Đề tài Một số vấn đề về hạch toán sự biến động và khấu hao tài sản cố định hiện nay trong các doanh nghiệp

Lêi nãi ®Çu §¹i héi §¶ng lÇn thø 6 ®· khëi x­íng c«ng cuéc ®æi míi, chuyÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta tõ c¬ chÕ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ n­íc ta héi nhËp víi kinh tÕ c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Chñ tr­¬ng trªn cña §¶ng ®em l¹i cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc nhiÒu c¬ héi vµ thö th¸ch míi. C¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn tiÕp thu c¸c thµnh tùu khoa häc, c«ng nghÖ míi, tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh, nh­ng ®ång thêi còng ph¶i chÞu sù c¹nh tranh khèc liÖt cña quy luËt thÞ tr­êng. Trªn thùc tÕ cho thÊy c¸c s¶n phÈm trong n­íc cã søc c¹nh tranh kÐm, d©y chuyÒn s¶n xuÊt l¹c hËu. §Ó cã thÓ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng trong n­íc vµ b­íc ®Çu x©m nhËp vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i chó träng ®Õn mäi mÆt cña s¶n xuÊt kinh doanh, ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ d©y chuyÒn s¶n xuÊt. §iÒu nµy cho phÐp c¸c doanh nghiÖp n©ng cao ®­îc chÊt l­îng s¶n phÈm, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, t¹o nhiÒu s¶n phÈm míi, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ nh©n c«ng vµ sö dông tiÕt kiÖm nguån nguyªn liÖu... nhê vËy t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, më réng thÞ tr­êng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Tõ ®ã cho thÊy tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp ®ãng vai trß hÕt søc quan träng quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c tµi s¶n cè ®Þnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín, thêi gian lu©n chuyÓn dµi, chiÕm tØ lÖ cao trong toµn bé tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp. Yªu cÇu ®Æt ra víi kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp lµ ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ, theo dâi chi tiÕt sù biÕn ®éng cña tõng lo¹i, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ hiÖn tr¹ng cña tµi s¶n cè ®Þnh trong toµn doanh nghiÖp còng nh­ ë tõng bé phËn sö dông, cã chÕ ®é khÊu hao hîp lý, thu håi ®Çy ®ñ chi phÝ bá ra. C¸c th«ng tin kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh gióp ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp x©y dùng kÕ ho¹ch mua s¾m, söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý. NhËn biÕt tÇm quan träng cña c«ng t¸c h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh vµ víi sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c« trong khoa nªn em ®· chän ®Ò tµi: "Mét sè vÊn ®Ò vÒ h¹ch to¸n sù biÕn ®éng vµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn nay trong c¸c doanh nghiÖp " Néi dung ®Ò tµi gåm cã hai phÇn: - Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n sù biÕn ®éng vµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. - Mét sè ý kiÕn kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n sù biÕn ®éng vµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh . I-/ h¹ch to¸n biÕn ®éng vµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: A-/ Kh¸i niÖm c¬ b¶n, ®Æc ®iÓm vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh. §Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i cã ba yÕu tè c¬ b¶n ®ã lµ: t­ liÖu lao ®éng, ®èi t­îng lao ®éng vµ søc lao ®éng. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nh­ng kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt ®Òu lµ tµi s¶n cè ®Þnh, chØ cã nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt ®ñ vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông theo quy ®Þnh trong chÕ ®é qu¶n lý cña nhµ n­íc míi coi lµ tµi s¶n cè ®Þnh. 1-/ Tµi s¶n cè ®Þnh lµ g× ? Tµi s¶n cè ®Þnh lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông dµi. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®­îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ kinh doanh. Kh¸c víi ®èi t­îng lao ®éng, tµi s¶n cè ®Þnh tham gia nhiÒu chu kú kinh doanh vµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i ban ®Çu cho ®Õn lóc háng. Nh­ vËy t­ liÖu lao ®éng lµ tµi s¶n cè ®Þnh khi cã ®ång thêi hai tiªu chuÈn: + Gi¸ trÞ lín h¬n hoÆc b»ng gi¸ trÞ chuÈn do c¬ quan nhµ n­íc quy ®Þnh (hiÖn nay gi¸ trÞ lín hoÆc b»ng 5.000.000 ®ång). + Mang l¹i lîi Ých l©u dµi cho doanh nghiÖp (thêi gian sö dông tõ mét n¨m trë lªn). 2-/ §Æc ®iÓm cña tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt nh­ thêi gian sö dông l©u dµi, tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt. V× vËy ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®èi t­îng ghi tµi s¶n cè ®Þnh hîp lý. §èi t­îng h¹ch to¸n (ghi) tµi s¶n cè ®Þnh lµ tõng tµi s¶n cè ®Þnh riªng biÖt, cã kÕt cÊu ®éc lËp vµ thùc hiÖn mét chøc n¨ng nhÊt ®Þnh hoÆc cã thÓ lµ mét tæ hîp liªn kÕt nhiÒu bé phËn cïng thùc hiÖn mét chøc n¨ng. Trªn c¬ së ®èi t­îng ®· x¸c ®Þnh, cÇn x©y dùng sè hiÖu cho tõng ®èi t­îng tµi s¶n cè ®Þnh nh»m thuËn tiÖn vµ tr¸nh nhÇm lÉn trong h¹ch to¸n vµ qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh. 3-/ NhiÖm vô h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh. H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o c¸c nhiÖm vô chñ yÕu sau: + Theo dâi ph¶n ¸nh chÝnh x¸c kÞp thêi t×nh h×nh t¨ng, gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ sè l­îng, hiÖn tr¹ng cña tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã trong ph¹m vi toµn bé ®¬n vÞ còng nh­ ë tõng bé phËn sö dông. T¹o ®iÒu kiÖn cung cÊp th«ng tin cho c«ng t¸c kiÓm tra qu¶n lý, sö dông, b¶o qu¶n, b¶o d­ìng vµ kÕ ho¹ch ®Çu t­ ®æi míi tµi s¶n cè ®Þnh trong ®¬n vÞ. + TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c møc khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo møc ®é hao mßn cña tµi s¶n vµ chÕ ®é quy ®Þnh. + TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh. + Tham gia kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n cè ®Þnh theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc vµ yªu cÇu b¶o qu¶n vèn. + TiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông vµ hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh. B-/ Ph©n lo¹i, tÝnh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh vµ ý nghÜa c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh. 1-/ Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh. Do tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i, cã nhiÒu h×nh th¸i biÓu hiÖn, tÝnh chÊt ®Çu t­, c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông kh¸c nhau...nªn ®Ó thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n, cÇn s¾p xÕp tµi s¶n cè ®Þnh vµo tõng nhãm ®Æc tr­ng nhÊt ®Þnh. a-/ Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn. Tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc ph©n thµnh tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh vµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. - Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. Lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng chñ yÕu cã tÝnh chÊt vËt chÊt, cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dông l©u dµi, tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh nh­ng vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu. Doanh nghiÖp ph©n tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ra c¸c lo¹i sau: + Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc lµ tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp h×nh thµnh sau qu¸ tr×nh thi c«ng x©y dùng nh­ trô së lµm viÖc, nhµ kho, ®­êng x¸, cÇu cèng, cÇu c¶ng... + M¸y mãc thiÕt bÞ: lµ toµn bé c¸c lo¹i m¸y mãc chuyªn dïng, thiÕt bÞ c«ng t¸c... + Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i: ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®­êng s¾t, ®­êng thuû, ®­êng bé, hÖ thèng th«ng tin, hÖ thèng ®iÖn, b¨ng t¶i... + ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý: lµ nh÷ng thiÕt bÞ dông cô dïng trong c«ng t¸c qu¶n lý, ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh­ m¸y vi tÝnh phôc vô qu¶n lý thiÕt bÞ ®iÖn tö, m¸y hót bôi, hót ©m... + V­ên c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc hoÆc cho s¶n phÈm lµ c¸c v­ên c©y nh­ v­ên cµ phª, v­ên cao su, ®µn tr©u ®µn bß. + C¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c: lµ toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c ch­a liÖt kª vµo n¨m lo¹i nãi trÖn - Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. Lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt thÓ hiÖn mét l­îng gi¸ trÞ ®· ®­îc ®Çu t­ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn nhiÒu chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh bao gåm: + QuyÒn sö dông ®Êt. + B»ng s¸ng chÕ ph¸t minh. + Chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn. + Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp. + Chi phÝ vÒ lîi thÕ th­¬ng m¹i. + Tµi s¶n v« h×nh kh¸c: QuyÒn thuª nhµ, nh·n hiÖu. b-/ Theo quyÒn së h÷u: QuyÒn së h÷u tµi s¶n trong doanh nghiÖp ®­îc biÓu hiÖn lµ quyÒn ®Þnh ®o¹t, qu¶n lý, quyÒn sö dông vµ khai th¸c tµi s¶n. - Tµi s¶n cè ®Þnh tù cã: Lµ nh÷ng tµi s¶n mµ doanh nghiÖp ®­îc quyÒn ®Þnh ®o¹t, qu¶n lý vµ sö dông, lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh x©y dùng, mua s¾m hoÆc chÕ t¹o b»ng nguån vèn cña doanh nghiÖp do ng©n s¸ch cÊp, do ®i vay ng©n hµng, b»ng nguån vèn tù bæ sung, nguån vèn liªn doanh. - Tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª. Lµ nh÷ng tµi s¶n mµ doanh nghiÖp chØ cã quyÒn sö dông theo quy ®Þnh cña hîp ®ång thuª. Ngoµi ra cßn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm liªn ®íi vÒ c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n. C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh, tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª ®­îc chia lµm hai lo¹i: + Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh, doanh nghiÖp thuª cña c«ng ty tµi chÝnh nÕu hîp ®ång thuª tho¶ m·n Ýt nhÊt mét trong bèn ®iÒu kiÖn sau ®©y (Quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh sè 64/CP Ngµy 9/10/1995 cña chÝnh phñ)  Khi kÕt thóc thêi h¹n cho thuª theo hîp ®ång, bªn thuª ®­îc chuyÓn quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª hoÆc ®­îc tiÕp tôc thuª theo sù tho¶ thuËn cña hai bªn. ‚ Néi dung hîp ®ång thuª cã quy ®Þnh: Khi kÕt thóc thêi h¹n thuª, bªn thuª ®­îc quyÒn lùa chän mua tµi s¶n thuª theo gi¸ danh nghÜa thÊp h¬n gi¸ thùc tÕ cña tµi s¶n thuª t¹i thêi ®iÓm mua l¹i. ƒ Thêi h¹n cho thuª mét lo¹i tµi s¶n Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60% thêi gian cÇn thiÕt ®Ó khÊu hao tµi s¶n thuª. „ Tæng sè tiÒn thuª mét lo¹i tµi s¶n quy ®Þnh t¹i hîp ®ång thuª, Ýt nhÊt ph¶i t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ cña tµi s¶n ®ã trªn thÞ tr­êng vµo thêi ®iÓm ký hîp ®ång. Mäi hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh nÕu kh«ng tho¶ m·n bÊt kú ®iÒu kiÖn nµo trong bèn ®iÒu kiÖn trªn ®­îc coi lµ tµi s¶n cè ®Þnh thuª ho¹t ®éng. - Tµi s¶n cè ®Þnh thuª ho¹t ®éng. Lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh doanh nghiÖp chØ cã quyÓn sö dông trong thêi gian ng¾n khi kÕt thóc ho¹t ®éng thuª ph¶i tr¶ l¹i cho bªn cho thuª. Ngoµi ra cã thÓ ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh theo t×nh h×nh sö dông vµ nguån h×nh thµnh. 2-/ TÝnh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. a-/ C¸c chØ tiªu gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. TÝnh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc d¸nh gi¸ lÇn ®Çu vµ cã thÓ ®¸nh gi¸ l¹i trong qu¸ tr×nh sö dông. Tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸ ( gi¸ trÞ ban ®Çu), gi¸ trÞ ®· hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. - Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh: lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra ®Ó cã tµi s¶n cè ®Þnh cho tíi khi ®­a tµi s¶n cè ®Þnh ®i vµo ho¹t ®éng b×nh th­êng nh­ gi¸ mua thùc tÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh; c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö; l·i tiÒn vay ®Çu t­ cho tµi s¶n cè ®Þnh khi ch­a bµn giao vµ ®­a tµi s¶n cè ®Þnh vµo sö dông, thuÕ vµ lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã). - Gi¸ trÞ hao mßn: lµ phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh ®· mÊt ®i trong qóa tr×nh sö dông (do tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh, do bµo mßn cña tù nhiªn, do tiÕn bé kü thuËt ). - Gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña tµi s¶n cè ®Þnh: lµ gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña tµi s¶n cè ®Þnh, ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: = - b-/ X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i ®­îc tÝnh to¸n trªn c¬ së c¸c chi phÝ hîp lý mµ doanh nghiÖp ph¶i chi tr¶ hoÆc chÊp nhËn nî ®Ó h×nh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh, ph¶i cã c¨n cø kh¸ch quan, ph¶i cã ho¸ ®¬n chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ, ph¶i c¨n cø vµo gi¸ trÞ thÞ tr­êng. Tuú theo tõng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh cô thÓ, tõng c¸ch thøc h×nh thµnh, nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh sÏ ®­îc x¸c ®Þnh kh¸c nhau. - Tµi s¶n cè ®Þnh hµng ho¸. + Tµi s¶n cè ®Þnh do doanh nghiÖp tù mua s¾m. Nguyªn gi¸ = Gi¸ mua + phÝ tæn tr­íc khi ®­a vµo sö dông Gi¸ mua lµ gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n. NÕu doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ th× gi¸ mua kh«ng bao gåm thuÕ. NÕu doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp: th× thuÕ ®­îc h¹ch to¸n vµo gi¸ mua. PhÝ tæn tr­íc khi dïng bao gåm: chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, thuª kho b·i, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö, c¸c kho¶n thuÕ lÖ phÝ ®­îc tÝnh vµo gi¸ trÞ tµi s¶n (lÖ phÝ tr­íc b¹) doanh nghiÖp ®· vµ sÏ tr¶ b»ng tiÒn. + Tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i ®Çu t­ x©y dùng (c¶ tù lµm vµ thuª ngoµi) Nguyªn gi¸ = Gi¸ quyÕt to¸n + phÝ tæn tr­íc khi dïng (nÕu cã) + Tµi s¶n cè ®Þnh do nhµ n­íc cÊp. Nguyªn gi¸ = + PhÝ tæn tr­íc khi sö dông: C¸c chi phÝ t©n trang, vËn chuyÓn, bèc dì, l¾p ®Æt, ch¹y thö. + Tµi s¶n cè ®Þnh do tæng c«ng ty ®iÒu chØnh tõ c«ng ty kh¸c. Nguyªn gi¸ bªn nhËn lµ nguyªn gi¸ ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ bÞ ®iÒu chuyÓn phï hîp víi bé hå s¬ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®ã. §¬n vÞ nhËn tµi s¶n cè ®Þnh c¨n cø vµo nguyªn gi¸, sè khÊu hao luü kÕ, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n vµ bé hå s¬ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®ã ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu nguyªn gi¸, sè khÊu hao luü kÕ, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña tµi s¶n cè ®Þnh vµ ph¶n ¸nh vµo sæ kÕ to¸n. + Tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i ®­îc cho, ®­îc biÕu, ®­îc tÆng nhËn gãp vèn liªn doanh, nhËn l¹i vèn gãp, do ph¸t hiÖn thõa. Nguyªn gi¸ = + PhÝ tæn tr­íc khi sö dông: c¸c chi phÝ t©n trang, söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, l¾p ®Æt, ch¹y thö, lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã)... mµ bªn nhËn ph¶i chi ra tr­íc khi ®­a vµo sö dông. - X¸c nhËn nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. + Chi phÝ vÒ ®Êt sö dông: lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra cã liªn quan trùc tiÕp tíi ®Êt sö dông bao gåm tiÒn chi ra ®Ó cã quyÒn sö dông ®Êt, chi phÝ cho ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, san lÊp mÆt b»ng, lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã). Tr­êng hîp doanh nghiÖp tr¶ tiÒn sö dông ®Êt hoÆc tr¶ tiÒn thuª ®Êt hµng n¨m hoÆc ®Þnh kú nhiªu n¨m th× chi phÝ nµy ®­îc ph©n bè ®Òu vµo chi phÝ kinh doanh trong kú kh«ng h¹ch to¸n vµo nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. + Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp: lµ c¸c chi phÝ hîp lý, hîp lÖ vµ cÇn thiÕt chi ra liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc chuÈn bÞ cho sù khai sinh ra doanh nghiÖp bao gåm: chi phÝ cho c«ng t¸c nghiªn cøu th¨m dß, lËp dù ¸n ®Çu t­ vµ chi phÝ thÈm ®Þnh dù ¸n...NÕu nh÷ng chi phÝ nµy ®­îc c¸c nhµ thµnh lËp doanh nghiÖp ®ång ý vµ ®­îc ghi vµo vèn ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp. + Chi phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn: lµ toµn bé chi phÝ thùc tÕ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc nghiªn cøu, th¨m dß, x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t­ dµi h¹n nh»m ®em l¹i lîi Ých l©u dµi cho doanh nghiÖp. + Chi phÝ vÒ b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, b¶n quyÒn t¸c gi¶, mua b¶n quyÒn t¸c gi¶, nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ: lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ doanh nghiÖp ®· chi ra cho c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®­îc Nhµ n­íc cÊp b»ng ph¸t minh, b»ng s¸ng chÕ hoÆc c¸c chi phi ®Ó doanh nghiÖp mua l¹i b¶n quyÒn t¸c gi¶, nh·n hiÖu, chuyÓn giao c«ng nghÖ... mµ c¸c chi phÝ nµy cã t¸c dông phôc vô trùc tiÕp ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. + Chi phÝ vÒ lîi thÕ th­¬ng m¹i lµ kho¶n chi cho phÇn chªnh lÖch doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thªm Chªnh lÖch ph¶i tr¶ thªm = Gi¸ mua - Lîi thÕ ®­îc h×nh thµnh bëi ­u thÕ vÒ vÞ trÝ kinh doanh, vÒ danh tiÕng vµ uy tÝn víi b¹n hµng, vÒ tr×nh ®é tay nghÒ ng­êi lao ®éng, vÒ tµi ®iÒu hµnh cña ban qu¶n lý doanh nghiÖp ®ã. - X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª tµi chÝnh. ViÖc x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª tµi chÝnh dùa vµo tÝnh chÊt cña tõng hîp ®ång thuª. Trong mäi tr­êng hîp khi x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh ph¶i ®¶m b¶o mèi quan hÖ c©n ®èi sau: Nguyªn gi¸ (thuª vèn) + l·i ph¶i tr¶ = Nî ph¶i tr¶ theo hîp ®ång . + NÕu doanh nghiÖp thuª tµi s¶n cè ®Þnh d­íi h×nh thøc thuª mua th× nguyªn gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ mua tµi s¶n cè ®Þnh t¹i thêi ®iÓm thuª. + Trong tr­êng hîp dµi h¹n, khi kÕt thóc hîp ®ång ph¶i tr¶ l¹i tµi s¶n bªn cho thuª th× : Nguyªn gi¸ ®­îc tÝnh trªn c¬ së tæng sè nî ph¶i tr¶, tØ lÖ l·i ( ghi trong hîp ®ång) hoÆc tØ lÖ l·i ng©n hµng cho vay ë thêi gian t­¬ng øng. Nguyªn gi¸ = I - tØ lÖl·i suÊt n - sè n¨m thuª A- lµ tæng nî theo hîp ®ång. 3-/ Sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh: Tµi s¶n cè ®Þnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé tµi s¶n cña doanh nghiÖp, cã thêi gian lu©n chuyÓn dµi. Qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh lµ mét ®ßi hái thiÕt yÕu ®èi víi doanh nghiÖp nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp. Yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ tæ chøc tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n ®Ó theo dâi n¾m ch¾c t×nh h×nh t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ, t×nh h×nh sö dông vµ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh cã ý nghÜa quan träng trong qu¶n lý. Sö dông ®Çy ®ñ c«ng suÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, thu håi vèn ®Çu t­ nhanh ®Ó t¸i s¶n xuÊt, trang bÞ thªm vµ ®æi míi tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi riªng lµ nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín, chiÕm tØ lÖ t­¬ng ®èi cao. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn dÇn do vËy c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ph­¬ng ph¸p trÝch ®óng, trÝch ®ñ sè hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh vµo chi phÝ kinh doanh ®¶m b¶o tÝnh ®ñ chi phÝ, tÝnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ kinh doanh. ViÖc trÝch khÊu hao ®Çy ®ñ t¹o ®iÒu kiÖn t¸i s¶n xuÊt, gi¶n ®¬n tµi s¶n cè ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khi khoa häc c«ng nghÖ ®· trë thµnh mét yÕu tè ¶nh h­ëng trùc tiÕp cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, th× doanh nghiÖp nµo sö dông tµi s¶n cè ®Þnh cã hµm l­îng khoa häc - kü thuËt cµng cao, c«ng nghÖ cµng hiÖn ®¹i th× cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó thµnh c«ng. Khi vai trß cña tµi s¶n cè ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ th× yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n cµng cao, ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ gãp phÇn sö dông hiÖu qu¶ tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp. C-/ H¹ch to¸n biÕn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh: 1-/ Thñ tôc, hå s¬ vµ tµi kho¶n sö dông. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp th­êng xuyªn biÕn ®éng ®Ó qu¶n lý tèt tµi s¶n cè ®Þnh, kÕ to¸n cÇn ph¶i theo dâi ph¶n ¸nh mäi tr­êng hîp biÕn ®éng t¨ng, gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh. Mçi khi cã tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng thªm do bÊt kú nguyªn nh©n nµo ®Òu ph¶i do ban kiÓm nghiÖm lµm thñ tôc nghiÖm thu ®ång thêi cïng bªn giao lËp "Biªn b¶n giao nhËn tµi s¶n cè ®Þnh " (01- tµi s¶n cè ®Þnh). Biªn b¶n nµy lËp cho tõng ®èi t­îng tµi s¶n cè ®Þnh. Víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cïng lo¹i, nhËn cïng mét lóc, do cïng mét ®¬n vÞ chuyÓn giao th× cã thÓ lËp chung cïng mét biªn b¶n vµo hå s¬ riªng. Hå s¬ bao gåm biªn b¶n giao nhËn tµi s¶n cè ®Þnh , c¸c b¶n sao tµi liÖu kü thuËt, c¸c ho¸ ®¬n giÊy vËn chuyÓn bèc giì. Phßng kÕ to¸n gi÷ l¹i lµm c¨n cø h¹ch to¸n, tæng hîp vµ h¹ch to¸n chi tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh. C¨n cø vµo hå s¬, phßng kÕ to¸n më thÎ ®Ó h¹ch to¸n chi tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh theo mÉu thèng nhÊt. C¨n cø vµo hå s¬, phßng kÕ to¸n më thÎ ®Ó h¹ch to¸n chi tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh theo mÉu thèng nhÊt. ThÎ tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc lËp mét b¶n vµ ®Ó t¹i phßng kÕ to¸n ®Ó theo dâi ph¶n ¸nh diÔn biÕn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sö dông. Sau khi lËp xong, thÎ tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc ®¨ng ký vµo sæ tµi s¶n cè ®Þnh. Sæ tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc lËp chung cho toµn doanh nghiÖp mét quyÓn vµ cho tõng ®¬n vÞ. Sö dông tµi s¶n cè ®Þnh mçi n¬i mét quyÓn ®Ó theo dâi (tõng ph©n x­ëng, phßng, ban). §¬n vÞ.... Sæ tµi s¶n cè ®Þnh Lo¹i tµi s¶n Sè TT Ghi t¨ng TSC§ KhÊu hao TSC§ Ghi gi¶m TSC§ Chøng tõ Tªn, ®Æc ®iÓm ký hiÖu TSC§ N­íc s¶n xuÊt Th¸ng n¨m ®­a vµo sö dông Sè hiÖu TSC§ Nguyªn gi¸ TSC§ KhÊu hao KhÊu hao ®· trÝch ®Õn khi ghi gi¶m TSC§ Chøng tõ Lý do gi¶m TSC§ Sè hiÖu Ngµy th¸ng TØ lÖ (%) KH Møc KH Sè hiÖu Ngµy th¸ng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Céng X Y Ng­êi ghi sæ KÕ to¸n tr­ëng (KÝ , hä vµ tªn) (KÝ , hä vµ tªn) Mçi ®¬n vÞ lµ mét bé phËn ( ph©n x­ëng, phßng ban) thuéc doanh nghiÖp ph¶i më mét sæ ®Ó theo dâi tµi s¶n theo mÉu d­íi ®©y. §¬n vÞ.... Sæ tµi s¶n theo ®¬n vÞ sö dông N¨m 199.... Tªn ®¬n vÞ (phßng ban hoÆc ng­êi sö dông) Ghi t¨ng TSC§ vµ c«ng cô lao ®éng Ghi gi¶m TS vµ c«ng cô lao ®éng Ghi chó Chøng tõ Tªn, nh·n hiÖu quy c¸ch TSC§ vµ CCL§ §¬n vÞ tÝnh Sè l­îng §¬n gi¸ Sè tiÒn Chøng tõ Lý do Sè l­îng Sè tiÒn Sè hiÖu Ngµy th¸ng Sè hiÖu Ngµy th¸ng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Ngµy th¸ng n¨m Ng­êi ghi sæ KÕ to¸n tr­ëng (KÝ , hä vµ tªn) (KÝ , hä vµ tªn) Trong mäi tr­êng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh (nh­îng b¸n thanh lý, gãp vèn liªn doanh, ®iÒu chuyÓn cho ®¬n vÞ kh¸c, th¸o dì bé phËn). KÕ to¸n ph¶i lµm ®Çy ®ñ thñ tôc, x¸c ®Þnh ®óng nh÷ng kho¶n thiÖt h¹i vµ thu nhËp (nÕu cã) chøng tõ chñ yÕu lµ "biªn b¶n thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh " mÉu 03 - tµi s¶n cè ®Þnh. C¨n cø vµo chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ghi sæ theo tõng tr­êng hîp cô thÓ. Tµi kho¶n sö dông: TK 211 tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ biÕn ®éng t¨ng, gi¶m cña toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp theo nguyªn gi¸. TK 211 chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n: + 2112 nhµ cöa vËt kiÕn tróc. + 2113 m¸y mãc thiÕt bÞ. + 2114 ph­¬ng tiÖn vËn t¶i. + 2115 thiÕt bÞ dông cô qu¶n lý. + 2116 c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc cho s¶n phÈm. + 2118 tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c. TK 213 tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña toµn bé tµi s¶n cè ®Þnhv« h×nh cña doanh nghiÖp theo nguyªn gi¸. TK 214 Hao mßn tµi s¶n