Đề tài Tình hình triển khai chế độ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp ở Việt Nam-thực trạng và giải pháp

PhÇn më ®Çu Cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ , khoa häc vµ kü thuËt th× c¸c nhu cÇu cña con ng­êi ®­îc ®¸p øng nhiÒu h¬n ®Çy ®ñ h¬n . cuéc sèng cña con ng­êi do ®ã còng tèt h¬n . tuy nhiªn mÆt tr¸i cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ , khoa häc kü thuËt l¹i lµm cho cuéc sèng cña con ng­êi ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu vÊn ®Ò ph¸t sinh ®e do¹ cuéc sèng nh­ èm ®au , bÖnh tËt , tai n¹n ,… §Æc biÖt khi kinh tÕ , khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh kinh tÕ ra ®êi thu hót ngµy cµng nhiÒu ng­êi tham gia vµo lùc l­îng lao ®éng . Song song víi nã vÊn ®Ò tai n¹n lao ®éng ,bÖnh nghÒ nghiÖp ngµy mét ra t¨ng . §iÒu nµy do nhiÒu nguyªn nh©n nh­ng tùu l¹i do vÊn ®Ò lao ®éng cßn ch­a ®­îc chó ý nhiÒu vµ c¸c chÕ ®é ®¶m b¶o tõ phÝa nhµ n­íc vµ ng­êi sö dông lao ®éng cßn ch­a ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ . NhÊt lµ ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã viÖt nam . Mµ môc tiªu cña chóng ta lµ tiÕn lªn x· héi chñ nghÜa , mét x· héi ®¸p øng ®Çy ®ñ mäi nhu cÇu cña con ng­êi . §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy chóng ta ph¶i c©n ®èi gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi ph¸t triÓn c¸c vÊn ®Ò phóc lîi cho mäi ng­êi .ChÝnh v× vËy mµ hiÖn nay khi toµn d©n ®ang tËp trung x©y dùng kinh tÕ chóng ta còng cÇn quan t©m ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn chÕ ®é ®¶m b¶o x· héi . Trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn chÕ ®é ®èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng , bÖnh nghÒ nghiÖp . V× vËy t«i ®· lùa chän ®Ò tµi “T×nh h×nh triÓn khai chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ë viÖt nam-thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ” víi hy väng cung cÊp cho c¸c b¹n nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh triÓn khai chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ë viÖt nam còng nh­ mét vµi suy nghÜ cña t«i nh»m hoµn thiÖn chÕ ®é nµy . MÆc dï ®· cè g¾ng nhiÒu song ®Ò tµi cña t«i ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt . RÊt mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c b¹n cho ®Ó tµi cña t«i thªm hoµn thiÖn T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn chØ b¶o cña c« NguyÔn Ngäc HuyÒn vµ c¸c thÇy c« gi¸o bé m«n kinh tÕ b¶o hiÓm ®· gióp t«i thùc hiÖn ®Ò tµi nµy I lý luËn chung 1- B¶o hiÓm x· héi (BHXH) vµ c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi b¶o hiÓm x· héi , ­u ®·i x· héi vµ cøu trî x· héi lµ ba ph­¬ng ph¸p c¬ b¶n trong hÖ thèng c¸c ph­¬ng ph¸p b¶o ®¶m x· héi . Trong ®ã b¶o hiÓm x· héi cã vai trß to lín trong viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®¶m b¶o ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn x· héi §èi t­îng ®­îc b¶o ®¶m trong b¶o hiÓm x· héi rÊt réng lµ ng­êi lao ®éng . Mµ ng­êi lao ®éng l¹i lµ ®¹i bé phËn d©n c­. Trong khi cøu trî x· héi , ­u ®·i x· héi ®èi t­îng ®­îc b¶o ®¶m rÊt nhá bÐ :cøu trî x· héi ®ã lµ ng­êi gÆp ph¶i hoµn c¶nh khã kh¨n,cßn ­u ®·i x· héi lµ nh÷ng ng­êi cã cèng hiÕn ®Æc biÖt cho quª h­¬ng ®Êt n­íc ,x· héi trong sù nghiÖp ®Êu tranh b¶o vÖ tæ quèc hay x©y dùng ®Êt n­íc víi vai trß to lín trong chÝnh s¸ch ®¶m b¶o x· héi mµ nã ®­îc ra ®êi tõ rÊt l©u . N¨m 1883 n­íc phæ (céng hoµ liªn bang §øc ngµy nay) ®· ban hµnh luËt b¶o hiÓm èm ®au ®Çu tiªn trªn thÕ giíi , ®¸nh dÊu sù ra ®êi cña b¶o hiÓm x· héi . Ngµy 4 th¸ng 6 n¨m1952, tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) ®· ký c«ng ­íc Gi¬nev¬ (c«ng ­íc 102 ) vÒ “B¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng ” ®· kh¼ng ®Þnh tÊt yÕu c¸c n­íc ph¶i triÓn khai b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä . T¹i viÖt nam , sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945 cã ban hµnh s¾c lÖnh 29/SL ngµy 12/3/1947 thùc hiÖn b¶o hiÓm èm ®au , tai n¹n lao ®éng vµ h­u trÝ . Nh­ng do chiÕn tranh vµ kh¶ n¨ng kinh tÕ nªn chØ mét bé phËn ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm . Sau ngµy hoµ b×nh lËp l¹i nhµ n­íc ban hµnh nghÞ ®Þnh 128/CP cña chÝnh phñ vÒ ®iÒu lÖ t¹m thêi c¸c chÕ ®é . tõ ®ã ®Õn nay b¶o hiÓm x· héi ®· dÇn ®­îc hoµn thiÖn . Theo c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o hiÓm x· héi th× b¶o hiÓm x· héi ®­îc hiÓu lµ sù b¶o ®¶m thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp ®èi víi ng­êi lao ®éng khi hä gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng , mÊt viÖc lµm trªn c¬ së h×nh thµnh vµ sö dông mét quü tiÒn tÖ tËp trung nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn x· héi §èi t­îng b¶o hiÓm x· héi chÝnh lµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng . Nã cã ¶nh h­ëng lín tíi cuéc sèng cña ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä nªn chÝnh s¸ch ®¶m b¶o ®­îc thÓ hiÖn kh¸ râ ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi ngoµi môc ®Ých ph©n phèi l¹i thu nhËp cßn môc ®Ých ®¶m b¶o c«ng b»ng cho ng­êi lao ®éng . Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu yÕu tè nh­ : èm ®au, bÖnh tËt ,tai n¹n hoÆc bÞ mÊt viÖc… C¸c yÕu tè nµy cã thÓ do b¶n th©n ng­êi lao ®éng hoÆc sù t¸c ®éng tõ phÝa ng­êi sö dông lao ®éng .Tõ yÕu tè nµy ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng , b¶o hiÓm x· héi quy ®Þnh ®èi t­îng tham gia lµ : ng­êi sö dông lao ®éng ng­êi lao ®éng Møc ®é ®ãng gãp cña hai ®èi t­îng nµy tuú theo quy ®Þnh cña tõng n­íc mµ kh¸c nhau. Riªng víi viÖt nam cã quy ®Þnh : ng­êi sö dông lao ®éng ®ãng 15% tæng quü l­¬ng ng­êi lao ®éng tham gia b¶o hiÓm x· héi ng­êi lao ®éng ®ãng 5% tiÒn l­¬ng §Çu n¨m 2003 khi b¶o hiÓm y tÕ s¸t nhËp vµo b¶o hiÓm x· héi th× ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i ®ãng 2% quü l­¬ng trªn, cßn ng­êi lao ®éng ®ãng 1% tiÒn l­¬ng cña hä vµo quü BHXH Theo quy ®Þnh cña b¶o hiÓm th× nh÷ng ng­êi ®­îc h­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm lµ khi cã rñi ro mÊt hoÆc lµm gi¶m thu nhËp trªn c¬ së bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng vµ cã ®ãng b¶o hiÓm x· héi Theo c«ng ­íc 102 th¸ng 6 n¨m1952 tæ chøc lao ®éng quèc tÕ cho triÓn khai 9 chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi . Bao gåm: Ch¨m sãc y tÕ Trî cÊp èm ®au Trî cÊp thÊt nghiÖp Trî cÊp tuæi giµ Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp Trî cÊp gia ®×nh Trî cÊp sinh ®Î Trî cÊp khi tµn phÕ Trî cÊp trî tuÊt 9 chÕ ®é nµy h×nh thµnh nªn hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi . Tuy nhiªn viÖc ¸p dông nh÷ng chÕ ®é nµo l¹i tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ x· héi cña tõng n­íc . HiÖn nay ë viÖt nam theo quy ®Þnh cña chÝnh phñ vÒ c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi th× viÖt nam tiÕn hµnh 6 chÕ ®é . Bao gåm : Ch¨m sãc søc khoÎ ( b¶o hiÓm y tÕ ) Trî cÊp èm ®au Trî cÊp h­u trÝ Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp Trî cÊp thai s¶n Trî cÊp tuÊt Tuy ë viÖt nam ®· triÓn khai 6 chÕ ®é , mçi chÕ ®é cã néi dung vµ chÝnh s¸ch kh¸c nhau nh­ng hiÖn nay chóng ta ch­a cã quü riªng cho tõng chÕ ®é . §©y chÝnh lµ mét h¹n chÕ . H¬n n÷a , víi c¸c lao ®éng kh¸c nhau chóng ta vÉn quy ®Þnh mét møc ®ãng nh­ nhau cho ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng ë c¸c ngµnh nghÒ . Ngoµi ra trong triÓn khai c¸c chÕ ®é còng n¶y sinh rÊt nhiÒu bÊt cËp . C¸c vÊn ®Ò còng dÔ lý gi¶i bëi chóng ta ®ang trong giai ®o¹n qu¸ ®é nªn chñ nghÜa x· héi nªn kh«ng tr¸nh khái .Tuy nhiªn ®¶ng , chÝnh phñ cïng c¬ quan b¶o hiÓm x· héi ®ang cè g¾ng dÇn hoµn thiÖn . §Ó thÊy râ h¬n vÒ t×nh h×nh triÓn khai b¶o hiÓm x· héi t¹i viÖt nam chóng ta sÏ xem xÐt t×nh h×nh triÓn khai chÕ ®é 5 theo c«ng ­íc quèc tÕ t¹i viÖt nam. 2-ChÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp a-Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan triÓn khai chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng (TNL§) vµ bÖnh nghÒ nghiÖp (BNN) ë viÖt nam Trong mäi ho¹t ®éng cña con ng­êi lu«n tiÒm Èn c¸c nguy c¬ rñi ro ®e do¹ tíi cuéc sèng mÆc cho chóng ta cã cè g¾ng nÐ tr¸nh nã , nh­ng nã vÉn lu«n tån t¹i . Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng vËy, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp lu«n song hµnh . MÆc dï tíi nay con ng­êi ®· t×m mäi biÖn ph¸p c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng , nh­ng chØ cã thÓ h¹n chÕ ®­îc tai n¹n lao ®éng , gi¶m thiÓu nh÷ng hËu qu¶ do tai n¹n lao ®éng g©y ra chø kh«ng thÓ ng¨n chÆn ®­îc tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp . Hay nãi c¸ch kh¸c , cßn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× cßn tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. V× vËy tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ®­îc coi lµ mét hiÖn t­îng phæ biÕn chø kh«ng ph¶i lµ mét hiÖn t­îng c¸ biÖt cña mét quèc gia nµo vµ do ®ã ng¨n chÆn tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp cã tÝnh toµn cÇu. §Ó b¶o vÖ ng­êi lao ®éng tr­íc c¸c rñi ro trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, c¸c quèc gia ®Òu cã chÝnh s¸ch vµ c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau, nhiÒu c«ng ­íc cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ ®· quy ®Þnh c¸c tiªu chuÈn , c¸c biÖn ph¸p nh»m ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ t×nh tr¹ng trÇm träng cña tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp còng nh­ c¸c biÖn ph¸p hç trî gióp ®ì nh÷ng ng­êi bÞ tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp , trong ®ã cã c¸c trî cÊp b¶o hiÓm x· héi. Trong c«ng ­íc 102 cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ cã quy ®Þnh mäi n­íc thµnh viªn chÞu hiÖu lùc cña c«ng ­íc nµy ph¶i ¸p dông Ýt nhÊt lµ 3 trong sè 9 nh¸nh chÕ ®é vµ 3 trong sè ®ã ph¶i cã Ýt nhÊt 1 trong c¸c chÕ ®é lµ : -Trî cÊp thÊt nghiÖp -Trî cÊp tuæi giµ (h­u trÝ ) -Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp -Trî cÊp tµn tËt -Trî cÊp tuÊt §iÒu nµy cho thÊy tÇm quan träng cña chÕ ®é trî cÊp TNL§ -BNN trong hÖ thèng c¸c chÕ ®é trî cÊp BHXH cña mçi quèc gia . ViÖt nam còng nh­ nhiÒu quèc gia kh¸c ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ vµ mÆc dï c¸c n­íc ®· cã cè g¾ng nhiÒu trong viÖc ng¨n chÆn vµ h¹n chÕ tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp song nã vÉn cø s¶y ra . ChÝnh v× vËy mét chÝnh s¸ch b¶o ®¶m sÏ lµ hîp lý nhÊt . ChÝnh s¸ch nµy nh»m kh¾c phôc vµ gióp ng­êi lao ®éng æn ®Þnh cuéc sèng sau tai n¹n vµ bÖnh nghÒ nghiÖp . T¹i viÖt nam chÕ ®é tai n¹n lao ®éng ®­îc ®¶ng vµ nhµ n­íc ta cho phÐp thùc hiÖn trong s¾c lÖnh 29/CL ngµy 12/3/1947 nh­ng cßn nhiÒu h¹n chÕ . Tõ ®ã ®Õn nay chÝnh phñ cho ban hµnh rÊt nhiÒu c¸c s¾c lÖnh , nghÞ ®Þnh , th«ng t­ ®· kh¾c phôc rÊt nhiÒu nh÷ng ®iÓm cßn h¹n chÕ trong s¾c lÖnh 29/CL b-Kh¸i niÖm chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp -Tai n¹n lao ®éng vµ BÖnh nghÒ nghiÖp *Tai n¹n lao ®éng : Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ng­êi lao ®éng ph¶i kÒ cËn víi nhiÒu rñi ro nh­ : bÞ th­¬ng, bÞ ng·, báng, nhiÔm ®éc…nh÷ng rñi ro nµy cã thÓ lµm cho ng­êi lao ®éng bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng , bÞ tµn phÕ , cã thÓ bÞ chÕt . §©y chÝnh lµ tai n¹n mµ ng­êi lao ®éng th­êng hay gÆp ph¶i . Nh÷ng tai n¹n nµy cã thÓ do lçi cña ng­êi lao ®éng còng cã thÓ do lçi cña chñ sö dông lao ®éng hoÆc do kh«ng may s¶y ra trong qu¸ tr×nh ng­êi lao ®éng lµm viÖc .Tuy nhiªn , ®Ó cã ®­îc c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng th× mçi quèc gia l¹i cã c¸ch tiÕp cËn riªng kÓ c¶ kh¸i niÖm vµ néi dung. T¹i viÖt nam, theo c¸c v¨n b¶n cña chÝnh phñ vÒ chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp th× tai n¹n lao ®éng ®­îc hiÓu: lµ c¸c tai n¹n g©y tæn th­¬ng bÊt kú mét bé phËn hay chøc n¨ng nµo cña c¬ thÓ ng­êi lao ®éng hoÆc g©y tö vong , s¶y ra trong qu¸ tr×nh lao ®éng , g¾n víi viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc , nhiÖm vô lao ®éng. Trong thùc tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vÊn ®Ó tai n¹n lao ®éng th­êng rÊt phøc t¹p v× nã liªn quan tíi vÊn ®Ò båi th­êng nªn kh¸i niÖm nµy ®­îc më réng cho nh÷ng lo¹i tai n¹n nµo ®­îc coi lµ tai n¹n lao ®éng. Nh÷ng tai n¹n ®­îc coi lµ tai n¹n lao ®éng bao gåm: + Tai n¹n s¶y ra khi ng­êi lao ®éng ®ang thùc hiÖn c«ng viÖc do ng­êi sö dông lao ®éng giao cho: t¹i n¬i lµm viÖc th­êng xuyªn, s¶y ra trªn ®­êng ng­êi lao ®éng ®i c«ng t¸c hoÆc s¶y ra trong thêi gian ng­êi lao ®éng ë n¬i c«ng t¸c theo yªu cÇu cña chñ sö dông lao ®éng (trong thêi gian lµm viÖc ,chuÈn bÞ hoÆc thu dän sau thêi gian lµm viÖc) + Tai n¹n trªn ®­êng ®i . §©y lµ tai n¹n s¶y ra trªn ®­êng tõ n¬i c­ tró ®Õn n¬i lµm viÖc mµ ng­êi lao ®éng th­êng xuyªn ®i lµm vÒ ; tai n¹n s¶y ra tõ n¬i lµm viÖc tíi n¬i ng­êi lao ®éng th­êng ¨n c¬m theo ca… + Tai n¹n khi ng­êi lao ®éng thùc hiÖn c¸c nhu cÇu sinh ho¹t c¸ nh©n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hoÆc theo quy ®Þnh cña doanh nghiÖp. *BÖnh nghÒ nghiÖp : Theo chÕ ®é nµy th× bÖnh nghÒ nghiÖp lµ bÖnh ph¸t sinh do ®iÒu kiÖn lao ®éng cã h¹i cña nghÒ nghiÖp t¸c ®éng tíi ng­êi lao ®éng . Trong ho¹t ®éng kinh tÕ cã rÊt nhiÒu ngµnh nghÒ mµ ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn cã h¹i tíi søc khoÎ nh­: Ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ngµnh nghÒ : ho¸ chÊt , xi m¨ng, luyÖn kim, khai th¸c kho¸ng s¶n,s¶n xuÊt thuèc trõ s©u…th­êng xuyªn ph¶i tiÕp víi ho¸ chÊt ®éc h¹i nªn rÊt dÔ m¾c c¸c bÖnh: nhiÔm ®éc ch× ,ho¸ chÊt … Ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ngµnh nghÒ th­êng xuyªn tiÕp xóc víi bôi , tiÕng ån.. Tuy nãi ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong m«i tr­êng ®éc h¹i dÔ m¾c c¸c bÖnh nghÒ nghiÖp ,nh­ng ®Ó thùc hiÖn ®­îc chÕ ®é chÝnh s¸ch th× ph¶i quy ®Þnh danh môc bÖnh nghÒ nghiÖp .T¹i viÖt nam, theo th«ng t­ 08/TT-LB ngµy 19/5/1976 cña liªn bé y tÕ –tæng c«ng ®oµn vµ lao ®éng –th­¬ng binh vµ x· héi cã 8 lo¹i h×nh .Qua mÊy lÇn söa ®æi bæ sung tíi n¨m 1997 ®­a tæng sè danh môc bÖnh nghÒ nghiÖp nªn 21 bÖnh vµ cã thÓ ph©n thµnh 3 nhãm bÖnh nghÒ nghiÖp sau: BÖnh do yÕu tè vËt lý Do quang tuyÕn X vµ c¸c chÊt phãng x¹ §iÕc nghÒ nghiÖp do tiÕng ån loÐt da , r¸ch ng¨n mòi rung chuyÓn gi¶m ¸p BÖnh do bôi , do tiÕp xóc Bôi phæi do nhiÔm bôi silic Bôi phæi do nhiÔm bôi Ami¨ng Bôi phæi b«ng Lao Viªm gan do vi rót Do leptospira Viªm phÕ qu¶n m·n tÝnh BÖnh do ho¸ chÊt NhiÔm ®éc ch× , c¸c ho¸ chÊt ch× NhiÔm ®éc Benzen vµ c¸c ho¸ chÊt ®ång ®¼ng NhiÔm ®éc thuû ng©n vµ c¸c hîp chÊt NhiÔm ®éc Mangan vµ c¸c hîp chÊt BÖnh x¹m da NhiÔm ®éc TNT(trinitrotoluene) NhiÔm ®éc Asen vµ c¸c hîp chÊt NhiÔm ®éc Nicotin NhiÔm ®éc ho¸ chÊt trõ s©u HiÖn nay danh môc bÖnh ®ang tiÕp tôc ®­îc bæ sung vµ hoµn thiÖn . Tuy nhiªn trong chÕ ®é nµy l¹i kh«ng quy ®Þnh râ ®iÒu kiÖn lao ®éng lµm viÖc nµo ®­îc coi lµ ®éc h¹i Tãm l¹i tai n¹n lao ®éng , bÖnh nghÒ nghiÖp lµ hiÖn t­îng lu«n g¾n víi qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ møc ®é tÇn suÊt phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn lao ®éng. §Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng ®¶ng vµ nhµ n­íc ta chñ tr­¬ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp ®èi víi ng­êi lao ®éng . T¹i viÖt nam chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ®­îc thùc hiÖn tõ 2 hÖ thèng : chñ sö dông lao ®éng c¬ quan BHXH ViÖc thùc hiÖn chÕ ®é tai n¹n lao ®éng- bÖnh nghÒ nghiÖp nµy phÇn nµo b¶o vÖ ®­îc quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng song còng cßn rÊt nhiÒu nh÷ng vÊn ®Ò ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn , nhÊt lµ trong giai ®o¹n nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang cã nhiÒu biÕn ®æi . -ChÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ChÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp lµ mét chÕ ®é thuéc hÖ thèng c¸c chÕ ®é cña b¶o hiÓm x· héi . Tuú theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña mçi n­íc mµ viÖc thùc hiÖn nã kh¸c nhau . T¹i viÖt nam chÕ ®é tai n¹n lao ®éng lµ mét chÕ ®é b¾t buéc theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc ,®­îc hiÓu lµ mét chÕ ®é b¶o vÖ cho ng­êi lao ®éng khi kh«ng may gÆp ph¶i rñi ro lµ tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp do chñ sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp . HiÖn nay chÕ ®é nµy ®­îc thùc hiÖn tõ 2 hÖ thèng : *Chñ sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi ng­êi lao ®éng khi kh«ng may gÆp ph¶i rñi ro trªn tõ khi ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp tíi khi ng­êi lao ®éng ®­îc ®iÒu trÞ æn ®Þnh. *C¬ quan BHXH cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi ng­êi lao ®éng khi ng­êi lao ®éng ®­îc x¸c ®Þnh lµ cã tû lÖ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng t¹i mét møc nµo ®ã .Tuy nhiªn nguån kinh phÝ chi cho c¸c kho¶n do c¬ quan BHXH chi còng lÊy tõ sù ®ãng gãp cña ng­êi sö dông lao ®éng c- Nguyªn t¾c thiÕt kÕ chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ChÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ®­îc ra ®êi nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng , gióp hä æn ®Þnh cuéc sèng khi bÞ tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. §ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng nhanh chãng thÝch nghi víi cuéc sèng míi vµ t¸i hoµ nhËp víi céng ®ång. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®· ®Ò ra khi thiÕt kÕ chÕ ®é nµy ph¶i tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c sau: - Khi ng­êi lao ®éng gÆp ph¶i tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp th× tr¸ch nhiÖm chÝnh kh¾c phôc sù cè chñ yÕu thuéc vÒ ng­êi chñ sö dông lao ®éng mµ kh«ng xÐt nguyªn nh©n tai n¹n lµ do lçi cña ng­êi chñ sö dông lao ®éng hay cña ng­êi lao ®éng . V× suy cho cïng ng­êi lao ®éng kh«ng thÓ tù cè ý g©y ra tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp cho m×nh vµ rñi ro nµy ng­êi lao ®éng chØ gÆp ph¶i khi ng­êi lao ®éng tiÕn hµnh mét sè c«ng viÖc cho ng­êi sö dông lao ®éng. H¬n n÷a víi quy ®Þnh nµy th× ng­êi sö dông lao ®éng sÏ cã tr¸ch nhiÖm h¬n víi vÊn ®Ò ®¶m b¶o an toµn lao ®éng cho ng­êi lao ®éng. Nguyªn t¾c nµy gióp b¶o vÖ ng­êi lao ®éng vµ t¹o ra mèi quan hÖ tèt ®Ñp cã tr¸ch nhiÖm cña chñ sö dông lao ®éng víi ng­êi lao ®éng. - Møc trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo møc ®é suy gi¶m lao ®éng chung hoÆc tû lÖ th­¬ng tËt . Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp lµ c¸c rñi ro s¶y ra ®èi víi ng­êi lao ®éng khi ®ang lµm viÖc sÏ lµm cho ng­êi lao ®éng bÞ suy gi¶m vÒ søc khoÎ . Do bÞ suy gi¶m vÒ søc khoÎ mµ ng­êi lao ®éng sÏ kh«ng cßn kh¶ n¨ng lao ®éng nh­ tr­íc ®­îc n÷a dÉn tíi thu nhËp cña anh ta bÞ gi¶m, h¬n n÷a sau khi tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp anh ta cßn gÆp ph¶i mét sè phiÒn phøc ph¸t sinh trong cuéc sèng nh­ th­êng xuyªn ®au ®Çu ®au l­ng khi thay ®æi thêi tiÕt , kh«ng thÓ tù ®i l¹i , kh«ng nh×n ®­îc .. .C¸c phiÒn to¸i ph¸t sinh nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng . Do ®ã víi môc tiªu lµ ®Ó æn ®Þnh cuéc sèng cho ng­êi lao ®éng th× ph¶i trî cÊp c¨n cø vµo møc ®é suy gi¶m søc khoÎ hay tû lÖ th­¬ng tËt. Møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng ph¶i ®­îc gi¸m ®Þnh t¹i c¬ quan y tÕ cã thÈm quyÒn . - Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp tõ c¬ quan b¶o hiÓm y tÕ chØ b¾t ®Çu khi ng­êi lao ®éng ®· ®­îc ®iÒu trÞ æn ®Þnh , ®Ó l¹i di chøng hoÆc chÕt . Cßn giai ®o¹n tr­íc ng­êi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm c¸c kho¶n chi phÝ cÊp cøu ,s¬ cøu …Nguyªn t¾c nµy xuÊt ph¸t tõ :Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp s¶y ra tr¸ch nhiÖm chÝnh kh¾c phôc thuéc vÒ ng­êi sö dông lao ®éng nªn ng­êi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm cho c¸c kho¶n ®iÒu trÞ ®Ó ng­êi lao ®éng phôc håi sau tai n¹n . Sau khi ng­êi lao ®éng ®· ®­îc ®iÒu trÞ æn ®Þnh c¬ quan y tÕ x¸c ®Þnh møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng th× míi ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm x· héi ®èi víi tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. - Ng­êi lao ®éng khi tham gia vµo qu¸ tr×nh lao ®éng ®­îc h­ëng l­¬ng nªn møc l­¬ng lµm c¨n cø ®Ó tÝnh trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. Tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña tõng n­íc mµ møc l­¬ng nµo ®­îc tÝnh lµm c¨n cø . Mét sè møc l­¬ng th­êng ®­îc tÝnh lµm c¨n cø nh­: L­¬ng tèi thiÓu L­¬ng b×nh qu©n L­¬ng cao nhÊt L­¬ng cuèi cïng L­¬ng thèng nhÊt - Do xuÊt ph¸t tõ tÝnh båi hoµn trong b¶o hiÓm x· héi mµ khi ng­êi lao ®éng tai n¹n lao ®éng bÞ chÕt BHXH ph¶i cÊp mai t¸ng phÝ , trî cÊp mét lÇn cho gia ®×nh ng­êi lao ®éng , trî cÊp tuÊt cho th©n nh©n. Ng­êi sö dông lao ®éng còng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm. - B¶o hiÓm x· héi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi lao ®éng nhanh chãng thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sèng míi vµ t¸i hoµ nhËp cuéc sèng . §©y lµ nguyªn t¾c rÊt quan träng vµ kh«ng ph¶i n­íc nµo khi triÓn khai chÕ ®é nµy ®Òu cã thÓ thùc hiÖn ®­îc nã - Ng­êi lao ®éng dï míi tham gia lao ®éng hay ®· tham gia lao ®éng mét thêi gian ®Òu cã nguy c¬ gÆp ph¶i tai n¹n lao ®éng , vµ ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng gi÷a nh÷ng ng­êi tham gia lao ®éng do ®ã mµ chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp kh«ng quy ®Þnh thêi gian ng­êi lao ®éng tham gia b¶o hiÓm x· héi. Nguyªn t¾c nµy còng xuÊt ph¸t tõ viÖc ng­êi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm chÝnh ®èi víi c¸c tai n¹n lao ®éng s¶y tíi ng­êi lao ®éng. §©y lµ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó triÓn khai chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp . Tuy nhiªn tõ nguyªn t¾c ®Ó triÓn khai ra chÕ ®é l¹i tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch cña tõng n­íc . d- Néi dung chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ë viÖt nam ChÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ra ®êi nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng khi kh«ng may gÆp ph¶i tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp gióp hä æn ®Þnh cuéc sèng . XuÊt ph¸t tõ ®iÒu nµy mµ bé lao ®éng-th­¬ng binh vµ x· héi phèi hîp víi mét sè bé ngµnh cã liªn quan liªn tôc ban hµnh c¸c v¨n b¶n , nghÞ ®Þnh ,th«ng t­ h­íng dÉn thi hµnh chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. Nhê ®ã mµ quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng dÇn ®­îc chó ý nhiÒu h¬n. HiÖn nay ë viÖt nam chÕ ®é TNL§-BNN lµ chÕ ®é b¾t buéc trong hÖ thèng chÕ ®é BHXH. Sau ®©y lµ néi dung c¬ b¶n cña chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ®ang ®­îc thùc hiÖn ë viÖt nam. - VÒ ®èi t­