Đề tài Nghiên cứu chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ

Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Hòa Nguyễn Hữu Hà Phương – K45A Thương Mại MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................................ I DANH MỤC SƠ ĐỒ ....................................................................................................II DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................ III PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài......................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................................1 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................................2 4. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................2 5. Kết cấu đề tài............................................................................................................4 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................5 Chương 1: Tổng quan nghiên cứu ...............................................................................5 1.1 Cơ sở lý thuyết .......................................................................................................5 1.1.1 Nguồn gốc chuỗi cung ứng..............................................................................5 1.1.2 Cấu trúc chuỗi cung ứng..................................................................................5 1.1.3 Khái niệm chuỗi cung ứng...............................................................................6 1.1.4 Chuỗi giá trị và chuỗi cung ứng ......................................................................8 1.1.5 Mục tiêu của chuỗi cung ứng.........................................................................13 1.1.6 Những yếu tố ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng...............................................14 1.1.7 Thành phần, đối tượng của chuỗi cung ứng ..................................................16 1.1.8 Các khái niệm liên quan đến kết quả kinh doanh ..........................................18 1.2 Cơ sở thực tiễn .....................................................................................................18 1.2.1 Giới thiệu chung về cây rau má .....................................................................18 1.3 Bình luận các nghiên cứu liên quan .....................................................................20 Chương 2: Đánh giá hiệu quả kinh tế của các tác nhân trong chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.............................21 2.1 Giới thiệu về HTX Quảng Thọ ............................................................................21 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển .................................................................21 2.1.2 Chức năng, nhiệm vụ của HTX .....................................................................21 2.1.3 Cơ cấu tổ chức của HTX Quảng Thọ ............................................................22 TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Hòa Nguyễn Hữu Hà Phương – K45A Thương Mại 2.1.4 Tình hình hoạt động kinh doanh và quy mô của Hợp tác xã nông nghiệp Quảng Thọ II...........................................................................................................23 2.1.5 Tiến trình phát triển sản phẩm rau má của HTX NN Quảng Thọ II .............26 2.2 Nghiên cứu chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ ..........................................28 2.2.1 Những thông tin chung về đối tượng điều tra................................................28 2.2.1.1 Hộ dân trồng rau má................................................................................28 2.2.1.2 Hộ thu gom..............................................................................................30 2.2.1.3 Người phân phối rau má ở các tỉnh khác ................................................31 2.2.1.4 Bán buôn, bán lẻ ở chợ Bãi Dâu..............................................................32 2.2.2 Cấu trúc chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ .........................................33 2.2.2.1 Cấu trúc chuỗi cung ứng rau má tươi xã Quảng Thọ đến người tiêu dùng ngoại tỉnh thông qua HTX (chuỗi 1) ...................................................................35 2.2.2.2 Cấu trúc chuỗi cung ứng rau má tươi xã Quảng Thọ đến người tiêu dùng ngoại tỉnh thông qua hộ thu gom (chuỗi 2) .........................................................36 2.2.2.3 Cấu trúc chuỗi cung ứng rau má tươi xã Quảng Thọ đến người tiêu dùng nội tỉnh (chuỗi 3, 4, 5 và 6) .................................................................................37 2.2.3 Mối quan hệ qua lại giữa các tác nhân tham gia và chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ.......................................................................................................38 2.2.3.1 Mối quan hệ qua lại giữa hộ nông dân trồng rau má và HTX ................39 2.2.3.2 Mối quan hệ qua lại giữa hộ nông dân trồng rau má và hộ thu gom ......40 2.2.3.3 Mối quan hệ giữa HTX và những người phân phối ngoại tỉnh...............41 2.2.3.4 Mối quan hệ giữa hộ thu gom và những người phân phối ngoại tỉnh.....42 2.2.3.5 Mối quan hệ giữa hộ thu gom và bán buôn, bán lẻ ở chợ Bãi Dâu.........42 2.2.4 Chi phí và thu nhập của các tác nhân tham gia vào chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ.......................................................................................................43 2.2.4.1 Chi phí và thu nhập của hộ dân trồng rau má .........................................43 2.2.4.2 Chi phí và thu nhập của HTX..................................................................46 2.2.4.3 Chi phí và thu nhập của hộ thu gom........................................................47 2.2.4.4 Chi phí và thu nhập của người bán buôn.................................................48 2.2.4.5 Chi phí và thu nhập của người bán lẻ......................................................49 TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Hòa Nguyễn Hữu Hà Phương – K45A Thương Mại 2.2.5 Vị thế tài chính của các tác nhân tham gia vào chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế........................................................50 2.2.5.1 Vị thế tài chính của các tác nhân tham gia vào chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ thông qua HTX đến người tiêu dùng ngoại tỉnh (Chuỗi 1) ......50 2.2.5.2 Vị thế tài chính của các tác nhân tham gia vào chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ thông qua hộ thu gom đến người tiêu dùng ngoại tỉnh (Chuỗi 2) .............................................................................................................................51 2.2.5.3 Vị thế tài chính của các tác nhân tham gia vào chuỗi cung ứng chính rau má Quảng Thọ ở tỉnh Thừa Thiên Huế (chuỗi 3)................................................52 2.2.5.4 Vị thế tài chính của các tác nhân tham gia vào chuỗi cung ứng phụ rau má Quảng Thọ ở tỉnh Thừa Thiên Huế (chuỗi 4)................................................54 Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ....................................................................................................................56 3.1 Những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức đối với chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ ....................................................................................................56 3.1.1 Điểm mạnh.....................................................................................................56 3.1.2 Điểm yếu........................................................................................................56 3.1.3 Cơ hội ............................................................................................................57 3.1.4 Thách thức .....................................................................................................58 3.2 Định hướng cho rau má Quảng Thọ trong thời gian tới của HTX.......................58 3.3 Giải pháp hoàn thiện chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ............................59 3.3.1 Nhóm giải pháp về sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm....................59 3.3.2 Nhóm giải pháp về thị trường........................................................................61 3.3.3 Nhóm giải pháp tăng cường mối liên kết giữa các thành viên trong chuỗi...62 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................63 1. Kết luận ..................................................................................................................63 2. Kiến nghị ................................................................................................................64 2.1 Đối với các tác nhân tham gia vào chuỗi cung ứng rau má Quảng Thọ..............64 2.1.1 Đối với HTX..................................................................................................64 2.1.2 Đối với hộ dân trồng rau má..........................................................................64 2.1.3 Đối với hộ thu gom........................................................................................64 TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Hòa Nguyễn Hữu Hà Phương – K45A Thương Mại 2.1.4 Đối với người phân phối ngoại tỉnh...............................................................65 2.2 Đối với các cấp chính quyền địa phương.............................................................65 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................66 TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Hòa INguyễn Hữu Hà Phương – K45A Thương Mại DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BVTV - Bảo vệ thực vật CB - Cán bộ CP - Chi phí CPGT - Chi phí gia tăng ĐH - Đại học ESCAP - Economic and Social Commission for Asia and the Pacific: Ủy ban kinh tế và xã hội châu Á Thái Bình Dương HTX Quảng Thọ - HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP QUẢNG THỌ II Kg - Kilogam NN - Nông nghiệp NXB - Nhà xuất bản PGĐ - Phó giám đốc PTNT - Phát triển nông thôn SWOT - Là tập hợp viết tắt những chữ cái đầu tiên của các từ tiếng Anh: Strengths (Điểm mạnh), Weaknesses (Điểm yếu), Opportunities (Cơ hội) và Threats (Nguy cơ) TCVN - Tiêu chuẩn Việt Nam TP - Thành phố UBND - Ủy ban nhân dân VIETGAP - Vietnamese Good Agricultural Practices: Thực hành sản xuất nông nghiệp tốt ở Việt Nam TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Hòa IINguyễn Hữu Hà Phương – K45A Thương Mại DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Chuỗi cung ứng điển hình ..............................................................................7 Sơ đồ 1.2: Chuỗi giá trị chung.........................................................................................9 Sơ đồ 1.3: Chuỗi cung ứng tổng quát ............................................................................11 Sơ đồ 1.4: Chuỗi giá trị mở rộng...................................................................................13 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức HTX Quảng Thọ .................................................................22 Sơ đồ 2.2: Cấu trúc chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ .......................................33 Sơ đồ 2.3: Cấu trúc chuỗi cung ứng rau má tươi xã Quảng Thọ đến người tiêu dùng ngoại tỉnh thông qua HTX.............................................................................................35 Sơ đồ 2.4: Cấu trúc chuỗi cung ứng rau má tươi xã Quảng Thọ đến người tiêu dùng ngoại tỉnh thông qua hộ thu gom...................................................................................36 Sơ đồ 2.5: Cấu trúc chuỗi cung ứng rau má tươi xã Quảng Thọ đến người tiêu dùng nội tỉnh thông qua hộ thu gom.......................................................................................37 TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Hòa IIINguyễn Hữu Hà Phương – K45A Thương Mại DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Doanh thu và lợi nhuận của HTX Quảng Thọ trong 3 năm .........................26 Bảng 2.2: Thông tin chung về hộ dân trồng rau má ......................................................30 Bảng 2.3: Thông tin chung về hộ thu gom ....................................................................31 Bảng 2.4: Kết quả kinh doanh của hộ dân trồng rau má ...............................................44 Bảng 2.5: Kết quả kinh doanh rau má tươi của HTX....................................................46 Bảng 2.6: Kết quả kinh doanh bình quân của hộ dân thu gom rau má .........................47 Bảng 2.7: Kết quả kinh doanh rau má tươi của người bán buôn...................................48 Bảng 2.8: Kết quả kinh doanh rau má tươi của người bán lẻ ........................................49 Bảng 2.9: Chi phí, lợi nhuận biên của các tác nhân tham gia vào chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ thông qua HTX đến người tiêu dùng ngoại tỉnh ...........................50 Bảng 2.10: Bảng Chi phí, lợi nhuận biên của các tác nhân tham gia vào chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ thông qua hộ thu gom đến người tiêu dùng ngoại tỉnh....52 Bảng 2.11: Chi phí, lợi nhuận biên của các tác nhân tham gia vào chuỗi cung ứng chính rau má Quảng Thọ ở tỉnh Thừa Thiên Huế .........................................................53 Bảng 2.12: Chi phí, lợi nhuận biên của các tác nhân tham gia vào chuỗi cung ứng phụ rau má Quảng Thọ ở tỉnh Thừa Thiên Huế ...................................................................54 TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Hòa 1Nguyễn Hữu Hà Phương – K45A Thương Mại PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Nông nghiệp là một ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam, theo tổng cục thống kê năm 2014 giá trị sản xuất nông nghiệp đạt 617,5 nghìn tỷ đồng, tăng 2,9% so với năm 2013. Nền nông nghiệp của Việt Nam chủ yếu sử dụng các công cụ canh tác thô sơ, chưa ứng dụng được nhiều máy móc và công nghệ thông tin vào sản xuất nông nghiệp vì vậy hiệu quả sản xuất nông nghiệp vẫn chưa cao. Chất lượng sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam cũng chưa được đánh giá cao vì đa số người dân sản xuất đơn lẻ, tự phát nên các cơ quan chức năng khó có thể kiểm soát được quy trình sản xuất dẫn đến chất lượng sản phẩm nông nghiệp không đồng đều. Ngoài ra, vì lợi nhuận trước mắt mà những hộ nông dân sản xuất nhỏ lẻ tự ý sử dụng nhiều loại phân bón hóa học cũng như thuốc trừ sâu làm cho sản phẩm nông nghiệp có nguy cơ gây hại cho người sử dụng. Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp số 2 Quảng Thọ, xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế (HTX Quảng Thọ) là đơn vị dẫn đầu toàn tỉnh về diện tích trồng rau má với hơn 40ha. Nhờ áp dụng mô hình sản xuất rau an toàn theo hướng VietGap, thói quen canh tác của người dân dần thay đổi và sản phẩm rau má an toàn đã đáp ứng được tiêu chuẩn rau sạch. Để có những sản phẩm đạt chất lượng và đạt được hiệu quả kinh doanh thì ngoài thói quen canh tác, áp dụng khoa học công nghệ thì phải cần có nguồn cung cấp những nguyên liệu ban đầu cho việc sản xuất đạt chất lượng cũng như có hệ thống kênh phân phối tốt để đưa sản phẩm đến với người tiêu dùng một cách có hiệu quả nên việc có một chuỗi cung ứng tốt sẽ góp phần rất lớn đến hiệu quả kinh doanh của HTX Quảng Thọ. Vì vậy, từ những lý do trên tác giả quyết định lựa chọn đề tài “Nghiên cứu chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ”. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1 Mục tiêu chung Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng các tác nhân trong chuỗi cung rau má tươi Quảng Thọ, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện chuỗi cung. TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Hòa 2Nguyễn Hữu Hà Phương – K45A Thương Mại 2.2 Mục tiêu cụ thể - Xác định cấu trúc chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ. - Phân tích mối liên kết, doanh thu, chi phí và lợi nhuận của các tác nhân tham gia vào chuỗi. - Phân tích những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức, trên cơ sở đó để đề xuất các giải pháp hoàn thiện chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích các vấn đề kinh tế liên quan đến các tác nhân tham gia vào chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ: Hộ dân trồng rau má, hộ dân thu gom rau má, HTX Quảng Thọ, những người phân phối ngoại tỉnh, những người bán buôn, bán lẻ rau má nội tỉnh. - Phạm vi nghiên cứu: + Phạm vi nội dung: Nghiên cứu tập trung xác định cấu trúc chuỗi cung rau má tươi Quảng Thọ trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế, phân tích doanh thu, chi phí, lợi nhuận cũng như mối quan hệ qua lại của các tác nhân tham gia vào chuỗi từ đó đưa ra những giải pháp hoàn thiện chuỗi cung. + Phạm vi không gian: Tỉnh Thừa Thiên Huế. + Phạm vi thời gian: Nghiên cứu sử dụng các tài liệu, tổng hợp tình hình sản xuất kinh doanh của HTX Quảng Thọ qua các năm 2012, 2013 và 2014. 4. Phương pháp nghiên cứu 4.1 Phương pháp chọn mẫu Để tiến hành nghiên cứu chuỗi cung ứng rau má tươi Quảng Thọ, tác giả đã tiến hành phỏng vấn sâu HTX và có được danh sách 194 hộ dân trồng rau má theo tiêu chuẩn VietGAP và tác giả đã sử dụng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống để chọn ra mẫu để nghiên cứu. Từ 194 hộ dân được phân thành 20 tổ trong danh sách hộ xã viên tham gia mô hình sản xuất rau má VIETGAP của hợp tác xã Quảng Thọ, tác giả chọn cỡ mẫu là 20 hộ dân để nghiên cứu vậy bước nhảy k=10. Chọn ngẫu nhiên một số thứ tự từ 1 đến 10 và tiếp tục thực hiện bước nhảy k=10 trong danh sách đến khi đủ cỡ mẫu yêu cầu. TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ HU Ế Khóa luận tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Thị Minh Hòa 3Nguyễn Hữu Hà Phương – K45A Thương Mại Đối với hộ thu gom thì vì không có danh sách cũng như bất kì thông tin gì của hộ thu gom nên tác giả lựa chọn phương pháp thuân tiện, gặp hộ thu gom ở ngoài đồng thì đi theo về đến nhà để phỏng vấn và tác giả đã phỏng vấn được 3 hộ thu gom. Đối với người bán buôn ở các huyện thì tác giả cũng sử dụng phương pháp chọn mẫu thuận tiện đó là phỏng vấn ngay tại chợ Bãi Dâu. Vì phải di chuyển liên tục trong chợ nên thời gian để phỏng vấn một người bán buôn thường kéo dài và chỉ phỏng vấn được 3 người bán buôn từ huyện Phú Lộc, Phú Vang, Nam Đông. Những người bán lẻ ở TP Huế chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ nên tác giả cũng chỉ phỏng vấn được 2 người. 4.2 Phương pháp thu thập dữ liệu - Dữ liệu thứ cấp: + Dữ liệu về tình hình hình hoạt động kinh doanh của HTX Quảng Thọ qua 3 năm 2012, 2013 và 2014 để đánh giá sơ lược về tình hình kinh doanh của HTX Quảng Thọ. + Số liệu về số hộ và quy mô các hộ trồng rau má để làm cơ sở cho việc chọn mẫu để phỏng vấn. + Tài liệu liên quan đến tiêu chuẩn VietGAP so sánh đối chiếu thực trạng quy trình trồng rau má ở HTX Quảng Thọ. - Dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông tin của các hộ dân trồng rau má và các kênh phân phôi bằng các phương pháp: + Phương pháp quan sát và ghi chép để mô tả rõ về chuỗi cung ứng rau má. + Phương pháp phỏng vấn sâu hộ dân trồng rau má, hộ dân thu gom, HTX, bán buôn và bán lẻ để có thể phát hiện thêm các nguyên nhân của các vấn đề cần cải thiện trong chuỗi cung ứng cũng như lấy được ý kiến góp phần xây dựng giải pháp. 4.3 Phương pháp phân tích, xử lý số liệu + Phương pháp thống kê mô tả: Số liệu thứ cấp và số liệu sơ cấp được xử lý, tổng hợp bằng phần mềm Excel để phân tích, so sánh, thống kê mô tả, từ đó đưa ra những ý kiến phân tích, đánh giá về vấn đề nghiên cứu. + Phư