Đề tài Nghiên cứu góp phần hoàn thiện hệ thống cây trồng hàng năm theo hướng sử dụng hợp lý tài nguyên khí hậu tại huyện Khoái Châu - Tỉnh Hưng Yên

Tính cấp thiết của đề tài Huyện Khoái Châu nằm ở phía Tây của tỉnh Hưng Yên, thuộc vùng đồng bằng sông Hồng, phía Bắc giáp huyện Văn Giang và Yên Mỹ, phía Đông giáp huyện Ân Thi, phía Nam giáp huyện Kim Động và phía Tây là sông Hồng. Huyện Khoái Châu được tái lập từ ngày 1/9/1999 gồm 25 đơn vị hành chính, trong đó có 1 thị trấn và 24 xã. Tổng diện tích tự nhiên của Khoái Châu là 13091,55 ha, trong đó đất nông nghiệp có 8622,81 ha (chiếm 65,87 % tổng diện tích tự nhiên). Dân số tính đến tháng 10 năm 2008 trên 19 vạn người. Khí hậu của huyện Khoái Châu mang đặc trưng nhiệt đới gió mùa, một năm chia làm 2 mùa rõ rệt: mùa mưa (từ tháng 5 đến tháng 10) nóng ẩm, mưa nhiều và mùa khô (từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau) thường lạnh. Nhiệt độ trung bình năm khoảng 24,30C, độ ẩm bình quân năm 85%. Mùa mưa tập trung đến 80% lượng mưa cả năm, gây úng lụt ảnh hưởng xấu đến sản xuất, ngược lại mùa khô có nhiệt độ thấp, và có mưa phùn, thích hợp cho gieo trồng nhiều loại cây ôn đới ngắn ngày có giá trị kinh tế cao. Bên cạnh đó, hệ thống thuỷ lợi khá phát triển với công trình Bắc - Hưng - Hải đã giúp cho Khoái Châu chủ động tưới và tiêu nước cũng như mở rộng diện tích cây vụ đông, nâng cao hệ số sử dụng đất. Trên địa bàn huyện Khoái Châu hiện có các hệ thống giao thông khá đồng bộ gồm Quốc lộ 39A, các tỉnh lộ 199, 204, 205, 206, 209, tuyến đê sông Hồng, các huyện lộ và đường liên thôn, liên xã, cùng tuyến đường thủy sông Hồng. tạo thành mạng lưới giao thông thuận lợi cho việc phát triển giao lưu hàng hoá từ Khoái Châu đến các vùng phụ cận và ngược lại. Cây trồng và hệ thống cây trồng trong huyện tương đối đa dạng, phong phú từ các cây ăn quả lâu năm như nhãn, cam, quýt.; các cây trồng ngắn ngày như rau, đậu đến cây dược liệu. Trong đó lúa nước là cây trồng chủ yếu. Năng suất lúa của huyện luôn dẫn đầu tỉnh Hưng Yên, năm 2009 năng suất lúa bình quân đạt từ 64 - 65,25 tạ/ha. Trong sản xuất nông nghiệp, khó khăn thường gặp là điều kiện thời tiết, khí hậu. Khí hậu nhiệt đới, gió mùa ở nước ta có tính biến động rất lớn, mùa khí hậu thường dao động rất mạnh cả về cường độ và độ dài mùa. Vì thế, trong cuộc cách mạng về giống, nhiều giống cây trồng mới chưa thích ứng với thời vụ, điều kiện khí hậu có thể làm cho cơ cấu mùa vụ bị đảo lộn. Hiệu quả của hệ thống cây trồng bị thay đổi, những năm gặp điều kiện thời tiết thuận lợi thì các công thức luân canh triển khai hợp lý, năng suất cây trồng cao, ngược lại thì năng suất cây trồng thấp, nhiều khi bị thất thu hoàn toàn. Để nâng cao hiệu quả hệ thống cây trồng, sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên khí hậu, cần phải đánh giá cơ cấu mùa vụ cây trồng, đề ra các biện pháp né tránh thiên tai, hạn chế đến mức thấp nhất tác hại do thời tiết, khí hậu gây nên. Để phục vụ cho quá trình công nghiệp hoá và hiện đại hoá, phương hướng phát triển kinh tế của huyện Khoái Châu là: đẩy mạnh thâm canh tăng năng suất cây trồng, khai thác tiềm năng sinh thái để tăng vụ, tăng diện tích những loại cây trồng chất lượng cao, áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến, các thành tựu kinh tế kỹ thuật, phát triển cơ sở hạ tầng, công nghiệp chế biến, dịch vụ nông nghiệp nhằm thúc đẩy nông nghiệp phát triển. Xuất phát từ những lý do trên, được sự đồng ý của bộ môn Hệ thống nông nghiệp và sự hướng dẫn của PGS.TS Đoàn Văn Điếm, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:“Nghiên cứu góp phần hoàn thiện hệ thống cây trồng hàng năm theo hướng sử dụng hợp lý tài nguyên khí hậu tại huyện Khoái Châu - tỉnh Hưng Yên” 1.2. Mục đích và yêu cầu của đề tài 1.2.1. Mục đích Điều tra, đánh giá điều kiện khí hậu và hệ thống cây trồng hàng năm trên địa bàn huyện Khoái Châu, đề xuất một số giải pháp sử dụng hợp lý tài nguyên khí hậu, góp phần hoàn thiện hệ thống cây trồng hàng năm, nâng cao hiệu quả sản xuất. 1.2.2. Yêu cầu - Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, phát hiện tiềm năng và những hạn chế đối với hệ thống cây trồng hàng năm tại huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên. - Phân tích thực trạng hệ thống cây trồng hàng năm tại huyện Khoái Châu - tỉnh Hưng Yên, tác động của điều kiện khí hậu đối với chúng. - Đánh giá hiệu quả kinh tế hệ thống cây trồng hàng năm của huyện Khoái Châu - Hưng Yên. - Thử nghiệm một số giống cây trồng mới và đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện hệ thống cây trồng hàng năm theo hướng sử dụng hợp lý tài nguyên khí hậu, nâng cao hiệu quả sản xuất. 1.3. Ý nghĩa của đề tài 1.3.1. Ý nghĩa khoa học Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần bổ sung phương pháp luận về hệ thống cây trồng, cơ cấu mùa vụ cây trồng hàng năm, hiệu quả sử dụng tài nguyên thiên nhiên và định hướng xây dựng hệ thống cây trồng phù hợp với điều kiện khí hậu của huyện Khoái Châu. 1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn - Làm cơ sở khoa học để định hướng quy hoạch cơ cấu mùa vụ cây trồng hàng năm phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của huyện Khoái Châu - Hưng Yên. - Làm tài liệu tham khảo cho các nhà hoạch định, quản lý, kỹ thuật chỉ đạo sản xuất bố trí cây trồng phù hợp với điều kiện khí hậu mang lại hiệu quả kinh tế cao, đảm bảo sản xuất nông nghiệp bền vững. - Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần xây dựng được cơ cấu cây trồng hàng năm cho năng suất và hiệu quả kinh tế cao phù hợp với điều kiện khí hậu của địa phương. Từ đó đẩy mạnh sản xuất, tăng thu nhập cho người dân huyện Khoái Châu - Hưng Yên. 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu - Các tài liệu thứ cấp về điều kiện khí hậu, đất đai, kinh tế, xã hội của huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên. - Các công thức luân canh và lịch thời vụ đối với cây lúa và ngô tại huyện. - Các giống cây trồng, thời vụ và công thức luân canh làm thử nghiệm. - Các phương thức canh tác của các hộ nông dân trong vùng nghiên cứu. 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài tập trung nghiên cứu, phân tích một số yếu tố về điều kiện khí hậu, đất đai, nguồn nước, kinh tế xã hội và hệ thống cây trồng hàng năm trên địa bàn huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên. - Đề tài tập trung phân tích những biến động về tình hình khí hậu của các thời vụ sản xuất lúa và ngô ở huyện Khoái Châu thông qua các số liệu khí tượng thống kê của Trung tâm Khí tượng Thuỷ văn Hưng Yên. - Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 08/2009 đến tháng 06/2010