Khóa luận Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình

Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu i ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN ----- ----- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CÂY CAO SU VÙNG GÒ ĐỒI HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH PHAN THỊ HIẾU Huế, tháng 5 năm 2013 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu ii ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN ----- ----- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CÂY CAO SU VÙNG GÒ ĐỒI HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH Sinh viên thực hiện: Giáo viên hướng dẫn: Phan Thị Hiếu TS. Trương Tấn Quân Lớp: K43B KHĐT Niên khóa: 2009 – 2013 \ Huế, tháng 5 năm 2013 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu i LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành được đề tài luận văn tốt nghiệp này, ngoài nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ và ủng hộ của các thầy cô, bạn bè và các anh chị cán bộ tại Phòng Tài chính – Kế hoạch thuộc Ủy ban nhân dân huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn tới cán bộ giảng viên Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế đã nhiệt tình giúp đỡ, đóng góp ý kiến cho tôi trong quá trình hoàn thành đề tài này. Thực sự, đó là những ý kiến đóng góp hết sức quý báu. Đặc biệt tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến TS. Trương Tấn Quân, người thầy đã tận tình hướng dẫn, chia sẻ những kinh nghiệm quý báu giúp tôi có thể hoàn thành đề tài một cách tốt nhất. Tiếp theo, tôi xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo cùng toàn thể các anh, các chị trong Phòng Tài chính – kế hoạch huyện Bố Trạch đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất trong thời gian thực tập tại phòng để tôi hoàn thành kỳ thực tập và hoàn thành luận văn này. Bên cạnh đó, tôi cũng xin cảm ơn bạn bè, người thân - những người luôn đứng đằng sau tôi để cổ vũ, động viên cho tôi. Cuối cùng, mặc dù đã cố gắng nỗ lực hết mình của bản thân trong việc thực hiện luận văn này, bài luận văn chắc chắn không thể tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Kính mong sự góp ý và giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo và các bạn để luận văn được hoàn thiện hơn. Một lần nữa, tôi xin ghi nhận tất cả những sự giúp đỡ quý báu đó! Huế, tháng 5 năm 2013 Sinh viên thực hiện Phan Thị Hiếu ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu ii MỤC LỤC ----- ----- LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................i MỤC LỤC ....................................................................................................................ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ ................................................................................. viii DANH MỤC BẢNG BIỂU ..........................................................................................ix TÓM TẮT NGHIÊN CỨU ...........................................................................................x ĐƠN VỊ QUY ĐỔI .......................................................................................................xi PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ.................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .........................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................................2 2.1. Mục tiêu tổng quát....................................................................................................2 2.2. Mục tiêu cụ thể .........................................................................................................2 3. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................2 3.1. Phương pháp luận duy vật biện chứng .....................................................................2 3.2. Phương pháp thu thập số liệu: ..................................................................................3 3.3. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu: ..................................................................4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................................4 4.1. Đối tượng nghiên cứu:..............................................................................................4 4.2. Phạm vi nghiên cứu: .................................................................................................5 5. Cấu trúc của khóa luận.................................................................................................5 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.............................................6 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHIẾN LƯỢC VÀ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC.............................................................................6 1.1. Những vấn đề lý luận chung chiến lược phát triển...................................................6 1.1.1. Khái niệm về chiến lược........................................................................................6 1.1.2. Đặc trưng và vai trò của chiến lược ......................................................................9 1.1.2.1. Đặc trưng của chiến lược....................................................................................9 1.1.2.2. Vai trò của chiến lược ......................................................................................10 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu iii 1.1.3. Nội dung của chiến lược phát triển .....................................................................12 1.1.4. Các loại chiến lược phát triển của ngành ............................................................14 1.1.5. Đặc trưng của ngành sản xuất cao su và sự cần thiết phải hoạch địch chiến lược phát triển ngành ở địa phương.......................................................................................15 1.1.6. Quy trình hoạch định chiến lược ngành ..............................................................17 1.1.6.1. Phân tích chiến lược .........................................................................................17 1.1.6.2. Xác định hệ thống mục tiêu của chiến lược phát triển ngành ..........................17 1.1.6.3. Xây dựng phương án và lựa chọn phương án chiến lược tối ưu ......................18 1.2. Một số bài học kinh nghiệm trong hoạch định chiến lược phát triển ....................20 1.2.1. Bài học hoạch định chiến lược phát triển ngành ở trong nước ...........................20 1.2.2. Bài học hoạch định chiến lược phát triển ngành ở địa phương...........................21 1.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ...........................................................................22 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÂY CAO SU VÙNG GÒ ĐỒI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH .............................26 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội huyện Bố Trạch......................................................26 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ...............................................................................................26 2.1.1.1. Vị trí địa lý.......................................................................................................26 2.1.1.2. Địa hình ............................................................................................................27 2.1.1.3. Khí hậu .............................................................................................................27 2.1.2. Nguồn tài nguyên ................................................................................................28 2.1.2.1. Tài nguyên đất..................................................................................................28 2.1.2.2. Tài nguyên nước...............................................................................................30 2.1.2.3. Tài nguyên rừng ...............................................................................................31 2.1.3. Điều kiện kinh tế - xã hội ...................................................................................31 2.1.3.1. Tình hình sử dụng đất đai của huyện Bố Trạch ...............................................31 2.1.3.2. Dân số và lao động...........................................................................................32 2.1.3.3. Tình hình kinh tế ..............................................................................................34 2.1.3.4. Hiện trạng cơ sở vật chất hạ tầng .....................................................................38 2.1.3.4.1. Giao thông .....................................................................................................38 2.1.3.4.2. Thủy lợi .........................................................................................................40 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu iv 2.2. Thực trạng phát triển cao su trên địa bàn huyện Bố Trạch trong thời gian qua.....40 2.2.1. Tình hình phát triển cây cao su trên địa bàn huyện Bố Trạch trong thời gian qua .......40 2.2.1.1. Qui mô và cơ cấu diện tích cây cao su ở huyên ở huyện Bố trạch...................40 2.2.1.2. Giống và cơ cấu giống......................................................................................43 2.2.1.3. Năng suất và sản lượng ....................................................................................43 2.2.2. Thực trạng phát triển cây cao su ở các hộ điều tra ..............................................44 2.2.2.1. Năng lực sản xuất của các hộ điều tra ..............................................................44 2.2.2.2. Kết quả và hiệu quả sản xuất của các hộ điều tra.............................................47 2.2.2.2.1. Cao su đại điền ..............................................................................................47 2.2.2.2.2. Cao su tiểu điền.............................................................................................51 2.2.2.2.3. So sánh hiệu quả trồng cao su của cao su đại điền và cao su tiểu điền ...............56 2.2.2.2.4. Kết quả và hiệu quả trồng cao su chung cho các hộ điều tra ở huyện Bố Trạch ..... 59 2.2.3. Thực trạng tổ chức sản xuất ...................................................................... 62 2.2.3.1. Tổ chức sản xuất theo mô hình hộ gia đình .....................................................62 2.2.3.2. Tổ chức sản xuất theo các Công ty, doanh nghiệp ...........................................63 2.2.3.3. Hoạt động liên doanh, liên kết..........................................................................63 2.2.4. Thực trạng hoạt động chế biến cao su ở địa phương...........................................64 2.2.5. Thị trường và kênh phân phối cao su ở địa phương ................................. 66 2.3. Đánh giá chung về thực trạng phát triển cao su ở huyện Bố Trạch .......................68 2.3.1. Thuận lợi..............................................................................................................68 2.3.2. Khó khăn .............................................................................................................69 CHƯƠNG 3: HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CÂY CAO SU VÙNG GÒ ĐỒI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH THỜI KỲ 2013 – 2020.................................................................................................70 3.1. Phân tích môi trường chiến lược phát triển cây cao su trên địa bàn huyện Bố Trạch .......................................................................................................................70 3.1.1. Đánh giá môi trường nội bộ ................................................................................70 3.1.2. Đánh giá môi trường bên ngoài...........................................................................71 3.2. Dự báo các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất cao su huyện Bố Trạch và xu hướng biến đổi trong thời gian tới............................................................................72 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu v 3.2.1. Dự báo các nhân tố ảnh hưởng............................................................................72 3.2.2. Dự báo nhu cầu sản phẩm ...................................................................................73 3.3. Những quan điểm và mục tiêu chủ yếu của việc hoạch định chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi trên địa bàn huyện Bố Trạch thời kỳ 2013- 2020....................73 3.3.1. Quan điểm xây dựng chiến lược..........................................................................73 3.3.2. Một số định hướng và mục tiêu chủ yếu của chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi trên địa bàn huyện Bố Trạch .....................................................................74 3.3.2.1. Định hướng......................................................................................................74 3.3.2.2. Mục tiêu phát triển ..........................................................................................74 3.4. Lựa chọn mô hình chiến lược phát triển cao su vùng gò đồi trên địa bàn huyện Bố Trạch thời kỳ 2013- 2020 ..............................................................................................75 3.4.1. Mô hình chiến lược phát triển kinh tế- xã hội .....................................................75 3.4.2. Lựa chọn mô hình chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi trên địa bàn huyện Bố Trạch .............................................................................................................75 3.4.2.1. Phát triển gắn với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa ................................................................................................75 3.4.2.2. Phát triển cao su trên cơ sở kết hợp yếu tố truyền thống với yếu tố hiện đại ..76 3.4.2.3. Phát triển theo hướng tập trung sản xuất và chế biến cao su ...........................77 3.5. Một số giải pháp và cơ chế chính sách thực hiện chiến lược................................79 3.5.1. Giải pháp chủ yếu................................................................................................79 3.5.1.1. Chuyển đổi đất lâm nghiệp sang trồng cao su, lập dự án đầu tư và khai thác tận dụng lâm sản trên đất chuyển đổi. ...........................................................................79 3.5.1.2. Giải pháp quản lý, sử dụng quỹ đất trong vùng thực hiện chiến lược .............80 3.5.1.3. Tổ chức sản xuất ..............................................................................................80 3.5.1.4. Giải pháp về lao động và phát triển nguồn nhân lực .......................................81 3.5.1.5.Khoa học kỹ thuật, khuyến nông – khuyến lâm................................................82 3.5.1.5.1. Khai hoang ....................................................................................................82 3.5.1.5.2. Trồng và chăm sóc cao su .............................................................................82 3.5.1.5.3. Khuyến nông – khuyến lâm............................................................................84 3.5.1.6. Về bảo vệ môi trường.......................................................................................84 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu vi 3.5.1.7. Về nguồn vốn đầu tư ........................................................................................84 3.5.1.8. Tìm kiếm và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm ........................................85 3.5.2. Xây dựng chính sách thực hiện chiến lược .........................................................85 3.5.2.1. Chính sách về đất đai .......................................................................................85 3.5.2.2. Chính sách về đầu tư và tín dụng .....................................................................86 3.5.2.3. Chính sách về nghiên cứu ứng dụng khoa học và sản xuất .............................86 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................87 3.1. Kết luận...................................................................................................................87 3.2. Kiến nghị ................................................................................................................88 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU ----- ----- BQ: Bình quân CNH: Công nghiệp hóa DT: Diện tích ĐVT: Đơn vị tính HĐH: Hiện đại hóa KTCB: Kiến thiết cơ bản QT: Quan trọng TSCĐ: Tài sản cố định UBNN: Ủy ban nhân dân ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu viii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ ----- ----- Sơ đồ 1: Chuỗi cung cấp sản phẩm cao su trên địa bàn huyện Bố Trạch .....................67 ĐA ̣I H ỌC KI NH TÊ ́ HU Ế Đề tài: Chiến lược phát triển cây cao su vùng gò đồi huyện Bố Trạch GVHD: Trương Tấn Quân - SVTH: Phan Thị Hiếu ix DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Phương pháp cho điểm chọn phương án tối ưu ............................................19 Bảng 2.1: Dân số, diện tích, mật độ dân số Bố Trạch năm 2012. .................................33 Bảng 2.2 : Tình hình phát triển diện tích rừng của huyện Bố Trạch.............................38 Bảng 2.3: Diện tích cao su hiện trạng qua các năm của huyện Bố Trạch .....................41 Bảng 2.4: Diện tích cao su theo đơn vị xã đến năm 2012 ............................................42 Bảng 2.5: Năng suất, sản lượng cao su huyện Bố Trạch hiện trạng qua các năm ...............44 Bảng 2.6: Năng lực sản xuất của các hộ điều tra...........................................................45 Bảng 2.7: Diện tích, năng suất, sản lượng cao su bình quân của các hộ điều tra trong 1 năm.......46 Bảng 2.8: Chi phí bình quân 1 ha giai đoạn KTCB (ĐVT: 1000đ) ..............................48 Bảng 2.9: Chi phí bình quân 1 ha giai đoạn kinh doanh (1000đ)..................................49 Bảng 2.10. Doanh thu và chi phí hàng năm của 1 ha cao su.........................................50 Bảng 2.11: Kết quả sản xuất cao su đại điền bình quân 1 ha trong 25 năm..................51 Bảng 2.12: Chi phí bình quân 1 ha giai đoạn KTCB (1000đ).......................................52 Bảng 2.13: Chi phí bình quân 1 ha giai đoạn kinh doanh (1000đ)................................53 Bảng 2.14: Doanh thu và chi phí hàng năm của 1 ha cao su.........................................55 Bảng 2.15: Kết quả sản xuất cao su đại điền bình quân 1 ha trong 25 năm..................56 Bảng 2.16: So sánh kết quả sản xuất cao su bình quân 1 ha trong 25 năm...................57 Bảng 2.17: Doanh thu và chi phí của 1 ha cao su ở Bố Trạch ......................................60 Bảng 2.18: Kết quả sản xu