc loaøi ñeàu coù ñaë c tính phaâ n boá roä ng ôû caùc vuøng bieå n thuoä c Vònh Thaùi Lan, Malaysia vaø UÙc chaâ u nhieä t ñôùi. Ñieàu naøy chöùng toû thaønh phaàn loaøi toâ m He ôû vuøng bieå n ñoàng baèng soâ ng Cöûu Long chuû yeáu thuoä c khu heä phuï AÁ n ñoä - Maõ Lai. b/ Phaâ n boá theo ñieàu kieä n sinh thaùi : * Nhoùm toâ m Caridea : + Phaâ n boá theo loaï i hình thuûy vöï c : Ña phaàn caùc loaøi thuoä c hoï Palaemonidae phaâ n boá trong thuûy vöï c nöôùc chaûy : soâ ng ngoøi, kinh raï ch, vuøng cöûa soâ ng…., moä t soá ít loaøi phaâ n boá trong caùc thuûy vöï c nöôùc töông ñoái tónh nhö möông vöôøn, ao, ruoä ng luùa (loaøi Macrobrachium lanchesteri). Chæ coù moä t loaøi duy nhaát ñöôï c phaùt hieä n ôû suoái nöôùc ngoï t thuoä c huyeä n ñaûo Kieâ n Haûi (Kieâ n Giang) ñoù laø loaøi Macrobrachium javanicum. Hoï toâ m Atyidae phaâ n boá trong caùc thuûy vöï c nöôùc tónh bò nhieã m pheøn, ñaë c bieä t laø trong caùc khu vöï c röøng Traøm. Rieâ ng hoï toâ m Alpheidae (toâ m goõ moõ ), chuû yeáu phaâ n boá trong caùc thuûy vöï c nöôùc lôï : ñaàm nuoâ i toâ m, cöûa soâ ng, ven bieå n, khoâ ng coù giaù trò kinh teá. + Phaâ n boá theo noàng ñoä muoái : Haàu heát caùc loaøi toâ m thuoä c gioáng Macrobrachium coù ñaë c tính phaâ n boá roä ng trong caùc thuûy vöï c nöôùc ngoï t vaø nöôùc lôï ven bieå n. Coù theå chia thaønh hai nhoùm : nhoùm loaøi roä ng muoái vaø nhoùm loaøi heï p muoái. - Nhoùm loaøi roä ng muoái : bao goàm caùc loaøi Macrobrachium rosenbergii, Macrobrachium equidens, Macrobrachium mammillodactylus, Macrobrachium 4 esculentum, Macrobrachium mirabile vaø Macrobrachium sintangense. Nhoùm naøy coù khaû naêng phaâ n boá roä ng ôû thuûy vöï c nöôùc ngoï t vaø nöôùc lôï cöûa soâ ng. - Nhoùm loaøi heï p muoái : bao goàm caùc loaøi Macrobrachium lanchesteri, Macrobrachium idae, Exopalaemon styliferus, Palaemonetes sp1, Palaemonetes sp2, Leptocarpus potamiscus vaø Macrobrachium javanicum.. * Nhoùm toâ m Penaeidea: Qua keát quaû ñieàu tra veà ngö tröôøng ñaùnh baét caùc loaøi toâ m ôû vuøng ven bieå n ñoàng baèng soâ ng Cöûu Long, keát quaû ñöôï c trình baøy ôû baûng 4. (Xem phuï luï c) Veà phaâ n boá theo ñoä saâ u, coù theå phaâ n bieä t 3 nhoùm phaâ n boá chính sau ñaâ y : + Nhoùm phaâ n boá bieå n noâ ng : Coù soá löôï ng loaøi ñoâ ng nhaát, bao goàm nhöõ ng loaøi toâ m soáng chuû yeáu ôû ñoä saâ u döôùi 50m. Haàu heát caùc loaøi toâ m coù giaù trò kinh teá ñeàu taä p trung ôû nhoùm naøy, tieâ u bieå u goàm coù caùc loaøi : Penaeus merguiensis, Penaeus indicus, Penaeus semisulcatus, Penaeus monodon, Penaeus latisulcatus, Metapenaeus ensis, Metapenaeus brevicornis, Metapenaeus affinis, Parapenaeopsis hardwickii, Parapenaeopsis hungerfordi, Parapenaeopsis cultrirostris, Parapenaeopsis gracillima. + Nhoùm phaâ n boá roä ng : Ñaâ y laø nhoùm toâ m quan troï ng thöù hai, bao goàm caùc loaøi coù phaï m vi phaâ n boá roä ng theo ñoä saâ u töø bôø ñeán 200m. Nhoùm naøy coù theå phaâ n chia thaønh 2 nhoùm phuï : - Nhoùm phuï gaàn bôø : goàm nhöõ ng loaøi thích nghi ñoä saâ u töø bôø ñeán 100m, coù giaù trò kinh teá vaø quan troï ng cho xuaát khaå u nhö : Penaeus japonicus, Penaeus canaculitus, Metapenaeopsis palmensis, Metapenaeopsis barbata, Metapenaeopsis toloensis, Trachypenaeus pescadoreensis. - Nhoùm phuï xa bôø : goàm nhöõ ng loaøi thích nghi ñoä saâ u töø 40 - 50m ñeán 200 - 300m nhö caùc loaøi : Solenocera koelbeli, Sicyonia cristata. Veà phaâ n boá theo ñieàu kieä n sinh thaùi: Ngoaøi nhöõ ng ñaë c ñieå m phaâ n boá ñòa lyù töï nhieâ n vaø phaâ n boá theo ñoä saâ u, toâ m bieå n ôû nöôùc ta coøn coù söï phaâ n boá theo ñieàu kieä n sinh thaùi khaùc nhau : + Nhoùm loaøi cöûa soâ ng: Laø nhoùm toâ m coù soá löôï ng loaøi ñoâ ng nhaát, goàm nhöõ ng loaøi trong chu kyø voøng ñôøi coù giai ñoaï n aáu truøng vaø toâ m con thích nghi vuøng nöôùc vaø baõ i Suù Veï t cöûa soâ ng vaø gaàn cöûa soâ ng. Nhoùm naøy coù theå chia thaønh 2 nhoùm phuï : - Nhoùm phuï roä ng muoái : Bao goàm nhöõ ng loaøi thích nghi vôùi khu vöï c coù ñaùy buøn, caùt buøn ven soâ ng, ven bieå n giaùp cöûa soâ ng, nôi coù ñoä trong thaáp vaø bieâ n ñoä dao ñoä ng ñoä maë n lôùn, keå caû giai ñoaï n tröôûng thaønh. Ñaï i dieä n cho nhoùm naøy laø toâ m Ñaát (Metapenaeus ensis), raát thích hôï p ñoái vôùi ngheà nuoâ i toâ m nöôùc lôï . - Nhoùm phuï heï p muoái : Laø nhoùm phuï coù soá loaøi ñoâ ng, bao goàm nhöõ ng loaøi thích nghi vôùi vuøng cöûa soâ ng nhöng heï p muoái. Thôøi kyø aáu truøng vaø toâ m con sinh soáng ôû vuøng cöûa soâ ng ven soâ ng, ven bieå n giaùp cöûa soâ ng, nhöng khi tröôûng thaønh chuùng chæ thích nghi vôùi ñoä maë n cao vaø oå n ñònh, do ñoù chuùng rôøi khu vöï c cöûa soâ ng, nôi coù ñoä maë n thaáp vaø hay thay ñoå i, ñeå ra vuøng nöôùc xa bôø coù ñoä maë n vaø ñoä trong cao hôn vaø oå n ñònh. Ñaï i dieä n cho nhoùm phuï naøy : Penaeus merguiensis, Penaeus indicus, Parapenaeopsis hardwickii, Parapenaeopsis cultrirostris, Parapenaeopsis gracillima, Metapenaeus affinis, Metapenaeus brevicornis... 5 - Nhoùm haûi ñaûo xa bôø : bao goàm nhöõ ng loaøi thích nghi vôùi nhöõ ng vuøng bieå n coù ñaùy buøn, buøn caùt hoaë c caùt buøn thuoä c caùc vuøng vònh xa cöûa soâ ng, nôi coù ñoä trong vaø ñoä maë n cao vaø oå n ñònh. Nhoùm naøy goàm coù : Penaeus semisulcatus , Penaeus monodon, Penaeus japonicus, Penaeus canaliculatus, Solenocera koelbeli, Sicyonia cristata. Rieâ ng caùc loaøi Penaeus japonicus , Penaeus semisulcatus, Penaeus monodon, Penaeus canaliculatus, thôøi kyø toâ m con cö truù vaø sinh tröôûng ôû vuøng cöûa soâ ng vaø caùc baõ i trieàu nhöng khi tröôûng thaønh chuùng di chuyeå n ra caùc vònh xa cöûa soâ ng, nôi coù ñoä maë n oå n ñònh vaø coù ñoä trong lôùn ñeå giao vó vaø ñeû tröùng. 3- Moä t soá loaøi toâ m quan troï ng ñoái vô ùi ngheà nuoâ i vaø khai thaùc thuûy saûn a/ Nhoùm toâ m Caridea : • Toâ m caøng xanh, caøng löûa (Macrobrachium rosenbergii): Kích thöôùc caù theå lôùn, chieàu daøi maã u thu toái ña 234mm. Coù hai daï ng kieå u hình (Phenotype) khaùc nhau ñöôï c goï i laø toâ m caøng xanh vaø toâ m caøng löûa. Loaøi naøy ñang ñöôï c nuoâ i phoå bieán ôû thuûy vuï c ñoàng baèng soâ ng Cöûu long döôùi daï ng moâ hình toâ m- luùa, toâ m möông vöôøn. Nguoàn gioáng töï nhieâ n xuaát hieä n vaøo thaùng 4-6 dl vaø thaùng 11-01 dl naêm sau, khai thaùc baèng ngö cuï chaát chaø ven soâ ng, hoaë c khai thaùc baèng ghe caøo. Do phong traøo nuoâ i toâ m phaùt trieå n neâ n caùc cô sôû saûn xuaát gioáng nhaâ n taï o cuõ ng gia taêng, chuû ñoä ng cung caáp nguoàn gioáng cho ngheà nuoâ i quanh naêm. Moä t soá nôi ñaõ nuoâ i toâ m thòt thaønh coâ ng ôû An Giang, Caàn Thô, Soùc Traêng, Traø Vinh vaø ñang môû roä ng phaùt trieå n moâ hình saûn xuaát. • Toâ m tröùng (Macrobrachium equidens): kích thöôùc khaù lôùn, maã u thu coù chieàu daøi toái ña 120mm, hieä n dieä n nhieàu trong ñaàm nuoâ i toâ m nöôùc lôï . Trong thuûy vöï c töï nhieâ n, chuùng mang tröùng töø thaùng 2- 6 dl. Saûn löôï ng khai thaùc töông ñoái lôùn baèng hình thöùc chaát chaø vaø baèng ghe caøo ôû soâ ng. • Teùp thô ï reøn (Macrobrachium sintangense): Kích thöôõ c toái ña 95mm, ñoâ i caøng lôùn raát phaùt trieå n. Saûn löôï ng khai thaùc lôùn, chuû yeáu treâ n soâ ng, kinh raï ch baèng phöông tieä n ghe caøo, chaát chaø ven soâ ng. Muøa vuï toâ m mang tröùng töø thaùng 2 –7 dl. • Teùp moàng sen (Macrobrachium mirabile): Kích thöôùc toái nhoû, toái ña 68mm, saûn löôï ng phong phuù trong thuûy vöï c töï nhieâ n, coù theå khai thaùc baèng caøo, ñaùy... . Muøa vuï toâ m mang tröùng chuû yeáu töø thaùng 4 -6 dl, tröùng maøu vaøng cam, laø ñoái töôï ng khai thaùc quan troï ng. • Teùp rong (Macrobrachium lanchesteri) : Phaâ n boá roä ng trong thuûy vöï c töï nhieâ n, ñaë c bieä t chuùng phaùt trieå n trong thuûy vöï c nöôùc tónh, laø loaøi coù kích thöôùc nhoû nhaát trong gioáng Macrobrachium. Muøa vuï toâ m mang tröùng töø thaùng 2- 6, tröùng maøu xanh laù caâ y. Loaøi naøy coù voøng ñôøi phaùt trieå n hoaøn toaøn trong moâ i tröôøng nöôùc ngoï t, laø nguoàn thöùc aên töï nhieâ n cho caùc loaøi caù aên taï p : Treâ , Boáng Töôï ng.... • Toâ m Gai, Vaùc daùo (Exopalaemon styliferus) : kích thöôùc daøi toái ña 119mm, phaâ n boá chuû yeáu ôû vuøng nöôùc lôï cöûa soâ ng, ven bieå n vaø ñaàm nuoâ i toâ m nöôùc lôï . Saûn löôï ng phong phuù trong caùc ñaàm nuoâ i toâ m, nhaát laø trong caùc ao giaøu chaát höõ u cô. Muøa vuï mang tröùng töø thaùng 5- 8 dl, tröùng coù kích thöôùc lôùn, maøu cam. b/ Nhoùm toâ m Penaeidea: • Toâ m Theû (Penaeus merguiensis, Penaeus indicus): laø ñoái töôï ng quan troï ng ñoái vôùi ngheà nuoâ i toâ m nöôùc lôï . Loaøi Penaeus indicus coù soá löôï ng ñoâ ng ôû khu vöï c ven bôø bieå n Ñoâ ng Nam boä , nôi coù nguoàn cöûa soâ ng vaø röøng ngaä p maë n phaùt trieå n. Ngöôï c laï i, loaøi 6 Penaeus merguiensis xuaát hieä n phong phuù ôû bôø bieå n Taâ y Nam boä , nôi coù ñoä maë n cao vaø neàn ñaùy ña daï ng töø buøn caùt sang caùt buøn... Nguoàn gioáng töï nhieâ n cuûa toâ m Theû qua soá lieä u ñieàu tra cuûa chuùng toâ i cho thaáy chuùng xuaát hieä n vaøo hai thôøi ñieå m trong naêm : töø thaùng 2- 4 dl (vuï toâ m toáng) vaø thaùng 10-12 dl (vuï toâ m muøa). Caàn coù giaûi phaùp ñeå baûo veä nguoàn gioáng töï nhieâ n vì hieä n traï ng khai thaùc quaù möùc baèng caùc ngö cuï caûi tieán : te, xieä p, voù caát keát hôï p aùnh saùng... • Toâ m Suù (Penaeus monodon) : laø ñoái töôï ng nuoâ i phoå bieán hieä n nay ôû vuøng ven bieå n ñoàng baèng soâ ng Cöûu Long. Trong töï nhieâ n loaøi naøy öa soáng ôû nhöõ ng nôi coù neàn ñaùy buøn caùt, ñoä trong, ñoä maë n töông ñoái cao vaø oå n ñònh. Nguoàn gioáng töï nhieâ n xuaát hieä n ít vaø phaâ n boá chuû yeáu ôû vuøng bieå n Taâ y Nam boä töø Hoøn Ñaát leâ n ñeán Muõ i Nai (Haø Tieâ n). Do khaû naêng thích nghi ñoä maë n roä ng (10- 25ppt) neâ n raát thuaä n lôï i cho ngheà nuoâ i toâ m nöôùc lôï ven bieå n. • Toâ m Raèn (Penaeus semisulcatus) : laø ñoái töôï ng khai thaùc quan troï ng cho xuaát khaå u. Trong töï nhieâ n loaøi naøy phaâ n boá chuû yeáu ôû vuøng bieå n Taâ y Nam boä , nôi ít coù vuøng cöûa soâ ng ñoå ra, coù ñoä trong, ñoä maë n cao vaø oå n ñònh. • Toâ m Ñaát (Metapenaeus ensis), teùp Baï c (Metapenaeus tenuipes) : goàm nhöõ ng loaøi quan troï ng ñoái vôùi ngheà nuoâ i toâ m nöôùc lôï ven bieå n, do söï phong phuù veà nguoàn gioáng töï nhieâ n vaø khaû naêng thích nghi cuûa chuùng trong thuûy vöï c thuoä c vuøng cöûa soâ ng, ven bieå n, ñaàm nuoâ i nöôùc lôï . Hieä n nay ôû moä t soá tænh ven bieå n ñoàng baèng soâ ng Cöûu Long (Caø Mau, Traø Vinh...) ñang khuyeán khích ngöôøi daâ n nuoâ i toâ m Ñaát trong caùc moâ hình saûn xuaát thuûy saûn keát hôï p do khaû naêng thích nghi cuûa chuùng vaø phuø hôï p vôùi phöông höôùng chuyeå n ñoå i cô caáu saûn xuaát vaø ña daï ng hoùa ñoái töôï ng nuoâ i. • Toâ m Chì (Metapenaeus affinis), toâ m Saét (Parapenaeopsis cultrirostris), toâ m Gaä y (Parapenaeopsis hungerfordi), toâ m gaä y ñaù (Trachypenaeus curvirostris), toâ m voû loâ ng (Metapenaeopsis barbata) : laø caùc ñoái töôï ng khai thaùc quan troï ng ôû vuøng cöûa soâ ng, ven bieå n ñoàng baèng soâ ng Cöûu Long. IV- KEÁ T LUAÄ N - Nguoàn lôï i toâ m ôû vuøng ven bieå n ñoàng baèng soâ ng Cöûu long raát ña daï ng veà thaønh phaàn loaøi