Chúng ta đang bước vào thế kỷ 21, nhiệm vụ của đất nước là đào tạo con người mới, con người của thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đó là nền văn minh trí tuệ trong đó con người đứng ở vị trí trung tâm. Vấn đề giáo dục con người là vấn đề của mọi thời đại, mọi quốc gia dân tộc và cũng là của mọi nhà, mọi người.Vì vậy, việc giáo dục con người ngay từ những năm tháng đầu đời là vô cùng quan trọng.
Giáo dục mầm non (GDMN) là bậc học đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân, có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển của nhân cách con người. Trong thời đại ngày nay, trẻ em luôn được xác định là tương lai của đất nước, là những chủ nhân quyết định vận mệnh đất nước.
Ở lứa tuổi mẫu giáo, hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo, bởi vui chơi đã gây ra những biến đổi về chất, có ảnh hưởng quyết định đến sự hình thành nhân cách trẻ và là tiền đề cho hoạt động học tập ở lứa tuổi tiếp theo. Phương châm “ Học mà chơi, chơi mà học ” luôn được quán triệt trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ mẫu giáo ở trường mầm non. Trong hoạt động vui chơi có rất nhiều trò chơi học tập và một bộ phận không thể không nhắc đến đó là các trò chơi dân gian – đây là một loai trò chơi được trẻ em mẫu giáo yêu thích.
Trên thế giới, không có một dân tộc nào lại không có trò chơi riêng cho con em mình. Từ xa xưa trẻ em Việt Nam đã có nhu cầu chơi, chúng nghĩ ra các trò chơi, truyền cho nhau cách chơi từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nhờ đó mà trò chơi dân gian được lưu truyền đến ngày nay.Trò chơi dân gian đã được sử dụng nhiều trong các hoạt động vui chơi của trẻ ở trường mầm non, đặc biệt là hoạt động học có chủ đích của giáo viên cho trẻ ở trường mầm non. Các trò chơi dân gian không chỉ nhiều về số lượng mà còn phong phú về thể loại. Việc kết hợp trò chơi dân gian trong các hoạt động học có chủ đích tại trường mầm non mang ý nghĩa to lớn trong việc: rèn luyện thể lực, sự khéo léo , nhịp nhàng, rèn luyện trí tuệ, sự nhanh trí, óc phán đoán, gợi xúc cảm thẩm mỹ, khả năng hoạt động nhóm, tập thể, sự gắn kết của tình bạn và đặc biệt nó góp phần xây dựng nhân cách mang đậm văn hóa dân tộc Việt Nam cho trẻ ngay từ khi trẻ còn nhỏ.
Từ lí do trên, tôi chọn đề tài nghiêm cứu : “SƯU TẦM VÀ TỔ CHỨC MỘT SỐ TRÒ CHƠI DÂN GIA ĐÃ SƯU TẦM CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON.”
93 trang |
Chia sẻ: ngtr9097 | Lượt xem: 17227 | Lượt tải: 8
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Sưu tầm và tổ chức hướng dẫn một số trò chơi dân gian đã sưu tầm cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường mầm non, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
PHẦN MỞ ĐẦU
1.Lý do chọn đề tài
Chúng ta đang bước vào thế kỷ 21, nhiệm vụ của đất nước là đào tạo con người mới, con người của thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đó là nền văn minh trí tuệ trong đó con người đứng ở vị trí trung tâm. Vấn đề giáo dục con người là vấn đề của mọi thời đại, mọi quốc gia dân tộc và cũng là của mọi nhà, mọi người.Vì vậy, việc giáo dục con người ngay từ những năm tháng đầu đời là vô cùng quan trọng.
Giáo dục mầm non (GDMN) là bậc học đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân, có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển của nhân cách con người. Trong thời đại ngày nay, trẻ em luôn được xác định là tương lai của đất nước, là những chủ nhân quyết định vận mệnh đất nước.
Ở lứa tuổi mẫu giáo, hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo, bởi vui chơi đã gây ra những biến đổi về chất, có ảnh hưởng quyết định đến sự hình thành nhân cách trẻ và là tiền đề cho hoạt động học tập ở lứa tuổi tiếp theo. Phương châm “ Học mà chơi, chơi mà học ” luôn được quán triệt trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ mẫu giáo ở trường mầm non. Trong hoạt động vui chơi có rất nhiều trò chơi học tập và một bộ phận không thể không nhắc đến đó là các trò chơi dân gian – đây là một loai trò chơi được trẻ em mẫu giáo yêu thích.
Trên thế giới, không có một dân tộc nào lại không có trò chơi riêng cho con em mình. Từ xa xưa trẻ em Việt Nam đã có nhu cầu chơi, chúng nghĩ ra các trò chơi, truyền cho nhau cách chơi từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nhờ đó mà trò chơi dân gian được lưu truyền đến ngày nay.Trò chơi dân gian đã được sử dụng nhiều trong các hoạt động vui chơi của trẻ ở trường mầm non, đặc biệt là hoạt động học có chủ đích của giáo viên cho trẻ ở trường mầm non. Các trò chơi dân gian không chỉ nhiều về số lượng mà còn phong phú về thể loại. Việc kết hợp trò chơi dân gian trong các hoạt động học có chủ đích tại trường mầm non mang ý nghĩa to lớn trong việc: rèn luyện thể lực, sự khéo léo , nhịp nhàng, rèn luyện trí tuệ, sự nhanh trí, óc phán đoán, gợi xúc cảm thẩm mỹ, khả năng hoạt động nhóm, tập thể, sự gắn kết của tình bạn… và đặc biệt nó góp phần xây dựng nhân cách mang đậm văn hóa dân tộc Việt Nam cho trẻ ngay từ khi trẻ còn nhỏ.
Từ lí do trên, tôi chọn đề tài nghiêm cứu : “SƯU TẦM VÀ TỔ CHỨC MỘT SỐ TRÒ CHƠI DÂN GIA ĐÃ SƯU TẦM CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON.”
2. Mục đích nghiên cứu
Phát hiện thực trạng tổ chức sử dụng trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non.
Nhằm giúp giáo viên sử dụng trò chơi dân gian linh hoạt trong các hoạt động hàng ngày của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường mầm non.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Sưu tầm và tổ chức một số trò chơi dân gian đã sưu tầm cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường mầm non.
Khách thể nghiên cứu
Quá trình tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non.
4. Giả thuyết khoa học
Trò chơi dân gian là phương tiện giáo dục có hiệu quả đối với trẻ mẫu giáo. Nếu sưu tầm được trò chơi dân gian và tổ chức cho trẻ chơi với trò chơi dân gian thì sẽ nâng cao hiệu quả giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường mầm non.
5. Nhiệm vụ của đề tài
Xây dựng cơ sở lý luận về tổ chức trò chơi dân gian dành cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường mầm non.
Điều tra thực trạng sử dụng trò chơi dân gian trong quá trình tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường mầm non.
Sưu tầm một số trò chơi dân gian.
Tổ chức hướng dẫn một số trò chơi dân gian đã sưu tầm cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.
6. Giới hạn nghiên cứu của đề tài
Tổ chức một số trò chơi dân gian đã sưu tầm cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non.
Địa bàn: Trường Mầm non Họa Mi – Cầu Giấy – Hà Nội.
7. Phương pháp nghiên cứu
Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
Sử dụng phương pháp so sánh, phân tích, hệ thống hóa các nguồn tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu để làm tiền đề cho việc xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp quan sát sư phạm
+ Quan sát và ghi chép hoạt động của trẻ kết hợp trao đổi để tìm hiểu hứng thú, thái độ, khả năng hoàn thành nhiệm vụ chơi của trẻ trong khi chơi trò chơi dân gian.
+ Quan sát và ghi chép quá trình tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ của giáo viên để có cơ sở đánh giá thực trạng về công tác tổ chức trò chơi dân gian trong hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tại trường mầm non.
7.2.2. Phương pháp điều tra bằng An két
Sử dụng phiếu điều tra giáo viên về nhận thức, thái độ của họ về tổ chức trò chơi dân gian và sự hiểu biết ý nghĩa, vai trò của trò chơi dân gian trong hoạt động vui chơi của trẻ ở trường mầm non Họa Mi – Cầu Giấy – Hà Nội.
7.2.3. Phương pháp đàm thoại
Trao đổi với giáo viên mầm non về việc tổ chức trò chơi dân gian trong hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi nhằm thu thập thông tin để phát hiện thực trạng và làm sáng tỏ các thông tin thu nhận được từ phương pháp điều tra.
Trao đổi với trẻ trong quá chơi trò chơi dân gian nhằm tìm hiểu thái độ chơi, kỹ năng chơi, kết quả chơi các trò chơi dân gian mà cô giáo cho trẻ, đồng thời là cơ sở cho những đề xuất khi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi dân gian.
7.2.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Thực nghiệm được tiến hành nhằm kiểm định hiệu quả giáo dục của các trò chơi gian đã sưu tầm.
7.3. Phương pháp toán học thống kê
Sử dụng một số công thức toán học thống kê như tính tỷ lệ %, tính điểm trung bình, đo độ lệch chuẩn, kiểm định giá trị t để xử lý số liệu nghiên cứu thực tiễn.
8. Cấu trúc của khóa luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục. Nội dung chính của khóa luận được chia làm 3 chương
Chương I: Cơ sở lý luận và thực trạng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5– 6 tuổi ở trường mầm non.
Chương II: Sưu tầm trò chơi dân gian và lựa chọn một số trò chơi dân gian thực nghiệm cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non.
Chương III: Thực nghiệm và phân tích kết quả thực nghiệm tổ chức một số trò chơi dân gian đã sưu tầm cho trẻ 5– 6 tuổi ở trường mầm non.
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TRẠNG VỀ TỔ CHỨC HƯỚNG DẪN TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI TẠI TRƯỜNG MẦM NON
1.1. Cơ sở lý luận về tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5– 6 tuổi ở trường mầm non
1.1.1. Trò chơi dân gian
Trò chơi dân gian xuất hiện gắn liền với các hoạt động văn hóa và tín ngưỡng của con người thời tiền sử và sơ sử. Xuất phát từ những hành động mang tính chất thần bí, cầu ước, phù yểm ma thuật, hay những hành vi mô phỏng các hoạt động săn bắn và trồng trọt, những nghi thức đó được thể chế dần để trở thành nghi thức tôn giáo trong hệ thống tín ngưỡng phồn thực. Cùng với sự phát triển của xã hội, nhiều nghi thức tôn giáo mất dần ý nghĩa linh thiêng, chỉ còn giữ lại mục đích vui chơi giải trí cho cộng đồng. Vì vậy các trò chơi dân gian phần lớn gắn với hội làng diễn ra vào mùa xuân, mùa thu của chu kỳ sản xuất nông nghiệp.
Trò chơi dân gian là một bộ phận của các hoạt động lao động sản xuất, tôn giáo và hoạt động văn hóa xã hội. Vì vậy, khi nghiên cứu và giới thiệu trò chơi dân gian sẽ làm sống lại không khí sinh hoạt cộng đồng của người xưa, quay lại những cội nguồn xuất phát của văn hóa nhân loại.
Trò chơi dân gian được chia làm hai nhóm. Một là, các trò chơi truyền thống ở thời kỳ sơ khai mang tính ồ ạt, thường đi đôi với tín ngưỡng phồn thực, luật chơi thường chưa được quy định chặt chẽ, những người chơi có thể có thể sử dụng mọi thủ đoạn để giành thắng lợi về phe mình. Hai là, những trò chơi có quy tắc, thường gắn với hình thái thờ thần mặt trời, vì bản chất của đường đi giữa trái đất với mặt trời vốn theo một quy tắc nhất định, do vậy các trò chơi diễn ra theo một quy tắc nhất định. Do yêu cầu xác định kết quả của các cuộc thi và do ý nghĩa tôn giáo dần mất đi, nên luật chơi cũng được quy định chặt chẽ hơn.
Trò chơi dân gian thường mang tính chất vừa hợp tác vừa ganh đua đó phản ánh những cuộc đấu tượng trưng được tổ chức trong các xã hội thời tiền sử, nhắc lại những quan niệm lưỡng hợp của tư duy nguyên thủy. Từ chỗ ganh đua mang tính chất tượng trưng, dần dần chúng trở thành cuộc thi tài, thi khéo… Những người chơi phải tuân thủ những quy tắc đề ra trong trò chơi, nhất là trong yêu cầu của các cuộc thi ngày càng đòi hỏi những người tham gia cuộc chơi phải phát huy sự khéo léo, thông minh, bản lĩnh và nghị lực thi đấu… Đấy là một trong những cơ sở hình thành tinh thần thượng võ, biến trò chơi dân gian thành hoạt động rèn luyện cơ thể và nghị lực.
Trò chơi dân gian chứa đựng những luật chơi, những quy tắc chơi đòi hỏi người chơi phải tôn trọng. Chính vì thế mà dù trò chơi này mang tính chất nào thì người tham gia vẫn tôn trọng luật chơi, đây là yếu tố quan trọng bảo đảm cho cuộc chơi đạt kết quả mong muốn. Vì mọi trò chơi đều mang tính ước lệ, là chơi chứ không phải là thực. Thậm chí các trò chơi đều mang ganh đua, nhưng bên thắng, bên thua đã được quy định sẵn nhằm thực hiện một nghi thức lễ tiết nào đó.
Với ý nghĩa của trò chơi dân gian, nên việc tìm hiểu các trò chơi dân gian truyền thống cần được đặt trong bối cảnh của hội làng. Bên cạnh ý nghĩa tôn giáo, ý nghĩa thi tài, các trò chơi trong lễ hội còn có tác dụng giải thoát con người khỏi những ràng buộc của xã hội.
Trò chơi dân gian được phổ biến rộng rãi vì nó mang tính chất quần chúng, thu hút được nhiều người tham gia và sự động viên cổ vũ của đông đảo người xem. Trong lễ hội, người tham gia cuộc chơi không đòi hỏi phải có sự rèn luyện công phu mà chỉ cần sự chỉ định của làng hay giáp, tùy thuộc vào thân phận của họ.
Trò chơi dân gian Việt Nam thật phong phú nhiều thể loại tiêu biểu như: những trò chơi vui khỏe, giải trí, thi tài thu khéo, những trò chơi mang tính chất nghi lễ, tính biểu diễn nghệ thuật. Nhìn chung những trò chơi trên đều mang những nét chung phản ánh cuộc sống của dân cư lúa nước.
1.1.2. Trò chơi dân gian trẻ em
Trẻ em Việt Nam từ thời xa xưa, bên cạnh những trò chơi do người lớn nghĩ ra để cho trẻ chơi, bản thân trẻ đã tự đáp ứng nhu cầu chơi của mình bằng cách đã tạo ra nhiều cách chơi dựa trên cơ sở bắt chước những hoạt động của người lớn, hướng dẫn cho nhau cách chơi, truyền cho nhau từ thế hệ này sang thế hệ khác, từ vùng này sang vùng khác, nhờ có trò chơi dân gian được lưu truyền đến ngày hôm nay.
Trò chơi dân gian trẻ em tuy là bắt chước những hoạt động của người lớn trong xã hội, nhưng chúng không phụ thuộc một cách nghiêm ngặt vào sự thay đổi của cuộc sống đang diễn ra hàng ngày mà phát triển theo những quy định riêng, chúng tồn tại và phát triển ngay cả khi cuộc sống xã hội đã thay đổi khác đi. Chẳng hạn, khi xã hội đã chuyển sang trồng trọt định cư, trẻ em không bắt buộc phải học săn bắn, nhưng trò chơi săn bắn thì vẫn còn tiếp tục tồn tại cho đến ngày nay. Nhờ đó, qua trò chơi của trẻ em, chúng ta vẫn có thể tìm lại những hình ảnh của xã hội xa xưa.
Nhận đinh của Tiến sĩ Nguyễn Văn Huy, nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, nhận định: “Cuộc sống đối với trẻ em không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả một nền văn hóa dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trò chơi dân gian không chỉ nâng cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, sáng tạo, sự khéo léo mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước. Ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước - đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê. Vì thế, giúp các em hiểu và quay về nguồn với các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết”.
Tuỳ vào sở thích, lứa tuổi, điều kiện thời tiết mà trẻ em ngày xưa chọn trò chơi phù hợp: nắng ráo có thể chơi ngoài trời, trời mưa hay buổi trưa nắng gắt chơi trong nhà; chơi theo nhóm, theo cặp hay chơi một mình; chơi với đồ chơi hoặc tay không... Rồng rắn lên mây, đánh trận giả, kéo co… là những trò đòi hỏi sự khéo léo, nhanh nhẹn, phát huy tinh thần đoàn kết, óc sáng tạo, khả năng ứng đối linh hoạt và tính tôn trọng kỉ luật. Đánh khăng, chơi chuyền, chơi ô ăn quan giúp người chơi rèn luyện kỹ năng cá nhân, tư duy toán học, phán đoán chính xác… Đặc biệt, nhiều trò chơi đi kèm một bài đồng dao trong sáng, nhẹ nhàng, có vần điệu dễ nhớ.
Chẳng hạn, “Nu na nu nống/ Cái trống nằm trong/ Con ong nằm ngoài/ Củ khoai chấm mật/ Phật ngồi Phật khóc/ Con cóc nhảy ra/ Con gà ú ụ/ Bà mụ thổi xôi/ Nhà tôi nấu chè/ Tè he chân rụt…” được dùng làm nhịp đếm cho trò nu na nu nống.
1.1.3. Đặc điểm của trò chơi dân gian
Trò chơi dân gian xưa được xem là một hình thức giáo dục đơn giản, giúp hình thành nhân cách cũng như phát triển thể chất cho trẻ nhỏ. Nó thường được thể hiện là các hành vi bắt chước của trẻ nhỏ từ các hoạt động của người lớn hay là sự truyền dạy của người lớn cho trẻ nhỏ. Cứ thế, các trò chơi dân gian được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác như một di sản văn hóa dân tộc.Trò chơi dân gian có nhiều thể loại phù hợp với các sở thích, cá tính khác nhau của nhiều đối tượng người chơi như sôi nổi, điềm đạm hay trầm tĩnh. Mỗi trò lại có một quy luật riêng, mang những sắc thái khác nhau khiến trẻ em chơi suốt ngày mà không thấy chán.
Đặc điểm chung của trò chơi dân gian - Trò chơi cổ truyền của trẻ em được hình thành và lưu truyền theo phương thức của văn hóa dân gian. Việc sáng tạo được thực hiện trong một quá trình lâu dài bao gồm: sáng tạo – lưu truyền – sử dụng - điều chỉnh. Ở đây, chủ thể sáng tạo, sử dụng, lưu truyền và tái tạo các trò chơi này chủ yếu là trẻ em. Dù bất cứ nơi đâu, trong gia đình, tại trường học hay trên đường làng đều có thể tổ chức được các trò chơi dân gian phù hợp. Nếu sân nhà nho nhỏ thì các em chơi ô ăn quan, chơi cờ, đánh chuyền, chặt cây dừa chừa cây mận, bắt ve… Nếu diện tích rộng hơn thì có thể chơi rồng rắn lên mây, đá cầu, trốn tìm, bịt mắt bắt dê… Ở những bãi cỏ lớn thì có thể tổ chức các trò cướp cờ, đánh đu, đá gà, chồng bông sen, cờ chém…Người chơi thường là những trẻ em ,túm tụm ngoài bãi cỏ, ngoài sân,… ngoài việc vui đùa, rèn luyện thân thể, còn thể hiện nỗi khát khao chiến thắng tiềm ẩn trong mỗi đứa trẻ.
Do không lệ thuộc vào hình thức lễ hội như trò chơi của người lớn. Nên trò chơi dân gian trẻ em có những đặc trưng cơ bản như:Trò chơi trẻ em dễ dàng phổ biến rộng rãi, không chịu sự ràng buộc một cách nghiêm ngặt về không gian và thời gian, trẻ có thể chơi bất cứ lúc nào và bất cứ ở đâu. Trong các lễ hội ở địa phương, trẻ em vẫn có phần tham gia, nhưng nhìn chung hoạt động vui chơi của trẻ thường được tổ chức riêng biệt bên ngoài lễ hội. Nếu như trò chơi của người lớn chỉ được thể hiện ở một địa phương trong thời điểm nhất định như thường vào xuân, hát quan họ ( ở Bắc Ninh), tung còn (ở Tâu Bắc)… thì trò chơi ở trẻ em không bị những hạn chế đó. Trẻ em ở nhiều vùng, thậm chí khắp cả nước có thể đánh chuyền, đánh khăng… nhiều trò chơi còn được truyền bá trên phạm vi rộng hơn vượt ra ngoài lãnh phận địa phương, thậm chí còn vượt ra khỏi biên giới quốc gia. Đây cũng là hiện tượng giao lưu văn hóa giữa các dân tộc, giữa các địa phương, giữa các nước trong khu vực và trên thế giới.
Trò chơi dân gian trẻ em đơn giản, dễ chơi, dễ hòa nhập. Ở bất cứ đâu, trong gia đình, lớp học hay ngoài ngõ xóm… đều có thể tổ chức các trò chơi phù hợp:
Sân nhà nhỏ thì em chơi: “ Ô ăn quan”, “Rải ranh”… Ngõ xóm là nơi chơi “Trốn, tìm”, “Bịt mắt bắt dê”, “Bỏ giẻ”… Cánh đồng là nơi “Thả diều” , “Ném còn” …Bãi cỏ là nơi “Đánh quay” , “Cướp cờ” …. Vật liệu để chơi trò chơi dân gian trẻ em Việt Nam cũng rất đơn giản, dễ kiếm, dễ tìm ngay trong thiên nhiên Việt Nam. Con khăng là đoạn tre, nắm sỏi cũng thành vật chơi “Ô ăn quan”, một cục đất sét cũng thành quả pháo…
Trò chơi dân gian không chỉ mang tính học tập mà còn mang tính vận động. Với những trò chơi dân gian chứa đựng nhiệm vụ học tập, trong khi chơi nhiệm vụ nhận thức được thực hiện dưới hình thức chơi vui vẻ, thoải mái. Điều đó giúp trẻ nỗ lực tìm kiếm cách giải quyết nhiệm vụ đặt ra trong trò chơi. Trẻ tiếp nhận nhiệm vụ trí tuệ như một nhiệm vụ chơi, chính điều đó góp phần phát triển trí tuệ cho trẻ.
Xét về cấu trúc, với những trò chơi dân gian có mục đích học tập thường có cấu trúc rõ ràng gồm 3 thành tố: nhiệm vụ chơi ( nội dung chơi), các hành động chơi ( động tác chơi) và luật chơi (quy tắc). Trong đó, nhiệm vụ của trò chơi dân gian chính là nội dung chơi có tính chất như một bài toán mà trẻ phải giải dựa trên các điều kiện đã cho, chính nội dung trò chơi dân gian khêu gợi hứng thú nhận thức cho trẻ. Hành động chơi là những động tác trẻ thực hiện trong lúc chơi, có là một thành tố đặc trưng cho những trò chơi dân gian có tác dụng mạnh mẽ đến sự phát triển trí tuệ của trẻ. Hành động chơi càng phong phú bao nhiêu thì trẻ càng chơi tích cực bấy nhiêu. Khi tham gia chơi Trò chơi dân gian, trẻ phải thực hiện những quy tắc đề ra trong trò chơi; phải phát huy sự khéo léo, nhanh nhẹn, thông minh… nhưng trong quá trình chơi, tùy theo trình độ của người chơi ở từng trò chơi, luật chơi có thể them bớt để trò chơi dân gian thêm hấp dẫn. Do vậy, cùng một trò chơi mỗi lần chơi trẻ đều có thể chơi theo cách của riêng mình.
Như vậy, nhiệm vụ nhận thức, các hành động chơi và luật chơi là những thành tố bắt buộc của trò chơi dân gian có quy tắc, nếu thiếu một trong ba thành tố trên thì không thể tiến hành trò chơi được. Tuy nhiên, trong thực tiễn tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ, luật chơi đồng thời cùng một lúc lại là các hành động chơi.
Nét đặc biệt của trò chơi dân gian trẻ em Việt Nam là hầu hết các trò chơi gắn liền với các bài đồng dao. Đó là những câu vè ngắn ngọn, có nhịp điệu, âm thanh được sử dụng trong khi chơi.
Đồng dao là để chỉ các bài hát của trẻ em khi vui chơi tập thể, có thường là những câu mà ý nghĩa không rõ ràng, tản mạn được ghép lại với nhau, không theo một logic nào cả, nhưng chình vì thế mà lại trở nên hấp dẫn đối với trẻ em. Đồng dao trước hết là một trò chơi tập thể của trẻ em và nó chỉ có giá trị trong một trò chơi cụ thể chứ không tồn tại độ lập ngoài trò chơi như bài dân ca khác. Nó là ngôn ngữ bổ sung cho trò chơi. Đồng dao thường mang tính chu kỳ, tức là lặp đi lặp lại mãi không bao giờ hết. Ngôn ngữ của nó nhiều khi rất kỳ quặc, là những câu vui tai, gây thêm hào hứng cho trẻ khi chơi.
Cái logic của đồng dao chính là logic của trò chơi, không thể bắt nó phải tuân theo logic của hiện thực. Chính cái ngôn ngữ kỳ quặc theo lối tư duy nhảy cóc đó lại là yếu tố gắn bó với trò chơi để đưa trẻ vào thế giới trò chơi, khác hẳn với thế giới bên ngoài, khác hẳn với thế giới bên ngoài. Nếu đồng da