Đề tài Thực trạng và giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu nông sản tại Công ty xuất nhập khẩu Tổng hợp I

Më ®Çu Ngµy nay ho¹t ®éng xuÊt khÈu gi÷ vai trß hÕt søc quan träng trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña bÊt kú quèc gia nµo trªn thÕ giíi. Th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu, c¸c quèc gia khai th¸c ®­îc lîi thÕ cña m×nh trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, t¹o nguån thu lîi nhuËn quan träng cho ®Êt n­íc, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi d©n. §èi víi ViÖt Nam, ho¹t ®éng xuÊt khÈu thùc sù cã ý nghÜa chiÕn l­îc trong sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ tõng b­íc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Õn n¨m 2010, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· nªu râ: “Chóng ta ph¶i tiÕn hµnh x©y dùng mét nÒn kinh tÕ më cöa theo h­íng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng mÆt hµng trong n­íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶”. Dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu vµ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l©u ®êi víi trªn 70% d©n sè tham gia s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, n«ng s¶n lµ mÆt hµng xuÊt khÈu truyÒn thèng cña ViÖt Nam, chiÕm kho¶ng 30% c¬ cÊu xuÊt khÈu, t¹o nguån thu ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ hµng n¨m. Hµng n«ng s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu kh«ng ngõng t¨ng lªn c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng dÇn dÇn biÕn ViÖt Nam thµnh mét quèc gia xuÊt khÈu n«ng s¶n lín. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· kÞp thêi ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p chÝnh s¸ch cô thÓ nh»m khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c C«ng ty kinh doanh xuÊt khÈu n«ng s¶n cã thÓ n©ng cao h¬n n÷a kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh còng nh­ uy tÝn cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng n«ng s¶n thÕ giíi. MÆt hµng n«ng s¶n lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng ®­îc C«ng ty xuÊt nhËp khÈu Tæng hîp I chó träng trong c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu cña m×nh. Trong suèt thêi gian tån t¹i vµ ph¸t triÓn, C«ng ty ®· t×m ra cho m×nh mét h­íng ®i ®óng trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n ®Æc biÖt trong t×nh h×nh kinh tÕ trong n­íc vµ thÕ giíi hiÖn nay cã nhiÒu biÕn ®éng lín vµ C«ng ty ®· gÆt h¸i ®­îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc, C«ng ty vÉn cßn kh«ng Ýt khã kh¨n cÇn ph¶i kh¾c phôc ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mÆt hµng truyÒn thèng, cã ­u thÕ nµy cña ViÖt Nam. V× vËy, ®Ò tµi “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n t¹i C«ng ty XNK Tæng hîp I” ®­îc chän ®Ó nghiªn cøu. §Ò tµi kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ quan träng cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng kinh doanh xuÊt khÈu n«ng s¶n cña C«ng ty XNK Tæng hîp I. Trªn c¬ së ®ã kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n t¹i C«ng ty. §Ò tµi gåm 3 ch­¬ng lín víi c¸c néi dung sau: Ch­¬ng I: MÆt hµng n«ng s¶n vµ vai trß cña xuÊt khÈu n«ng s¶n ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n t¹i C«ng ty XNK Tæng hîp I. Ch­¬ng III. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n cña C«ng ty. Do cßn h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc còng nh­ hiÓu biÕt thùc tÕ, b¶n b¸o c¸o nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp quý b¸u tõ c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c c« c¸c chó c¸n bé trong C«ng ty còng nh­ c¸c b¹n sinh viªn quan t©m. Ch­¬ng I MÆt hµng n«ng s¶n vµ vai trß cña xuÊt khÈu n«ng s¶n ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam I. Vai trß cña xuÊt khÈu n«ng s¶n ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. 1. Kh¸i niÖm ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ vai trß cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. 1.1. Kh¸i niÖm ho¹t ®éng xuÊt khÈu: XuÊt khÈu lµ viÖc b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô v­ît qua biªn giíi quèc gia trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ®¬n vÞ thanh to¸n. TiÒn tÖ ë ®©y cã thÓ lµ ngo¹i tÖ ®èi víi mét quèc gia hoÆc ®èi víi c¶ hai quèc gia. XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng rÊt c¬ b¶n cña kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®· xuÊt hiÖn tõ rÊt l©u vµ ngµy cµng ph¸t triÓn. Môc ®Ých cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ khai th¸c ®­îc lîi thÕ cña c¸c quèc gia trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, t¹o nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mäi lÜnh vùc, trong mäi ®iÒu kiÖn víi nhiÒu lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau. Ph¹m vi ho¹t ®éng xuÊt khÈu rÊt réng c¶ vÒ kh«ng gian vµ thêi gian. 1.2. Vai trß cña xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. XuÊt khÈu hµng ho¸ n»m trong kh©u ph©n phèi vµ l­u th«ng hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng, nh»m môc ®Ých liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng gi÷a n­íc nµy víi n­íc kh¸c. Vai trß cña xuÊt khÈu ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c ®iÓm sau: 1.2.1. XuÊt khÈu lµ ph­¬ng tiÖn chÝnh t¹o nguån vèn cho nhËp khÈu phôcvô CNH - H§H ®Êt n­íc. NhiÖm vô träng t©m c¬ b¶n cña ViÖt Nam trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 10 n¨m 2001 - 2002 lµ: ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. §Ó tiÕn hµnh CNH - H§H th× cÇn ph¶i cã ®ñ 4 nh©n tè ng©n lùc, tµi nguyªn, nguån vèn vµ kü thuËt. Nh­ng hiÖn nay, kh«ng ph¶i bÊt cø quèc gia nµo còng cã ®ñ c¸c yÕu tè ®ã ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam. §Ó CNH - H§H trong mét thêi gian ng¾n, ®ßi hái ph¶i cã sè vèn lín ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, kü thuËt,c«ng nghÖ tiÕn tiÕn. Nguån vèn ®Ó nhËp khÈu cã thÓ ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån nh­: - §Çu t­ n­íc ngoµi. - Vay nî, viÖn trî. - Thu tõ ho¹t ®éng du lÞch, dÞchvô thu ngo¹i tÖ. - XuÊt khÈu hµng ho¸. C¸c nguån vèn nh­ ®Çu t­ n­íc ngoµi, vay nî, viÖn trî, thu tõ ho¹t ®éng du lÞch vµ dÞch vô thu ngo¹i tÖ… tuy quan träng nh­ng råi còng ph¶i tr¶ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c ë thêi kú sau. Ch¼ng h¹n nh­, nguyªn t¾c nhËn vèn tõ n­íc ngoµi lµ ph¶i tr¶ b»ng s¶n phÈm hoÆc ph¶i chia sÎ tµi nguyªn thiªn nhiªn cho bªn kia. §Æc biÖt trong thêi gian gÇn ®©y, sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam gi¶m sót nhanh chãng c¶ vÒ sè l­îng dù ¸n vµ sè vèn ®Çu t­. Nguån vèn quan träng nhÊt ®Ó nhËp khÈu phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc chÝnh lµ xuÊt khÈu. XuÊt khÈu quyÕt ®Þnh quy m« vµ tèc ®é t¨ng cña nhËp khÈu. ë n­íc ta, thêi kú 1986 – 1990, nguån thu vÒ xuÊt khÈu b»ng 3/4 tæng nguån thu ngo¹i tÖ. Vµ thu vÒ xuÊt khÈu n¨m 1994 ®¶m b¶o ®­îc 80% nhËp khÈu so víi 24,6 n¨m 1986. 1.2.2. XuÊt khÈu ®ãng gãp vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. HiÖn nay, do thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang thay ®æi mét c¸ch v« cïng m¹nh mÏ. C¸c n­íc ph¸t triÓn ngµy cµng tËp trung vµo s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng cã hµm l­îng kü thuËt cao vµ Ýt « nhiÔm m«i tr­êng. C¸c n­íc c«ng nghiÖp míi (NICs) ®ang phÊn ®Êu ®uæi kÞp c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ ®· cã nhiÒu ngµnh v­ît. C¸c n­íc §«ng Nam ¸ (trong ®ã cã ViÖt Nam ) cã c¬ cÊu kinh tÕ ngµy cµng thay ®æi mét c¸ch m¹nh mÏ theo chiÒu h­íng g¾n nÒn kinh tÕ quèc gia víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, thu hót vèn vµ c«ng nghÖ tõ n­íc ngoµi. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi lµ tÊt yÕu ®èi víi ViÖt Nam. Cã hai c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Mét lµ: xuÊt khÈu chØ lµ tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm thõa do s¶n xuÊt v­ît qu¸ nhu cÇu néi ®Þa. Trong tr­êng hîp nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn nh­ n­íc ta, s¶n xuÊt vÒ c¬ b¶n ch­a ®ñ tiªu dïng vµ nÕu chØ thô ®éng chê sù thõa ra cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu vÉn cø nhá bÐ. Hai lµ: trªn c¬ së lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt n­íc m×nh, coi thÞ tr­êng vµ ®Æc biÖt thÞ tr­êng thÕ giíi lµ h­íng quan träng ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. Quan ®iÓm nµy xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thÞ tr­êng thÕ giíi kÕt hîp víi tiÒm n¨ng, thùc lùc cña ®Êt n­íc ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¸c ngµnh kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu. Nh÷ng ngµnh kinh tÕ ®ã ph¶i cã kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó hµng ho¸ khi tham gia thÞ tr­êng thÕ giíi cã ®ñ søc c¹nh tranh vµ m¹ng l¹i lîi Ých cho quèc gia. §iÒu ®ã cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §ã lµ: - XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c cã c¬ héi ph¸t triÓn thuËn lîi. - XuÊt khÈu t¹o kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng tiªu thô gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. - XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n­íc. - Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ cña ta sÏ tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. C¸c cuéc c¹nh tranh nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt thÝch nghi ®­îc víi thÞ tr­êng . Nh­ vËy, theo c¸ch hiÓu nµy, xuÊt khÈu ®­îc coi lµ gi¶i ph¸p lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ mét c¸ch m¹nh mÏ theo chiÒu h­íng cã lîi h¬n, hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. 1.2.3. XuÊt khÈu t¸c ®éng tÝch cùc dÕn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. T¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®Õn ®êi sèng cña ng­êi d©n bao gåm rÊt nhiÒu mÆt. Tr­íc hÕt s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu lµ n¬i thu hót hµng triÖu lao ®éng vµo lµm viÖc víi thu nhËp kh¸. XuÊt khÈu cßn t¹o ra nguån vèn ®Ó nhËp khÈu vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng vµ ®¸p øng ngµy cµng phong phó thªm nhu cÇu ng­êi d©n. 1.2.4. XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña n­íc ta. Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ vÒ th­¬ng m¹i, kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt gi÷a mét quèc gia nµy víi mét quèc gia kh¸c. C¸c h×nh thøc cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ lµ xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ h÷u h×nh, ®Çu t­ quèc tÕ, du lÞch dÞch vô, xuÊt khÈu søc lao ®éng, hîp t¸c khoa häc kü thuËt, hîp t¸c s¶n xuÊt, hîp t¸c tµi chÝnh. XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng rÊt c¬ b¶n cña kinh tÕ ®èi ngo¹i, lµ ph­¬ng tiÖn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. §Èy m¹nh xuÊt khÈu ®­îc coi lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa chiÕn l­îc ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. HiÖn nay Nhµ n­íc ®· vµ ®ang thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p thóc ®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu (tÊt nhiªn kh«ng coi nhÑ s¶n xuÊt trong n­íc vµ thÞ tr­êng trong n­íc), khuyÕn khÝch t­ nh©n më réng xuÊt khÈu ®Ó gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. 1.3. Vai trß cña xuÊt khÈu ®èi víi C«ng ty XNK Tæng hîp I. ë tÇm C«ng ty nãi chung, ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã ý nghÜa rÊt quan träng. Thùc chÊt nã lµ ho¹t ®éng b¸n hµng cña c¸c C«ng ty xuÊt nhËp khÈu vµ lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng nµy gãp phÇn quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty. Lîi nhuËn lµ nguån bæ sung vµo nguån vèn kinh doanh, c¸c quü cña C«ng ty, lîi nhuËn cao cho phÐp C«ng ty ®Èy m¹nh t¸i ®Çu t­ vµo tµi s¶n cè ®Þnh, t¨ng nguån vèn l­u ®éng ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, gióp C«ng ty ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn. XuÊt khÈu hµng ho¸ cßn cã vai trß n©ng cao uy tÝn cña C«ng ty trªn tr­êng quèc tÕ. Nã cho phÐp C«ng ty thiÕt lËp ®­îc c¸c mèi quan hÖ víi nhiÒu b¹n hµng ë c¸c n­íc kh¸c nhau vµ sÏ rÊt cã lîi cho C«ng ty nÕu duy tr× tèt mèi quan hÖ nµy. §Ó cã ®­îc ®iÒu nµy C«ng ty, ng­îc l¹i ph¶i ®¸p øng tèt c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ gi¸ c¶, chÊt l­îng hµng ho¸, ph­¬ng thøc giao dÞch, thanh to¸n,... XuÊt khÈu ngµy nay lu«n g¾n liÒn víi c¹nh tranh do vËy ®ßi hái c¸c C«ng ty ph¶i lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh... sao cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ ®Ó ho¹t ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cao. KÕt qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu sÏ cho phÐp C«ng ty tù ®¸nh gi¸ ®­îc vÒ ®­êng lèi chÝnh s¸ch, c¸ch thøc thùc hiÖn cña m×nh ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh phï hîp gióp C«ng ty ph¸t triÓn ®i lªn. C«ng ty xuÊt nhËp khÈu tæng hîp I còng kh«ng ®i ng­îc l¹i quy luËt chung nµy. XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng kinh doanh chÝnh cña C«ng ty, t¹o nªn doanh thu vµ lîi nhuËn hµng n¨m. Trong ®ã, ®Æc biÖt ph¶i kÓ ®Õn hµng n«ng s¶n lµ mét trong nh÷ng nhãm mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng, ®ãng gãp trªn 30% vµo tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m cña C«ng ty. KÕt qu¶ xuÊt khÈu n«ng s¶n cßn cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung. 2. Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. ViÖt Nam lµ n­íc cã truyÒn thèng l©u ®êi vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Kinh nghiÖm trång lóa n­íc vµ c¸c c«ng n«ng s¶n ®­îc truyÒn tõ líp ng­êi nµy sang líp ng­êi kh¸c, tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c. Vµ ®©y ®­îc coi lµ mét lîi thÕ lín mµ kh«ng ph¶i bÊt cø n­íc nµo còng cã ®­îc ngay c¶ mét sè n­íc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong khu vùc nh­ Th¸i Lan, Ên §é, Myanma,. H¬n thÕ n÷a lùc l­îng lao ®éng tham gia vµo lÜnh vùc nµy chiÕm tû lÖ cao nhÊt (>70% d©n sè). Víi c¬ cÊu d©n sè trÎ, ®Æc ®iÓm næi bËt cña lao ®éng ViÖt Nam lµ cÇn cï, chÞu khã, th«ng minh, s¸ng t¹o vµ tiÕp thu khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ nhanh mµ gi¸ nh©n c«ng l¹i thuéc lo¹i rÎ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. V× vËy, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu n«ng s¶n cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, cã thÓ nãi lµ quan träng h¬n hÕt bëi v×: - Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt nhá, c«ng nghÖ l¹c hËu nh­ ViÖt Nam th× xuÊt khÈu chñ yÕu dùa vµo c¸c s¶n phÈm cã s½n trong n­íc (chñ yÕu do lao ®éng thñ c«ng t¹o ra) vµ nh÷ng s¶n phÈm th« ch­a qua chÕ biÕn hoÆc chØ qua s¬ chÕ, ®ã lµ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n. - XuÊt khÈu hµng n«ng s¶n ®· phÇn nµo ®¸p øng ®­îc môc tiªu ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña n«ng nghiÖp n­íc ta trªn tr­êng quèc tÕ. XuÊt khÈu n«ng s¶n ch¼ng nh÷ng gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo tÝch luü vèn cho c«ng nghiÖp ho¸ mµ cßn cã ý nghÜa quan träng trong viÖc tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ cho n«ng d©n, t¨ng thu nhËp cho bµ con, tõ ®ã t¨ng søc mua cña d©n c­ trong thÞ tr­êng n«ng th«n réng lín víi h¬n 80% d©n sè, gãp phÇn duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp ë møc 2 con sè, gi¶m bít nhËp siªu, gi¶m bít c¨ng th¼ng trong c¸n c©n thanh to¸n còng nh­ nhu cÇu ngo¹i tÖ… - XuÊt khÈu n«ng s¶n sÏ khai th¸c ®­îc tèi ®a lîi thÕ cña ViÖt Nam vÒ ®iÒu kiÖn khÝ hËu, tµi nguyªn ®Êt, n­íc; nguån nh©n lùc… ViÖt Nam cã khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa do ¶nh h­ëng s©u s¾c cña vïng cËn xÝch ®¹o. Do vÞ trÝ ®Þa lý tr¶i dµi tõ B¾c vµo Nam nªn khÝ hËu ViÖt Nam cã tÝnh ®a d¹ng, ph©n biÖt râ rµng gi÷a c¸c vïng, víi mïa ®éng l¹nh ë MiÒn B¾c, khÝ hËu kiÓu Nam ¸ ë T©y nguyªn, §«ng Nam Bé ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. §©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i c©y n«ng s¶n. Thªm vµo ®ã tiÒm n¨ng nhiÖt, Èm vµ giã kh¸ dåi dµo vµ ph©n bè t­¬ng ®èi ®ång ®Òu trong c¶ n­íc.Víi sè giê n¾ng cao, c­êng ®é bøc x¹ lín, tµi nguyªn nhiÖt phong phó. §é Èm t­¬ng ®èi trong n¨m h¬n 80%, l­îng m­a lín trung b×nh lµ 2000 mm - 2500 mm/n¨m. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña nhiÒu lo¹i c©y trång lµ ®èi víi lóa n­íc, cao su, cµphª. .. TiÒm n¨ng ®Êt n«ng nghiÖp cña c¶ n­íc lµ 10 – 11,157 triÖu ha. HiÖn nay ViÖt Nam míi chØ sö dông hÕt 65% quü ®Êt n«ng nghiÖp trong ®ã ®Êt trång c©y lµ 5,6 triÖu ha, gÇn 8 triÖu ha c©y trång (riªng trång lóa chiÕm kho¶ng 5,4 triÖu ha vµ 2,3 triÖu c©y trång l©u n¨m) ngoµi ra lµ 33 v¹n ha ®ång cá tù nhiªn vµ 17 triÖu ha mÆt n­íc. Sè ®Êt cã thÓ më réng thªm phÇn lín lµ ®Êt dèc dÔ bÞ xãi mßn, tho¸i ho¸, diÖn tÝch ®Êt nµy ë vïng miÒn nói B¾c Bé chiÕm kho¶ng 45% tæng diÖn tÝch, ë vïng khu 4 cò kho¶ng 35% tæng diÖn tÝch, vïng nói khu 5 kho¶ng 45%, vïng t©y nguyªn kho¶ng 76% vµ vïng ®ång b»ng Nam Bé kho¶ng 34%. II. ThÞ tr­êng n«ng s¶n thÕ giíi vµ ®Æc ®iÓm mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu. 1. ThÞ tr­êng n«ng s¶n thÕ giíi. MÆt hµng n«ng s¶n ®·, ®ang vµ sÏ lµ nh÷ng mÆt hµng cã nhu cÇu lín trªn thÞ tr­êng thÕ giíi do tÝnh chÊt ®Æc s¶n cña nã. ChØ cã nh÷ng n­íc cã khÝ hËu nhiÖt ®íi nh­ ViÖt Nam vµ mét sè n­íc kh¸c ë Ch©u ¸, Ch©u Phi vµ Ch©u Mü La Tinh míi cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt tèt. ThÞ tr­êng tiªu thô c¸c mÆt hµng n«ng s¶n chñ yÕu lµ thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn vµo bËc cao trªn thÕ giíi nh­ Anh, Mü, Ph¸p, §øc, ý, NhËt B¶n… vµ ®©y lµ nh÷ng quèc gia cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cao. HiÖn nay, c¸c quèc gia nµy cã sù thay ®æi trong c¬ cÊu tiªu dïng hµng n«ng s¶n: ®ã lµ viÖc chuyÓn sang dïng s¶n phÈm n«ng s¶n h÷u c¬ (c¸c s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt tõ thiªn nhiªn, kh«ng sö dông thuèc trõ s©u, ph©n bãn) bëi ®©y còng lµ nh÷ng n­íc thùc sù quan t©m ®Õn søc khoÎ ng­êi d©n. Nh÷ng n­íc xuÊt khÈu n«ng s¶n lín trªn thÕ giíi (Th¸i Lan, Trung Quèc, Mü, Ph¸p) ®ang hÕt søc quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu n«ng s¶n hiÖn nay cña ViÖt Nam cã nhiÒu thay ®æi. Tr­íc ®©y thÞ tr­êng chñ ûÕu cña ta lµ c¸c n­íc thuéc Liªn X« cò vµ §«ng ¢u nh­ng gÇn ®©y thÞ tr­êng nµy ngµy cµng bÞ thu hÑp. N¨m 1990, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang khu vùc nµy chiÕm tíi 50% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc nh­ng ®Õn n¨m 1995, con sè nµy chØ cßn lµ 18%. Nguyªn nh©n chÝnh lµ sù sôp ®æ cña hÖ thèng c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa thuéc §«ng ¢u ®· kÐo theo hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò nh­ khñng ho¶ng kinh tÕ, chÝnh trÞ, thÊt nghiÖp, sù xuèng gi¸ cña ®ång Róp… VÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn ph¶i kh«i phôc vµ më réng thÞ tr­êng nµy. Bëi theo ph©n tÝch c¬ cÊu hµng nhËp khÈu cña c¸c n­íc nµy th× ®©y lµ thÞ tr­êng cã nhu cÇu lín vµ hµng ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng th©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy víi møc ®é cao. §iÒu ®¸ng mõng lµ thÞ tr­êng c¸c n­íc TBCN ngµy cµng ®­îc më réng, ®Æc biÖt lµ sau khi Mü bá cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam, ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN... th× giao l­u hµng ho¸ gi÷a n­íc ta vµ c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa ngµy cµng phong phó vµ víi quy m« lín h¬n. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu n«ng s¶n chÝnh cña ta vÉn lµ c¸c n­íc trong khu vùc Ch©u ¸ (Iran, Ir¾c, Malaixia, Indonesia, Philippine…), T©y ¢u vµ Mü. Mét sè thÞ tr­êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam lµ: - ThÞ tr­êng xuÊt khÈu g¹o: Malaixia, Iran, Ir¾c, Indonesia, Mü. - ThÞ tr­êng xuÊt khÈu cµ phª: §«ng ¢u, Nga, Thuþ SÜ, Ph¸p, Anh, Hµlan, §øc, Mü. - ThÞ tr­êng xuÊt khÈu h¹t ®iÒu: Trung Quèc, Singapore, Ên §é, Indonesia, óc, Canada, Hång K«ng. - ThÞ tr­êng xuÊt khÈu chÌ: Nga, Anh, §µi Loan, Trung Quèc, Ir¾c, Singapore. - ThÞ tr­êng xuÊt khÈu rau qu¶: EU, Nga, Mü, §µi Loan, Hång K«ng, Hµn Quèc, NhËt B¶n. 2. §Æc ®iÓm cña mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu. Nãi chung, c¸c mÆt hµng n«ng s¶n th­êng lµ nh÷ng hµng ho¸ thiÕt yÕu ®èi víi ®êi sèng cña mçi quèc gia (g¹o, l¹c, rau qu¶…). MÆt kh¸c, n«ng s¶n lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña c¸c quèc gia chËm vµ ®ang ph¸t triÓn. Nã lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng cã tÝnh chiÕn l­îc bëi v× ®¹i bé phËn viÖc mua b¸n hµng n«ng s¶n quèc tÕ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua hiÖp ®Þnh gi÷a c¸c chÝnh phñ, mang tÝnh dµi h¹n. MÆt kh¸c, t×nh h×nh bu«n b¸n vµ s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n phô thuéc chñ yÕu vµo tÝnh thêi vô, mïa mµng thu ho¹ch, nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn thanh to¸n cña tõng quèc gia. Trªn thÕ giíi kh«ng chØ cã ViÖt Nam lµ n­íc xuÊt khÈu n«ng s¶n mµ cßn cã nhiÒu quèc gia kh¸c tham gia. VÝ dô: VÒ g¹o cã Th¸i Lan, Mü… ViÖt Nam ®øng thø hai sau Th¸i Lan vÒ xuÊt khÈu g¹o; VÒ l¹c cã Ên §é, Trung Quèc, Mü; VÒ cµ phª th× ViÖt Nam chØ míi tham gia vµo thÞ tr­êng thÕ giíi, nguån cung cÊp chÝnh cµ phª cho thÞ tr­êng thÕ giíi vÉn lµ Braxin, Colombia, Indonesia. * §Æc ®iÓm cña mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam: - MÆt hµng n«ng s¶n lu«n lµ s¶n phÈm xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam. MÆt hµng nµy sè l­îng xuÊt khÈu tuy nhiÒu nh­ng chÊt l­îng cßn thÊp nªn gi¸ trÞ thu vÒ kh«ng cao. + VÒ mÆt hµng g¹o, ®èi víi lo¹i cã phÈm cÊp thÊp, g¹o ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh tèt víi c¸c n­íc Ên ®é, Trungquèc, Pakistan ®Ó xuÊt sang c¸c n­íc cã thu nhËp thÊp hoÆc nhËn viÖn trî. Nh­ng ®èi víi lo¹i cã phÈm cÊp cao, ViÖt Nam ch­a thÓ c¹nh tranh næi víi Mü, Th¸i Lan do kh©u b¶o qu¶n, ph¬i sÊy, thiÕt bÞ ®¸nh bãng cßn yÕu. + VÒ mÆt hµng cµ phª, vÊn ®Ò ®¸ng bµn c·i nhÊt vÉn lµ chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam kh«ng ®ång ®Òu do kh©u ph¬i sÊy, ph©n lo¹i kh«ng ®¶m b¶o. Do ®ã, hiÖn nay, ViÖt Nam míi chØ cã c¸c hîp ®ång giao ngay, ch­a cã c¸c hîp ®ång dµi h¹n. + VÒ mÆt hµng chÌ, mÊy n¨m qua, ngµnh chÌ ®· c¶i tiÕn quy tr×nh c«ng nghÖ, hiÖn ®¹i ho¸ c¸c Nhµ m¸y chÕ biÕn, më réng liªn doanh ®Ó cã nhiÒu s¶n phÈm phï hîp víi yªu cÇu cña kh¸ch hµng, ®· t¹o dùng ®­îc mét sè thÞ tr­êng æn ®Þnh. Nh­ng chÌ ViÖt Nam vÉn ch­a t¹o dùng ®­îc uy tÝn thùc sù trªn thÞ tr­êng quèc tÕ do chÌ xuÊt khÈu kh«ng ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng ®ång ®Òu v× nguån hµng cung cÊp tõ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ. - Gi¸ hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th­êng thÊp h¬n so víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c n­íc kh¸c. + VÒ mÆt hµng cao su: ViÖt Nam ®· cã nhiÒu ­u tiªn trong ph¸t triÓn ngµnh cao su nh­ t¨ng diÖn tÝch ®Êt trång, ®­a c«ng