Đạo Islam là tôn giáo có số l¬ượng tín đồ đông đảo với khoảng trên một tỉ ng-ười, chỉ đứng sau Công giáo.Ngày nay,đạo Islam đã có mặt ở hầu khắp các châu lục, trong đó có hàng chục quốc gia coi đạo Islam là quốc giáo.
Ở Việt Nam,đạo Islam có số l¬ượng tín đồ không đông, chỉ xếp thứ 6 trong số 6 tôn giáo đang sinh hoạt bình thư¬ờng là Phật giáo, Công giáo, Tin Lành, Cao Đài, Phật giáo Hoà Hảo,đạo Islam .
Tín đồ đạo Islam ở n¬ước ta tuyệt đại bộ phận là ngư¬ời Chăm, các dân tộc khác và ngoại kiều rất ít. Theo thống kê của Vụ Các Tôn giáo khác – Ban Tôn giáo Chính phủ, đạo Islam bao gồm hai cộng đồng: Chăm Islam và Chăm Bàni với số l-ượng tín đồ khoảng trên 66.695 ng¬ời, trong đó Chăm Islam khoảng trên 25.688 ngư¬ời. Chăm Bàni khoảng trên 41.007 ngư¬ời, sinh sống tập trung ở khu vực Nam Trung Bộ, Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ, các tỉnh khác tuy có song rất ít [1,81-82].
Hiện nay, trong bối cảnh toàn cầu hoá, hội nhập kinh tế quốc tế, tôn giáo nói chung,đạo Islam nói riêng đđang có ảnh hưởng mạnh mẽ đđối với đđời sống văn hóa, tinh thần, chính trị, xã hội đất nước; Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đđến vấn đđề này. Văn kiện Đại hội X đã l¬ưu ý tới vấn đề này khi chỉ ra rằng: "Đồng bào các tôn giáo là bộ phận quan trọng của khối đại đoàn kết dân tộc. Thực hiện nhất quán chính sách tôn trọng và đảm bảo quyền tự do tín ng¬ưỡng, theo hoặc không theo tôn giáo của công dân, quyền sinh hoạt tôn giáo bình thường theo pháp luật"[7,122].
Như¬ vậy, việc nghiên cứu các tôn giáo nói chung và đạo Islam nói riêng đối với mỗi quốc gia, dân tộc là rất cần thiết nhằm khẳng định vai trò của các tôn giáo trong công cuộc xây dựng đất nư¬ớc. Và đặc biệt là đạo Islam, trong suốt quá trình hình thành và phát triển của mình, nó luôn bị coi là “tôn giáo mang đậm màu sắc chính trị”, là tôn giáo gắn với chủ nghĩa khủng bố. Chính vì vậy đạo Islam ch¬ưa thực sự đ¬ược hiểu đúng, đ¬ược đánh giá một cách trung thực những cố gắng của mình đối với nhân loại nói chung và Việt Nam nói riêng.
Với những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài : “B¬ước đầu tìm hiểu đạo Islam ở Việt nam” làm đđề tài khóa luận của mỡnh. Hy vọng sẽ mang lại một cách nhìn, đánh giá khách quan hơn về những đóng góp của đạo Islam đối với toàn nhân loại nói chung và Việt Nam nói riêng
82 trang |
Chia sẻ: ngtr9097 | Lượt xem: 2386 | Lượt tải: 6
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Khóa luận Bước đầu tìm hiểu đạo Islam ở Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA TRIẾT HỌC
-----***-----
NGUYỄN THỊ PHƯƠNG THẢO
ĐỀ TÀI
BƯỚC ĐẦU TÌM HIỂU
ĐẠO ISLAM Ở VIỆT NAM
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐẠI HỌC CHÍNH QUY
NGÀNH: TRIẾT HỌC
KHOÁ: 2003-2007
Giáo viên hướng dẫn: TS.Trần Thị Kim Oanh
Hà Nội - 2007
MỞ ĐẦU
1.Lớ do chọn đề tài
Đạo Islam là tôn giáo có số lượng tín đồ đông đảo với khoảng trên một tỉ người, chỉ đứng sau Công giáo.Ngày nay,đạo Islam đã có mặt ở hầu khắp các châu lục, trong đó có hàng chục quốc gia coi đạo Islam là quốc giáo.
Ở Việt Nam,đạo Islam có số lượng tín đồ không đông, chỉ xếp thứ 6 trong số 6 tôn giáo đang sinh hoạt bình thường là Phật giáo, Công giáo, Tin Lành, Cao Đài, Phật giáo Hoà Hảo,đạo Islam .
Tín đồ đạo Islam ở nước ta tuyệt đại bộ phận là người Chăm, các dân tộc khác và ngoại kiều rất ít. Theo thống kê của Vụ Các Tôn giáo khác – Ban Tôn giáo Chính phủ, đạo Islam bao gồm hai cộng đồng: Chăm Islam và Chăm Bàni với số lượng tín đồ khoảng trên 66.695 ngời, trong đó Chăm Islam khoảng trên 25.688 người. Chăm Bàni khoảng trên 41.007 người, sinh sống tập trung ở khu vực Nam Trung Bộ, Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ, các tỉnh khác tuy có song rất ít [1,81-82].
Hiện nay, trong bối cảnh toàn cầu hoá, hội nhập kinh tế quốc tế, tôn giáo nói chung,đạo Islam nói riêng đđang có ảnh hưởng mạnh mẽ đđối với đđời sống văn hóa, tinh thần, chính trị, xã hội đất nước; Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đđến vấn đđề này. Văn kiện Đại hội X đã lưu ý tới vấn đề này khi chỉ ra rằng: "Đồng bào các tôn giáo là bộ phận quan trọng của khối đại đoàn kết dân tộc. Thực hiện nhất quán chính sách tôn trọng và đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, theo hoặc không theo tôn giáo của công dân, quyền sinh hoạt tôn giáo bình thường theo pháp luật"[7,122].
Như vậy, việc nghiên cứu các tôn giáo nói chung và đạo Islam nói riêng đối với mỗi quốc gia, dân tộc là rất cần thiết nhằm khẳng định vai trò của các tôn giáo trong công cuộc xây dựng đất nước. Và đặc biệt là đạo Islam, trong suốt quá trình hình thành và phát triển của mình, nó luôn bị coi là “tôn giáo mang đậm màu sắc chính trị”, là tôn giáo gắn với chủ nghĩa khủng bố. Chính vì vậy đạo Islam chưa thực sự được hiểu đúng, được đánh giá một cách trung thực những cố gắng của mình đối với nhân loại nói chung và Việt Nam nói riêng.
Với những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài : “Bước đầu tìm hiểu đạo Islam ở Việt nam” làm đđề tài khóa luận của mỡnh. Hy vọng sẽ mang lại một cách nhìn, đánh giá khách quan hơn về những đóng góp của đạo Islam đối với toàn nhân loại nói chung và Việt Nam nói riêng.
2.Tỡnh hỡnh nghiên cứu
Trên thế giới và ở Việt Nam, vấn đề về đạo Islam trước đây chưa được đầu tư nghiên cứu một cách thoả đáng. Tuy nhiên, sau sự kiện 11/9/2001 ở nước Mỹ thì vấn đề đạo Islam được cả thế giới quan tâm. Rất nhiều công trình của các học giả thế giới công bố gần đây cho thấy bức tranh toàn cảnh về đạo Islam .
Có thể kể đến các tác giả nước ngoài tiêu biểu như: Dominique Sourel (giáo sư Đại học Paris –Sorbornne với tác phẩm “Hồi giáo” (do Mai Anh – Thi Hoa – Thu Thuỷ – Thanh Vân dịch), Jamal J. Elias với tác phẩm “Islam” và “Vấn đề giáo phái trong Islam giáo”, Trevor Ling với “A History of Religion East and West”,...
Ở Việt Nam, vấn đề đạo Islam trong những năm gần đây được giới nghiên cứu quan tâm hơn . Nhiều công trình nghiên cứu về đạo Islam ở Việt Nam ở các góc độ tôn giáo, văn hoá và kinh tế, chính trị, an ninh, quan hệ quốc tế, v.v. được công bố. Tiêu biểu là các tác giả như: Lương Ninh với “Đạo Hồi với người Chăm ở Việt Nam “, Nguyễn Văn Luận với tác phẩm: “Người Chàm Hồi giáo miền Tây Nam phần Việt Nam”, Nguyễn Bình với “Bước đầu tìm hiểu Islam”, Văn Món với “Tín ngưỡng Bàlamôn giáo và Hồi giáo trong lễ hội Chăm”, Nguyễn Văn Dũng với “Về các cộng đồng Hồi giáo trong đời sống xã hội các nước Tây Âu hiện nay”, Ngô Văn Doanh với “Vai trò của Hồi giáo trong đời sống chính trị hiện tại các nước Đông Nam Á”….
Tuy nhiên, trong các bài viết, nghiên cứu của các tác giả đều chỉ nghiên cứu đạo Islam một cách chung chung, hoặc đi sâu vào giáo lý, giáo luật, giáo phái…của đạo Islam một cách cụ thể, hoặc đứng trên phương diện chính trị mà phê phán Islam như một “Tôn giáo khủng bố”,… mà chưa thực sự có những đánh giá khách quan về những đóng góp của đạo Islam đối với nhân loại nói chung và Việt Nam nói riêng. Nhìn chung các hướng nghiên cứu trên có những đánh giá chưa khách quan về đạo Islam nói chung và đặc biệt là đạo Islam ở Việt Nam nói riêng.
3. Mục đích và nhiệm vụ của khoá luận
Mục đđích của khoá luận: Dựa trên cơ sở lý luận mác xít khoá luận phân tích một cách tổng quan nhất về đạo Islam trên thế giới và đặc biệt là ở Việt Nam.
Nhiệm vụ của khoá luận:
Thứ nhất: Nhận định một cách tổng quan nhất về đạo Islam .
Thứ hai: Phân tích tình hình đạo Islam ở Việt Nam hiện nay.
4. Đối tượng nghiên cứu
Khoá luận tập trung vào nghiên cứu tổng quan về đạo Islam và đạo Islam ở Việt Nam.
5. Phương pháp nghiên cứu
Cơ sở phương pháp luận của khoá luận là chủ nghĩa duy vật biện chứng.
Cơ sở phương phương cụ thể: phương pháp phân tớch - tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp logic - lịch sử và một số phương pháp khác.
6. Đóng góp của khoá luận
Khoá luận góp phần cung cấp cái nhìn tổng quan về đạo Islam và đạo Islam ở Việt Nam.
Khoá luận có thể làm tài liệu tham khảo cho sinh viên nghiên cứu về tôn giáo.
7. Bố cục của khoá luận
Khoá luận gồm: phần mở đđầu, nội dung chính, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo. Phần nội dụng chính của khoá luận gồm hai chương, sáu tiết.
NỘI DUNG CHÍNH:
CHƯƠNG 1: NHẬN ĐỊNH TỔNG QUAN VỀ ĐẠO ISLAM
1.1. Những tiền đề ra đời đạo Islam
1.1.1. Tỡnh hỡnh kinh teỏ, xaừ hoọi trên bán đảo Ảrập (Arab)
Ảrập laứ moọt baựn ủaỷo lụựn ụỷ Taõy Nam chaõu AÙ, tieỏp giaựp vụựi Chaõu Phi, naốm treõn con ủửụứng noỏi lieàn caực chaõu Aõu, AÙ, Phi caỷ veà ủửụứng thuyỷ vaứ ủửụứng boọ. So vụựi caực khu vửùc xung quanh nhử Ai Caọp, Lửụừng Haứ trỡnh ủoọ phaựt trieồn xaừ hoọi ụỷ baựn ủaỷo Ảrập coự chaọm hụn. Ngay trong phaùm vi baựn ủaỷo, trỡnh ủoọ phaựt trieồn giửừa caực khu vửùc cuừng khoõng ủoàng ủeàu. Vuứng ủaỏt phớa Nam cuỷa baựn ủaỷo (Yemem ngaứy nay) coự ủieàu kieọn tửù nhieõn vaứ khớ haọu tửụng ủoỏi thớch nghi vụựi saỷn xuaỏt noõng nghieọp, ủửụùc meọnh danh laứ “Maỷnh ủaỏt giaứu coự cuỷa Ảrập”, ủaừ traỷi qua cheỏ ủoọ chieỏm hửừu noõ leọ nhửng laùi rụi vaứo tỡnh traùng suy taứn trửụực khi đạo Islam ra ủụứi. ễÛ phớa Baộc ủaừ tửứng xuaỏt hieọn moọt soỏ tieồu vửụng quoỏc Ảrập, nhửng sau ủoự trụỷ thaứnh phieõn thuoọc cuỷa ủeỏ quoỏc Byzantin vaứ ủeỏ quoỏc Ba Tử beõn caùnh. Vuứng Hejaz doùc ven bụứ Hoàng Haỷi ụỷ phớa Taõy cuỷa baựn ủaỷo tửứ xửa ủaừ laứ moọt trong nhửừng con ủửụứng thoõng thửụng quan troùng giửừa phửụng ẹoõng vaứ phửụng Taõy, giửừa ẹũa Trung Haỷi vụựi Aỏn ẹoọ Dửụng. Taùi ủaõy ủaừ xuaỏt hieọn moọt soỏ thaứnh phoỏ lụựn, trong ủoự coự caực thaứnh phoỏ quan troùng nhử Mecca, Yathrib (Medina). Caực thaứnh phoỏ naứy thũnh vửụng daàn leõn theo ủaứ phaựt trieồn cuỷa maọu dũch vaứ thửụng nghieọp.
Ngoaứi Yemem vaứ vuứng Hejaz, caực vuứng coứn lại cuỷa baựn ủaỷo Ảrập phaàn lụựn laứ sa maùc vaứ baừi coỷ, vỡ vaọy cử daõn ụỷ nhửừng nụi naứy chuỷ yeỏu laứm ngheà chaờn nuoõi. Cho ủeỏn ủaàu theỏ kyỷ thửự VII, cử daõn ụỷ ủaõy vaón soỏng trong thụứi kyứ boọ lạc. Tuy vaọy, nhửừng boọ laùc hoaởc lieõn minh boọ laùc naứy laùi ủoựng vai troứ laứ thũ daõn cuỷa nhửừng trung taõm thửụng maùi vaứ troàng troùt cho duứ khoõng coự moọt chớnh quyeàn trung ửụng hoaởc moọt nhaứ nửụực naứo chi phoỏi toaứn boọ baựn ủaỷo Ảrập. Trong noọi boọ caực boọ laùc, sửù phaõn hoaự xaừ hoọi baột ủaàu dieón ra, ớt nhaỏt noự cuừng coự moọt vaứi boọ laùc theo cheỏ ủoọ maóu heọ. Tuy nhieõn, ủieàu ủaựng lửu yự laứ ngay caỷ trong nhửừng boọ laùc thửùc sửù theo cheỏ ủoọ phuù heọ thỡ nửừ giụựi laùi laứ ngửụứi naộm giửừ taứi saỷn. Chính tình hình đời sống nhân dân vẫn còn trong thời kỳ bộ lạc, lại có sự phân hoá nên vô cùng khổ cực.
1.1.2. Tỡnh hỡnh tớn ngửụừng toõn giaựo.
Coự raỏt ớt tử lieọu noựi veà tỡnh hỡnh tớn ngửụừng ụỷ baựn ủaỷo Ảrập thụứi ủieồm Mohamet ra ủụứi nhửng caực ủeỏ cheỏ quanh ủoự nhử Abyssinia ủeàu laứ nhửừng vửụng quoỏc Kitoõ giaựo. Ngay caỷ vuứng Sassania Persia ụỷ phớa ẹoõng Baộc baựn ủaỷo Ảrập (Iran ngaứy nay) duứ ủaừ toõn thụứ Baựi Hoaỷ giaựo nhửng cuừng coự moọt soỏ lửụùng tớn ủoà Kitoõ giaựo ủaựng keồ; vaứ ụỷ phớa Taõy Baộc Ảrập laứ vuứng Ai Caọp Kitoõ giaựo. Coự theồ coự moọt soỏ tớn ủoà Kitoõ giaựo ngửụứi Ảrập nhửng soỏ lửụùng raỏt ớt vaứ nhửừng ngửụứi naứy mụựi chổ laứ nhửừng ngửụứi theo ủaùo rieõng reừ chửự khoõng phaỷi toaứn theồ thũ toọc hay boọ laùc.
Beõn caùnh ủoự, soỏ lửụùng ngửụứi Do Thaựi sinh soỏng ụỷ Ảrập dửụứng nhử ủoõng hụn caực khu vửùc khaực. Coự nhửừng boọ laùc hoaứn toaứn laứ ngửụứi Do Thaựi. Moọt vaứi boọ laùc trong soỏ naứy coự veỷ nhử tửứ palestin di chuyeồn tụựi sau sửù kieọn ủeỏ quoỏc La Maừ phaự huyỷ ngoõi ủeàn thụứ ụỷ Jerusalem cuoỏi theỏ kổ I Coõng lũch. Trong soỏ nhửừng ngửụứi Do Thaựi naứy cuừng coỏ moọt soỏ tửù cho mỡnh laứ ngửụứi Israel vaứ hoù quen thuoọc hụn vụựi nhửừng caõu chuyeọn tieỏng Heõbrụ. ẹeỏn theỏ kyỷ thửự VI, ủaùo Do Thaựi ủaừ coự theỏ lửùc raỏt lụựn ụỷ Yemem, thaọm chớ caỷ taàng lụựp thoỏng trũ ụỷ ủoự ủeàu laứ moõn ủoà ủaùo Do Thaựi. Daóu vaọy thỡ cho ủeỏn ủaàu theỏ kyỷ thửự VII, toõn giaựo coồ ủaùi cuỷa ngửụứi Arập vaón ủửựng ngoaứi nhửừng aỷnh hửụỷng cuỷa Bái Hỏa giaựo, Do Thaựi giaựo vaứ Kitoõ giaựo.
Trửụực khi đạo Islam ra ủụứi, ủa soỏ ngửụứi Ảrập treõn baựn ủaỷo suứng baựi ủa thaàn giaựo. Caực vũ thaàn maứ ngửụứi Ảrập suứng baựi hoaởc laứ caực linh hoàn truự nguù ụỷ caực vaọt theồ tửù nhieõn nhử caõy coỏi, ủaự soỷi hoaởc caực vũ thaàn tửù nhieõn nhử maởt trụứi, maởt traờng vaứ mửa. Trung taõm cuỷa tớn ngửụừng ủa thaàn giaựo laứ ngoõi ủeàn Kaba ụỷ Mecca. Ngoõi ủeàn Kaba thuoọc quyeàn coi soực cuỷa boọ laùc Qurayish – moọt boọ laùc buoõn baựn quan troùng coự aỷnh hửụỷng ủaựng keồ ụỷ Mecca vaứ nhửừng vuứng laõn caọn. Ngửụứi Qurayish tửù nhaọn laứ haõu dueọ cuỷa Abraham vaứ Ismael, chổ ủũnh caực thaứy tử teỏ vaứ ngửụứi canh giửừa ủieọn Kaba. Nhieàu ngửụứi Arập nhỡn nhaọn vũ thaàn cuỷa maởt traờng vaứ vieọc ủi laùi – Ala (nghúa laứ Thửụùng ủeỏ) – nhử laứ toồ tieõn cuỷa hoù vaứ laứ vũ thaàn daón daột caực vũ thaàn khaực. Ala coự leừ laứ vũ thaàn cuỷa boọ laùc Qurayish. Ba vũ thaàn khaực laứ gaựi cuỷa Ala: al – Lat (thaàn Maởt trụứi) vaứ Macat (thaàn Vaọn meọnh), al-Uzza (thaàn vaùn naờng) cuừng coự ủửụùc sửù suứng baựi roọng raừi [9,24-25]. Ngoaứi nhửừng vũ thaàn treõn, ngửụứi Ảrập cuừng kớnh troùng còn vì hoù khoõng chổ laứ nhửừng ngửụứi ngheọ sú maứ coứn laứ nhửừng sửỷ gia cuỷa boọ laùc. Beõn caùnh caực nhaứ thụ, hai lụựp ngửụứi khaực coự ủửụùc sửù toõn kớnh cuỷa xaừ hoọi Ả rập tieàn Islam. ẹoự laứ caực nhaứ tieõn tri vaứ caực vũ quan toaứ. Nhửừng ủaởc tớnh cuỷa ba lụựp ngửụứi noựi treõn ủeàu coự aỷnh hửụỷng nhaỏt ủũnh tụựi vai troứ sửự giaỷ cuỷa Mohamet.
Vaọy nguyeõn nhaõn naứo, nhu caàu naứo khieỏn cho moọt hỡnh thửực toõn giáo mụựi ra ủụứi vaứ toàn taùi khoõng chổ ụỷ baựn ủaỷo Ảrập maứ coứn ụỷ toaứn boọ vuứng Trung ẹoõng vaứ roọng hụn nửừa? Caực hoùc giaỷ chaõu Âu cuừng nhử caực hoùc giaỷ laứ tớn ủoà Islam ủaừ coỏ gaộng tỡm kieỏm lụứi giaỷi baống nhửừng thoõng tin ớt oỷi coự trong Kinh Coran, vaứ trong nhửừng baỷn ghi cheựp lụựi noựi cuỷa Mohamet vaứ nhửừng câu chuyeọn veà Giaựo chuỷ cuừng nhử veà coọng ủoàng Islam sụ khai (Hadith). Caực hoùc giaỷ đã taọp trung vaứo vieọc xem xeựt tỡnh hỡnh xaừ hoọi Arập, maứ cuù theồ laứ Mecca, ụỷ thụứi ủieồm ủaàu theỏ kyỷ thửự VII. Cuoỏi cuứng, hoù cuừng khaựi quaựt ủửụùc tỡnh hỡnh khaự roừ raứng veà xaừ hoọi Mecca ụỷ thụứi ủieồm naứy.
Khoaỷng naờm 600 Coõng lũch, taàm quan troùng cuỷa Mecca gia taờng vỡ nhửừng lyự do khaực nhau nhửng chuỷ yeỏu vỡ luực naứy Mecca coự vũ trớ thuaọn lụiù cho vieọc kieỏm soaựt tuyeỏn ủửụứng maọu dũch theo hửụựng Baộc – Nam doùc theo daỷi phớa Taõy cuỷa baựn ủaỷo. ẹaõy laứ tuyeỏn ủửụứng thoõng thửụng haứng hoaự ụỷ phớa Nam Arập cuừng nhử haứng hoaự ủửụùc vaọn chuyeồn tụựi ủaõy baống ủửụứng bieồn tửứ Abyssinia vaứ Aỏn ẹoọ ủeồ tụựi ẹũa Trung Haỷi. Moọt tuyeỏn ủửụứng maọu dũch khaực theo hửụựng Taõy – Baộc tửứ vũnh Ba Tử bũ ngửng laùi do cuoọc xung đột giửừa Ba Tử vụựi ủeỏ quoỏc Byzantin ụỷ nửỷa cuoỏi theỏ kyỷ VI; bụỷi theỏ maứ taàm quan troùng cuỷa con ủửụứng qua ngaỷ Mecca taờng leõn (chuỷ yeỏu vỡ Mecca vaón ủửựng ngoaứi cuoọc xung ủoọt Hy Laùp – Ba Tử). Keỏt quaỷ laứ Mecca trụỷ thaứnh moọt trung taõm thửụng maùi, nụi coự nhửừng giao dũch taứi chớnh ủaựng keồ do caực thửụng gia coự soỏ taứi saỷn rieõng naứy ngaứy càng lụựn dửụứng nhử khoõng ủeỏm xổa ủeỏn moỏi raứng buoọc truyeàn thoỏng veà gia ủỡnh vaứ thũ toọc. Nhửừng ngửụứi trụỷ neõn giaứu coự baống nhửừng noó lửùc caự nhaõn ngaứy caứng ớt ủaỷm nhaọn traựch nhieọm veà hoù haứng moọt caựch nghieọm tuực, vaứ soỏ ngửụứi maỏt ủi sửù baỷo veọ voỏn coự theo truyeàn thoỏng cuỷa boọ laùc cuừng nhieàu theõm.
Xét dưới góc độ triết học thì đây chính là hoàn cảnh taùo ra moọt cuoọc khuỷng hoaỷng cho xaừ hoọi Mecca.Chuỷ nghúa caự nhaõn mụựi dửùa treõn tieàn baùc laứm xoựi moứn caỏu truực vaờn hoaự cuừ vaứ ủửa ủeỏn caỷm giaực gia taờng veà sửù baỏt oồn xaừ hoọi vaứ baỏt an caự nhaõn.Sửù phaự vụừ quan nieọm truyeàn thoỏng veà danh tieỏng trong ủụứi soỏng thũ toọc cuừng nhử trong kyự ửực cuỷa nhửừng con chaựu trong thũ toọc ủaởt ra nhieàu vaỏn ủeà sieõu hỡnh. Vaỏn ủeà luaõn thửụứng ủaùo lyự cuừng traàm troùng theõm khi maóu hỡnh lyự tửụỷng veà moọt con ngửụứi can trửụứng vaứ roọng lửụùng bũ vũ theỏ cuỷa ủoàng tieàn laứm cho lu mụứ.Chính vì vậy, người dân trở nên mất niềm tin vào cuộc sống hiện tại, họ hướng tới lối thoát ở trên trời, ở thế giới bên kia.Và họ cần được “đền bù hư ảo”, đây là cơ sở cho đạo Islam ra đời. C.Mác đã từng nói: Tôn giáo chỉ là “sự nghèo nàn của tôn giáo, một mặt là biểu hiện của sự nghèo nàn hiện thực ấy. Tôn giáo là tiếng thở dài của chúng sinh bị áp bức, là trái tim của thế giới không có trái tim, cũng giống như nó là tinh thần của thế giới không có tinh thần”[5,14]. Và “con người sáng tạo ra tôn giáo chứ tôn giáo không sáng tạo ra con người, cụ thể là: tôn giáo là sự tự ý thức, là sự tự cảm giác của con người chưa tìm được bản thân mình hoặc lại để mất bản thân mình một lần nữa. Nhưng con người không phải là một sinh vật trừu tượng, ẩn náu đâu đó ngoài thế giới. Con người chính là thế giới con người, là Nhà nước, là xã hội. Nhà nước ấy, xã hội ấy sản sinh ra tôn giáo tức thế giới quan lộn ngược vì chính bản thân chúng là thế giới quan lộn ngược”[5,14].
Tóm laùi, xaừ hoọi Mecca ụỷ vaứo tỡnh traùng voõ toồ chửực, vaứ tỡnh traùng aỏy ủửa ủeỏn vieọc hỡnh thaứnh neõn moọt phong traứo toõn giaựo mụựi do moọt ngửụứi Mecca teõn laứ Mohamet daón daột[17,211]. Sự ra đời của đạo Islam lúc này là hoàn toàn phù hợp với quy luật của lịch sử, đúng như quan niệm mác xít cho rằng, chính cơ sở hạ tầng sẽ quyết định kiến trúc thượng tầng. Với một xã hội rối ren, vô tổ chức, bất công, sự “nghèo nàn” trong đời sống tín ngưỡng, tôn giáo thì tất yếu sẽ dẫn tới nhu cầu cần ra đời một tôn giáo mới. Về điều này, Ph. Ăngghen đã từng viết: “Tôn giáo do con người sáng tạo ra, bản thân những người này cảm thấy được nhu cầu cần phải có tôn giáo và họ hiểu được những nhu cầu cần có tôn giáo của quần chúng”[4,438-439].
1.2. Vai trò của Mohamet với sự ra đời của đạo Islam .
1.2.1.Mohamet (570 – 632)
Mohamet ra ủụứi chớnh vaứo boỏi caỷnh Ả rập neõu treõn. Gia ủỡnh thuoọc veà thũ toọc Hashim, boọ laùc Qurayish (boọ laùc Caự maọp). ẹeỏn theỏ kyỷ thửự VI, boọ laùc Qurayish chia laứm hai phe: moọt phe do thửụng gia giaứu coự vaứ tửứ taõm Hashim caàm ủaàu; moọt phe do ngửụứi chaựu cuỷa Hashim, teõn laứ Umayyad caàm ủaàu. Sửù tranh chaỏp gay gaột ủoự aỷnh hửụỷng quan troùng tụựi lũch sửỷ Islam sụ khai (doứng doừi thũ toọc Umayyad veà sau xaõy dửùng neõn vửụng trieàu ủaàu tieõn trong lũch sửỷ Islam). Khi Hashim qua ủụứi, moọt ngửụứi con trai hoaởc em cuỷa oõng, teõn laứ Abdal- Muttalib, leõn thay vaứ trụỷ thaứnh moọt trong nhửừng vũ thuỷ lúnh ụỷ Mecca[20,25].
Theo caực baỷn tieồu sửỷ, Mohamet moà coõi cha khi chửa ra ủụứi. Luực 6 tuoồi thỡ meù maỏt; ủửụùc oõng noọi laứ Abd al – Muttalib, sau ủoự laứ ngửụứi baực Abu Talib nuoõi daùy. Thuỷa nhoỷ, Mohamet tửứng ủi chaờn gia suực, sau ủoự theo ngửụứi baực tham gia vaứo caực haứnh trỡnh buoõn baựn trong vuứng Ả rập vaứ caực vuứng laõn caọn. ẹeỏn tuoồi trửụỷng thaứnh, Mohamet ủaừ trụỷ thaứnh moọt thửụng gia vaứ nhanh choựng coự ủửụùc uy tớn veà tớnh trung thửùc cuừng nhử sửù tin caọy cuỷa moùi ngửụứi. Cuoỏi cuứng, oõng trụỷ thaứnh chồng của một baứ goaự giaứu coự Khadija, buoõn baựn vụựi caực thaứnh phoỏ xa xoõi nhử Gaza vaứ Damacus. Naờm 25 tuoồi, oõng keỏt hoõn cuứng baứ goaự naứy.
Coự raỏt ớt chi tieỏt veà caực hoaứn caỷnh xung quanh thieõn hửụựng cuỷa oõng. Theo tương truyền: Mohamet coự thoựi quen lui tụựi moọt hang ủoọng beõn ngoaứi Mecca ủeồ suy ngaóm moọt mỡnh. Vaứo moọt laàn nhử vaọy, oõng nhaọn ủửụùc sửù Thieõn Khaỷi cuỷa Thửụùng ẹeỏ thoõng qua moọt thieõn thaàn maứ sau naứy Mohamet xaực nhaọn laứ Gabriel. Luực ủaàu, Mohamet chửa tin tửụỷng vaứo sửự meọnh cuỷa mỡnh, nhửng ủửụùc baứ Khadija coồ vuừ theõm (coự taứi lieọu cho raống Khadija vaứ moọt ngửụứi chaựu laứ tớn ủoà Kitoõ giaựo [21,24] ) daàn daàn Mohamet nhaọn thức ủửụùc Thửụùng ủeỏ ủaừ lửùa choùn oõng laứm sửự giaỷ ủeồ truyeàn nhửừng thoõng ủieọp thánh thaàn tụựi loaứi ngửụứi veà sửù toàn taùi cuỷa moọt Thửụùng ủeỏ duy nhaỏt vaứ ủaày quyeàn naờng, nhửừng lụứi caỷnh baựo veà ngaứy taọn theỏ vaứ ngaứy phaựn xửỷ saộp xaỷy ra, cuừng nhử khớch leọ moọt ủụứi soỏng coự ủaùo ủửực.
Và sự kieọn naứy xaỷy ra khi Mohamet 40 tuoồi (naờm 610 Coõng lũch). Cuừng trong naờm naứy[8,15], Mohamet baột ủaàu truyeàn giaựo ụỷ Mecca. Nhửừng ngửụứi ủaàu tieõn theo toõn giaựo cuỷa oõng coự theồ keồ ủeỏn laứ baứ vụù Khadija, ngửụứi em hoù Ali – con trai Abu Talib, Zaid – ngửụứi noõ leọ ủửụùc Mohamet giaỷi phoựng, vaứ hai ngửụứi baùn thaõn thieỏt laứ Abu Bakr vaứ Umar (hai vũ Calipha ủaàu tieõn cuỷa coọng ủoàng Islam sau khi Mohamet qua ủụứi). Sau naứy, nhửừng ngửụứi ủi theo oõng laứ nhửừng phuù nửừ, noõ leọ vaứ daõn ngheứo.
Hoaùt ủoọng truyeàn giaựo vaứ thu nhaọn tớn ủoà cuỷa Mohamet ụỷ Mecca vaỏp phaỷi sửù bửực haùi cuỷa giụựi quyự toọc Qurayish chaờm soực ngoõi ủeàn Kaba vỡ sửù phaựt trieồn cuỷa hỡnh thửực toõn giáo mụựi naứy ủe doaù trửùc tieỏp tụựi ủaởc quyeàn , ủaởc lụùi cuỷa hoù. Sửù bửực haùi ngaứy moọt gia taờng, ủaởc bieọt laứ sau naờm 619 khi baứ Khadija choó dửùa tinh thaàn, vaứ Abu Talib – ngửụứi che chụỷ Mohamet laàn lửụùt qua ủụứi.
ẹuựng vaứo luực khoự khaờn nhử vaọy, tỡnh hỡnh bieỏn chuyeồn theo chieàu hửụựng coự lụùi cho hoaùt ủoọng truyeàn giaựo cuỷa Mohamet. Naờm 620, moọt soỏ thửụng nhaõn ụỷ Yathrib haứnh hửụng tụựi Mecca ủaừ nghe Muhammad thuyeỏt giaựo. Baứi thuyeỏt giaựo cuỷa Mohamet thu huựt ủửụùc sửù chuự yự cuỷa nhửừng ngửụứi thửụng nhaõn naứy. Naờm 621, 5 trong soỏ 6 thửụng nhaõn noựi treõn cuứng vụựi 7 ngửụứi khaực – nhửừng ngửụứi coự theỏ lửùc ụỷ Yathrib – quay trụỷ laùi Mecca. Hoù cuừng raỏt coự aỏn tửụùng vụựi baứi thuyeỏt giaựo cuỷa Mohamet. Hoù ủaừ thửứa nhaọn Muhammad laứ nhaứ tieõn tri vaứ hứa seừ tuaõn phuùc oõng. Nhửừng tớn ủoà coự theồ nhụự chớnh xaực nhửừng lụứi giaựo huaỏn vaứ Gabriel khaỷi thũ cho Mohamet ủửụùc gửỷi ủi cuứng vụựi nhửừng thửụng nhaõn naứy tụựi Yathrib.
Yathrib naốm ụỷ phớa baộc Mecca, naốm treõn con ủửụứng buoõn baựn troùng yeỏu theo hửụựng Baộc – Nam. Luực ủoự cử daõn Yathrib thuoọc veà 5 boọ laùc, trong ủoự coự 2 boọ laùc ngửụứi Arập, 3 boọ laùc ngửụứi Do Thaựi.Hai boọ laùc ngửụứi Arập ủang ụỷ trong quaự trỡnh chuyeồn tửứ cuoọc soỏng du luùc sang cuoọc soỏng ủũnh cử, noọi boọ vaón khoõng ngửứng xaỷy ra tranh chaỏp.Hoù ủeàu muoỏn chaỏm dửựt tỡnh traùng naứy nhửng laùi thieỏu moọt ngửụứi ủuỷ taứi ủửực coự theồ ủửựng ra hoaứ giaỷi nhửừng tranh chaỏp naứy. Caực thaứnh vieõn cuỷa moồi thũ toọc voỏn ủaừ haứnh hửụng tụựi Mecca nhửừng naờm trửụực ủoự, ủửụùc nghe Mohamet thuyeỏt giaựo,sau khi thửụng nghũ vụựi ủoàng