Đề xuất một số giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của Công ty Cổ phần Tư vấn xây dựng Ninh Bình

Luận văn thạc sĩ kinh tế Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thế Hòa Lớp Cao học 16KT Lê Thị Hải Tuyến 1 LỜI CẢM ƠN Tác giả xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo Trường Đại học Thủy Lợi, nhất là các cán bộ, giảng viên Khoa Kinh tế , Khoa Đào tạo Sau Đại học đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tác giả hoàn thành bản luận văn này. Đặc biệt tác giả xin trân trọng cảm ơn thày giáo hướng dẫn TS Nguyễn Thế Hòa đã hết lòng ủng hộ và hướng dẫn tác giả hoàn thành luận văn. Tác giả xin trân trọng cảm ơn các Thày Cô trong Hội đồng khoa học đã đóng góp những góp ý, những lời khuyên quý giá cho bản luận văn này. Tác giả cũng xin trân trọng cảm ơn Công ty CP Tư vấn xây dựng Ninh Bình, Thư viện trường Đại học Thủy Lợi đã quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi hỗ trợ, giúp đỡ tác giả trong việc thu thập thông tin, tài liệu trong quá trình thực hiện luận văn. Xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã giúp đỡ, chia sẻ khó khăn và động viên tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 12 năm 2010 Lê Thị Hải Tuyến Luận văn thạc sĩ kinh tế Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thế Hòa Lớp Cao học 16KT Lê Thị Hải Tuyến 2 MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN........................................................................................................................1 MỤC LỤC.................................................................................................................. 1 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ.................................................................................... 8 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU............................................................................. 8 MỞ ĐẦU 9 Chương 1. Một số vấn đề lý luận về khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế...............................12 1.1. Lý luận chung về cạnh tranh và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp........... 12 1.1.1 Khái niệm về cạnh tranh .................................................................................. 12 1.1.2 Phân loại cạnh tranh. ........................................................................................ 14 1.1.3 Tác động của cạnh tranh đối với nền kinh tế. .................................................. 15 1.1.4 Khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp ........................................................... 15 1.1.4.1 Khả năng và lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp ........................................ 15 1.1.4.2 Nguồn gốc lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp. .......................................... 19 1.1.4.3 Một số tiêu thức đánh giá khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. .............. 25 1.2. Các nhân tố vĩ mô ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. ...... 31 1.2.1 Môi trường kinh tế vĩ mô ................................................................................. 31 1.2.2. Môi trường chính trị, luật pháp ....................................................................... 32 1.2.3. Môi trường công nghệ ..................................................................................... 33 1.2.4. Môi trường văn hoá xã hội. ............................................................................. 33 1.2.5. Môi trường tự nhiên ........................................................................................ 33 1.3. Các nhân tố vi mô ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. ...... 34 1.3.1. Môi trường vi mô ............................................................................................ 34 1.3.1.1. Khách hàng. .................................................................................................. 34 1.3.1.2. Số lượng các doanh nghiệp trong ngành và cường độ cạnh tranh của ngành .. 35 1.3.1.3. Sự thâm nhập thị trường của doanh nghiệp tiềm ẩn .................................... 35 1.3.1.4. Tác động của các nhà cung ứng đầu vào cho doanh nghiệp ........................ 35 Luận văn thạc sĩ kinh tế Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thế Hòa Lớp Cao học 16KT Lê Thị Hải Tuyến 3 1.3.1.5. Cạnh tranh của sản phẩm thay thế ............................................................... 36 1.3.2. Môi trường nội bộ ảnh hưởng đến sự cạnh tranh của doanh nghiệp .............. 36 1.3.2.1. Nguồn nhân lực ........................................................................................... 36 1.3.2.2. Năng lực máy móc thiết bị, công nghệ thi công ......................................... 38 1.3.2.3. Năng lực tài chính ....................................................................................... 39 1.3.2.4. Chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. .................................................. 40 1.3.2.5. Văn hoá doanh nghiệp. ................................................................................ 41 1.4 Những vấn đề chung và kinh nghiệm cạnh tranh trong thị trường tư vấn về xây dựng tại Việt Nam và trên thế giới. ........................................................................... 41 1.4.1 Khái niệm về tư vấn, thị trường tư vấn xây dựng. ........................................... 41 1.4.2 Chức năng, đặc điểm của thị trường tư vấn xây dựng. .................................... 42 1.4.3 Phân loại thị trường tư vấn xây dựng. .............................................................. 45 1.4.4. Đặc điểm sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp tư vấn xây dựng. ............... 46 1.4.5. Một số tiêu chí và phương pháp đánh giá khả năng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp tư vấn xây dựng .................................................................................. 47 1.4.6. Cạnh tranh của doanh nghiệp trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế ........... 48 1.4.6.1. Tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam ...................................... 48 1.4.6.2. Các nhân tố làm tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế quốc tế hiện nay. ........................................................................................... 50 1.4.6.3. Các nhân tố làm giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế quốc tế hiện nay. ................................................................................... 52 Chương 2. Thực trạng khả năng cạnh tranh của Công ty cổ phần Tư vấn xây dựng Ninh Bình..............54 2.1. Thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình ......................................................................................................... 54 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển . ................................................................ 54 2.1.2. Tổ chức, quản lý và điều hành. ....................................................................... 55 2.1.2.1. Tổ chức bộ máy hoạt động hiện hành. ......................................................... 55 2.1.2.2. Chức năng và quyền hạn của Lãnh đạo Công ty và các phòng chức năng....... 56 Luận văn thạc sĩ kinh tế Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thế Hòa Lớp Cao học 16KT Lê Thị Hải Tuyến 4 2.1.3. Thực trạng sản xuất kinh doanh của Công ty cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình. .......................................................................................................................... 58 2.1.3.1. Công tác tổ chức sản xuất kinh doanh. ........................................................ 58 2.1.3.2. Hoạt động nghiên cứu thị trường và lựa chọn thị trường mục tiêu.............. 61 2.1.3.3. Công tác đấu thầu. ........................................................................................ 62 2.2. Ảnh hưởng của yếu tố môi trường vĩ mô tới khả năng cạnh tranh của công ty cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình. ............................................................................. 63 2.2.1. Môi trường kinh tế quốc dân. .......................................................................... 63 2.2.1.1. Ảnh hưởng của môi trường kinh tế Quôc dân đối với năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp xây dựng. ............................................................................... 63 2.2.1.2. Kinh tế Việt Nam một vài năm gần đây. ...................................................... 63 2.2.1.3. Đánh giá ảnh hưởng của môi trường kinh tế đến năng lực cạnh tranh của Công ty. ..................................................................................................................... 64 2.2.2. Chính sách của nhà nước. ............................................................................... 64 2.2.2.1. Ảnh hưởng của chính sách của nhà nước đối với năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp xây dựng. ............................................................................................ 64 2.2.2.2. Chính sách của nhà nước đối với ngành xây dựng trong thời gian qua. ...... 64 2.2.2.3. Đánh giá ảnh hưởng của các chính sách nhà nước đến năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình. .................................................... 65 2.2.3. Sự tiến bộ của khoa học – kỹ thuật. ................................................................ 65 2.2.3.1. Ảnh hưởng của khoa học – công nghệ đối với năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp. ............................................................................................................ 65 2.2.3.2. Đánh giá ảnh hưởng của khoa học – công nghệ đối với năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình ..................................................... 66 2.3. Ảnh hưởng của yếu tố môi trường vi mô tới khả năng cạnh tranh của công ty cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình. ............................................................................. 66 2.3.1. Khách hàng. ..................................................................................................... 66 2.3.1.2. Đặc điểm khách hàng của Công ty cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình. ... 67 2.3.1.3. Đánh giá ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của Công ty. ....................... 67 Luận văn thạc sĩ kinh tế Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thế Hòa Lớp Cao học 16KT Lê Thị Hải Tuyến 5 2.3.2. Các đối thủ cạnh tranh .................................................................................... 67 2.3.2.1. Ảnh hưởng của đối thủ cạnh tranh đối với năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp xây dựng. ............................................................................................ 67 2.3.2.2. Một vài đối thủ cạnh tranh chủ yếu của Công ty cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình. ................................................................................................................. 68 2.3.2.3. Đánh giá ảnh hưởng của các đối thủ đối với năng lực cạnh tranh của công ty. ............................................................................................................................... 68 2.3.3. Nhà cung cấp ................................................................................................... 69 2.3.4. Nguyên vật liệu. .............................................................................................. 69 2.3.4.1. Ảnh hưởng của nguyên vật liệu đến năng lực cạnh tranh của các Công ty xây dựng. ................................................................................................................... 69 2.3.4.2. Đặc điểm nguyên vật liệu ở Công ty cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình. 69 2.3.4.3. Đánh giá ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của Công ty. ........................ 70 2.4 Đánh giá các yếu tố nội bộ tác động tới khả năng cạnh tranh của công ty cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình. ............................................................................. 70 2.4.1. Nguồn nhân lực trong doanh nghiệp ............................................................... 70 2.4.2. Trang thiết bị công nghệ, ứng dụng công nghệ thông tin. .............................. 75 2.4.3. Khả năng tài chính của doanh nghiệp. ............................................................ 77 2.4.3.1. Tình hình thực hiện các chỉ tiêu. .................................................................. 77 2.4.3.2. Một số chỉ tiêu khác. .................................................................................... 78 2.4.4. Sử dụng ma trận hình ảnh cạnh tranh để phân tích khả năng cạnh tranh của công ty cổ phần Tư vấn xây dựng Ninh Bình. .......................................................... 80 2.4.4.1. Phát hiện đối thủ cạnh tranh. ........................................................................ 80 2.4.4.2. Lựa chọn tiêu thức đánh giá. ........................................................................ 81 2.4.4.3. Phân tích đánh giá các tiêu thức. .................................................................. 83 2.4.4.4. Ma trận hình ảnh cạnh tranh. ....................................................................... 94 2.4.4.5. Sử dụng ma trận phân tích lợi thế và bất lợi để phân tích khả năng cạnh tranh của công ty cổ phần Tư vấn xây dựng Ninh Binh. .......................................... 95 Luận văn thạc sĩ kinh tế Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thế Hòa Lớp Cao học 16KT Lê Thị Hải Tuyến 6 2.4.5. Lợi thế và bất lợi trong cạnh tranh của công ty cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình. .......................................................................................................................... 97 2.4.5.1. Lợi thế cạnh tranh của công ty cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình. ......... 97 2.4.5.2. Bất lợi trong cạnh tranh của công ty cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình. . 98 2.4.5.3. Nguyên nhân chủ yếu ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của Công ty cổ phầnTư vấn xây dựng Ninh Bình: ........................................................................... 100 Chương 3. Một số giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của Công ty cổ phần Tư vấn xây dựng Ninh Bình trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế...101 3.1. Xu hướng phát triển của thị trường dịch vụ tư vấn xây dựng tại Việt Nam. ... 101 3.1.1. Một số vấn đề còn bất cập về hoạt động tư vấn xây dựng Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế. .................................................................................... 101 3.1.2. Xu hướng phát triển của thị trường dịch vụ tư vấn xây dựng tại Việt Nam. 104 3.1.3.Xu hướng hội nhập quốc tế của thị trường xây dựng nói chung và tư vấn xây dựng Việt Nam nói riêng trong thời gian tới : ........................................................ 108 3.2. Quan điểm đề xuất giải pháp. ........................................................................... 111 3.3. Một số giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của Công ty cổ phẩn Tư vấn xây dựng Ninh Bình. ............................................................................................... 113 3.3.1. Xác định mục tiêu chiến lược. ...................................................................... 113 3.3.2. Nghiên cứu xác định thị trường mục tiêu ..................................................... 115 3.3.3. Xây dựng chiến lược cạnh tranh. .................................................................. 116 3.3.3.1. Thực hiện chuyên môn hoá kết hợp với đa dạng hoá ngành nghề sp. ....... 116 3.3.3.2. Chiến lược cạnh tranh dựa trên các chính sách về sản phẩm ..................... 118 3.3.3.3. Thực hiện liên doanh, liên kết để tăng sức mạnh. ...................................... 119 3.3.3.4. Chiến lược marketing, thông tin quảng cáo và phát triển vị thế thương hiệu của doanh nghiệp ..................................................................................................... 120 3.4. Đề xuất một số kiến nghị nhằm hỗ trợ cho doanh nghiệp tư vấn xây dựng nâng cao khả năng cạnh tranh trong quá trình hội nhập quốc tế. .................................... 123 3.4.1. Hoàn thiện tổ chức sản xuất. ......................................................................... 123 3.4.2. Nâng cao năng lực con người. ...................................................................... 128 Luận văn thạc sĩ kinh tế Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thế Hòa Lớp Cao học 16KT Lê Thị Hải Tuyến 7 3.4.3. Hoàn thiện kỹ thuật lập hồ sơ dự thầu để nâng cao năng lực trúng thầu. ..... 137 3.4.4. Hoàn thiện hệ thống thông tin trên thị trường và tham gia xây dựng tổ chức hiệp hội tư vấn xây dựng Việt Nam. ....................................................................... 140 KẾT LUẬN143 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Tên sơ đồ Trang Hình 1.1 Mô hình chuỗi giá trị của M.Porter 22 Hình 1.2 Các giai đoạn của quá trình đầu tư xây dựng công trình 44 Hình 2.1 Sơ đồ tổ chức quản lý của công ty Cổ phần tư vấn xây dựng Ninh Bình hiện nay 56 Luận văn thạc sĩ kinh tế Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thế Hòa Lớp Cao học 16KT Lê Thị Hải Tuyến 8 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Các nguồn lực và khả năng của doanh nghiệp................... 20 Bảng 2.1. Kết quả sản xuất kinh doanh năm 2007- 2009...60 Bảng 2.2: Công tác đấu thầu trong năm 2008.... 62 Bảng 2.3: Công tác đấu thầu trong năm 2009. 62 Bảng 2.4: Trang thiết bị công nghệ phục vụ sản xuất hiện tại của công ty..76 Bảng 2.5: Một số chỉ tiêu tài chính phản ánh tình hình phát triển của Công ty Cổ phần Tư vấn xây dựng Ninh Bình năm 2007-2009.. .77 Bảng 2.6: Hiệu quả sử dụng vốn chủ sở hữu...........78 Bảng 2.7: Tình hình thu hồi công nợ. 79 Bảng 2.8. Thông tin chung về các đối thủ cạnh tranh 81 Bảng 2.9. Tiêu thức đánh giá.. 82 Bảng 2.10. Thị phần của các doanh nghiệp.... 83 Bảng 2.11. Tốc độ tăng thị phần.83 Bảng 2.12. Tính toán các hệ số sinh lợi (số liệu năm 2009).. 84 Bảng 2.13. Giá trị trúng thầu và số lượng các công trình thắng thầu .84 Bảng 2.14. Hệ thống quản lý chất lượng 87 Bảng 2.15. Điểm xếp hạng khả năng đổi mới sản phẩm ........... 87 Bảng 2.16. Phạm vi danh mục sản phẩm tư vấn xây dựng..88 Bảng 2.17. Điểm xếp hạng thời gian đáp ứng khách hàng..89 Bảng 2.18. Trình độ nguồn nhân lực năm 2009...89 Bảng 2.19. Máy móc, thiết bị, ứng dụng công nghệ thông tin.90 Bảng 2.20.. Năng lực tài chính (số liệu năm 2009). 91 Bảng 2.21. Liên danh, liên kết và hội nhập kinh tế quốc tế.92 Bảng 2.22. Số năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn xây dựng............92 Bảng 2.23. Điểm xếp hạng công tác tuyên truyền, quảng cáo.93 Bảng 2.24. Điểm xếp hạng thương hiệu của doanh nghiệp..93 Bảng 2.25. Ma trận hình ảnh cạnh tranh của công ty CP TV XD Ninh Bình..94 Bảng 2.26. Ma trận phân tích lợi thế và bất lợi... 96 Bảng 2.27. Tóm tắt kết quả phân tích lợi thế và bất lợi:. 97 Luận văn thạc sĩ kinh tế Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thế Hòa Lớp Cao học 16KT Lê Thị Hải Tuyến 9 Mở đầu 1. Sự cấp thiết của đề tài. Trong thập niên đầu của thế kỷ XXI, hơn lúc nào hết, toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế đã thực sự trở thành vấn đề thời sự cho mỗi quốc gia, mỗi tổ chức, doanh nghiệp và có tác động không nhỏ tới từng cá nhân trong xã hội. Hoà mình vào tiến trình hội nhập này, nền kinh tế quốc dân nói chung và ngành xây dựng nói riêng đã, đang và sẽ tiếp tục đối mặt với thách thức từ sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường. Vì vậy, việc không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh của doanh nghiệp là yếu tố sống còn, quyết định sự phát triển hay suy yếu không chỉ của riêng doanh nghiệp mà còn của cả nền kinh tế quốc dân. Trong quá trình hội nhập, trên những khía cạnh và góc độ khác nhau, đã có rất nhiều tài liệu nghiên cứu về năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp, thể hiện ở các nội dung sau: - Đã hệ thống hoá được các khái niệm về cạnh tranh, khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp trên thị trường. - Phân tích tình hình cạnh tranh của một số doanh nghiệp xây lắp. - Nghiên cứu thành công một số giải pháp nhằm nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp tư vấn đầu tư xây dựng, khác với các n