Đề tài Một số giải pháp nhằm tăng cường huy động vốn tại chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Bắc Hà Nội

Lêi më ®Çu Sau khi míi giµnh l¹i ®éc lËp , thèng nhÊt ®Êt n­íc, víi c¬ së vËt chÊt hÕt søc tåi tµn céng víi mét nÒn kinh tÕ hÇu nh­ kiÖt quÖ sau chiÕn tranh , ViÖt Nam lóc ®ã lµ mét trong nh÷ng n­íc nghÌo nhÊt trªn thÕ giíi. Nh­ng d­íi sù l·nh ®¹o tµI t×nh cña §¶ng vµ Nhµ n­íc víi ph­¬ng ch©m “ toµn §¶ng , toµn d©n cïng nhau x©y dùng ®Êt n­íc “ cho dÕn nay ®Êt n­íc ta hiÖn ®ang v­¬n lªn m¹nh mÏ vµ lµ mét trong sè nhiÒu n­íc cã tèc ®é ph¸t triÓn cao trªn thÕ giíi. §Ó cã thÓ ®¹t ®­¬c thµnh tùu to lín ®ã, c«ng t¸c huy ®éng nguån vèn chÝnh lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô bøc thiÕt ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Æt lªn hµng ®Çu. MÆc dï ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu v« cïng to lín, nh­ng chóng ta vÉn kh«ng thÓ phñ nhËn r»ng vÉn cßn rÊt nhiÒu nguån vèn mµ chóng ta ch­a khai th¸c hÕt (®Æc biÖt lµ nguån vèn trong d©n c­ vµ nguån vèn ngoµi n­íc) trong khi nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc l¹i ®ang rÊt cÇn vèn. ChÝnh v× vËy , nhiÖm vô cña c¸c trung gian tµi chÝnh ®Æc biÖt lµ c¸c Ng©n hµng ngµy cµng trë nªn quan träng. Do ®ã c¸c ng©n hµng cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng huy ®éng vèn nh»m ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhËn thøc trªn kÕt hîp víi qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn –B¾c Hµ Néi nªn em m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng huy ®éng vèn t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam - B¾c Hµ Néi “ lµm chuyªn dÒ tèt nghiÖp . §Ò tµi tËp trung vµo nghiªn cøu c¸c nghiÖp vô huy ®éng vèn NHTM trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng; nghiªn cøu thùc tr¹ng huy ®éng t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam -B¾c Hµ Néi. Qua ®ã ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ. Bè côc: Ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, chuyªn ®Ó gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ huy ®éng vèn t¹i NHTM. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng huy ®éng vèn t¹i chinh nh¸nh Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam –B¨c’ Ha` Néi Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m t¨ng c­êng huy ®éng vèn t¹i chi nh¸nh Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam - B¾c Hµ Néi trong thêi gian tíi. Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ huy ®éng vèn cña NHTM I- Ho¹t ®éng chñ yÕu cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i ( NHTM) 1- Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng NHTM 1.1- Kh¸i niÖm Khi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ®· ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, l­u th«ng hµng ho¸ vµ l­u th«ng tiÒn tÖ ®· ®­îc më réng th× trong nÒn kinh tÕ còng ®ång thêi xuÊt hiÖn nh÷ng ng­êi n¾m gi÷ mét kho¶n tiÒn t¹m thêi kh«ng dïng ®Õn vµ nh÷ng ng­êi cÇn tiÒn trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó kinh doanh. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, vµo nöa cuèi thÕ kû 16 ë Ch©u ¢u ®· ra ®êi mét sè Ng©n hµng ®Çu tiªn mµ tiÒn th©n lµ nh÷ng tæ chøc cho vay nÆng l·i chuyÓn ho¸ thµnh. Lóc nµy ho¹t ®éng cña Ng©n hµng míi chØ lµ nhËn gi÷ hé tiÒn vµ cho vay. Cïng víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ, ho¹t ®éng cña NHTM c÷ng tõng b­íc ®­îc cñng cè vµ hoµn thiÖn, chuyÓn ho¸ dÇn theo h­íng ®a n¨ng. ë ViÖt Nam, theo LuËt c¸c Tæ chøc TÝn dông, nhµ lËp ph¸p ®Þnh nghÜa r»ng “ Ho¹t ®éng Ng©n hµng lµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ dÞch vô ng©n hµng víi néi dung th­êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi vµ sö dông sè tiÒn nµy ®Ó cÊp tÝn dông, cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n”. 1.2- §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng NHTM C¨n cø vµo kh¸i niÖm trªn th× ho¹t ®éng cña NHTM cã thÓ ®­îc nhËn d¹ng th«ng qua mét sè ®Æc ®iÓm sau: * Thø nhÊt, ho¹t ®éng NHTM lµ lo¹i h×nh kinh doanh víi môc ®Ých kiÕm lêi ( bao gåm 2 h×nh thøc chñ yÕu lµ kinh doanh tiÒn tÖ vµ dÞch vô Ng©n hµng). Trong ®ã, ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ ®­îc biÓu hiÖn ë nghiÖp vô huy ®éng vèn d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau ®Ó cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng cã nhu cÇu vÒ vèn víi môc tiªu t×m kiÕm lîi nhuËn. Cßn ho¹t ®éng dÞch vô Ng©n hµng ®­îc biÓu hiÖn th«ng qua c¸c nghiÖp vô s½n cã vÒ tiÒn tÖ, thanh to¸n, ngo¹i hèi vµ chøng kho¸n ®Ó cam kÕt thùc hiÖn c«ng viÖc nhÊt ®Þnh cho kh¸ch hµng trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh nh»m môc ®Ých thô h­ëng tiÒn c«ng dÞch vô do kh¸ch hµng chi tr¶ d­íi d¹ng phÝ hay hoa hång. * Thø hai, ho¹t ®éng NHTM lµ lo¹i h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cã ®iÒu kiÖn, nghÜa lµ chØ khi nµo NHTM tho¶ m·n ®Çy ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¾t khe do ph¸p luËt quy ®Þnh ( vèn ph¸p ®Þnh, ph­¬ng ¸n kinh doanh,...) th× míi ®­îc phÐp ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng. Thø ba, ho¹t ®éng NHTM lµ lo¹i h×nh kinh doanh cã ®é rñi ro cao h¬n nhiÒu so víi c¸c lo¹i h×nh kinh doanh kh¸c vµ th­êng cã ¶nh h­ëng s©u s¾c, mang tÝnh chÊt d©y truyÒn ®èi víi nÒn kinh tÕ. Së dÜ nãi nh­ vËy lµ v×, trong ho¹t ®éng Ng©n hµng, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ, do c¸c NHTM ph¶i tiÕn hµnh huy ®éng vèn cña ng­êi kh¸c ®Ó cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng vµ trªn nguyªn t¾c NHTM chØ cã thÓ ®ßi tiÒn cña ng­êi vay sau mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh, nªn ®· t¹o ra kh¶ n¨ng rñi ro cao cho ho¹t ®éng Ng©n hµng, kÐo theo ®ã lµ sù rñi ro ®èi víi ng­êi göi tiÒn ë NHTM, còng nh­ rñi ro ®èi víi nÒn kinh tÕ. V× vËy, ho¹t ®éng Ng©n hµng ë nhiÒu quèc gia kh¸c nhau trªn thÕ gíi th­êng ®­îc ®iÒu chØnh vµ kiÓm so¸t hÕt søc chÆt chÏ b»ng nh÷ng ®¹o luËt riªng biÖt, nh»m ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng nµy ®­îc vËn hµnh an toµn vµ hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 2- C¸c ho¹t ®éng chñ yÕu cña NHTM Ho¹t ®éng vµ vai trß cña NHTM kh«ng ph¶i lµ bÊt biÕn, mµ liªn tôc ph¸t triÓn theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi. Ngµy nay, ho¹t ®éng cña NHTM rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, tuú ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ møc ®é ph¸t triÓn kü thuËt cña mçi quèc gia mµ c¸c nghiÖp vô kinh doanh cña c¸c NHTM cã thÓ kh¸c nhau vÒ ph¹m vi vµ c«ng nghÖ. NÕu c¨n cø vµo b¶ng tæng kÕt tµi s¶n cña NHTM th× ho¹t ®éng cña NHTM bao gåm: C¸c ho¹t ®éng trong b¶ng tæng kÕt tµi s¶n vµ C¸c ho¹t ®éng ngoµi b¶ng tæng kÕt tµi s¶n. B¶ng tæng kÕt tµi s¶n cña NHTM Tµi s¶n ( TÝnh láng gi¶m dÇn) Nguån vèn - Dù tr÷ - C¸c chøng kho¸n - Cho vay - Tµi s¶n kh¸c - TiÒn göi - TiÒn vay - Vèn cña ng©n hµng - Nguån vèn kh¸c 2.1- C¸c ho¹t ®éng trong b¶ng tæng kÕt tµi s¶n: B¶ng tæng kÕt tµi s¶n cña NHTM ph¶n ¸nh ba lÜnh vùc nghiÖp vô c¬ b¶n lµ: Huy ®éng vèn, Sö dông vèn vµ NghiÖp vô m«i giíi trung gian. 2.1.1- Huy ®éng vèn §©y lµ nghiÖp vô khëi ®Çu, t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ho¹t ®éng cña NHTM. Khi mét NHTM cÇn vèn cho ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh th× cã thÓ huy ®éng ë mét sè nguån chÝnh nh­ : Nguån tõ chñ së h÷u, Nguån tiÒn göi, Nguån vay m­în vµ mét sè nguån kh¸c. * Huy ®éng tõ chñ së h÷u: VÒ khÝa c¹nh kinh tÕ, vèn chñ së h÷u lµ vèn riªng cã cña NHTM do c¸c chñ së h÷u ®ãng gãp vµ c¸c quü cña ng©n hµng ®­îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh kinh doanh ®­îc thÓ hiÖn ë d¹ng lîi nhuËn ®Ó l¹i. Nguån vèn nµy cã tÝnh æn ®Þnh cao, NHTM kh«ng ph¶i hoµn l¹i. Nã cã vai trß quan träng trong viÖc tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng më réng quy m« cña c¸c NHTM ( liªn doanh, liªn kÕt, më réng m¹ng l­íi,...). C¸c NHTM th­êng huy ®éng nguån nµy th«ng qua nghiÖp vô ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ®­îc chuyÓn ®æi thµnh cæ phiÕu, nhËn vèn cÊp ph¸t cña Ng©n s¸ch Nhµ n­íc,... Nh×n chung viÖc huy ®éng d­íi h×nh thøc nµo lµ do tÝnh chÊt së h÷u cña NHTM quyÕt ®Þnh. * Huy ®éng tõ tiÒn göi: Nguån vèn tõ chñ së h÷u th­êng cã tû lÖ nhá so víi sè tiÒn mµ NHTM sö dông trong ho¹t ®éng kinh doanh. V× vËy phÇn lín lµ NHTM ph¶i huy ®éng tõ nguån tiÒn göi. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña nguån vèn nµy lµ NHTM chØ ®­îc quyÒn sö dông nã trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh cßn quyÒn së h÷u nã thuéc vÒ nh÷ng ng­êi göi tiÒn. Dùa vµo tÝnh kh¶ dông cña vèn th× NHTM cã thÓ huy ®éng d­íi c¸c h×nh thøc sau: -TiÒn göi kh«ng kú h¹n: Lµ lo¹i tiÒn göi hoµn toµn theo môc ®Ých kh¶ dông. Môc ®Ých cña kh¸ch lµ muèn sö dông c¸c tiÖn Ých cña NHTM cung øng. NHTM cã nhiÖm vô ph¶i chi tr¶ bÊt cø lóc nµo mµ kh¸ch hµng yªu cÇu. - TiÒn göi cã kú h¹n: Lµ lo¹i tiÒn göi cã sù tham tho¶ thuËn vÒ thêi gian rót tiÒn gi÷a kh¸ch hµng vµ ng©n hµng. Trong thêi gian nµy ng©n hµng cã quyÒn chñ ®éng sö dông tiÒn do kh¸ch hµng ký göi. NÕu kh¸ch hµng muèn rót tiÒn tr­íc h¹n ph¶i ®­îc sù ®ång ý cña ng©n hµng. - TiÒn göi tiÕt kiÖm: §©y lµ mét bé phËn thu thËp b»ng tiÒn cña c¸c c¸ nh©n t¹m thêi nhµn rçi ®­îc göi vµo NHTM d­íi nhiÒu h×nh thøc: TiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n, tiÕt kiÖm cã kú h¹n, tiÕt kiÖm mua nhµ,... Víi môc ®Ých chñ yÕu lµ tiÕt kiÖm vµ sinh lêi. * Nguån vay m­în: Sau khi ®· sö dông hÕt vèn, nh­ng vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cho vay vèn cña kh¸ch hµng hoÆc ph¶i ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n vµ chi tr¶ cña kh¸ch hµng, c¸c NHTM cã thÓ sö dông nghiÖp vô ®i vay ë Ng©n hµng trung ­¬ng, ë c¸c NHTM kh¸c, vay ë thÞ tr­êng tiÒn tÖ, vay c¸c tæ chøc n­íc ngoµi,... Vèn ®i vay th«ng th­êng chiÕm tû träng kh«ng lín trong kÕt cÊu nguån vèn. Tuy nhiªn, nã rÊt cÇn thiÕt vµ cã vÞ trÝ quan träng ®Ó ®¶m b¶o cho Ng©n hµng ho¹t ®éng kinh doanh mét c¸ch b×nh th­êng. * Huy ®éng tõ c¸c nguån kh¸c: Ngoµi mét sè nguån c¬ b¶n trªn th× NHTM cã thÓ huy ®éng vèn th«ng qua nghiÖp vô Ng©n hµng ®¹i lý, Ng©n hµng phôc vô,... uy tÝn cña NHTM lµ c¬ së quan träng ®Ó më réng nguån vèn nµy. 2.1.2 Sö dông vèn: Huy ®éng ®­îc vèn nhµn rçi, NHTM ph¶i c©n nh¾c ®Ó hiÖu qu¶ ho¸ nh÷ng nguån vèn huy ®éng ®­îc. Víi môc tiªu chñ yÕu lµ an toµn vµ sinh lêi, ho¹t ®éng sö dông vèn cña NHTM tËp trung ë ba nghiÖp vô chÝnh: Dù tr÷, Cho vay vµ §Çu t­. * Dù tr÷: Sù tr÷ lµ nghiÖp vô nh»m duy tr× kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chi tr¶ cho kh¸ch hµng. NHTM ph¶i duy tr× mét bé phËn vèn ( b»ng tiÒn mÆt) ®Ó thùc hiÖn nghiÖp vô dù tr÷. Møc dù tr÷ nµy cao hay thÊp tuú thuéc vµo qui m« ho¹t ®éng cña NHTM, mèi quan hÖ thanh to¸n vµ chuyÓn kho¶n, thêi vô cña c¸c kho¶n chi tr¶ tiÒn mÆt. TiÒn dù tr÷ bao gåm: Dù tr÷ b¾t buéc vµ dù tr÷ thÆng d­. Chóng ®­îc h×nh thµnh bëi c¸c nguån: TiÒn mÆt t¹i kÐt cña NHTM, TiÒn göi t¹i Ng©n hµng trung ­¬ng, TiÒn göi ë c¸c tæ chøc tÝn dông, TiÒn ®ang trong qu¸ tr×nh thu. * Cho vay: Cho vay lµ nghiÖp vô chñ yÕu cña NHTM ®Ó t¹o ra lîi nhuËn. Nguån thu tõ ho¹t ®éng cho vay th­êng chiÕm tû lÖ lín nhÊt trong tæng thu nhËp cña ng©n hµng. Tuy nhhiªn, nã còng lµ lÜnh vùc cã nhiÒu rñi ro vµ phøc t¹p nhÊt.Rñi ro tÝn dông cã thÓ do ý muèn chñ quan cña ng©n hµng nh­ : X©y dùng chiÕn l­îc sai, ThÈm ®Þnh hå s¬ kh«ng chÝnh x¸c, Cho vay kh«ng tu©n theo nguyªn t¾c,... còng cã thÓ do nguyªn nh©n kh¸ch quan nh­: Ho¶ ho¹n, lò lôt,... Ho¹t ®éng cho vay liªn quan chÆt chÏ víi tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ tõ tiªu dïng ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy, cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, nghiÖp vô cho vay ngµy cµng ®a d¹ng nh»m tho¶ m·n nhu cÇu vÒ vèn cho nÒn kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng lîi nhuËn cho ng©n hµng. C¸c h×nh thøc cho vay chñ yÕu nh­: Cho vay ng¾n h¹n, Cho vay trung vµ dµi h¹n, Cho vay cã ®¶m b¶o,... * §Çu t­: Ho¹t ®éng nµy bao gåm ®Çu t­ chøng kho¸n vµ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ kh¸c: - §Çu t­ chøng kho¸n: NghiÖp vô nµy mang l¹i cho NHTM mét kho¶n lîi nhuËn t­¬ng ®èi lín ( sau cho vay). Trong tr­êng hîp ch­a t×m ra kh¸ch hµng ®¸ng tin cËy ®Ó cho vay th× ®Çu t­ chøng kho¸n lµ n¬i gi¶i quyÕt vèn mét c¸ch h÷u hiÖu nhÊt cho NHTM. Tuy nhiªn, nã còng chøa nhiÒu rñi ro. V× vËy NHTM cÇn ph©n tÝch kü l­ìng tr­íc khi lùa chän lo¹i chøng kho¸n nµo ®Ó ®Çu t­. - Ngoµi ra, NHTM cã thÓ ®Çu t­ nh»m môc ®Ých sinh lîi b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nh­ gãp vèn liªn doanh, ®Çu t­ vµo trang thiÕt bÞ,... 2.1.3-Ho¹t ®éng m«i giíi trung gian NÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn, c¸c dÞch vô Ng©n hµng theo ®ã còng ph¸t triÓn theo ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng ®a d¹ng cña c«ng chóng. Thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng trung gian mang tÝnh dÞch vô sÏ ®em l¹i cho c¸c NHTM nh÷ng kho¶n thu nhËp kh¸ quan träng. §iÒu cÇn l­u ý lµ c¸c dÞch vô Ng©n hµng sÏ gióp NHTM ph¸t triÓn toµn diÖn. ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, c¸c NHTM c¹nh tranh víi nhau b»ng con ®­êng “ phi gi¸”, tøc lµ lu«n cã nh÷ng dÞch vô míi cung cÊp tiÖn nghi cho kh¸ch hµng. DÞch vô Ng©n hµng cµng ph¸t triÓn thÓ hiÖn x· héi c«ng b»ng v¨n minh, nÒn c«ng nghiÖp cµng ph¸t triÓn. Lîi nhuËn cña NHTM kh«ng chØ ë ®Çu t­, cho vay, mµ gÇn phÇn nöa ë c¸c dÞch vô, nh­ng l¹i lµ lÜnh vùc Ýt rñi ro. NghiÖp vô trung gian cña NHTM rÊt ®a d¹ng vµ phong phó nh­ : DÞch vô chuyÓn tiÒn tõ ®Þa ph­¬ng nµy sang ®Þa ph­¬ng kh¸c, DÞch vô chuyÓn kho¶n, DÞch vô khÊu trõ tù ®éng, Thu chi hé,... Qua ®ã NHTM sÏ thu ®­îc mét kho¶n phÝ dÞch vô. 2.2- C¸c ho¹t ®éng ngoµi b¶ng tæng kÕt tµi s¶n: Ngoµi c¸c giao dÞch ®­îc ph¶n ¸nh trong néi b¶ng ( huy ®éng vèn, sö dông vèn, m«i giíi trung gian), c¸c NHTM cßn tham gia vµo ho¹t ®éng ch­a ®­îc thõa nhËn lµ tµi s¶n nî hoÆc tµi s¶n cã. C¸c ho¹t ®éng nµy hiÖn ®ang ®­îc theo dâi ë c¸c tµi kho¶n ngo¹i b¶ng. Mét sè ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng chñ yÕu nh­: B¶o l·nh c«ng nî, c¸c hîp ®ång cã liªn quan ®Õn l·i suÊt, c¸c giao dÞch vÒ hèi ®o¸i nh­ giao dÞch Swaps, Options, Futrues, c¸c chøng tõ cã gi¸,... MÆc dï sù biÕn ®éng cña c¸c giao dÞch ngo¹i b¶ng kh«ng lµm thay ®æi kÕt cÊu, c©n sè cña b¶ng tæng kÕt tµi s¶n, nh­ng v× nã còng lµ mét hiÖn t­îng kinh tÕ ph¸t sinh trong qu¸ t×nh kinh doanh nªn ®é rñi ro cña nã còng t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ®é an toµn cña NHTM. Do ®ã, khi ph©n tÝch ho¹t ®éng cña NHTM, bªn c¹nh viÖc nghiªn cøu c¸c ho¹t ®éng b¶ng tæng kÕt tµi s¶n, c¸c nhµ qu¶n trÞ cÇn ph¶i quan t©m ®Õn møc ®é vµ diÔn biÕn c¸c ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng v× ®é rñi ro cña c¸c ho¹t ®éng nµy còng lµm ¶nh h­ëng kh«ng Ýt ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh chung cña NHTM. Tãm l¹i, ho¹t ®éng cña NHTM lu«n g¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ, nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn cao, ho¹t ®éng cña NHTM cµng ®a d¹ng vµ phong phó. H¬n n÷a, c¸c ho¹t ®éng cña NHTM cã mèi quan hÖ rÊt chÆt chÏ, hç trî lÉn nhau, t¹o thµnh mét chØnh thÓ thèng nhÊt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM. II- c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i Vèn võa mang tÝnh chÊt tiÒn ®Ò võa lµ vÊn ®Ò xuyªn suÊt cho qu¸ t×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña NHTM. Môc tiªu tæng qu¸t cña NHTM lµ an toµn vµ sinh lêi trong kinh doanh. Do ®ã, viÖc t¹o lËp mét nguån vèn v÷ng ch¾c, ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ng©n hµng lµ ®iÒu rÊt cÇn thiÕt. Mçi Ng©n hµng ho¹t ®éng trong mét m«i tr­êng, ®iÒu kiÖn cô thÓ sÏ cã c¸c nghiÖp vô huy ®éng vèn n kh¸c nhau. Song nh×n chung c¸c NHTM th­êng ¸p dông mét sè nghiÖp vô c¬ b¶n sau: 1- huy ®éng tõ chñ së h÷u: Nguån huy ®éng tõ chñ së h÷u th«ng th­êng gåm vèn tù cã vµ mét sè quü mang tÝnh chÊt ®Æc thï cña mçi quèc gia ( nh­ Quü ®Çu t­ ph¸t triÓn do ChÝnh phñ cÊp cho mét sè NHTM quèc doanh ë ViÖt Nam). Vèn tù cã cña NHTM còng ®­îc xem xÐt d­íi nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy chóng ta chØ xem xÐt d­íi c¸c h×nh thøc nh­: Vèn ph¸p ®Þnh, vèn ®iÒu lÖ vµ c¸c quü. Vèn ph¸p ®Þnh: §iÒu kiÖn hµng ®Çu ®Ó khëi nghiÖp tr­íc khi ®­îc phÐp khai tr­¬ng Ng©n hµng lµ ph¶i cã ®ñ vèn ban ®Çu theo luËt ®Þnh. ë ViÖt Nam, ®Ó thµnh lËp mét NHTM tr­íc hÕt ph¶i cã ®ñ vèn ph¸p ®Þnh theo møc quy ®Þnh cña NHNN. Vèn ph¸p ®Þnh cña mçi ng©n hµng ®­îc h×nh thµnh do tÝnh chÊt së h÷u cña ng©n hµng quyÕt ®Þnh. Theo quy ®Þnh cña ViÖt Nam cã thÓ kh¸i qu¸t nh­ sau: NÕu lµ NHTM thuéc së h÷u nhµ n­íc, vèn ph¸p ®Þnh do Ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp 100% vèn ban ®Çu; NÕu lµ NHTM cæ phÇn, vèn ph¸p ®Þnh do sù ®ãng gãp cña cæ ®«ng d­íi h×nh thøc ph¸t hµnh cæ phiÕu; NÕu lµ NHTM liªn doanh, vèn ph¸p ®Þnh lµ vèn ®ãng gãp cæ phÇn cña ng©n hµng tham gia liªn doanh. Vèn ®iÒu lÖ lµ vèn ®­îc ghi trong ®iÒu lÖ ho¹t ®éng cña NHTM. Vèn ®iÒu lÖ Ýt nhÊt ph¶i b»ng møc vèn ph¸p ®Þnh do NHNN c«ng bè vµo ®Çu mçi n¨m tµi chÝnh. Vèn ®iÒu lÖ quy ®Þnh cho mét ng©n hµng nhiÒu hay Ýt tuú thuéc vµo quy m« vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña ng©n hµng ®ã ( vèn ®iÒu lÖ bao hµm c¶ vèn ph¸p ®Þnh). Ngoµi ra vèn tù cã cñaNHTM cßn cã c¸c quü dù tr÷ ng©n hµng ( ®©y lµ c¸c quü buéc ph¶i trÝch lËp trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña ng©n hµng) nh­: Quü b¶o toµn vèn, Quü phóc lîi, Quü khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh,... Nguån vèn tù cã cña NHTM th­êng chiÕm tû träng nhá trong tæng nguån vèn cña mét ng©n hµng, nh­ng l¹i lµ nguån vèn rÊt quan träng, v× nã cho thÊy thùc lùc, quy m« cña ng©n hµng, nã lµ c¬ së ®Ó thu hót c¸c nguån vèn kh¸c, lµ vèn khëi ®Çu t¹o uy tÝn cña ng©n hµng ®èi víi kh¸ch hµng. H¬n n÷a nguån vèn nµy cã tÝnh æn ®Þnh cao, cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc tµi trî cho c¸c tµi s¶n cè ®Þnh cña NHTM, tµi trî cho ho¹t ®éng liªn doanh liªn kÕt, më réng m¹ng líi, hay ®Ó chèng rñi ro,...; Qua ®ã nh»m h­íng tíi më réng quy m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Theo ®µ ph¸t triÓn, nguån vèn nµy sÏ ®­îc gia t¨ng vÒ sè l­îng tuyÖt ®èi th«ng qua c¸c nghiÖp vô cña mçi NHTM cã thÓ ¸p dông nh­ sau: - T¨ng c­êng vµ bæ sung thªm vèn ®iÒu lÖ b»ng c¸ch huy ®éng thªm vèn tõ c¸c cæ ®«ng, ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu cã thÓ chuyÓn thµnh cæ phiÕu,... C¸c nghiÖp vô huy ®éng nµy th­êng ®­îc c¸c NHTM cæ phÇn ¸p dông. Tuy nhiªn, viÖc ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu, tr¸i phiÕu cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh cæ phiÕu sÏ g©y ¸p lùc ®èi víi c¸c cæ ®«ng cò cña ng©n hµng, viÖc t¨ng thªm cæ phÇn sÏ kÐo theo sù suy gi¶m t­¬ng ®èi vÒ cæ tøc ®èi víi c¸c cæ ®«ng. - §èi víi NHTM quèc doanh hay NHTM liªn doanh th× cã thÓ t¨ng thªm vèn tù cã th«ng qua sù cÊp thªm vèn cña ChÝnh phñ hay ®ãng gãp thªm vèn cña c¸c bªn liªn doanh. - Ngoµi ra, nguån vèn tù cã cña NHTM cßn ®­îc bæ sung thªm tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th«ng qua viÖc trÝch lËp c¸c quü dù tr÷ vµ mét sè quü kh¸c. Bªn c¹nh nguån vèn tù cã, ë mét sè quèc gia mµ cô thÓ lµ ë ViÖt Nam, mét sè NHTM nh­: Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam cßn ®­îc ChÝnh phñ cÊp vèn d­íi h×nh thøc quü ®Çu t­ ph¸t triÓn ®Ó cho vay l¹i theo kÕ ho¹ch Nhµ n­íc chØ ®Þnh. Nguån nµy cã tÝnh æn ®Þnh t­¬ng ®èi cao, trong thêi gian ng¾n Nhµ n­íc ch­a yªu cÇu Ng©n hµng tr¶ gèc vµ l·i cho kho¶n tiÒn nµy mµ Ng©n hµng chØ ph¶i trÝch lËp quü ®Ó b¶o toµn nguån vèn theo quy ®Þnh. Uy tÝn vµ hiÖu qu¶ trong kinh doanh cña Ng©n hµng chÝnh lµ c¬ së ®Ó thu hót nguån vèn æn ®Þnh nµy. Tãm l¹i, nguån vèn huy ®éng tõ chñ së h÷u lµ nguån vèn ®ãng vai trß nÒn t¶ng, lµ c¬ së ®Ó thu hót c¸c nguån vèn kh¸c. Tuy nã chiÕm mét tû träng kh«ng lín trong c¬ cÊu nguån vèn cña NHTM nh­ng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tíi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng; mÆc dï c«ng t¸c huy ®éng kh«ng thuËn lîi, phô thuéc nhiÒu vµo kÕt qu¶ kinh doanh cñ ng©n hµng nh­ng viÖc t¨ng c­êng më réng nguån vèn nµy mét c¸ch hîp lý lµ rÊt quan träng ®èi víi tÊt c¶ c¸c NHTM. 2- Huy ®éng tiÒn göi ë ViÖt Nam, theo luËt c¸c tæ chøc tÝn dông th× tiÒn göi nãi chung ®­îc hiÓu lµ sè tiÒn cña kh¸ch hµng gëi taÞ tæ chøc tÝn dông d­íi nhiÒu h×nh thøc tiÒn göi kh«ng kú h¹n, tiÒn göi cã kú h¹n, tiÒn göi tiÕt kiÖm vµ c¸c h×nh thøc kh¸c. göi lµ. Trªn ph­¬ng diÖn chñ thÓ göi tiÒn th× tiÒn göi cã thÓ ®­îc chia thµnh hai lo¹i: TiÒn göi cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ- x· héi, vµ TiÒn göi tiÕt kiÖm cña d©n c­. 2.1-TiÒn göi giao dÞch (tiÒn göi thanh to¸n) Mét trong nh÷ng dÞch vô l©u ®êi nhÊt mµ ng©n hµng cung cÊp lµ nhËn tiÒn göi ®Ó thanh to¸n hé kh¸ch hµng. TiÒn göi giao dÞch ®ßi hái ng©n hµng ph¶i thanh to¸n ngay lËp tøc mét lÖnh rót tiÒn cho mét c¸ nh©n hay cho bªn thø ban, ®­îc chØ râ lµ ng­êi thô h­ëng. * TiÒn göi giao dÞch h­ëng l·i Sù kÕt hîp gi÷a tiÒn göi giao dÞch kh«ng h­ëng l·i vµ tiÒn göi tiÕt kiÖm ®· xuÊt hiÖn d­íi h×nh thøc tµi kho¶n NOW (negoyiable order of withdrawal) tµi kho¶n lÖnh rót tiÒn cã thÓ th­¬ng l­îng. NOW lµ tµi kho¶n giao dÞch ®­îc h­ëng l·i, do ®ã nã cho phÐp ng©n hµng ®ßi hái kh¸ch hµng ph¶i th«ng b¸o tr­íc vÒ viÖc rót tiÒn. Do ®ßi hái nµy Ýt ®­îc thùc hiÖn nªn NOW ®­îc sö dông nh­ mét tµi kho¶n ph¸t sÐc ®Ó chi tr¶ cho viÖc mua b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô. Tuy nhiªn lo¹i tµi kho¶n nµy chØ cã thÓ ®­îc n¾m gi÷ bëi c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc phi lîi nhuËn. Ng©n hµng khi ®ã cã nghiÖp vô lµ chuyÓn vèn tù ®éng vµ kh¸ch hµng uû quyÒn tr­íc cho ng©n hµng trong viÖc chuyÓn vèn tõ tµi kho¶n tiÕt kiÖm sang tµi kho¶n ph¸t sÐc ®Ó bï ®¾p thÊu chi. KÕt qu¶ cuèi cïng lµ kh¸ch hµng h­ëng l·i trªn tµi kho¶n giao dÞch t­¬ng ®­¬ng víi l·i thu ®­îc tõ tµi kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm. HiÖn nay cã hai lo¹i tµi kho¶n tiÒn göi c¹nh tranh nhau: Tµi kho¶n tiÒn göi trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ (MMDA) vµ tµi kho¶n “Supper NOW”. Hai lo¹i tµi kho¶n nµy ®­îc tr¶ l·i theo l·i suÊt trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ kh¸ch hµng cã thÓ thùc hiÖn thanh tho¸n cho c¸c giao dÞch mua hµng ho¸ vµ dÞch vô th«ng qua viÖc ph¸t sÐc hay hèi phiÕu uû quyÒn tr­íc. 2.2- TiÒn göi cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ-x· héi §©y lµ