Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương Công ty Tư vấn Kỹ Thuật và Công nghệ

Lời mở đầu Trong mọi hình thái xã hội, người ta đều phải quan tâm đến người lao động. Vì người lao động là một trong các nhân tố quan trọng nhất trong quá trình sản xuất kinh doanh của các nhà máy xí nghiệp. Vì vậy mà công ty tư vấn Kỹ thuật và Công nghệ rất coi trọng công nhân viên trong doanh nghiệp của mình. Một trong những yếu tố giúp công ty ngày càng phát triển là việc tổ chức bộ máy kế toán nói chung và kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương nói riêng giúp cho việc hạch toán tiền lương phải trả cho người lao động và những khoản trích theo lương được chính xác. Kế toán tiền lương lao động cung cấp các thông tin đầy đủ kịp thời về lao động để phục vụ cho công tác quản lý và công tác phân phố lao động cũng như tiền lương phù hợp. Kế toán xây lắp lao động phải bố trí hợp lý lao động vào các công việc cụ thể để phát huy năng lực sáng tạo của người lao động từ đó có thể tăng thêm tiền lương hoặc có tiền thưởng cho những sáng kiến hay phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh, nhằm thúc đẩy tăng năng suất lao động cũng như nâng cao đời sống người lao động. Để làm được như trên kế toán lao động tiền lương và các khoản trích theo lương phải tiến hành phân loại lao động trong toàn doanh nghiệp cũng như từng bộ phận của doanh nghiệp. Pháp luật qui định quyền làm việc, lợi ích và quyền khác của người lao động, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng lao động. Từ đó, tạo điều kiện cho mối quan hệ lao động được hài hoà, ổn định góp phần phát huy sáng tạo tài năng của người lao động, nhằm đạt năng suất cao trong lao động sản xuất. Tiền lương để trả cho người lao động cũng phải phù hợp với đặc điểm kinh tế của mỗi đất nước. ở nước ta, một nước đang phát triển, thì tiền lương của người lao động phải đảm bảo mối quan hệ thu nhập giữa công nhân và nông dân, giữa người lãnh đạo với người bị lãnh đạo. Đảm bảo tiền lương danh nghĩa và tiền lương thực tế không ngừng tăng. Vì vậy chế độ tiền lương đúng đắn sẽ tác động rất lớn đến việc củng cố và hoàn thiện quan hệ sản xuất và xã hội. Là một học viên kế toán thực tập tại phòng kế toán của Công ty Tư vấn Kỹ Thuật và Công nghệ tôi nhận thấy vai trò kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương rất quan trọng trong công tác quản lý của các doanh nghiệp xây lắp nói chung và của Công ty nói riêng. Vì thời gian thực tập và trình độ hiểu biết chưa nhiều nên báo cáo còn nhiều hạn chế, kính mong được sự góp ý chỉ bảo của các thầy cô giáo, các cô chú là cán bộ phòng kế toán của Công ty và các bạn để báo cáo này của tôi hoàn thiện hơn. Trong báo cáo này tôi xin trình bày nội dung của chuyên đề: Kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương gồm có ba chương: Chương I: Các vấn đề chung về tiền lương và các khoản trích theo lương Chương II: Thực tế công tác kế toán tiêng lương và các khoản trích theo lương và dự toán công nhân ở tại đơn vị (công ty) Chương III: Nhận xét và đánh giá góp ý kiến về công tác kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương ở đơn vị (công ty) Chương I các vấn đề về tiền lương và các khoản trích theo lương I. Vai trò của lao động trong quá trình sản xuất kinh doanh Lao động là một trong những điều kiện cần thiết cho sự tồn tại và sự phát triển của doanh nghiệp. Lao động là một trong ba yếu tố cơ bản cấu thành của quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh. Lao động là yếu tố mang tính quyết định nhất. Chi phí về lao động là một trong các yếu tố chi phí cơ bản nhất cấu thành nên giá trị sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra. Quản lý lao động là một nội dung quan trọng trong công tác quản lý toàn diện của các đơn vị sản xuất kinh doanh. Vì vậy việc sử dụng hợp lý lao động cũng chính là tiết kiệm chi phí về lao động sống trong giá thành sản phẩm, từ đó góp phần hạ thấp giá thành sản phẩm, tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp và nâng cao đời sống cho người lao đông trong doanh nghiệp. 1. Khái niệm về tiền lương và các khoản trích theo lương Khái niệm tiền lương Tiền lương là biểu hiện bằng tiền của một bộ phận sản phẩm xã hội mà người lao động được sử dụng để bù đắp hao phí lao động của họ trong quá trình sản xuất kinh doanh. Tiền lương (hay tiền công) gắn liền với thời gian và kết quả lao động mà người lao động đã tham gia thực hiện trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. ý nghĩa về tiền lương và các khoản trích theo lương.: - Tiền lương (hay tiền công lao động) là số tiền thù lao lao động của người lao động để họ tái sản xuất sức lao động. Ngoài tiền lương, để bảo vệ sức khoẻ và cuộc sống lâu dài của người lao động, cán bộ công nhân viên còn được hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn mà theo chế độ tài chính hiện hành các khoản này doanh nghiệp phải tính vào chi phí sản xuất kinh doanh. - Quĩ bảo hiểm xã hội được trích vào chi phí sản xuất kinh doanh nhằm trợ cấp cho trường hợp công nhân viên tạm thời hay vĩnh viễn mất sức lao động như đau ốm, thai sản, tai nạn lao động, mất sức, nghỉ hưu, bệnh nghề nghiệp. - Quĩ bảo hiểm y tế: được sử dụng để thanh toán các khoản tiền khám chữa bệnh, viện phí, thuốc thang, phòng bệnh và chăm sóc sức khoẻ của người lao động trong thời gian đau ốm, sinh để. - Kinh phí công đoàn: để phục vụ chỉ tiêu cho hoạt động của tổ chăm lo bảo vệ quyền lợi của người lao động. III. Chế độ nhà nước qui định về tiền lương, chế độ trích lập và sử dụng kinh phí công đoàn, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, chế độ ăn ca. Theo nhà nước qui định trong chính sách về tiền lương thì tiền lương cơ bản của người lao động là 290.000 đồng. Quĩ bảo hiểm xã hội được hình thành bằng cách trích lập tỷ lệ qui định trên tổng số quĩ tiền lương cơ bản và các khoản phụ cấp (phụ cấp chức vụ, phu cấp khu vực) của công nhân viên thực tế phát sinh trong tháng. Theo chế độ hiện hành tỷ lệ trích bảo hiển xã hội là 20%. Trong đó 15% do doanh nghiệp (đơn vị) hoặc chủ sử dụng lao động phải nộp. 15% này được tính vào chi phí sản xuất kinh doanh. 5% còn lại do người lao động đóng góp và tính trừ vào thu nhập (lương) của người lao động. Quĩ bảo hiểm xã hội được chi tiêu cho các trường hợp là người lao động bị đau ốm, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, mất sức, hưu trí.Quĩ này do cơ quan bảo hiểm xã hội quản lý. Quĩ bảo hiểm y tế được sử dụng để thanh toán các khoản tiền khám, chữa bệnh, thuốc thang, viện phí, phòng bệnh, chăm sóc sức khoẻ cho người lao động trong thời gian ốmg đau, sinh đẻ... Quĩ này được hình thành bằng cách trích theo tỷ lệ qui định trên tổng số tiền lương cơ bản và các khoản phụ cấp của công nhân viên thực tế phát sinh trong tháng. Tỷ lệ trích bảo hiểm y tế hiện hành là 3%. Trong đó 2% vào chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, còn 1% thì trừ vào thu nhập (lương) của người lao động. Kinh phí công đoàn hình thành do việc trích lập theo một tỷ lệ qui định trên tổng số tiền lương cơ bản và các khoản phụ cấp sản xuất kinh doanh. Tỷ lệ trích kinh phí công đoàn hiện nay là 2%. Số phí công đoàn doanh nghiệp trích được một phần nộp lên cơ quan quản lý công đoàn cấp trên, một phần để lại doanh nghiệp để chi tiêu cho hoạt động công đàon tại doanh nghiệp. Ta có bảng sau: Nguồn hình thành Các loại quĩ  Người sử dụng lao động (doanh nghiệp)  Người lao động (CNV)  Tổng số   Bảo hiểm xã hội  15%  5%  20%   Bảo hiểm y tế  2%  1%  3%   Kinh phí công đoàn  2%  -  2%   Tổng số  19%  6%  25%   Tiền lương phải trả cho người lao động cùng các khoản trích bảo hiểm xã hội(BHXH), bảo hiểm y tế(BHYT), kinh phí công đoàn(KPCĐ) hợp thành chi phí nhân công trong tổng chi phí sản xuất kinh doanh. Ngoài chế độ tiền lương và các khoản trích theo lương, doanh ghiệp còn phải xây dựng chế độ tiền lương, tiền thưởng cho tập thể, cá nhân có thành tích trong sản xuất kinh doanh. Tiền thưởng bao gồm thưởng thi đua(lấy từ quĩ khen thưởng) và thưởng trong sản xuất kinh doanh như thưởng nâng cao chất lượng sản phẩm, thưởng tiết kiệm vật tư, thưởng phát minh sáng kiến...( tiền thưởng này lấy từ quĩ tiền lương). Như vậy theo chế độ hiện hành đang áp dụng thì: - Tỷ lệ trích vào lương của người lao động là 6% theo tổng lương. - Tỷ lệ trích vào chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là 19% tổng lương công nhân. Vậy tổng phải trích là 25%. Tóm lại các khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn cùng với tiền lương phải trả cho công nhân viên đã hợp thành chi phí về nhân công trong tổng chi phí sản xuất kinh doanh. Quản lý việc tính toán trích lập và chi tiêu sử dụng các quĩ tiền lương, quĩ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn có ý nghĩa không những đối với việc tính toán chi phí sản xuất kinh doanh mà còn có ý nghĩa với cả việc đảm bảo quyền lợi cho người lao động trong doanh nghiệp. IV. Các hình thức tiền lương và phương pháp chia lương Như vậy, trong phạm vi nền kinh tế quốc dân cũng như trong phạm vi doanh nghiệp, muốn hạ thấp giá thành sản phẩm, tăng tích luỹ thì cách tốt nhất là phải đảm bảo tốc độ tăng năng suất lao động nhanh hơn tốc độ tăng lương bình quân. Tuy nhiên, vấn đề mà người lao động quan tâm không phải là số lượng tiền mà họ đựoc nhận mà họ quan tâm đế khối lượng tư liệu sinh hoạt họ sẽ nhận được thông qua tiền lương. Để đáp ứng nhu cầu này ta hãy tìm hiểu về tiền lương danh ghĩa và tiền lương thực tế. - Tiền lương danh nghĩa là khối lượng tiền trả cho công nhân viên dưới hình thức tiền tệ. Đây là tiền tiền lương thực tế mà người lao động nhận được. -Tiền lương thực tế: được xác định bởi số lượng hàng hóa dịch vụ mà người lao động nhận được thông qua tiền lương danh nghĩa. Tiền lương thực tế phụ thuộc vào hai yếu tố cơ bản sau: +Tổng số tiền nhận được (tiền lương danh nghĩa) +Chỉ số giá cả hàng hóa tiêu dùng và dịch vụ Các hình thức tiền lương: Ngoài những vấn đề trình bày ở trên thì lựa chọn phương thức trả lương hợp lý cũng đóng vai trò hết sức quan trọng. Nó góp phần vào việc giáo dục quan điểm ý thức, thái độ , kỷ luật của người lao động. Bên cạnh đó, nó còn góp phần bổ sung và sử dụng tốt lực lượng lao động trong xã hội, kích thích sản xuất. Chúng ta đi sâu vào hai hình thức lương đang được áp dụng hiện nay và để từ đó xác định được mức lương tương ứng cụ thể cho mọi loại hình doanh nghiệp . *Hình thức tiền lương thời gian: Là hình thức tiền lương tính theo thời gian làm việc, cấp bậc kỹ thuật và thang lương của người lao động. Theo hình thức này tiền lương thời gian phải trả được tính bằng thời gian làm việc nhân với mức lương thời gian. Tiền lương thời gian với đơn giá tiền lương cố định được gọi là tiền lương thời gian giản đơn. Tiền lương thời gian giản đơn có thể kết hợp với chế độ tiền lương thưởng để khuyến khích người lao động hăng hái làm việc, tạo nên tiền lương thời gian có thưởng. Để áp dụng trả lương theo thời gian, doanh nghiệp phải theo dõi ghi chép thời gian làm việc của người lao động và có mức lương thời gian . Các doanh nghiệp chỉ áp dụng tiền lương thời gian cho những việc chưa xây dựng được định mức lao động, chưa có đơn giá tiền lương sản phẩm. Tiền lương thời gian thườn áp dụng cho lao động làm công tác văn phòng như hành chính, quản trị, thống kê, tổ chức lao động, kế toán tài vụ... Hình thức tiền lương thời gian có nhiều hạn chế. Đó là chưa đảm bảo nguyên tắc phân phối cho lao động vì chưa tính đế chất lượng lao động không khuyến khích được người lao động quan tâm đến kết quả lao động. Chưa gắn chặt tiền lương theo kết quả và chất lượng lao động. Lương theo thời gian (theo tháng) = lương cấp bậc + phụ cấp (nếu có) Lương tháng Lương theo thời gian (theo ngày) = Số ngày làm việc trong tháng theo qui chế (22 ngày) Lương ngày Lương theo thời gian (theo giờ) = 8 giờ Tiền lương thời gian có thưởng = Tiền lương đơn giản + Tiền thưởng (có tính chất thường xuyên) Lương công nhân là tiền lương trả cho người lao động chưa sắp xếp bậc thang lương và người lao động làm ngày nào thì hưởng mức công nhật số ngày làm việc thực tế. *Hình thức tiền lương theo sản phẩm: Đây là hình thức tiền lương tính theo khối lượng (số lượng) sản phẩm, công việc đã hoàn thành đảm bảo yêu cầu chất lượng qui định và đơn giá tiền lương tính cho một đơn vị sản phẩm, công việc đó. Tiền lương sản phẩm đựoc tính bắng số lượng (khối lượng) sản phẩm, công việc hoàn thành đủ tiêu chuẩn chất lượng nhân với đơn giá tiền lương sản phẩm . Việc tính toán tiền lương sản phẩm phải dựa trên cơ sở các tài liệu về hạch toán kết quả lao động theo khống lượng sản phẩm, công việc hoàn thành và đơn giá tiền lương sản phẩm mà doanh nghiệp áo dụng đối với từng loại sản phẩm hay côg việc. Nhưng tuỳ theo yêu cầu quản lý về chất lượng sản phẩm và mối quan hệ giữa kết quả lao động với người lao động thì doanh nghiệp có thể áp dụng các hình thức tiền lương sản phẩm sau: - Tiền lương sản phẩm trực tiếp: là hình thức tiền lương trả cho người lao dộng được tính theo số lượng ssnả phẩm hoàn thành đúng tiêu chuẩn(qui cách), phẩm chất và đơn giá tiền lương sản phẩm đã qui định. (KHông hạn chế số lượng sản phẩm hoàn thành). Đây là hình thức trả lương được cá doanh nghiệp sử dụng phổ biến để tính lương trả cho công nhân trực tiếp sản xuất Tiền lương = Khối lượng sản phẩm x đơn giá tiền lương sản phẩm trực tiếp đạt tiêu chuẩn qui định sản phẩm trực tiếp - Tiền lương sản phẩm gián tiếp: được áp dụng để trả lương cho công nhân làm các công việc phục vụ sản xuất ở các phân xưởng sản xuất như công nhân vận chuyển nguyên vật liệu, thành phẩm, bảo dưỡng máy móc thiết bị. Căn cứ vào kết quả lao động của công nhân trực tiếp sản xuất và người phụ việc đã phục vụ để tính trả lương sản phẩm gián tiếp. Được áp dụng cho công nhân phụ việc. Tiền lương = Khối lượng sản phẩm x Đơn giá gián tiếp đạt tiêu chuẩn sản phẩm gián tiếp - Tiền lương sản phẩm có thưởng: Là kết hợp trả lương theo sản phảm trực tiếp hoặc gián tiếp và chế độ tiền thưởng trong sản xuất(thưởng tiết kiệm và vật tư, thưởn tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm) -Tiền lương sản phẩm luỹ tiến: là tiền lương sản phẩm tính theo đơn giá lượng sản phẩm tăng dần (lũy tiến) áp dụng theo mức độ hoàn thành vượt mức khối lượng sản phẩm. Được sử dụng khi cần đẩy mạnh tiến dộ thi công hoặc thực hiện công việc có tính đột xuất. TLSP luỹ tiến = Đơn giá x SLSPđã + ( (đơn giá lương sp) x SLSP lương SP hoàn thành vượt kế hoạch - Tiền lương khoán theo khối lượng công việc: Đây là biến tướng của tiền lương sản phẩm với hình thức khoán theo khối lượng công việc hoặc cho từng công việc như khoán việc hay khoán gọn, khoán sản phẩm cuối cùng. Để khuyến khích người lao động nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm thì có thể áp dụng việc chia lương theo các thành viên. - Chia lương sản phẩm tập thể theo thời gian làm việc và cấp bậc kỹ thuật. Căn cứ vào thời gian làm việc thực tế và hệ số lương cấp bậc của từng người để tính chia lương sản phẩm tập thể cho từng người. Hình thức này được áp dụng cho cấp bậc công nhân phù hợp với cấp bậc công việc được giao. - Chia lương sản phẩm tập thể theo thời gian làm việc, cấp bậc kỹ thuật kết hợp bình công chấm điểm. Hình thức này được áp dụng cho cấp bậc công nhân không phù hợp với cấp bậc công việc được giao và có sự chênh lệch về năng suất lao đông giữa các thanh viên trong tập thể. - Chia lương tham gia đóng góp vào sản phẩm, sản phẩm tập thể theo bình công xét điểm. Chia theo hệ số tham góp của công nhân với sản phẩm xây lắp được áp dụng khi công nhân làm việc ổn định, kỹ thuật đơn giản, chênh lệch về năg suất lao động giữa các thành viên trong tập thể (chủ yếu đo thái độ lao động và sức khoẻ quyết định). Hình thức tiền lương sản phẩm quán triệt được nguyên tắc phân phối theo lao động, tiền lương gắn chặt với số lượng, chất lượng lao dộng do đó kích thích được người lao động quan tâm đến kết quả lao động và chất lượng lao động, thúc đẩy tăng năng suất lao động. Trên đây là các hình thức trả lương cơ bản đang được sử dụng trong hầu hết các doanh nghiệp. Nhưng trên thực tế khi trả lương cho cán bộ công nhân viên, các doanh nghiệp không phải nhất thiết áp dụng cứng nhắc theo đúng chế độ mà có thể nghiên cứu kết hợp các chế độ với nhau một cách khoa học đêt sao cho phù hợp nhất với điều kiện của đơn vị mình. Việc áp dụng chế độ trả lương( hình thức tiền lương) phù hợp với đối tượng lao động trong doanh nghiệp cũng là một trong những điều kiện quan trọng để huy động và sử dụng có hiệu quả lao động, tiế kiêmk hợp lý về lao động sống trong chi phí sản xuất kinh doanh góp phần hạ thấp giá thành sản phẩm tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp có thể trích một phần từ lợi nhuận để khen thưởng cho những công nhân viên có thành tích xuất sắc. Việc tính toán tiền lương căn cứ vào quyết định và chế độ khen thưởng hiện hành. V. Nội dung quĩ tiền lương và phân loại quĩ tiền lương Quĩ tiền lương của doanh nghiệp xây lắp là toàn bộ số tiền lương tính theo số công nhân viên của doanh nghiệp do doanh nghiệp quản lý và chi trả. Quĩ tiền lương bao gồm các khoản: -Tiền lương tính theo thời gian, tiền lương tính theo sản phẩm và tiền lương khoán. -Tiền lương trả cho người lao động sản xuất ra sản phẩm hỏng trong phạm vi chế độ qui định. -Tiền lương trả cho người lao động trong thời gian ngừng sản xuất do nguyên nhân khách quan, trong thời gian được điều động công tác làm nghĩa vụ theo chế độ qui định, thời gian nghỉ phép, thời gian đi học... -Các loại phụ cấp làm đêm, làm thêm giờ. -Các khoản tiền thưởng có tính chất thường xuyên. Quĩ tiền lưong kế hoạch trong doanh nghiệp còn được tính cả các khoản trợ cấp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế... trong thời gian người lao động ốm đau, thai sản, tai nạn lao động. Trong doanh nghiệp để phục vụ cho công tác hạch toán, tiền lương có thể được chia thành hai loại: Tiền lương trực tiếp và tiền lương gián tiếp, trong tiền lương của công nhân viên trong doanh nghiệp xây lắp được chia thành tiền lương chính và tiền lương phụ. -Tiền lưong chính là tiền lương trả cho người lao động trong thời gian làm việc thực tế của họ gồm tiền lương trả theo cấp bậc và các khoản phụ cấp kèm theo( như phụ cấp trách nhiệm, phụ cấp khu vực, phụ cấp làm đêm,phụ cấp làm thêm giờ) -Tiền lương phụ là tiền lương trả cho công nhân viên trong thời gian nghỉ được hưởng lương theo chế độ như tiền lương trong thời gian nghỉ tết, nghỉ lễ, nghỉ vì ngừng sản xuất do nguyên nhân khách quan. Những công nhân viên sản xuất nhưng không mang lại kết quả thì cũng được trả lương theo lương phụ. Tiền lương của công nhân trực tiếp sản xuất gắn với quá trình sản xuất sáng tạo ra các công trình và được hạch toán trực tiếp vào chi phí sản xuất từng công trình, từng hạng mục công trình. Tiền lương phụ không gắn liền với việc tạo ra các công trình nên được hạch toán gián tiếp vào chi phí sản xuất từng công trình theo một tiêu chuẩn phân bổ nhất định. Vì vậy, việc phân chia tiền lương thành tiền lương chính và tiền lương phụ có ý nghĩa quan trọng đối với công tác kế toán và phân tích tiền lương trong giá thành sản phẩm (công tình). Để đảm bảo hoàn thành và hoàn thành vượt mức kế hoạch sản xuất của doanh nghiệp thì việc quản lý và cho tiêu quĩ tiền lương phải được đặt trong mối quan hệ phục vụ tốt cho việc thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và chỉ tiêu tiết kiệm hợp lý quĩ tiền lương. Ngoài ra doanh nghiệp còn có các quĩ khác như : Quĩ bảo hiểm xã hội được trích lập nhằm trợ cấp cho công nhân viên có tham gia đóng góp quĩ trong trường hợp họ bị mất khả năng lao động như: trợ cấp cho công nhân viên ốm đau, thai sản, tai nạn lao động hay bệnh nghề nghiệp, hưu trí mất sức lao động. Ngoài việc chia trả cho công nhân viên, tiền của quĩ còn được dùng cho công tác quản lý quĩ bảo hiểm xã hội và nộp lên cơ quan quản lý bảo hiểm xã hội cấp trên. Quĩ bảo hiểm y tế được trích lập cho người lao động có tham gia đóng góp quĩ trong các hoạt động khám chữa bênh. Ngoài ra, quĩ bảo hiểm y tế cũng phải nộp lên cơ quan chuyên môn chuyên trách và trợ cấp cho người lao động thông qua mạng lưới y tế. Kinh phí công đoàn được trích lập để phục vụ chi tiêu cho hoạt động của tổ chức công đoàn the